فیصل التفرقة بین الاسلام و الزندقة (کتاب)

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۰۹:۲۵، ۱۵ ژانویه ۲۰۲۲؛

کتاب اساس القیاس

نام نويسنده	ابو حامد غزالى‌
موضوع	کلام
زبان کتاب	عربى‌
ناشر	دار المنهاج
سال نشر	1409 ق‌
تعداد جلد	تک جلدی
تعداد صفحات	192 صفحه
مکان چاپ	بيروت‌

«فيصل التفرقة بين الإسلام والزندقة هو كتاب من تأليف الغزالي الطوسي (المتوفى 505 هـ). ذكرها المرتضى الزبيدي (المتوفى 1205 هـ) بإسم «التفرقة بين الإيمان والزندقة».

تعريف بالكتاب[عدل] كتب الغزالي هذا الكتاب نحو سنة 497 هـ.[1] وفيها يضع حدا لمن يعتبر مسلما ومن يعتبره كافرا أو زنديقا. ويقول الغزالي في مقدمة الكتاب: «فإني رأيتك أيها الأخ المشفق...منقسم الفكر؛ لما قرع سمعك من طعن طائفة من الحسدة، على بعض كتبنا المصنفة في أسرار معاملات الدين وزعمهم أن فيها ما يخالف مذهب الأصحاب المتقدمين، والمشايخ المتكلمين. وأن العدول عن مذهب الأشعري، ولو في قيد شبر كفر...فهون أيها الأخ المشفق المتعصب على نفسك.[2] » المخطوطات[عدل] من المخطوطات المعتمدة في طبعة دار المنهاج بجدة مخطوطة كتبت سنة 508 هـ بخط عبد المجيد بن الفضل بن علي بن حسين القَزّازي الطبري، وهي من مقتنيات مكتبة شهيد علي التابعة للمكتبة السليمانية بإصطنبول.[3] الطبع[عدل]

غلاف «الجواهر الغوالي» ، تشتمل على سبعة رسائل للغزالي احداها رسالة «فيصل التفرقة» ، 1343 هـ.

غلاف طبعة مصطفى القباني، 1319 هـ. طبعت طبعة حجرية في مجموع رسائل جمعها قاضي إبراهيم في بمباي سنة 1283 هـ. وطبع الكتاب في القاهرة سنة 1319 هـ، ثم طبعة مصطفى القباني سنة 1328 هـ.[4] لعل أشهر الطبعات هي طبعة أعدها الأزهري سليمان دنيا سنة 1381 هـ / 1961 م، غير أن هذه الطبعة لا تعتمد على دراسة أي من مخطوطات الكتاب، بل تعتمد على النسخة المطبوعة سنة 1319 هـ / 1901 م، ويبدو أنها لا تخلو من الأخطاء، مثلا جائت في طبعة سليمان دنيا أن لا يكفر المرء ان كان تأويله في أمر لا يتعلق «بأصول القواعد»، غير أن المرجح أن الغزالي قصد «أصول العقائد»، كما جاء في طبعة محمود بيجو، والذي اعتمد في نشرته على مخطوطتان في المكتبة الظاهرية، ونشر الكتاب من مطبعته في الحلبوني بدمشق سنة 1413 هـ / 1993 م.[5] الترجمة فیصل الطریقه بین اسلام و بدعت کتابی است تألیف غزالی طوسی (متوفی 505 هجری قمری). مرتضی زبیدی (متوفی 1205 ق) از آن به عنوان «تمایز بین ایمان و بدعت» یاد کرده است.

معرفی اجمالی

غزالی این کتاب را در حدود سال 497 هجری قمری نوشته است. [1] در آن، برای اینکه چه کسی مسلمان و چه کسی کافر یا بدعت گذار محسوب شود، حدی تعیین می کند. غزالی در مقدمه کتاب می گوید: «تو را دیدم، برادر رقت‌انگیز... در ذهنت شکافت. وقتی شنیدی که گروهی از کتب ما که در اسرار معاملات دین طبقه بندی شده اند، تهمت های حسودانه می زنند و ادعا می کنند که در آن با عقاید اصحاب و شیوخ متکلم قبلی منافات دارد. و روی گردانی از مکتب اشعری هر چند در یک اینچ باشد کفر است. [2] »

نسخه های خطی

از نسخه های خطی مورد تأیید در چاپ دارالمنهاج جده ، نسخه ای است که در سال 508 هجری قمری به خط عبدالمجید بن فضل بن علی بن حسین قزازی طبری نوشته شده است و از مجموعه های کتابخانه شهید علی متعلق به کتابخانه سلیمانیه استانبول . [3]

چاپ

جلد «جواهر الغوالی» که شامل هفت حرف از غزالی است که یکی از آنها حرف «فیصل الطریقه» 1343 ه.

جلد چاپ مصطفی القبانی 1319ق. چاپ سنگی در مجموعه حروفی که قادی ابراهیم در سال 1283 هجری قمری در بمبئی گردآوری کرد. این کتاب در سال 1319 هجری قمری در قاهره به چاپ رسید، سپس توسط مصطفی قبانی در سال 1328 قمری به چاپ رسید. [4] شاید مشهورترین چاپ، چاپی باشد که الازهری سلیمان دنیا در سال 1381 ق / 1961 م. / 1901 م، و گویا خالی از اشکال نیست، مثلاً آمده در چاپ سلیمان دنیا، اگر تفسیر او در امری باشد که مربوط به «اصول الاحکام» نباشد، کافر نباشد. با این حال، احتمالاً غزالی قصد «اصول عقاید» را داشته است، چنان که در چاپ محمود بیجو آمده است که با تکیه بر دو نسخه خطی در کتابخانه ظاهریه ، کتاب را از چاپخانه خود در الحلبونی منتشر کرده است. در دمشق در سال 1413 ق / 1993 م. [5]

ترجمه

آلمانی ترجمه هانس یواخیم رونگ در سال 1938 پس از میلاد، کیل . ترجمه دیگری در سال 1998 میلادی منتشر شد:

انگلیسی درباره مرزهای تساهل الهیاتی در اسلام: فیصل التفریقه ابوحامد الغزالی، شرمن ای جکسون (کراچی: انتشارات دانشگاه آکسفورد، 2002) اسپانیایی خلاصه شده در اسپانیایی توسط آسن پلاتیوس در سال 1929 پس از میلاد، مادرید .