مقالات الاسلامیین واختلاف المصلین (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

!نام نويسنده

|تاريخ وفات مؤلف

|فرانس شتاينر‌

|آلمان- ويسبادن‌

'''مقالات الإسلاميين و اختلاف المصلين'''، كتابى است به [[زبان عربى]] نوشته ابى‌الحسن على بن اسماعيل أشعرى (متوفاى 324ق.) در موضوع فرقه‌هاى اسلامى و آراء مختلف كلامى.

درباره زمان نگارش كتاب بايد گفت، آخرين حادثه‌اى كه مؤلف از آن ياد مى‌كند، خروج و كشته شدن فردى قرمطى است كه در سال 291ق. اتفاق افتاده و از اين گزارش روشن مى‌شود كه تألیف اين كتاب بعد از اين تاريخ صورت گرفته است.

كتاب حاضر مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم ناشر؛ فرانس اشتاينر، مقدمه مؤلف و فاقد بخش‌بندى و فصل‌بندى روشن است.

اين‌اثر را بايد كهن‌ترين و معتبرترين منبع موجود در زمينه تاريخ عقايد اسلامى محسوب كرد.

اين كتاب از منابع كهن ملل و نحل است و از آن جهت كه نویسنده آن پيشواى مذهب [[اشعرى]] است، بسيار قابل توجّه است. اشعرى بحث را با اختلاف در امامت آغاز كرده است كه از اوّلين بحث‌هاى مفصّل وى درباره فرق [[شيعه]] است. او شيعه را به سه گروه غلاۀ و [[رافضه]] و [[زيديّه]] تقسيم كرده و با يادكرد فرقه‌هاى آنان در مورد مسائل اختلافى، از عقايد آن سخن گفته است.<br>

او [[غلاة]] را از رافضه جدا مى‌داند؛ امّا برخى از فرق غلاة؛ مانند [[بيانيّه]] و [[حربيّه]] را در ذيل رافضه نيز ياد مى‌كند. مؤلّف با اينكه اتهام معروف و بى‌بنياد تجسيم را به هشام نسبت داده است؛ تصريح مى‌كند كه رافضه معتقد به تجسيم نبوده‌اند. اشعرى در تبيين عقايد فرق، بسيار متعادل‌تر از بغدادى و امثال اوست. بحث از خوارج و مرجئه در صفحات بعدى آمده است و آنگاه به [[معتزله]] اشاره كرده است. مؤلّف پس از تبيين عقايد مختلف به تفصيل از عقايد خود- كه سازنده و پردازنده مذهب اشعرى است- سخن گفته است.<br>

از بخش‌هاى مهم اين اثر، بابى است كه به آراء متكلمان در مباحث جهان شناسه‌گانه، نظير جوهر، جسم، حركت‌ و ادراک اختصاص يافته است كه از آن مباحث به «دقيق الكلام» تعبير مى‌شود. اشعرى فصلى را نيز به بيان اجمالى عقايد اصحاب حديث و اهل سنت اختصاص مى‌دهد.

از ويژگى‌هاى اين كتاب كه بحث‌هايى را درباره چگونگى تدوين آن برانگيخته است، نداشتن شيوه‌اى واحد، و تشكيل آن از بخش‌هاى ناهمگون است، چنانكه باب دقيق الكلام در اواسط كتاب آمده است. آراء و عقايد نيز در برخى موارد بر حسب فرقه‌ها و در موارد ديگر بر پايه تقسيم موضوعى طرح شده‌اند. با اين همه، روايت‌هاى اشعرى از پاره‌اى منابع فرقه شناختى كه اكنون در دست نيستند، بر ارزش كتاب افزوده است.

=وضعيت كتاب=

مقالات الاسلامىين به كوشش [[هلموت ريتر]] در 3 جلد در سال‌هاى1929-1930م‌ در [[استانبول]] ، و سپس در 1963 و 1980م در [[آلمان]] به چاپ رسيده است. تصحيح ديگرى نيز به وسيله محمد محيى‌الدين عبدالحميد در دو جلد در [[قاهره]] (1950-1954م) انتشار يافته است. فصل مربوط به [[خوارج]] نيز به وسيله رشر به آلمانى ترجمه شده است.

نسخه حاضر در برنامه به تصحيح ريتر و پاورقى‌هاى وى در يک جلد منتشر شده و مشتمل بر فهرست مطالب در ابتدا و فهرست‌هاى ذيل در انتها مى‌باشد:

فهرست نام‌هاى مردان و زنان و نيز فهرست نام‌هاى فرق و طوائف.

در پايان كتاب جدول اغلاطى كه در آن پديد آمده به همراه صورت صحيح آن درج گرديده و استدراكات مصحح بر چاپ دوم كتاب نيز ضمن جدولى آمده است.

# انوارى، محمدجواد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامى(اشعرى).

# جعفریان، رسول، گزيده كتاب‌شناسى توصيفى فرق اسلامى، آينه پژوهش، مرداد و شهريور 1369 - شماره 2، ص 110 101.