جریانات ضدشیعی افغانستان (مقاله)

جریانات ضد شیعی افغانستان عنوان مدخلی است که به معرفی برخی از جریانات افراطی و تند رو که تفکر ضد شیعی داشته و علیه شیعیان در افغانستان فعالیت می‌کنند می پردازد. این مدخل برگرفته از مقاله آقای «محمدعلی نظری» است که تحت عنوان «نقش جریانهای مذهبی پاکستان در شکل گیری افراط گرایی مذهبی در افغانستان» در شماره 44 و 45 نشریه علمی پژوهشی بلاغ به چاپ رسیده است.

مقدمه

جریانات ضد شیعی فعال در افغانستان عمدتاً از خارج از این کشور ریشه گرفته و تربیت شده‌اند و عمده این جریانات، خصوصاً شاخه های نظامی آن ریشه در تعلیمات افراطی مکتب دیوبندیه و وهابیت دارد. بسیاری از این جریانات، شاخه های افراطی منشعب شده از حزب و جریان «جمعیت العلماء اسلام» در پاکستان می‌باشند که در ذیل به برخی از این جریانات اشاره می شود:

سپاه صحابه

سپاه صحابه در ششم سپتامبر 1985 به دست «حق نواز جنگوى» در شهر «جنگ» از توابع ایالت پنجاب بنیان گذارى شد. حق نواز جنگوى قبلاً عضو جمعیت علماى اسلام بود.او فردى مذهبى، متعصب و شدیداً ضد شیعه شناخته شده بود. انگیزه اصلى او ازتأسیس «سپاه صحابه» مقابله با نفوذ جمهوری اسلامی ایران در پاکستان و جلوگیرى از رشد تشیع سیاسى در این کشور بوده است.

سپاه صحابه از افراطى ترین گروه‌هاى مذهبى در پاکستان به شمار می آید که محور اصلی فعالیت آن ضدیت با شیعه مى باشد. به همین دلیل تا به حال صدها تن از شیعیان را در شهرهاى مختلف به قتل رسانده است.

در آغاز حملات تروریستى این حزب بیشتر متوجه اعضاى حزب «نهضت جعفرى بود»؛ اما در سالهاى اخیر، سیاست مداران، حقوق دانان، بازرگانان، کارمندان و مدیران دولتى شیعه مذهب را نیز آماج حملات تروریستى خود قرار داده است. سپاه صحابه از سوى برخى کشورهاى عربى به ویژه عربستان سعودی حمایت مالى مى شود. این حمایتها سپاه صحابه را به یک حزب مهم در پاکستان و خارج از پاکستان تبدیل کرده است.

بر اساس آمارهاى رسمى رهبرى این حزب در سال 1994م این گروه داراى چهارده هزار دفتر نمایندگى در هفده کشور جهان بوده است. سپاه صحابه ارتباط نزدیکی با گروه طالبان داشت. در سال 1998م وقتی دولت پاکستان پس از کشته شدن صدها شیعه توسط نیروهای این گروه برضد آنان وارد عمل شد، رهبران این گروه به افغانستان فرار کردند و طالبان به آنها پناه داد.

صدها تن از جنگ جویان این گروه در اردوگاه های آموزشی شهر «خوست» که توسط بن لادن و طالبان اداره می شد مشغول آموزش نظامی بودند و هزران تن از اعضای این گروه در کنار طالبان می جنگیدند.

لشگر جنگوی

«لشکر جنگوى» یکى دیگر از گروه هاى شدیداً افراطى پاکستان است که گفته مى شود از طرف سپاه صحابه به منظور درگیرى با نهضت جعفرى تأسیس شده است. این گروه چندین سال به عنوان شاخه نظامى سپاه صحابه عمل مى کرد. افراد آن عمدتاً مسلح بوده و فعالیت هاى آن بیشتر از نوع تروریستى و دامن زدن به مسائل فرقه اى مى باشد.

در سال 1995م پس از آن که سپاه صحابه تحت فشار احزاب میانه رو اسلامى وارد ائتلاف با احزاب دیگر در شوراى همبستگى ملى به منظور حل منازعات فرقه اى گردید، لشکر جنگوى به سرکردگى ملک اسحاق و ریاض بسرا و غلام رسول شاه از سپاه صحابه منشعب شده و از پیوستن به شوراى همبستگى ملى امتناع ورزیدند. دلیل نپیوستن لشکر جنگوى به شورا، حضور شیعیان در این شورا بود. افراط گرایى بیش از حد رهبران این گروه، شکاف بین آنان و سپاه صحابه را تشدید نمود. رهبران لشکر جنگوى به دلیل دست داشتن در ترور رهبران مذهبى شیعیان و حمله به خانه فرهنگ ایران در مولتان و لاهور تحت تعقیب بودند و تا سقوط طالبان در افغانستان به سر مى بردند.

افراد وابسته به لشکر جنگوى نه تنها در اقدامات خشونت آمیز و مسلحانه در داخل پاکستان دخیل هستند که در افغانستان و کشمیر نیز در کنار طالبان و حرکة المجاهدین و لشکر طیبه سرگرم مبارزه اند.

حرکت المجاهدین

«حرکت المجاهدین» عنوان یکی دیگر از گروه‌های افراطی است که مولود جمعیت العلما است. این گروه در سال 1991م تحت عنوان حرکت الانصار توسط «فضل الرحمان خلیل» پشتون تبار و «مسعود کشمیری» با ادغام دو گروه قبلی به نامهای حرکت الجهاد و حرکت المجاهدین ایجادگردید.

این گروه ها از داوطلبان پاکستانی تشکیل یافته بودند که برای شرکت در جهاد افغانستان و حمایت از مجاهدین به افغانستان اعزام می شدند. حرکت المجاهدین کاملاً مشتاق شرکت در جهاد کشورهای همسایه، افغانستان و کشمیراست. این حزب از اکتبر 1998م به بعد در لیست سازمان های تروریستی توسط آمریکا قرار گرفت و متعاقب آن اسم این حزب به حرکت المجاهدین تغییر یافت. حرکت المجاهدین در اثر فشارهای آمریکا بر پاکستان، مجبور گردید که مراکز آموزشى خود را به افغانستان منتقل کند و نیروهاى آنها تا آخر در کنار طالبان و افراد اسامه بن لادن حضور فعال داشتند.

جیش محمد

بنیان گذار این حزب، یک روحانی جوان پاکستانی بنام «مسعود ازهر» بود که قبلاً عضو حرکت المجاهدین بود و از سال 1994م به خاطر فعالیت هایش در کشمیر در هند زندانی بود. در 27 دسامبر 1999م یک هواپیمای خطوط هوایی هند ربوده شد و در قندهار به زمین نشست. هواپیما ربایان آزادی مسعود ازهر را فراهم ساختند.

ازهر با حمایت رژیم طالبان پس از آزادی به پاکستان فرستاده شد و جیش محمد را در فوریه سال 2000م در کراچی بنیان نهاد. ظاهراً این حزب حملات انتحاری را به عنوان شیوه جنگیدن رایج ساخت. جیش محمد به دلیل نقش که طالبان در هواپیمای ربایی ایفا کرده بود روابط بسیار نزدیکی با طالبان برقرار کرد.