تأملی بر مسألهی وحدت اسلامی از دیرباز تا دیروز با تکیه بر جنبش اتحاد اسلامی (کتاب): تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'می مانند' به 'میمانند') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'می باشد' به 'میباشد') |
||
خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
[[جهان اسلام]] از قرن سیزدهم هجری به این سو، در کشاکش رویارویی با هیمنه ی استعماری غرب علاوه بر وقوف به برتری مادی غرب، همانند قرن دوم هجری، بار دیگر با انبوهی از مفاهیم و معارف بیگانه مواجه شد و البته این بار جهان اسلام، نشاط و شادابی و سلامت و قدرت گذشته در مقابله با هیمنه ی مادی بیگانگان و هضم مطلوب دادههای فرهنگی جدید را نداشت. از این رو در مقابله با عالم جدید، موضع گیریهای متفاوتی اتخاذ نمود که بیشتر ما بین افراط و تفریط، غرب گریزی تا غرب ستیزی و غرب گرایی تا غرب زدگی، در نوسان بود. در این میان دیدگاههایی نیز تلاش می داشت که از بهت واقعه در آمده و نسبت به امر واقع، یعنی پیشرفت و برتری غرب، نه دچار تسلیم، وادادگی و شیفتگی شود و نه روی در کشد و در انزوا فرو رود و یا به انکار و ستیز بر خیزد، بلکه با اعتماد به نفس و دیده ی انصاف به حلاجی درست وضعیت و چاره جویی بپردازد. <br> | [[جهان اسلام]] از قرن سیزدهم هجری به این سو، در کشاکش رویارویی با هیمنه ی استعماری غرب علاوه بر وقوف به برتری مادی غرب، همانند قرن دوم هجری، بار دیگر با انبوهی از مفاهیم و معارف بیگانه مواجه شد و البته این بار جهان اسلام، نشاط و شادابی و سلامت و قدرت گذشته در مقابله با هیمنه ی مادی بیگانگان و هضم مطلوب دادههای فرهنگی جدید را نداشت. از این رو در مقابله با عالم جدید، موضع گیریهای متفاوتی اتخاذ نمود که بیشتر ما بین افراط و تفریط، غرب گریزی تا غرب ستیزی و غرب گرایی تا غرب زدگی، در نوسان بود. در این میان دیدگاههایی نیز تلاش می داشت که از بهت واقعه در آمده و نسبت به امر واقع، یعنی پیشرفت و برتری غرب، نه دچار تسلیم، وادادگی و شیفتگی شود و نه روی در کشد و در انزوا فرو رود و یا به انکار و ستیز بر خیزد، بلکه با اعتماد به نفس و دیده ی انصاف به حلاجی درست وضعیت و چاره جویی بپردازد. <br> | ||
جنبش وحدت اسلامی یا اتحاد اسلام را در مجموع می توان دارای چنین دیدگاهی شمرد. وحدت اسلامی در این عصر، جنبشی است اندیشه ای و عمل گرا که تلاشی گران، فشرده و پراکنده به خرج داد تا با احیاء، اصلاح و بیداری، جهان اسلام را که در آن دوران، مهمترین و معتبرترین واحدهای سیاسی آن، امپراطوری عثمانی و ایران قاجاری بودند. توانایی درک دنیای جدید و دفاع از استقلال و صیانت آن در مقابله با سلطه جوییهای استعماری غرب ببخشد. وحدت اسلامی با وجود تنوع در گرایشها و سمت و سوهای سیاسی ـ فرهنگی، یکی از محوری ترین نظریههای مطرح در این دوران بوده و در میان اقشار مختلف از سیاستمداران حاکم تا علما، اندیشمندان، روشنفکران و حتی توده ی مردم، مبلغان، داعیانی داشت و اگر چه فشار و شتاب رویدادهای متوالی آن دوران، فرصت پختگی و کارآمدی مؤثر را به این جنبش نداد و لیکن مسألهی وحدت اسلامی در این عصر، تأثیراتی جدی، مانا و پر دامنه برجای گذارد و علیرغم کثرت و تنوع در تعریف، در اشکالی دیگر، همچنان تا امروز مطرح | جنبش وحدت اسلامی یا اتحاد اسلام را در مجموع می توان دارای چنین دیدگاهی شمرد. وحدت اسلامی در این عصر، جنبشی است اندیشه ای و عمل گرا که تلاشی گران، فشرده و پراکنده به خرج داد تا با احیاء، اصلاح و بیداری، جهان اسلام را که در آن دوران، مهمترین و معتبرترین واحدهای سیاسی آن، امپراطوری عثمانی و ایران قاجاری بودند. توانایی درک دنیای جدید و دفاع از استقلال و صیانت آن در مقابله با سلطه جوییهای استعماری غرب ببخشد. وحدت اسلامی با وجود تنوع در گرایشها و سمت و سوهای سیاسی ـ فرهنگی، یکی از محوری ترین نظریههای مطرح در این دوران بوده و در میان اقشار مختلف از سیاستمداران حاکم تا علما، اندیشمندان، روشنفکران و حتی توده ی مردم، مبلغان، داعیانی داشت و اگر چه فشار و شتاب رویدادهای متوالی آن دوران، فرصت پختگی و کارآمدی مؤثر را به این جنبش نداد و لیکن مسألهی وحدت اسلامی در این عصر، تأثیراتی جدی، مانا و پر دامنه برجای گذارد و علیرغم کثرت و تنوع در تعریف، در اشکالی دیگر، همچنان تا امروز مطرح میباشد.. فرضیهی اساسی که چار چوب این پژوهش، مبتنی بر آن شکل گرفته است. این است که وحدت اسلامی در این دوران جنبشی است وحدت طلبانه، اصلاح گرا و استعمار ستیز و مهمترین عامل در ولادت آن، نیاز جهان اسلام به وحدت در مصاف با دنیای جدید بود. | ||
این پژوهش که از سه بخش سامان یافته است. تلاش گردیده است که با استنادهای پژوهشگرانه، از مطرحترین مآخذهای تحقیقاتی، در تاریخ معاصر جهان اسلام اعم از منابع دست اول و مآخذ تحقیقی، پیرامون مسألهی وحدت اسلامی و موضوعات مرتبط با آن استفاده گردد.<br> | این پژوهش که از سه بخش سامان یافته است. تلاش گردیده است که با استنادهای پژوهشگرانه، از مطرحترین مآخذهای تحقیقاتی، در تاریخ معاصر جهان اسلام اعم از منابع دست اول و مآخذ تحقیقی، پیرامون مسألهی وحدت اسلامی و موضوعات مرتبط با آن استفاده گردد.<br> | ||
=بخش های کتاب= | =بخش های کتاب= |
نسخهٔ ۷ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۵۶
نام کتاب | تأملی بر مسأله وحدت اسلامی |
---|---|
نویسنده | محمد حسین اردوش |
زبان کتاب | فارسی |
سال نشر | 1384 ش |
ناشر | مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی |
قطع | وزیری |
تعداد صفحات | 700 |
تیراژ | 1000 نسخه |
نوبت چاپ | اول |
این کتاب پژوهشی است که در سه بخش سامان یافته است و در آن تلاش گردیده است که با استنادهای پژوهشگرانه، از مطرحترین مآخذهای تحقیقاتی، در تاریخ معاصر جهان اسلام اعم از منابع دست اول و مآخذ تحقیقی، پیرامون مسألهی وحدت اسلامی و موضوعات مرتبط با آن استفاده گردد.
معرفی و کتابشناسی
جهان اسلام از قرن سیزدهم هجری به این سو، در کشاکش رویارویی با هیمنه ی استعماری غرب علاوه بر وقوف به برتری مادی غرب، همانند قرن دوم هجری، بار دیگر با انبوهی از مفاهیم و معارف بیگانه مواجه شد و البته این بار جهان اسلام، نشاط و شادابی و سلامت و قدرت گذشته در مقابله با هیمنه ی مادی بیگانگان و هضم مطلوب دادههای فرهنگی جدید را نداشت. از این رو در مقابله با عالم جدید، موضع گیریهای متفاوتی اتخاذ نمود که بیشتر ما بین افراط و تفریط، غرب گریزی تا غرب ستیزی و غرب گرایی تا غرب زدگی، در نوسان بود. در این میان دیدگاههایی نیز تلاش می داشت که از بهت واقعه در آمده و نسبت به امر واقع، یعنی پیشرفت و برتری غرب، نه دچار تسلیم، وادادگی و شیفتگی شود و نه روی در کشد و در انزوا فرو رود و یا به انکار و ستیز بر خیزد، بلکه با اعتماد به نفس و دیده ی انصاف به حلاجی درست وضعیت و چاره جویی بپردازد.
جنبش وحدت اسلامی یا اتحاد اسلام را در مجموع می توان دارای چنین دیدگاهی شمرد. وحدت اسلامی در این عصر، جنبشی است اندیشه ای و عمل گرا که تلاشی گران، فشرده و پراکنده به خرج داد تا با احیاء، اصلاح و بیداری، جهان اسلام را که در آن دوران، مهمترین و معتبرترین واحدهای سیاسی آن، امپراطوری عثمانی و ایران قاجاری بودند. توانایی درک دنیای جدید و دفاع از استقلال و صیانت آن در مقابله با سلطه جوییهای استعماری غرب ببخشد. وحدت اسلامی با وجود تنوع در گرایشها و سمت و سوهای سیاسی ـ فرهنگی، یکی از محوری ترین نظریههای مطرح در این دوران بوده و در میان اقشار مختلف از سیاستمداران حاکم تا علما، اندیشمندان، روشنفکران و حتی توده ی مردم، مبلغان، داعیانی داشت و اگر چه فشار و شتاب رویدادهای متوالی آن دوران، فرصت پختگی و کارآمدی مؤثر را به این جنبش نداد و لیکن مسألهی وحدت اسلامی در این عصر، تأثیراتی جدی، مانا و پر دامنه برجای گذارد و علیرغم کثرت و تنوع در تعریف، در اشکالی دیگر، همچنان تا امروز مطرح میباشد.. فرضیهی اساسی که چار چوب این پژوهش، مبتنی بر آن شکل گرفته است. این است که وحدت اسلامی در این دوران جنبشی است وحدت طلبانه، اصلاح گرا و استعمار ستیز و مهمترین عامل در ولادت آن، نیاز جهان اسلام به وحدت در مصاف با دنیای جدید بود.
این پژوهش که از سه بخش سامان یافته است. تلاش گردیده است که با استنادهای پژوهشگرانه، از مطرحترین مآخذهای تحقیقاتی، در تاریخ معاصر جهان اسلام اعم از منابع دست اول و مآخذ تحقیقی، پیرامون مسألهی وحدت اسلامی و موضوعات مرتبط با آن استفاده گردد.
بخش های کتاب
بخش نخست کتاب
مؤلفههای ناهمسازگری و پیشینهی تلاشهای همسازگرایانه در جهان اسلام از آغاز تا قرن سیزده هجری و الی نوزده میلادی، بررسی شده است.
بخش دوم
به زمینههای طرح مسالهی وحدت اسلامی در ایران قاجاری و امپراطوری عثمانی، اشاره شده است.
بخش سوم
مسألهی وحدت اسلامی؛ اتحاد اسلام و مؤلفهها و مقومهای نظریه ی وحدت اسلامی در این عصر، چهرهها؛ اندیشهها و تکاپوها (سید جمال الدین، شیخ الرئیس قاجار، رسالهی اتحاد اسلام)، اختصاص یافته است.
بخش پایانی
پس از وفات پیامبر اسلام (ص)، به موازات تزاید ناهمسازگریها، تلاشهای وحدت طلبانه نیز رشد و نمود و بالندگی گرفت، و بدین ترتیب مسالهی وحدت اسلامی یا همسازگری و خصم و همزادش، یعنی تفرقه یا ناهمسازگری که بیش از هر چیز در اختلافات مذهبی نمایان می شود، به برجستهترین مؤلفههای تاریخ اسلام تبدیل میگردد. در طول تاریخ اسلام از وحدت اسلامیمانند بسیاری دیگر از آموزهها و ارزشها، تعاریف متفاوت و قرائتهای گوناگون شده است. و حتی پارهای از تلاشهای وحدت طلبانه با ماهیتی متناقض و دوگانه (پارادوکسیال)، با هدف وحدت مسلمانان به ناهمسازگریهای جهان اسلام دامن زدهاند، تا آن جا که گاه شعار وحدت به حربهای علیه جوهرهی خود یعنی همسازگری تبدیل شده و مستمسکی برای توجیه بیداد و یا انکار اقلیت از سوی اکثریت بدل آمده است. نمونههای متعددی از این دست تلاشها را چه در حوزهی اندیشه و چه در حوزهی قدرت سیاسی، در تاریخ اسلام میتوان یافت.