۸۵٬۹۴۴
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''قرامطه''' از انشعابات فرقه [[ | '''قرامطه''' از انشعابات فرقه [[اسماعیلیه]] و منسوب به مردى به نام حمدان قرمط بودند. | ||
==وجه تسمیه== | ==وجه تسمیه== | ||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
طبرى و ثابت بن سنان صابى در تاریخ اخبار القرامطه این واژه را به معنى کرمیتى یعنى سرخ چشم آورده اند. ابن الجوزى در «تلبیس ابلیس» کرمیتى را به معنى قوت بینایى و تیزبینى ذکر کرده است. چنین مى نماید که این کلمه از لهجه آرامى محلى شهر واسط به عاریت گرفته شده باشد که در آن قرمط هنوز به معناى تدلیس کننده است. کارل فولدرس در این باره مى گوید: کلمه قرمط با ریشه یونانى قرّماطاGrammata به معنى حرف ارتباط دارد. همچنین نام قرمط به خط ویژه نسخى اطلاق مىشود و الفباى سرّى قرمط نیز در متون یمنى وجود دارد. | طبرى و ثابت بن سنان صابى در تاریخ اخبار القرامطه این واژه را به معنى کرمیتى یعنى سرخ چشم آورده اند. ابن الجوزى در «تلبیس ابلیس» کرمیتى را به معنى قوت بینایى و تیزبینى ذکر کرده است. چنین مى نماید که این کلمه از لهجه آرامى محلى شهر واسط به عاریت گرفته شده باشد که در آن قرمط هنوز به معناى تدلیس کننده است. کارل فولدرس در این باره مى گوید: کلمه قرمط با ریشه یونانى قرّماطاGrammata به معنى حرف ارتباط دارد. همچنین نام قرمط به خط ویژه نسخى اطلاق مىشود و الفباى سرّى قرمط نیز در متون یمنى وجود دارد. | ||
نخستین مأخذى که درباره قرمطیان به دست ما رسیده است، کتاب «المقالات و الفرق» تألیف سعدالدین ابى خلف اشعرى قمى (در گذشته در 301 هجرى) است که آنان را منشعب از فرقه «مبارکیه» دانسته است. | نخستین مأخذى که درباره قرمطیان به دست ما رسیده است، کتاب «المقالات و الفرق» تألیف سعدالدین ابى خلف اشعرى قمى (در گذشته در 301 هجرى) است که آنان را منشعب از فرقه «مبارکیه» دانسته است. | ||
«تاریخ اخبار القرامطه» تألیف ثابت بن سنان از منابع مهم درباره این فرقه است و بارها به ارتباط قرامطه و [[فاطميان آفريقا|فاطمیان آفریقا]] اشاره | «تاریخ اخبار القرامطه» تألیف ثابت بن سنان از منابع مهم درباره این فرقه است و بارها به ارتباط قرامطه و [[فاطميان آفريقا|فاطمیان آفریقا]] اشاره مىکند. | ||
دیگر مأخذى که درباره آن طایفه وجود دارد «مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین» تألیف ابو الحسن اشعرى است.در کتاب «الفرق و التواریخ» که منسوب به [[محمد غزالى]] است درباره این فرقه اخبار جالب و قابل توجهى آمده است.از خاورشناسانى که تحقیقات پربارى درباره این فرقه کرده است میخائیل یاندخویهM .J .DeGoeje (در گذشته در 1909) است که با عنوان «قرامطه بحرین و فاطمیون) در سال 1886 در لیدن هلند منتشر گردیده است، و یکى از جدیدترین مقالاتى که درباره قرمطیان نوشته شده، پژوهشى تازه به نام قرمطى در چاپ اخیر «دائرة المعارف اسلام» به قلم ویلفرد مادولونگW .Madelung مى باشد. | دیگر مأخذى که درباره آن طایفه وجود دارد «مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین» تألیف ابو الحسن اشعرى است.در کتاب «الفرق و التواریخ» که منسوب به [[محمد غزالی|محمد غزالى]] است درباره این فرقه اخبار جالب و قابل توجهى آمده است.از خاورشناسانى که تحقیقات پربارى درباره این فرقه کرده است میخائیل یاندخویهM .J .DeGoeje (در گذشته در 1909) است که با عنوان «قرامطه بحرین و فاطمیون) در سال 1886 در لیدن هلند منتشر گردیده است، و یکى از جدیدترین مقالاتى که درباره قرمطیان نوشته شده، پژوهشى تازه به نام قرمطى در چاپ اخیر «دائرة المعارف اسلام» به قلم ویلفرد مادولونگW .Madelung مى باشد. | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
محمد بن اسحاق الندیم مى نویسد: چون عبداللّه بن میمون قداح از [[بصره]] به سلمیه فرار کرد، در آن جا مردى به نام حمدان بن اشعث ملقب به قرمط دعوت او را پذیرفت. وى در دهکده اى به نام «قس بهرام» کشاورزى و گاودارى داشت و چون بسیار با هوش بود، خیلی زود به سمت ریاست دست یافت و داعیانى به اطراف [[كوفه|کوفه]] فرستاد. در اواخر قرن سوم هجرى قمری، طرفداران حمدان قرمط از طرف رئیس فرقه پنهانى خود که صاحب الظهور نام داشت و محل اقامتش مجهول بود، دولتى در بحرین که مرکز آن الاحساء بود، تأسیس کردند. قرامطه نه تنها در [[ | محمد بن اسحاق الندیم مى نویسد: چون عبداللّه بن میمون قداح از [[بصره]] به سلمیه فرار کرد، در آن جا مردى به نام حمدان بن اشعث ملقب به قرمط دعوت او را پذیرفت. وى در دهکده اى به نام «قس بهرام» کشاورزى و گاودارى داشت و چون بسیار با هوش بود، خیلی زود به سمت ریاست دست یافت و داعیانى به اطراف [[كوفه|کوفه]] فرستاد. در اواخر قرن سوم هجرى قمری، طرفداران حمدان قرمط از طرف رئیس فرقه پنهانى خود که صاحب الظهور نام داشت و محل اقامتش مجهول بود، دولتى در بحرین که مرکز آن الاحساء بود، تأسیس کردند. قرامطه نه تنها در [[بین النهرین]] و خوزستان بلکه در انقلاب های بحرین و یمن و سوریه نیز دست داشتند. قرمطیان بحرین بیشتر از جنگجویان بدوى عرب بودند و خطر بزرگى براى خلافت عباسى به شمار مىرفتند. | ||
پیشوایان قرامطه بیشتر ایرانى بودند و در سال 288 هجری قمری، لشکریان خلیفه را در بیرون بصره به طور کامل درهم شکستند. یکى دو سال بعد صاحب الناقه و پس از وى برادرش صاحب الشامه یا صاحب الخال سوریه را تا دروازههاى دمشق غارت کردند. | پیشوایان قرامطه بیشتر ایرانى بودند و در سال 288 هجری قمری، لشکریان خلیفه را در بیرون بصره به طور کامل درهم شکستند. یکى دو سال بعد صاحب الناقه و پس از وى برادرش صاحب الشامه یا صاحب الخال سوریه را تا دروازههاى دمشق غارت کردند. | ||
«زکرویه» که از قرامطه بود به کاروانى از حاجیان حمله کرد و گفته شده است که بیست هزار تن در این فاجعه به قتل رسیدند. | «زکرویه» که از قرامطه بود به کاروانى از حاجیان حمله کرد و گفته شده است که بیست هزار تن در این فاجعه به قتل رسیدند. | ||