احمد بن محمد المحضار

احمد بن محمد المحضار (۱۲۱۷ - ۱۳۰۴ ق) پیشوای مذهبی، شاعر و استاد علوم دینی و حضرمی بود. او دعوت محمدی را منتشر کرد و در زمینه های تبلیغ و ارشاد فعال بود. او همچنین در حضرموت رهبری اجتماعی گسترده ای داشت و با همه طبقات جامعه در ارتباط بود و با تلاش برای اصلاح، در صدد حل بحران ها و آشتی دادن منازعین بودو در این راه نفوذ و شهرت عمومی‌داشت.

نسبت

أحمد بن محمد بن علوی بن محمد بن طالب بن علی بن جعفر بن أبی‌بکر بن عمرالمحضار بن الشیخ أبی‌بکر بن سالم بن عبدالله بن عبدالرحمن بن عبدالله بن عبدالرحمن السقاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسی بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد باقر ابن علی زین‌العابدین بن حسین سبط ابن امام علی ابن ابی‌طالب، و امام علی علیه السلام، همسر فاطمه، دختر محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.

وی سی و چهارمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.

تولد و تربیت

وی در سال 1217 هجری قمری در شهر الرشید در دوعن به دنیا آمد و مادرش عایشه بنت محمد باذرعه است. قرآن را در هفت سالگی در مکتب خانه الرشید حفظ کرد و علوم مقدماتی را در آنجا آموخت. سپس برای حج به کشور حجاز رفت و مکرراً به حرمین شریفین مشرف شد و سالها به مکه نزدیک بود. در حال و هوای سال 1260 هجری قمری در قصبه القویره سکنی گزید و چون امام و وعاظ بود به معلمی و شیخ نشینی پرداخت.

اساتید

او از تعدادی از علما و شیوخ حضرموت و حجاز کسب علم نمود؛ از جمله:

صالح بن عبدالله العطاس

عمر بن أبی‌بکر الحداد

عبدالله بن عیدروس البار

علی بن جعفر العطاس

هادون بن هود العطاس

سعید بن محمد باعشن

عبدالله بن أحمد باسودان

أحمد بن عمر بن سمیط

محمد بن أحمد الحبشی

حسن بن صالح البحر

علی بن عمرالسقاف

عبدالله بن حسین بن طاهر

عبدالله بن علی بن شهاب‌الدین

عبدالله بن حسین بلفقیه

أحمد بن علی الجنید

عمر بن عبدالکریم العطار

محمد صالح الریّس

أحمد بن محمد الصاوی

عبدالرحمن بن محمد الکزبری

عبدالرحمن بن سلیمان الأهدل

شاگردان

شاگردان زیادی از محضر او کسب علم کردند و او هزینه تحصیل آنها را پرداخت می‌نمود و مسکن ایشان را تامین می‌کرد. از جمله شاگردان بارز وی عبارتند از:

فرزندش محمد بن أحمد المحضار

فرزندش مصطفى بن أحمد المحضار

طاهر بن عمرالحداد

حسین بن محمد البار

سالم بن أبی‌بکر العطاس

أحمد بن حسن العطاس

محمد بن صالح العطاس

أحمد بن محمد العطاس

محمد بن طاهر الحداد

طاهر بن عبدالله بن سمیط

عبدالله بن محمد الحبشی

عبدالإله بن حسن البحر

عیدروس بن عمرالحبشی

أحمد بن عبدالرحمن السقاف

عبیدالله بن محسن السقاف

أبوبکر بن عبدالرحمن بن شهاب‌الدین

علی بن محمد الحبشی

حامد بن عمرالسقاف

علی بن سالم بن الشیخ أبی‌بکر بن سالم

سالم بن أحمد المحضار

اشعار او

برخی از اشعار او مربوط به پیش از اسلام است. از اشعار او میراث زیادی به جا نمانده است. او کتاب شعر خطی دارد که در کتابخانه الاحقاف تریم محفوظ است. زبان او با برخی از گویش های محلی آمیخته شده و از میراث شعر مذهبی بهره برده است. بخش بزرگی از شعر او ستایش حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و اهل بیت مطهر آن حضرت است. شعری طولانی در ستایش از خانم خدیجه بنت خویلد همسر پیامبر اعظم دارد. قرائت و از اشعار او می‌توان به مدیحه خدیجیه و قصیدهمنتهی الآمال اشاره کرد.

بخشی از مدیحه خدیجیه

فی مراقیک کیف ترقى النساء یا خدیج من بنتها الزهراء من یساویک فی کمال وزین أنت شمس فی کوننا والضیاء لک ذات بشعب مکة حلّت والصفا حیث الروضة الغنّاء ومحیا تشعشع النور منه فوق شعب الحجون لاح السناء من کمثل خدیجة فی نساء أین حوّى ومریم العذراء تتباهى بذکر أم بتول دون جود نوالها الأنواء لم أزل ذاکر الحجون وأرجو من إلهی أن لا یخیب الرجاء

بخشی از قصیدة: یا منتهى الآمال

لما وقفتُ تجاه قبر مُحَمَّدٍ نادیتُه یا منتهى الآمالِ أنا قاصدٌ أنا وافدٌ أنا واردٌ أنا من ذنوبی حامل الأثقال أنا خاطئ ٌومخلّطٌ ووسیلتی أنّی وفدت على الجناب العالی لما رأیتُ النّازلین بقبره قد أزمعوا فی السّیر والترحال زاد اشتیاقی نحوه وصبابتی وخرجت فیهم ساحبَ الأذیال

کتاب‌ها

و اما کتابهای او عبارتند از:

«رسالة فی المولد النبوی»

«رسالة فی مناقب أم المؤمنین خدیجة بنت خویلد»

«رسالة فی مناقب الشیخ یوسف بن أحمد باناجة»

«رسالة فیها مجموعة صلوات»

«مقامات فی وصف الدنیا»

وفات

او شب پنج شنبه، هفتم ماه صفر 1304 هجری قمری در القویرة درگذشت، و در قبری که سی سال قبل از مرگش به دست خودش حفر کرده بود، در کنار خانه و مسجدش به خاک سپرده شد. برای او برگاه بزرگی ساخته شده و زیارتگاه مردم شده است.

منابع

باکثیر, عبدالله بن محمد (1405 هـ). الأشواق القویة إلى مواطن السادة العلویة. صفحة 59. السقاف, طه بن حسن (1426 هـ). فیوضات البحر الملی من مناقب وأخبار وکرامات سیدنا الحبیب علی (PDF) (الطبعة الأولى). صفحة 127.