سبب شناسی تغییر فتوا در عصر حاضر (کتاب)

پرونده:سبب شناسی تغيير فتوا در عصر حاضر.jpg

سبب شناسی تغيير فتوا در عصر حاضر

نام کتاب	سبب شناسی تغییر فتوا در عصر حاضر
نویسنده	یوسف قرضاوی
زبان کتاب	فارسی
سال نشر	1389 ش
ناشر	مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معاونت فرهنگی
تیراژ	2000 نسخه
نوبت چاپ	اول
قطع	رقعی
تعداد صفحات	168

در این نوشتار اسباب و علل تغییر فتوای علمای دینی بر اساس شرایط حاکم در جامعه از لحاظ زمانی و مکانی و موقعیت فرهنگی و اجتماعی مردم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

اهداف

در عقیده نویسنده این کتاب بر این باور توجه شده است که علمای مسلمان در هر زمان و مکانی مأموریت خاصی دارند باید با توجه به شرایط جامعه جلوی انحراف دینی مردم را بگیرند و عوامل به وجود آوردن اضطراب و گرفتاری مردم را شناسایی و برای حل آن بکوشند و این موضوع حساسیت و سنگینی مسئولیت علمای دینی را دوچندان می کند. وی با توجه به چالش های فراروی جهان اسلام به‌لحاظ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی امروز و فرهنگ و تمدن اسلامی آشکارا از سوی دشمنان اسلام آماج حمله‌های سهمگین تبلیغاتی قرار گرفته است، به ضرورت مقاومت و اتحاد مسلمانان و علمای مسلمان در قبال این حملات فرهنگی دشمن اشاره کرده و ضرورت اتحاد هرچه بیش تر علمای اسلام و اتخاذ مواضع هم سو و به دور از اختلاف و چند دستگی توسط آنان را مورد تأکید قرار داده است. وی یکی از مسائلی که به بحران‌های دینی و فرهنگی مسلمانان لطمه سنگینی وارد می کند را مسئله فتوا و شرایط مفتی ارزیابی کرده و معتقد است که فرد مفتی باید ضوابط علمی و مقتضیات زمان و مکان برای صدور فتوی را رعایت کند و از وسایل ارتباط جمعی قوی برای ترویج مسائل دینی استفاده نماید.

مقدمه

از دیدگاه نویسنده علم به نحوه و شرایط زمانی و مکانی و توجه به اوضاع و احوال به یک مفتی کمک می کند تا فتوای صحیحی با توجه به شرایط زمان و اجتماع خویش ارائه دهد به گونه‌ای که از آن که علمای سلف به آن توجه نموده‌اند غفلت نورزیده و مواردی که موجب تغییر فتوی می‌شود را نیز از لحاظ عرفی و اجتماعی درک کند و با توجه به اطلاعات و داده‌های درست اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مانور شایسته‌ای در تغییر موضع‌گیری فقهی خویش انجام دهد و گره‌های کور فقهی جامعه معاصر را از پیش رو بردارد و هم زمان هم به واقعیات جامعه خویش و هم به احکام شرعی به صورت یک جا توجه نماید. از نظر نویسنده این شیوه تغییر در فتوی بر اساس شرایط پیش آمده با قرآن، سنت و عقل سلیم هیچ منافاتی ندارد.

موضوعات و سرفصل ها

توجه به تغییر فتوا در شریعت اسلامی و مشروعیت آن و دلایل شرعی از قرآن کریم و سنت نبوی مبنی بر جواز دگرگونی در فتاوا بر اساس مصالح مسلمین و شیوه و سیره عملی صحابه پیامبر اسلام (ص) را در تغییر فتوی و عوامل و اسبابی تغییر فتاوای علما و فقها مانند تغییرات مکانی، تغییرات زمانی، ایجاد تغییرات عمده در عرف و اجتماع، تغییر در داده‌ها و اطلاعات، دگرگونی نیاز‌های مردم به ویژه در عصر کنونی که اوج تکنولوژی است، تغییر در توانایی‌ها و امکانات مردم، عمومیت یافتن یک مسأله فقهی در یک زمان و مکان خاص، مبتلی به بودن و مستحدثه بودن مسائل فقهی، تغییر در اوضاع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی مردم و تغییر اندیشه‌ها و دیدگاه‌های مردم نسبت به مسائل دینی و اجتماعی را مورد شرح و بررسی قرار داده شده است.

از دیدگاه نویسنده علم به این قبیل مسائل به یک مفتی کمک می کند تا فتوای صحیحی با توجه به شرایط زمان و اجتماع خویش ارائه دهد به گونه‌ای که از آن که علمای سلف به آن توجه نموده‌اند غفلت نورزیده و مواردی که موجب تغییر فتوی می‌شود را نیز از لحاظ عرفی و اجتماعی درک کند و با توجه به اطلاعات و داده‌های درست اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مانور شایسته‌ای در تغییر موضع‌گیری فقهی خویش انجام دهد و گره‌های کور فقهی جامعه معاصر را از پیش رو بردارد و هم زمان هم به واقعیات جامعه خویش و هم به احکام شرعی به صورت یک جا توجه نماید. از نظر نویسنده این شیوه تغییر در فتوی بر اساس شرایط پیش آمده با قرآن، سنت و عقل سلیم هیچ منافاتی ندارد.

مولف

نویسنده کتاب دکتر یوسف قرضاوی یکی از علمای تأثیر گذار در زمینه تقریب مذاهب اسلامی و رئیس اتحادیه جهانی علمای مسلمان می باشد،