الإنصاف فیما یجب اعتقاده ولا یجوز الجهل به (کتاب)

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۰۹:۱۸، ۲۷ دسامبر ۲۰۲۱؛

کتاب العقیدة النظامیة فی الارکان الاسلامیة

نام نويسنده	قاضی ابوبکر بقلانی
موضوع	اسلام ـ کلام
زبان کتاب	عربى‌
ناشر	دار الکتب الصوفی
سال نشر	1433 قمری
تعداد جلد	تک جلدی
مکان چاپ	مصرـ قاهره

الإنصاف فيما يجب اعتقاده ولا يجوز الجهل به کتابی است در علم کلام تألیف قاضی ابوبکر بقلانی ملقب به شیخ السنه و زبان امت، متکلم در مذهب اهل‌سنت ، اهل حدیث و ملزم به روش ابوالحسن اشعری این کتاب به دلیل شواهد و قراینی اعم از نقلی و عقلی که در آن وجود دارد؛ به شناخت و تشخیص عقیده واقعی اهل سنت کمک می کند، یکی از مهم ترین کتاب‌ها به شمار می‌رود.

موضوع کتاب

در این کتاب از علم خدا، علم خلقت، صفات خداوند، واثبات توحید خداوند و اثبات رؤيت او در قیامت صحبت شده است. و به برخی از مسائل، مانند تصدیق عذاب قبر ، زیر سؤال بردن از فسق و کفر، برگرداندن روح به مرده، راه، ترازو، حوض، شفاعت، بهشت و جهنم. و بر اثبات نبوت محمد و امامت خلفای راشدین و پاسخ به معتزله در مسئله خلقت قرآن و مسئله خلقت خداوند از اعمال بندگان.

[2]

موضوع الكتاب[عدل] يتحدث الكتاب عن علم الله، وعلم الخلق، وعن صفات الله، وإثبات توحيد الله، وإثبات رؤيته يوم القيامة. وعن بعض الغيبات مثل إثبات عذاب القبر، وسؤال منكر ونكير، ورجوع الروح إلى الميت، ونصب الصراط والميزان والحوض والشفاعة والجنة والنار. وعن إثبات نبوة محمد وإمامة الخلفاء الراشدين والرد على المعتزلة في مسألة خلق القرآن وقضية خلق الله لأفعال العباد.[2]

دلیل نوشتن کتاب دلیل اصلی که امام باقلانی را به تألیف این کتاب ترغیب کرد، همان گونه که در مقدمه کتاب می فرماید: « اکنون به آنچه که زن آزاده، نیکوکار، متدین ـ خداوند به او توفیق عنایت فرماید ـ دست یافتم . به دنبال حق طلبی و طلب و حمایت از حق و ارتکاب باطل و دوری از آن و تکیه بر تقرب با اعتقادی که بر احکام دین است و پیروی از پیشینیان صالح از میان مؤمنان از ذکر جملاتی از آنچه مکلفین موظف به ایمان هستند و جهل آن قابل چشم پوشی نیست و اگر مرهون التزام به حق و مصونیت از بدعت ها و باطل است و من به یاری و یاری و اراده و طول خداوند متعال جملاتی را ذکر می کنم. به آنها مختصر می شود و به پایان آن می رسد و از خواهش و مشغولیت شوق به چه چیز دیگر بر آن ایستاده است. » [3]

تعالی خداوند از جهت و مکان القاضی ابوبکر Baqlani گفت که در این کتاب، توضیح این باور از Ahlus سنت وال Jama'ah : " باید دانست که همه چیز نشان می دهد که وقوع یا مشخصه کمبود، سپس خداوند متعال است تقدیس به او. از جمله: اینکه او جل جلاله مقدّس است بالاتر از مقاصد مقصود و متصف به اوصاف امور تازه اختراع شده و همچنین او را تبدیل و حرکت و ایستادن و نشستن توصیف نمی کنند. می‌گوید: «مثل او نیست» و می‌گوید: «مثل او نبود» و چون این صفات حکایت از وقوع دارد، و اگر گفته شود آلیس گفته بود: «رحمن بر عرش»، خداوند آن را تقدس فرمود. گفتیم: بله. او گفت که، و ما پاسخ که و امثال آن در مورد آنچه در ذکر شد قرآن و سنت است، اما ما شواهد وقوع انکار از او، و ما می گویند: » [4]

فرمود : جعفر بن محمدصادق علیه السلام: ادعای این که خداوند متعال در چیزی یا چیزی یا چیزی دخالت داشته است؛ زیرا اگر چیزی بود حمل می کرد، هر چند آن چیز محدود بود، هر چند چیزی بود بالا بود. تا امروز، خدا از همه چیز فراتر رفته است."

پانویس 1. ↑ کتاب مشروب الاعتقاد در دانش بزرگان علماء، تألیف امام قاضی بن فرحون مالکی (متوفی ۷۹۹ق)، بررسی و تحقیق مامون بن محی الدین الجنان، دارالعلم. -چاپ کتاب العلمیه، ص: 363. 2. ↑ کتاب امام ابوبکر باقلانی و عقاید او، ص ۹۲. 3. ↑ مقدمه الانصاف بقلانی، چاپ مؤسسه الخنجی، ص: ۱۳. 4. ↑ انصاف در آنچه باید به آن ایمان آورد و غافل از آن جایز نیست، ص: 64-65. نسخه ذخیره شده 1 مارس 2016 در سایت وای پاک شرم آور .

•

سبب تأليفه للكتاب[عدل] السبب الرئيسي الذي دفع الإمام الباقلاني إلى تأليف هذا الكتاب، هو كما يقول في مقدمته للكتاب: «أما بعد فقد وقفت على ما التمسته الحرة الفاضلة الدينة ـ أحسن الله توفيقها ـ لما تتوخاه من طلب الحق ونصـرته، وتنكب الباطل وتجنبه، واعتماد القربة باعتقاد المفروض في أحكام الدين واتباع السلف الصالح من المؤمنين، من ذكر جمل ما يجب على المكلفين اعتقاده ولا يسع الجهل به، وما إذا تدين به المرء صار إلى الالتزام الحق المفروض، والسلامة من البدع والباطل المفروض، وإني بحول الله تعالى وعونه، ومشيئته وطوله، أذكر لها جملا مختصرة تأتي على البغية من ذلك، ويستغنى بالوقوف عليها عن الطلب واشتغال الهمة بما سواه.»[3] تنزيه الله عن الجهة والمكان[عدل] قال القاضي أبو بكر الباقلاني في الكتاب في بيان عقيدة أهل السنة والجماعة: «ويجب أن يعلم أن كل ما يدل على الحدوث أو على سمة النقص فالرب تعالى يتقدس عنه. فمن ذلك: أنه تعالى متقدس عن الاختصاص بالجهات، والاتصاف بصفات المحدثات، وكذلك لا يوصف بالتحول، والانتقال، ولا القيام، والقعود؛ لقوله تعالى: "ليس كمثله شيء" وقوله: "ولم يكن له كفواً أحد" ولأن هذه الصفات تدل على الحدوث، والله تعالى يتقدس عن ذلك فإن قيل أليس قد قال: "الرحمن على العرش استوى" . قلنا: بلى. قد قال ذلك، ونحن نطلق ذلك وأمثاله على ما جاء في الكتاب والسنة، لكن ننفي عنه أمارة الحدوث، ونقول: استواؤه لا يشبه استواء الخلق، ولا نقول إن العرش له قرار، ولا مكان، لأن الله تعالى كان ولا مكان، فلما خلق المكان لم يتغير عما كان.»[4]

"وقال جعفر بن محمد الصادق عليه السلام: من زعم أن الله تعالى في شيء أو من شيء، أو على شيء، فقد أشرك؛ لأنه لو كان على شيء لكان محمولاً، ولو كان في شيء لكان محصوراً، ولو كان من شيء لكان محدثاً، والله يتعالى عن جميع ذلك". انظر أيضًا[عدل] المراجع[عدل] 1. ^ الديباج المذهب في معرفة أعيان علماء المذهب، للإمام القاضي ابن فرحون المالكي (ت 799هـ)، دراسة وتحقيق مأمون بن محيي الدين الجنان، طبعة دار الكتب العلمية، ص: 363. 2. ^ كتاب الإمام أبو بكر الباقلاني وآراؤه الاعتقادية، ص: 92. 3. ^ مقدمة الإنصاف للباقلاني، طبعة مؤسسة الخانجي، ص: 13. 4. ^ الإنصاف فيما يجب اعتقاده ولايجوز الجهل به، ص: 64-65. نسخة محفوظة 01 مارس 2016 على موقع واي باك مشين.

• مركز أبي الحسن الأشعري للدراسات والبحوث العقدية.