مسجد قبا: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
=موقعیت جغرافیایی= | =موقعیت جغرافیایی= | ||
منطقه قبا در فاصله شش كیلومتری جنوب [[مسجد النبی|مسجد النبی]](صلی الله علیه و آله) واقع است و از نقاط خوش آب و هوا و از مناطق زراعی و پرآب اطراف مدینه به شمار می‌آید. به همین دلیل نخلستان‌های زیادی در قبا وجود داشته و دارد. مردم این منطقه، كه به نام طایفه بنو | منطقه قبا در فاصله شش كیلومتری جنوب [[مسجد النبی|مسجد النبی]](صلی الله علیه و آله) واقع است و از نقاط خوش آب و هوا و از مناطق زراعی و پرآب اطراف مدینه به شمار می‌آید. به همین دلیل نخلستان‌های زیادی در قبا وجود داشته و دارد. مردم این منطقه، كه به نام طایفه بنو عمرو بن عوف شناخته می‌شدند، به دلیل واقع شدن قبا در جنوب شهر مدینه و در واقع سر راه مكه به مدینه، نخستین استقبال كنندگان از [[مهاجرین|مهاجرین]] و نیز شخص [[رسول خدا]](صلی الله علیه وآله) در وقت هجرت بودند. | ||
پیش از آمدن رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، شماری از مهاجران كه از [[مكه]] به [[مدینه|مدینه]] آمدند، به طور موقت در قبا سكونت گزیدند. پس از آن كه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به قبا آمدند، چند روزی در آنجا توقف كرده و آنگاه كه خانواده آن حضرت، همراه علی بن ابی طالب(علیه السلام) به ایشان پیوستند، راهیِ محل اصلی یثرب، یعنی جایی كه امروزه مسجد النبی(صلی الله علیه وآله) قرار دارد، شدند. | پیش از آمدن رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، شماری از مهاجران كه از [[مكه]] به [[مدینه|مدینه]] آمدند، به طور موقت در قبا سكونت گزیدند. پس از آن كه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به قبا آمدند، چند روزی در آنجا توقف كرده و آنگاه كه خانواده آن حضرت، همراه علی بن ابی طالب(علیه السلام) به ایشان پیوستند، راهیِ محل اصلی یثرب، یعنی جایی كه امروزه مسجد النبی(صلی الله علیه وآله) قرار دارد، شدند. | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
در چند روزی كه پیامبر(صلی الله علیه وآله) در قبا بود، مسجدی در این ناحیه بنا كرد كه طی آن، تنها دیواری از سنگ‌های حرّه بر گرد آن كشیده شد. تا زمان توسعه ولید بن عبد الملك مسجد سقف نداشت و اگر هم داشت، از همان شاخه‌های خرما بود. | در چند روزی كه پیامبر(صلی الله علیه وآله) در قبا بود، مسجدی در این ناحیه بنا كرد كه طی آن، تنها دیواری از سنگ‌های حرّه بر گرد آن كشیده شد. تا زمان توسعه ولید بن عبد الملك مسجد سقف نداشت و اگر هم داشت، از همان شاخه‌های خرما بود. | ||
ورود رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را به قبا، دوشنبه، دوازدهم یا چهاردهم ربیع الأول | ورود رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را به قبا، دوشنبه، دوازدهم یا چهاردهم ربیع الأول نوشتهاند. آن حضرت در این چند روز میهمان كلثوم بن هِدْم بود و در منزل سعد بن خَیْثمه با مردم نماز میخواند. سعد در جنگ بدر و پدرش درجنگ احدبه شهادت رسیدند. خانه سعد بن خَیْثمه و كلثوم بن هِدْم در سمت قبله مسجد ـ جنوب غربی ـ بوده و هر دوی آنها در حال حاضر، در مسجد قرار گرفته است. تا پیش از توسعه سال ۱۴۰۶ قمری، خانه سعدبن خَیْثمه به صورت مستقل وجود داشته و طی چهارده قرن، زائران قبا، به آن خانه نیز وارد شده و در آن نماز میخواندند. در حال حاضر، محل این دو خانه، در سمت قبله مسجد قبا، سمت راست محراب واقع است. | ||
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بعدها نیز كه در مركز مدینه ساكن شد، هر هفته، گاه روزهای شنبه و گاه دوشنبه به قبا می آمد و در این مسجد نماز می گزارد. ابن شَبّه نوشته است: «إنَّ النَّبی (صلی الله علیه وآله) كانَ یَأتِی قُباء یَوْمَ الإثْنَین.»<ref> التاریخ القویم لمكّة و بیت الله الكریم، ج۱، ص۲۶۴.</ref> | رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بعدها نیز كه در مركز مدینه ساكن شد، هر هفته، گاه روزهای شنبه و گاه دوشنبه به قبا می آمد و در این مسجد نماز می گزارد. ابن شَبّه نوشته است: «إنَّ النَّبی (صلی الله علیه وآله) كانَ یَأتِی قُباء یَوْمَ الإثْنَین.»<ref> التاریخ القویم لمكّة و بیت الله الكریم، ج۱، ص۲۶۴.</ref> | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
عمربن عبدالعزیز در آخرین دهه قرن اول هجری، به دستور ولید بنای اولیه مسجد قبا را خراب كرد و از نو بنایی استوار برپا ساخت و برای آن رواق‌هایی نیز افزود. | عمربن عبدالعزیز در آخرین دهه قرن اول هجری، به دستور ولید بنای اولیه مسجد قبا را خراب كرد و از نو بنایی استوار برپا ساخت و برای آن رواق‌هایی نیز افزود. | ||
مسجد قبا بعدها به دست | مسجد قبا بعدها به دست جمال الدین ابو منصور اصفهانی، یكی از وزرای حكّام موصل، در سال ۵۵۵ قمری بازسازی شد. آثار این وزیر در تمامی مكه و مدینه دیده میشود. | ||
=توسعه مسجد قبا در قرن اخیر= | =توسعه مسجد قبا در قرن اخیر= | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
=ثواب نماز در مسجد قبا= | =ثواب نماز در مسجد قبا= | ||
به هر روی، مسجد قبا نخستین مسجدی است كه رسول الله(صلی الله علیه وآله) آن را بنا كرد. آن حضرت درباره [[نماز]] خواندن در مسجد قبا فرمود: «مَنْ تَطَهَّرَ فی بَیْتِهِ ثُمَّ أتی مَسْجِدَ قُباء فَصلّی فِیهِ رَكْعَتَیْن كانَ كأجْرِ عُمْرة<ref> تاریخ المدینة المنوره، ج۱، ص۴۰. </ref>؛ كسی كه در | به هر روی، مسجد قبا نخستین مسجدی است كه رسول الله(صلی الله علیه وآله) آن را بنا كرد. آن حضرت درباره [[نماز]] خواندن در مسجد قبا فرمود: «مَنْ تَطَهَّرَ فی بَیْتِهِ ثُمَّ أتی مَسْجِدَ قُباء فَصلّی فِیهِ رَكْعَتَیْن كانَ كأجْرِ عُمْرة<ref> تاریخ المدینة المنوره، ج۱، ص۴۰. </ref>؛ كسی كه در خانه اش [[وضو]] بگیرد، آنگاه به مسجد قبا درآید و دو ركعت نماز بگزارد، ثواب یك [[عمره]] را برده است.» | ||
در حدیث دیگری هم آمده است: «كانَ النَّبِیُّ(صلی الله علیه وآله) یَأتِی مَسْجِدَ قُباء راكباً وَ ماشِیاً فَیُصَلّی فِیهِ رَكْعَتَیْن<ref>كتاب مسلم، باب فضل مسجد قبا، ح۱۳۹۹.</ref>؛ رسول خدا، گاه پیاده و گاه سواره به مسجد قبا میآمد و دو ركعت نماز در آن می خواند.» | در حدیث دیگری هم آمده است: «كانَ النَّبِیُّ(صلی الله علیه وآله) یَأتِی مَسْجِدَ قُباء راكباً وَ ماشِیاً فَیُصَلّی فِیهِ رَكْعَتَیْن<ref>كتاب مسلم، باب فضل مسجد قبا، ح۱۳۹۹.</ref>؛ رسول خدا، گاه پیاده و گاه سواره به مسجد قبا میآمد و دو ركعت نماز در آن می خواند.» | ||
=منبع= | =منبع= | ||
نسخهٔ ۸ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۲۶
مسجد قبا اولین مسجدی است كه توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله) بنا گردید.
موقعیت جغرافیایی
منطقه قبا در فاصله شش كیلومتری جنوب مسجد النبی(صلی الله علیه و آله) واقع است و از نقاط خوش آب و هوا و از مناطق زراعی و پرآب اطراف مدینه به شمار می‌آید. به همین دلیل نخلستان‌های زیادی در قبا وجود داشته و دارد. مردم این منطقه، كه به نام طایفه بنو عمرو بن عوف شناخته می‌شدند، به دلیل واقع شدن قبا در جنوب شهر مدینه و در واقع سر راه مكه به مدینه، نخستین استقبال كنندگان از مهاجرین و نیز شخص رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در وقت هجرت بودند.
پیش از آمدن رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، شماری از مهاجران كه از مكه به مدینه آمدند، به طور موقت در قبا سكونت گزیدند. پس از آن كه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به قبا آمدند، چند روزی در آنجا توقف كرده و آنگاه كه خانواده آن حضرت، همراه علی بن ابی طالب(علیه السلام) به ایشان پیوستند، راهیِ محل اصلی یثرب، یعنی جایی كه امروزه مسجد النبی(صلی الله علیه وآله) قرار دارد، شدند.
تاریخ بنای مسجد
در چند روزی كه پیامبر(صلی الله علیه وآله) در قبا بود، مسجدی در این ناحیه بنا كرد كه طی آن، تنها دیواری از سنگ‌های حرّه بر گرد آن كشیده شد. تا زمان توسعه ولید بن عبد الملك مسجد سقف نداشت و اگر هم داشت، از همان شاخه‌های خرما بود.
ورود رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را به قبا، دوشنبه، دوازدهم یا چهاردهم ربیع الأول نوشتهاند. آن حضرت در این چند روز میهمان كلثوم بن هِدْم بود و در منزل سعد بن خَیْثمه با مردم نماز میخواند. سعد در جنگ بدر و پدرش درجنگ احدبه شهادت رسیدند. خانه سعد بن خَیْثمه و كلثوم بن هِدْم در سمت قبله مسجد ـ جنوب غربی ـ بوده و هر دوی آنها در حال حاضر، در مسجد قرار گرفته است. تا پیش از توسعه سال ۱۴۰۶ قمری، خانه سعدبن خَیْثمه به صورت مستقل وجود داشته و طی چهارده قرن، زائران قبا، به آن خانه نیز وارد شده و در آن نماز میخواندند. در حال حاضر، محل این دو خانه، در سمت قبله مسجد قبا، سمت راست محراب واقع است.
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بعدها نیز كه در مركز مدینه ساكن شد، هر هفته، گاه روزهای شنبه و گاه دوشنبه به قبا می آمد و در این مسجد نماز می گزارد. ابن شَبّه نوشته است: «إنَّ النَّبی (صلی الله علیه وآله) كانَ یَأتِی قُباء یَوْمَ الإثْنَین.»[۱]
مسجد قبا در قرآن
بنا به روایات فراوان، مسجد قبا مصداق آیه «... لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی مِنْ أَوَّلِ یَوْم أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ...»[۲] میباشد. این آیه اشاره به این نكته دارد كه این مسجد از روز نخست بر پایه تقوا ساخته شد و لذا سزاوار است تا رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در این مسجد نماز بگزارد. به سبب نزول این آیه در شأن مسجد قبا، در آن زمان، مسجد یاد شده را به نام «مسجد التقوی» میشناختند.[۳] این آیه در برابر مسجد ضرار نازل شد كه برخلاف مسجد قبا كه بر پایه تقوا ساخته شده بود، مسجد ضرار بر پایه نفاق و اختلاف بنا گردید. تعبیر «مِنْ اَوَّلِ یَوْم» به معنای همان روز تأسیس مسجد است كه با نیت خالص بنا نهاده شد.
همچنین نقل شده است كه آیه «... فِیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَ اللهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ»[۴] در شأن نمازگزاران مسجد قبا نازل شده است. این آیه در كنار آیاتی كه اشاره به اقدام منافقان در ساختن مسجد ضرار دارد، در سوره توبه آمده و مربوط به سال نهم هجری، اندكی پیش از جنگ تبوك است.
یاقوت حِمَوی در اوایل قرن هفتم هجری نوشته است كه مسجد ضرار در برابر مسجد قبا ساخته شد و تا به امروز ویرانه آن باقی است. زائرانی كه برای زیارت مسجد قبا به این ناحیه می آیند، به مسجد ضرار هم سری زده و با زدن لگدی به آن، از آنجا میگذرند.[۵]
تجدید بنای مسجد قبا
عمربن عبدالعزیز در آخرین دهه قرن اول هجری، به دستور ولید بنای اولیه مسجد قبا را خراب كرد و از نو بنایی استوار برپا ساخت و برای آن رواق‌هایی نیز افزود.
مسجد قبا بعدها به دست جمال الدین ابو منصور اصفهانی، یكی از وزرای حكّام موصل، در سال ۵۵۵ قمری بازسازی شد. آثار این وزیر در تمامی مكه و مدینه دیده میشود.
توسعه مسجد قبا در قرن اخیر
مسجد قبا همیشه مورد توجه مسلمانان بوده و بارها تعمیرات اساسی در آن انجام شده است. در سال ۱۳۸۸ قمری ملك فیصل رواقهای آن را در جهت شرقی مسجد توسعه داد.
بنای جدید آن، كه در ۲۶ صفر سال ۱۴۰۶ قمری به پایان رسید، در شكل معماری جدید خود، یكی از مهمترین و زیباترین مساجدی است كه در مدینه منوره قرار دارد. در بنای فعلی چهار مناره برای این مسجد در نظر گرفته شده كه هر كدام ۴۷ متر طول دارد. مساحت تقریبی آن و بناهای جانبی مربوط به آن، در محدودهای به مساحت ۱۳۵۰۰ متر مربع میباشد كه بر اساس محاسبات معماران آن، گنجایش بیست هزار نمازگزار را دارد.
ثواب نماز در مسجد قبا
به هر روی، مسجد قبا نخستین مسجدی است كه رسول الله(صلی الله علیه وآله) آن را بنا كرد. آن حضرت درباره نماز خواندن در مسجد قبا فرمود: «مَنْ تَطَهَّرَ فی بَیْتِهِ ثُمَّ أتی مَسْجِدَ قُباء فَصلّی فِیهِ رَكْعَتَیْن كانَ كأجْرِ عُمْرة[۶]؛ كسی كه در خانه اش وضو بگیرد، آنگاه به مسجد قبا درآید و دو ركعت نماز بگزارد، ثواب یك عمره را برده است.»
در حدیث دیگری هم آمده است: «كانَ النَّبِیُّ(صلی الله علیه وآله) یَأتِی مَسْجِدَ قُباء راكباً وَ ماشِیاً فَیُصَلّی فِیهِ رَكْعَتَیْن[۷]؛ رسول خدا، گاه پیاده و گاه سواره به مسجد قبا میآمد و دو ركعت نماز در آن می خواند.»