عروة الوثقی (قرآن): تفاوت میان نسخه‌ها
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohsenmadani (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
=مفهوم و وجه نامگذاری قرآن به «عروة الوثقی»= | =مفهوم و وجه نامگذاری قرآن به «عروة الوثقی»= | ||
علت نامگذاری قرآن به «عروة الوثقی» ثبات و استحکام قرآن برای اهل ایمان است که هرگز امکان گسستن و فنا ندارد و با تمسک به آن به سعادت و کمال خواهند رسید. <ref>رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۳۲</ref> | علت نامگذاری قرآن به «عروة الوثقی» ثبات و استحکام قرآن برای اهل ایمان است که هرگز امکان گسستن و فنا ندارد و با تمسک به آن به سعادت و کمال خواهند رسید. <ref>رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۳۲</ref> | ||
این اصطلاح مركب است از دو كلمه «عروة» و «وثقی» - همانطور كه در تفسیر «مجمع البیان» آمده - به معنای دسته دلو (نوعی ظرف برای كشیدن آب از چاه) و دسته هر ظرفی است و اصل در آن تعلّق و وابستگی است، یعنی به وسیله آن دسته و ریسمان با هر چیزی ارتباط پیدا می كنیم و «وثقی» به معنای محكم، می باشد، پس «عروة الوثقی» همان ریسمان و دستگیره محكمی است كه به وسیله آن به سعادت ابدی متصل می شویم. یعنی کافی است آدمی سعی و تلاش کند که خود را به این ریسمان الهی بیاویزد؛ چرا که گرفتن آن ریسمان، حتماً بالا رفتن و نائل شدن به سعادت حقیقی را در پی دارد. | این اصطلاح مركب است از دو كلمه «عروة» و «وثقی» - همانطور كه در تفسیر «مجمع البیان» آمده - به معنای دسته دلو (نوعی ظرف برای كشیدن آب از چاه) و دسته هر ظرفی است و اصل در آن تعلّق و وابستگی است، یعنی به وسیله آن دسته و ریسمان با هر چیزی ارتباط پیدا می كنیم و «وثقی» به معنای محكم، می باشد، پس «عروة الوثقی» همان ریسمان و دستگیره محكمی است كه به وسیله آن به سعادت ابدی متصل می شویم. یعنی کافی است آدمی سعی و تلاش کند که خود را به این ریسمان الهی بیاویزد؛ چرا که گرفتن آن ریسمان، حتماً بالا رفتن و نائل شدن به سعادت حقیقی را در پی دارد.<br> | ||
<br> | |||
راه تمسك به این ریسمان الهی را خداوند در سوره بقره بیان فرموده است: | راه تمسك به این ریسمان الهی را خداوند در سوره بقره بیان فرموده است: | ||
فَمَنْ یكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ؛ «كسی كه به طاغوت كافر شود و به خدا ایمان آورد، به دستگیره محكمی، چنگ زده است». <ref>بقره / 256.</ref> | فَمَنْ یكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ؛ «كسی كه به طاغوت كافر شود و به خدا ایمان آورد، به دستگیره محكمی، چنگ زده است». <ref>بقره / 256.</ref> | ||
در این آیه راه تمسك به «عروة الوثقی» دو چیز بیان شده، یكی كفر به طاغوت و دیگری ایمان به خداوند. معنای طاغوت، تعدی و تجاوز از حدّ و مرز است، لذا شیاطین، بتها، حكام جبّار، هواهای نفسانی و هر معبودی غیر از پروردگار و هر مسیری كه به غیرحق منتهی شود، همه طاغوت است. <ref>ر.ك: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، انتشارات دارالكتب الاسلامیة، ج2، ص 280</ref> علامه طباطبائی(ره) ذیل این آیه می فرمایند: «علت مقدم شدن كفر به طاغوت بر ایمان به خدا، این است كه برای اخذ به «عروة الوثقی»، باید ابتدا طاغوت و هواهای نفسانی را ترك كنیم، تا بتوانیم به ایمان دست یابیم». <ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، انتشارات اسماعیلیان، ج2، ص 344</ref> | در این آیه راه تمسك به «عروة الوثقی» دو چیز بیان شده، یكی كفر به طاغوت و دیگری ایمان به خداوند. معنای طاغوت، تعدی و تجاوز از حدّ و مرز است، لذا شیاطین، بتها، حكام جبّار، هواهای نفسانی و هر معبودی غیر از پروردگار و هر مسیری كه به غیرحق منتهی شود، همه طاغوت است. <ref>ر.ك: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، انتشارات دارالكتب الاسلامیة، ج2، ص 280</ref> علامه طباطبائی(ره) ذیل این آیه می فرمایند: «علت مقدم شدن كفر به طاغوت بر ایمان به خدا، این است كه برای اخذ به «عروة الوثقی»، باید ابتدا طاغوت و هواهای نفسانی را ترك كنیم، تا بتوانیم به ایمان دست یابیم». <ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، انتشارات اسماعیلیان، ج2، ص 344</ref> | ||
عروة الوثقی است این ترك هوی | عروة الوثقی است این ترك هوی | ||
بركشد این شاخ جان را بر سما | بركشد این شاخ جان را بر سما<br> | ||
پس بنابراین برای چنگ زدن به ریسمان الهی می بایست، بر نفس اماره و هواهای نفسانی غلبه کرد و آن ها را مطیع خود ساخت به همین منظور برای مجاهده با نفس و حركت به سوی حق تعالی، قدم اول تفكر است، یعنی انسان، لااقل در هر شب و روز مقداری فكر و اندیشه كند، تفكر در این كه آیا همه اسباب راحتی در زندگی فقط برای رفع نیازهای حیوانی آفریده شده؟ یا این كه هدف برتری وجود دارد که برای نیل بر آن باید تلاش مجاهدت کرد. لذا بزرگان دینی تفكر در تاریخ گذشتگان و در عاقبت و سرانجام انسان ها را توصیه کرده اند در روایت آمده: | <br> | ||
پس بنابراین برای چنگ زدن به ریسمان الهی می بایست، بر نفس اماره و هواهای نفسانی غلبه کرد و آن ها را مطیع خود ساخت به همین منظور برای مجاهده با نفس و حركت به سوی حق تعالی، قدم اول تفكر است، یعنی انسان، لااقل در هر شب و روز مقداری فكر و اندیشه كند، تفكر در این كه آیا همه اسباب راحتی در زندگی فقط برای رفع نیازهای حیوانی آفریده شده؟ یا این كه هدف برتری وجود دارد که برای نیل بر آن باید تلاش مجاهدت کرد. لذا بزرگان دینی تفكر در تاریخ گذشتگان و در عاقبت و سرانجام انسان ها را توصیه کرده اند در روایت آمده:<br> | |||
(فكرة ساعة خیر من عبادة سنة) <ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، انتشارات دار احیاء التراث العربی، ج 68، ص 327</ref> «یك ساعت فكر كردن باارزش تر از یك سال عبادت كردن است». | (فكرة ساعة خیر من عبادة سنة) <ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، انتشارات دار احیاء التراث العربی، ج 68، ص 327</ref> «یك ساعت فكر كردن باارزش تر از یك سال عبادت كردن است». | ||
همچنین در این كه بزرگ ترین دشمن بشر کیست؟ باید تفکر کرد. شهید مطهری(ره) در این باره می گوید: | همچنین در این كه بزرگ ترین دشمن بشر کیست؟ باید تفکر کرد. شهید مطهری(ره) در این باره می گوید: | ||
«بزرگ ترین دشمنان بشر احساسات سركش و نفس اماره اوست، هیچ دشمنی به پایه این دشمن نمی رسد، علت این امر این است كه این دشمن به نقطه ای دسترسی دارد و مركزی را خراب می كند، كه هیچ دشمن دیگر به آن نقطه و به آن مركز دسترسی ندارد. آن نقطه و آن مركز، دستگاه تشخیص و بینش انسان است. آدمی در برابر هر دشمنی با نیروی عقل و تدبیر ایستادگی می كند و اگر دشمنی توانست، در مركز تدبیر و بینش اختلالی به وجود آورد، بدیهی است كه از هر دشمنی خطرناك تر است». <ref>مطهری، مرتضی، حكمتها و اندرزها، انتشارات صدرا، ص 165.</ref> | «بزرگ ترین دشمنان بشر احساسات سركش و نفس اماره اوست، هیچ دشمنی به پایه این دشمن نمی رسد، علت این امر این است كه این دشمن به نقطه ای دسترسی دارد و مركزی را خراب می كند، كه هیچ دشمن دیگر به آن نقطه و به آن مركز دسترسی ندارد. آن نقطه و آن مركز، دستگاه تشخیص و بینش انسان است. آدمی در برابر هر دشمنی با نیروی عقل و تدبیر ایستادگی می كند و اگر دشمنی توانست، در مركز تدبیر و بینش اختلالی به وجود آورد، بدیهی است كه از هر دشمنی خطرناك تر است». <ref>مطهری، مرتضی، حكمتها و اندرزها، انتشارات صدرا، ص 165.</ref> | ||
<br> | |||
<br> | |||
بعد از تفکر قدم و منزل دوم، عزم و اراده است، یعنی بناگذاری و تصمیم جدّی بر ترك معاصی و انجام واجبات و آن چه كه مورد رضای خداوند است و جبران آن چه كه در ایام حیات از او فوت شده است. | بعد از تفکر قدم و منزل دوم، عزم و اراده است، یعنی بناگذاری و تصمیم جدّی بر ترك معاصی و انجام واجبات و آن چه كه مورد رضای خداوند است و جبران آن چه كه در ایام حیات از او فوت شده است. | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۹: | ||
نباید از نظر دور داشت که در ورای این مبارزات با نفس و خودسازی ها انسان باید به یاد خدای متعال و نعمت هایی كه به او ارزانی داشته، باشد. چرا که عشق دوم برای چنگ زدن به ریسمان الهی، ایمان حقیقی داشتن به خدا است. | نباید از نظر دور داشت که در ورای این مبارزات با نفس و خودسازی ها انسان باید به یاد خدای متعال و نعمت هایی كه به او ارزانی داشته، باشد. چرا که عشق دوم برای چنگ زدن به ریسمان الهی، ایمان حقیقی داشتن به خدا است. | ||
<ref>برگرفته از سایت پاسخ به شبهات حوزه علمیه</ref> | <ref>برگرفته از سایت پاسخ به شبهات حوزه علمیه</ref> | ||
=مصداق حقیقی عروة الوثقی= | =مصداق حقیقی عروة الوثقی= | ||
مطابق روایات یکی از مصادیق تمسک به «عروة الوثقی» و ریسمان محکم الهی اتصال به اولیای خدا و اهل بیت علیهم السلام است. رسول اعظم صل الله علیه وآله فرمودند: «ای مردم کسی که دوست دارد به عروة الوثقی- که هرگز قطع نمی گردد- تمسک جوید به ولایت علی علیه السلام تمسک کند؛ زیرا ولایت او ولایت من و اطاعت از او اطاعت از من است. ای مردم هر کس دوست دارد حجت پس از من را بشناسد، علی علیه السلام را بشناسد. ای مردم! کسی که ولایت خدا او را شاد می کند باید به ولایت علی علیه السلام اقتدا کند؛ زیرا او خزانه علم من است. ای مردم! کسی که دوست دارد خدا را ملاقات کند و از او راضی باشد، ائمه علیهم السلام را دوست داشته باشد.»<br> | مطابق روایات یکی از مصادیق تمسک به «عروة الوثقی» و ریسمان محکم الهی اتصال به اولیای خدا و اهل بیت علیهم السلام است. رسول اعظم صل الله علیه وآله فرمودند: «ای مردم کسی که دوست دارد به عروة الوثقی- که هرگز قطع نمی گردد- تمسک جوید به ولایت علی علیه السلام تمسک کند؛ زیرا ولایت او ولایت من و اطاعت از او اطاعت از من است. ای مردم هر کس دوست دارد حجت پس از من را بشناسد، علی علیه السلام را بشناسد. ای مردم! کسی که ولایت خدا او را شاد می کند باید به ولایت علی علیه السلام اقتدا کند؛ زیرا او خزانه علم من است. ای مردم! کسی که دوست دارد خدا را ملاقات کند و از او راضی باشد، ائمه علیهم السلام را دوست داشته باشد.»<br> | ||
نسخهٔ ۲۶ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۴۶
مفهوم قرآنی عروة الوثقی
عروة الوثقی به یکی از اوصاف قرآن اطلاق می‌شود.در آیات ۲۵۶ سوره بقره و ۲۲ سوره لقمان آمده از نام‌ها و صفات قرآن است: (… فقد استمسک بالعروة الوثقی)؛ «… به دستگیره محکمی چنگ زده است».
مفهوم و وجه نامگذاری قرآن به «عروة الوثقی»
علت نامگذاری قرآن به «عروة الوثقی» ثبات و استحکام قرآن برای اهل ایمان است که هرگز امکان گسستن و فنا ندارد و با تمسک به آن به سعادت و کمال خواهند رسید. [۲]
این اصطلاح مركب است از دو كلمه «عروة» و «وثقی» - همانطور كه در تفسیر «مجمع البیان» آمده - به معنای دسته دلو (نوعی ظرف برای كشیدن آب از چاه) و دسته هر ظرفی است و اصل در آن تعلّق و وابستگی است، یعنی به وسیله آن دسته و ریسمان با هر چیزی ارتباط پیدا می كنیم و «وثقی» به معنای محكم، می باشد، پس «عروة الوثقی» همان ریسمان و دستگیره محكمی است كه به وسیله آن به سعادت ابدی متصل می شویم. یعنی کافی است آدمی سعی و تلاش کند که خود را به این ریسمان الهی بیاویزد؛ چرا که گرفتن آن ریسمان، حتماً بالا رفتن و نائل شدن به سعادت حقیقی را در پی دارد.
راه تمسك به این ریسمان الهی را خداوند در سوره بقره بیان فرموده است:
فَمَنْ یكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ؛ «كسی كه به طاغوت كافر شود و به خدا ایمان آورد، به دستگیره محكمی، چنگ زده است». [۳]
در این آیه راه تمسك به «عروة الوثقی» دو چیز بیان شده، یكی كفر به طاغوت و دیگری ایمان به خداوند. معنای طاغوت، تعدی و تجاوز از حدّ و مرز است، لذا شیاطین، بتها، حكام جبّار، هواهای نفسانی و هر معبودی غیر از پروردگار و هر مسیری كه به غیرحق منتهی شود، همه طاغوت است. [۴] علامه طباطبائی(ره) ذیل این آیه می فرمایند: «علت مقدم شدن كفر به طاغوت بر ایمان به خدا، این است كه برای اخذ به «عروة الوثقی»، باید ابتدا طاغوت و هواهای نفسانی را ترك كنیم، تا بتوانیم به ایمان دست یابیم». [۵]
عروة الوثقی است این ترك هوی
بركشد این شاخ جان را بر سما
پس بنابراین برای چنگ زدن به ریسمان الهی می بایست، بر نفس اماره و هواهای نفسانی غلبه کرد و آن ها را مطیع خود ساخت به همین منظور برای مجاهده با نفس و حركت به سوی حق تعالی، قدم اول تفكر است، یعنی انسان، لااقل در هر شب و روز مقداری فكر و اندیشه كند، تفكر در این كه آیا همه اسباب راحتی در زندگی فقط برای رفع نیازهای حیوانی آفریده شده؟ یا این كه هدف برتری وجود دارد که برای نیل بر آن باید تلاش مجاهدت کرد. لذا بزرگان دینی تفكر در تاریخ گذشتگان و در عاقبت و سرانجام انسان ها را توصیه کرده اند در روایت آمده:
(فكرة ساعة خیر من عبادة سنة) [۶] «یك ساعت فكر كردن باارزش تر از یك سال عبادت كردن است».
همچنین در این كه بزرگ ترین دشمن بشر کیست؟ باید تفکر کرد. شهید مطهری(ره) در این باره می گوید:
«بزرگ ترین دشمنان بشر احساسات سركش و نفس اماره اوست، هیچ دشمنی به پایه این دشمن نمی رسد، علت این امر این است كه این دشمن به نقطه ای دسترسی دارد و مركزی را خراب می كند، كه هیچ دشمن دیگر به آن نقطه و به آن مركز دسترسی ندارد. آن نقطه و آن مركز، دستگاه تشخیص و بینش انسان است. آدمی در برابر هر دشمنی با نیروی عقل و تدبیر ایستادگی می كند و اگر دشمنی توانست، در مركز تدبیر و بینش اختلالی به وجود آورد، بدیهی است كه از هر دشمنی خطرناك تر است». [۷]
بعد از تفکر قدم و منزل دوم، عزم و اراده است، یعنی بناگذاری و تصمیم جدّی بر ترك معاصی و انجام واجبات و آن چه كه مورد رضای خداوند است و جبران آن چه كه در ایام حیات از او فوت شده است. و به عبارت دیگر: اخلاق خود را به آداب شریعت، زینت بدهد و اگر چه این كار كمی مشقّت و سختی دارد، ولی در سایه عزم و اراده ای قوی، میسّر خواهد بود. و در قدم بعد، در ابتدای هر روز با خود شرط كند كه آن روز را بدون معصیت سپری كند و در طول روز دائماً مراقب خود باشد كه مبادا از شرطی كه با خود كرده، سرپیچی كند، و در پایان هر روز اعمال روزانه را محاسبه و بررسی كند، اگر آن روز را با موفقیت پشت سر گذاشته بود، خداوند را شكر كند و اگر از او سستی و فتوری سر زده، ناامید نشود و از خدای متعال، طلب بخشش كند و سعی كند در روزهای بعد جبران كند. اقتباس از چهل حدیث امام، انتشارات رجا، حدیث اول، (جهاد با نفس)
نباید از نظر دور داشت که در ورای این مبارزات با نفس و خودسازی ها انسان باید به یاد خدای متعال و نعمت هایی كه به او ارزانی داشته، باشد. چرا که عشق دوم برای چنگ زدن به ریسمان الهی، ایمان حقیقی داشتن به خدا است. [۸]
مصداق حقیقی عروة الوثقی
مطابق روایات یکی از مصادیق تمسک به «عروة الوثقی» و ریسمان محکم الهی اتصال به اولیای خدا و اهل بیت علیهم السلام است. رسول اعظم صل الله علیه وآله فرمودند: «ای مردم کسی که دوست دارد به عروة الوثقی- که هرگز قطع نمی گردد- تمسک جوید به ولایت علی علیه السلام تمسک کند؛ زیرا ولایت او ولایت من و اطاعت از او اطاعت از من است. ای مردم هر کس دوست دارد حجت پس از من را بشناسد، علی علیه السلام را بشناسد. ای مردم! کسی که ولایت خدا او را شاد می کند باید به ولایت علی علیه السلام اقتدا کند؛ زیرا او خزانه علم من است. ای مردم! کسی که دوست دارد خدا را ملاقات کند و از او راضی باشد، ائمه علیهم السلام را دوست داشته باشد.»
جابر برخاست و پرسید: «ائمه(ع) چه تعداد هستند؟»
حضرت(ع) در پاسخ فرمودند: «ای جابر! خداوند تو را رحمت کند گویا از همه اسلام پرسیدی؛ تعداد آنان به تعداد ماه هاست که نزد خدا دوازده عدد است و آن را در کتاب خود، در روزی که آسمان و زمین را آفرید آورده و تعدادشان به تعداد چشمه هایی است که برای موسی بن عمران جوشید. در آن زمان که عصایش را بر زمین زد و دوازده چشمه از آن جوشید و تعدادشان به تعداد نقبای بنی اسرائیل است که خداوند فرموده: «وَلَقَدْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيبًا؛ وهنگامی که خدا از بنی اسرائیل عهد گرفت و دوازده بزرگ از میان آنها برانگیختیم» ای جابر! تعداد ائمه(ع) دوازده نفر است اول ایشان علی علیه السلام و آخرینشان قائم عجل الله تعالی فرجه است.
در زیارت جامعه می خوانیم: «وَمَن ِاعتَصََمَ بِکّم فَقَدِ اعتََصَمَ بِاللهِ؛ هر کس به شما متوسل شود به خدا متوسل شده است». مانند آن است که می گوییم هر کس به فرزند من احترام کند گویی به من احترام کرده است. هر کس متوسل به شما شود، متوسل به خدا شده است و آن گاه «وَمَن یَعتَصِم بِالله فَقَد هُدِیَ إلی صِراطٍ مُستُقیَم؛ هر کس به خدا متوسل شود به راه مستقیم هدایت شده است.»
ما که در نماز می گوییم: «إهدِنا الصِّراطَ المستقیم؛ خدایا ما را به راه راست ببر.» امام سجاد علیه السلام می فرمایند: «راه مستقیم راه اهل بیت(ع) است: «راه توسل به خدا و توسل به اهل بیت علیهم السلام است.»
[۹]
برخی از نام‌گذاری‌های مشهور
جمعیت العروة الوثقی
«العروة الوثقى» در اصل اسم جمعيتی مخفی بود که سید جمال الدین اسدآبادی آن را جهت رسيدن به اهداف والای خود تأسيس کرده بود و اعضای آن را از ميان انديشمندان نخبه مسلمان و دوستان و مريدان خود برگزيده بود.
بعدها اعضای این جمعيت به اتفاق تصميم به انتشار نشريه‌ای عربی با عنوان «العروة الوثـقى» گرفتند.
نخستين شمارة نشريه در روز پنج شنبه، سيزدهم مارس سال 1884 (برابر با پانزدهم جمادی الاولی سال 1301) منتشر شد و چاپ و انتشار آن تا هشت ماه مستمرا" ادامه داشت تا اين که بعد از انتشار شماره هجدهم، يعنی آخرين شماره، در هفدهم اکتبر همان سال متوقف شد.
تمامی محتواهای این نشریه در 18 شماره تحت عنوانی با همین نام توسط مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با تدوین و گرآوری سيد هادی خسروشاهی منتشر گردید.
کتاب العروةالوثقی
العروةالوثقی فیما تعم به البلوی مشهور به «عروة الوثقی» نام مشهورترین کتاب سید محمد کاظم طباطبایی یزدی است.
بحوث فی شرح العروة الوثقی
تقریرات درس آیت‌الله سید محمد باقر صدر شامل یک دوره فقه استدلالی در باب طهارت است که ذیل کتاب “عروه الوثقی” نوشته آیت‌الله سید محمد کاظم طباطبایی یزدی بیان شده است و توسط انتشارات شهید صدر منتشر شده است. [۱۰]
پانویس
- ↑ برگرفته از سایت پاسخ به شبهات حوزه علمیه و ویکی فقه
- ↑ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، ص۳۲
- ↑ بقره / 256.
- ↑ ر.ك: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، انتشارات دارالكتب الاسلامیة، ج2، ص 280
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، انتشارات اسماعیلیان، ج2، ص 344
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، انتشارات دار احیاء التراث العربی، ج 68، ص 327
- ↑ مطهری، مرتضی، حكمتها و اندرزها، انتشارات صدرا، ص 165.
- ↑ برگرفته از سایت پاسخ به شبهات حوزه علمیه
- ↑ برگرفته از «پرتوی از آیه‌های مهدوی» نوشته حجت الاسلام محسن قرائتی
- ↑ https://mbsadr.ir/shop/product/bohus/