احادیث تقریبی (مقاله)

امام علی (علیه السلام)

اختلافات بین مسلمانان-تشیع و تسنن- صغروی است نه کبروی

در نهج البلاغه از امام علی علیه السلام نقل شده است که :‌

آن حضرت خطاب به یهودی که به طعنه اظهار داشت :‌ ما دفنتم نبیکم حتی اختلفتم فیه:

هنوز پیامبرتان دفن نشده بود که بین شما مسلمانان نسبت به جانشینی او اختلاف افتاد و به دو گروه تقسیم شدید،

فرمود :‌ انما اختلفنا عنه لا فیه

تو اشتباه می‌کنی. ما درباره خود پیامبرمان اختلاف نکردیم. اختلاف ما در باره دستوری بود که از پیامبر ما رسیده است که آیا چنین است یا چنان‌

این سخن امام علیه السلام بیانگر آن است که اختلاف بین مسلمانان در مساله خلافت امری صغروی است نه کبروی

بدین معنا که همه مسلمانان نسبت به نبوت رسول اکرم و حجیت تمام گفتارش اذعان داشته و اختلافات مطرح شده ناشی از صدور یا عدم صدور یا صراحت و عدم صراحت گفتارشان در مساله جانشینی آن حضرت می باشد

امام علیه السلام سپس به سستی مبانی فکری و اعتقادی یهود آن هم زمانی که پیامبرشان موسی علیه السلام در قید حیات بود اشاره نموده و فرمود : ... و لکنکم ما جفت ارجلکم من البحر حتی قلتم‌ لنبیکم «اجعل لنا الها کما لهم آلهة فقال انکم قوم تجهلون»

اما شما هنوز پایتان از دریا خشک نشده بود که به پیامبر خود گفتید برای ما مانند این بت پرستان بتی بساز و پیامبرتان گفت همانا شما قومی نادان هستید.

بنابراین بر اساس این سخن امام علی علیه السلام منکرین امامت را نمی توان بدلیل سوء برداشت شان از مساله امامت در زمره کافران دانست

بلکه آنان نیز مسلمانانی هستند که به اسلام و رسالت پیامبر اکرم ایمان داشته و تفاوت آنان با شیعیان – معتقدین به امامت معصومین علیهم السلام- در نوع نگاه و برداشت شان از نصوص می باشد.

تبیین شهید مطهری از این حدیث

شهید مطهری در تبیین سخن امام علی علیه السلام می فرماید:

امیرالمؤمنین جواب خیلى عجیبى مى‏دهد، مى‏فرماید: انَّمَا اخْتَلَفْنا عَنْهُ لا فیهِ وَ لکِنَّکُمْ‏ ما جَفَّتْ ارْجُلُکُمْ مِنَ الْبَحْرِ حَتّى‏ قُلْتُمْ لِنَبِیِّکُمُ «اجْعَلْ لَنا الهاً کَما لَهُمْ آلِهَةٌ فَقالَ انَّکُمْ قَوْمٌ تَجْهَلونَ»

ما درباره پیغمبر اختلاف نکردیم، اختلاف ما درباره دستورى بود که از پیغمبر ما رسیده بود؛ ولى شما هنوز پایتان از آب دریا خشک نشده بود که از پیغمبرتان خواستید که همان اصل اول توحیدتان را زیر پا بگذارید، گفتید براى ما بتى بساز مثل اینها.

پس خیلى تفاوت است میان آنچه براى ما رخ داد [و آنچه براى شما رخ داد.]

ما درباره خود پیغمبر اختلاف نکردیم بلکه درباره این اختلاف کردیم که مفهوم و مفاد دستور پیغمبر چیست.

ایندو با هم خیلى فرق دارد که کارى که به هر حال آن را انجام مى‏دادند توجیهش در خارج این طور باشد (نه اینکه در واقع این طور بود) که بگویند [آنها که مرتکب این خطا شدند]خیال مى‏کردند مقصود پیغمبر این بوده و در نتیجه گفته پیغمبر را به این صورت توجیه کردند

و یا اینکه بگویند نصّ آیه قرآن با این صراحت را کنار گذاشتند یا قرآن را تحریف کردند.

گفتاری از استاد شهید مطهری در سیره معصومین علیهم السلام با مخالفین عقیدتی

زرارة نقل مى‏ کند که: «با برادرم حمران- یا برادر دیگرم بکیر- بر امام باقر (ع) وارد شدیم؛

من به امام گفتم: ما افراد را با شاقول اندازه مى‏ گیریم، هر کس مانند ما شیعه باشد، خواه از اولاد على و خواه از غیر آنها، با او پیوند دوستى (به عنوان یک مسلمان و اهل نجات) برقرار مى‏ کنیم

و هر کس با عقیده ما مخالف باشد ما از او (به عنوان یک گمراه و اهل هلاک) تبرّى مى ‏جوییم.»

امام علیه السلام فرمود:

«اى زرارة! سخن خدا از سخن تو راست‏تر است؛ اگر آنچه تو مى‏ گویى درست باشد، پس سخن خدا آنجا که مى‏ فرماید:

«إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجالِ. وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ لا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَ لا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا» کجا رفت؟!

پس «المرجون لامر اللّه »چه شد؟!

آنها که خدا درباره آنها مى ‏فرماید:

«خَلَطُوا عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً» کجا رفتند؟!

«اصحاب الاعراف» چه شدند؟!

«الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ» چه کسانى هستند و کجایند؟!»

اگر کسى در روایاتى که از ائمه اطهار (علیهم السلام) رسیده است که بیشترین آنها در «کتاب الحجّة» کافى و «کتاب الایمان و الکفر» کافى گرد آمده است دقت کند مى ‏یابد که:

ائمه (علیهم السلام) تکیه‏ شان بر این مطلب بوده که هر چه بر سر انسان مى‏ آید از آن است که حق بر او عرضه بشود و او در مقابل حق تعصّب و عناد بورزد و یا لااقل در شرایطى باشد که مى ‏بایست تحقیق و جستجو کند و نکند؛

اما افرادى که ذاتا و به واسطه قصور فهم و ادراک و یا به علل دیگر در شرایطى بسر مى ‏برند که مصداق منکر و یا مقصّر در تحقیق و جستجو به شمار نمى‏ روند، آنها در ردیف منکران و مخالفان نیستند، آنها از «مستضعفین»( یعنى بیچارگان و دست‏ نارسان) و «مرجون لامر اللّه» (یعنى کسانى که درباره آنها باید گفت کار اینها با خداست، خداوند خودش به نحوى که حکمت و رحمتش ایجاب مى‏ کند عمل خواهد کرد.) به شمار مى ‏روند؛

از روایات استفاده مى‏ شود که ائمه اطهار بسیارى از مردم را از این طبقه مى ‏دانند.

منابع

پانویس