نسخهٔ ‏۱۴ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۱۹

نام	کوه اَبوقُبَیس
محل	عربستان • مکه
اهمیت	نزدیکی به کعبه • نزدیکی به مسجدالحرام • فرود آدم(ع) و حوا • عبادت پیامبر(ص)

کوه ابوقُبَیس کوه مقدسی برای مسلمانان در شمال شرقی مسجدالحرام و در شهر مکه. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی حجرالاسود از بهشت نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. همچنین حضرت ابراهیم(ع) با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام مناسک حج می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمانسرای حکومتی شده است.

آشنایی با کوه ابوقبیس

از کوه‏هاى مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردى به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره ‏هاى مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏هاى بلند، از جمله دار الضیافه سعودى، از چشم‏ها پنهان گردیده و بخشى از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادى، ابوقبیس برترین کوه‏هاى مکه است.

کوههای مهم مکه

مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‏هایى چند در برگرفته است، به‏ طورى که تنها چند راه خروجى به سمت یمن، دریاى سرخ و شام در آن وجود دارد.

مهم‏ترین کوه‏هاى مکه عبارتند از:

بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق مسجد الحرام واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالاى آن بنا شده و بخشى از آن در فضاى باز جلوى مسعى افتاده و در واقع، بخشى از کوه از جاى برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگى با کعبه، از کوه‏هاى مقدس دانسته‏ اند. همچنین گفته‏ اند که در جریان طوفان نوح، امانت دار حجرالأسود بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعى است، در دامنه این کوه واقع شده است.
قُعَیْقعان یا جبل هندى، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏هاى دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهاى مسکونى می‌‏‌ساخته ‏اند.
جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنى در آنجا بر رسول خدا(ص) نازل شد.
ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایى که پیامبر(ص) به هنگام هجرت در آنجا مخفى شد.
خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
ثبیر، در شرق مکه است^[۱].

قدمت تاریخی کوه

«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهى است که خداوند در زمین قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که «جبرئیل» او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و احادیث عامه و خاصه، اول کسى که بنیان خانه «کعبه» کرد، «حضرت آدم صفى اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدتها تلّى سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «طواف» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جاى می‏‌آورند^[۲]. گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد^[۳].

موقعیت جغرافیایی کوه

این کوه در شمال شرقى مسجدالحرام و مشرف بر صفا است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضى گفته ‏اند قبر شیث بن آدم و به روایتى قبر حَوّا در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏اند، واللَّه العالم.

نامیدن کوه به امین

خداوند، حجرالأسود را از بهشت به ابراهیم علیه السلام رسانید و این سنگ از زمان طوفان نوح علیه السلام در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.

اتفاق افتادن حادثه شق القمر

پس از اسلام، این کوه شاهد حادثه شق‏‌القمر بود که بعدها مسجدى به همین نام در این مکان ساخته شد^[۴].

واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه

صفا و مروه دو کوه کوچکى است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏ها و بناهاى جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبى مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقى آن قرار دارد^[۵].

شهادت امام علی(ع) و قطعه قطعه شدن کوه

و همچنین روایت شده است که ابن عباس گفت: در آن شبى که در صبح آن على(ع) شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطورى از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ^[۶] من چقدر خوف دارم از اینکه نکند أمیر المؤمنین(ع) شهید شود. ابن عباس می‌گوید:خبر قتل على(ع) در همان شبى که من آن خواب را دید بمن رسید^[۷].

برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس

رسول خدا(ص) از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینى از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالى کرد. گفت: من به قصد حج از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعى مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندى هستم، دستور بفرما با مالم کارى کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا(ص) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود: «اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلاى سرخ داشته باشى و آن را در راه خدا انفاق‏ کنى، هرگز به پاداشى نمی‌‏رسى که حج‏ گزار می‌‏رسد»^[۸].

منبع

برگرفته از سایت آشنایی با کوه ابوقبیس - اهل البیتhttps://ahlolbait.com

پانویس

↑ آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.
↑ (سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .
↑ ترجمه إثبات الوصية،ص20.
↑ تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.
↑ آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.
↑ آیه 156 سوره بقره.
↑ ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.
↑ فروع كافى، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانى حج، ص: 219.

[1] آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.

[2] (سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .

[3] ترجمه إثبات الوصية،ص20.

[4] تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.

[5] آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.

[6] آیه 156 سوره بقره.

[7] ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.

[8] فروع كافى، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانى حج، ص: 219.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 <div class="wikiInfo">[[پرونده:ابو قبیس.jpg |جایگزین=ابو قبیس]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 !نام
 !کوه اَبوقُبَیس
 |-
 |محل
 |[[عربستان]] • [[مکه]]
 |-
@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 </div>
-'''کوه ابوقُبَیس''' کوه مقدسی برای [[مسلمانان]] در شمال شرقی [[مسجدالحرام]] و در شهر [[مکه]]. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی [[حجرالاسود]] از [[بهشت]] نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. همچنین [[حضرت ابراهیم(ع)]] با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام [[مناسک حج]] می‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمانسرای حکومتی شده است.
+'''کوه ابوقُبَیس''' کوه مقدسی برای [[مسلمانان]] در شمال شرقی [[مسجدالحرام]] و در شهر [[مکه]]. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی [[حجرالاسود]] از [[بهشت]] نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. همچنین [[حضرت ابراهیم(ع)]] با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام [[مناسک حج]] می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمانسرای حکومتی شده است.
 =آشنایی با کوه ابوقبیس=
-از كوه‏هاى مهم مكه «ابوقبيس» است كه به سبب سكونت فردى به نام ابوقبيس، به اين نام معروف شده است. اين كوه در دل سختِ خود، خاطره ‏هاى مهمی از تاريخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏هاى بلند، از جمله دار الضيافه سعودى، از چشم‏ها پنهان گرديده و بخشى از آن تخريب شده است. بنا بر روايات زيادى، ابوقبيس برترين كوه‏هاى مكه است.
+از کوه‏هاى مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردى به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره ‏هاى مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏هاى بلند، از جمله دار الضیافه سعودى، از چشم‏ها پنهان گردیده و بخشى از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادى، ابوقبیس برترین کوه‏هاى مکه است.
 =کوههای مهم مکه=
-مكه در ميان درّه واقع شده و اطراف آن را كوه‏هايى چند در برگرفته است، به‏ طورى كه تنها چند راه خروجى به سمت [[يمن]]، درياى سرخ و [[شام]] در آن وجود دارد.
+مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‏هایى چند در برگرفته است، به‏ طورى که تنها چند راه خروجى به سمت [[يمن|یمن]]، دریاى سرخ و [[شام]] در آن وجود دارد.
-'''مهم‏ترين كوه‏هاى مكه عبارتند از:'''
+'''مهم‏ترین کوه‏هاى مکه عبارتند از:'''
-# بوقبيس، با ارتفاع 420 متر كه در شرق [[مسجد الحرام]] واقع است. در حال حاضر قصر ملك بر بالاى آن بنا شده و بخشى از آن در فضاى باز جلوى مسعى افتاده و در واقع، بخشى از كوه از جاى برداشته شده است. اين كوه را به دليل همسايگى با [[كعبه]]، از كوه‏هاى مقدس دانسته‏ اند. همچنين گفته‏ اند كه در جريان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجرالأسود]] بوده است. كوه صفا كه سرآغاز و مبدأ سعى است، در دامنه اين كوه واقع شده است.
+#بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق [[مسجد الحرام]] واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالاى آن بنا شده و بخشى از آن در فضاى باز جلوى مسعى افتاده و در واقع، بخشى از کوه از جاى برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگى با [[كعبه|کعبه]]، از کوه‏هاى مقدس دانسته‏ اند. همچنین گفته‏ اند که در جریان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجرالأسود]] بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعى است، در دامنه این کوه واقع شده است.
 #
-# قُعَيْقعان يا جبل هندى، با ارتفاع 430 متر در غرب مكه است. فاصله اين دو كوه، حد قديم مكه است. از دوران‏هاى دور، در اطراف و بر فراز اين كوه، بناهاى مسكونى می‏ ساخته ‏اند.
+#قُعَیْقعان یا جبل هندى، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏هاى دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهاى مسکونى می‌‏‌ساخته ‏اند.
 #
-# جبل النور يا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مكه است و اوّلين آيات قرآنى در آنجا بر [[رسول خدا(ص)]] نازل شد.
+#جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنى در آنجا بر [[رسول خدا(ص)]] نازل شد.
 #
-# ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جايى كه [[پيامبر(ص)]] به هنگام [[هجرت]] در آنجا مخفى شد.
+#ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایى که [[پيامبر(ص)|پیامبر(ص)]] به هنگام [[هجرت]] در آنجا مخفى شد.
 #
-# خَنْدمه، در پشت كوه ابوقبيس است.
+#خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
 #
-# عُمَر، كه در غرب مكه واقع است.
+#عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
 #
-# ثبير، در شرق مكه است<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.</ref>.
+#ثبیر، در شرق مکه است<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.</ref>.
 =قدمت تاریخی کوه=
-«ابوقبيس» افضل «جبال مكه» است، و اول كوهى است كه [[خداوند]] در زمين قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا اين كه «[[جبرئيل]]» او را به «حضرت خليل الرحمن» داد، كه در موضع خود نصب كند، موافق اخبار و [[احاديث]] عامه و خاصه، اول كسى كه بنيان خانه «كعبه» كرد، «[[حضرت آدم]] صفى اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدتها تلّى سرخ  می‏ نمود، تا آن گه كه «حضرت خليل الرحمن» آن خانه را بنيان فرمود، و در «[[طواف]]» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جاى می‏ آورند<ref>(سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .</ref>. گفتنی است جنازه حضرت آدم در كوه ابو قبيس كه در مكّه است مدفون شد<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20.</ref>.
+«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهى است که [[خداوند]] در زمین قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که «[[جبرئيل|جبرئیل]]» او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و [[احاديث|احادیث]] عامه و خاصه، اول کسى که بنیان خانه «کعبه» کرد، «[[حضرت آدم]] صفى اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدتها تلّى سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «[[طواف]]» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جاى می‏‌آورند<ref>(سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .</ref>. گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20.</ref>.
 =موقعیت جغرافیایی کوه=
-اين كوه در شمال شرقى مسجدالحرام و مشرف بر [[صفا]] است و 420 متر از سطح دريا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضى گفته ‏اند قبر [[شيث بن آدم]] و به روايتى قبر [[حَوّا]] در دل اين كوه واقع است و گويند چند پيامبر نيز در آن مدفون شده‏اند، واللَّه العالم.
+این کوه در شمال شرقى مسجدالحرام و مشرف بر [[صفا]] است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضى گفته ‏اند قبر [[شيث بن آدم|شیث بن آدم]] و به روایتى قبر [[حَوّا]] در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏اند، واللَّه العالم.
 =نامیدن کوه به امین=
-خداوند، حجرالأسود را از [[بهشت]] به ابراهيم عليه السلام رسانيد و اين سنگ از زمان طوفان نوح عليه السلام در امانت ابوقبيس بود، لذا اين كوه را به همين مناسبت «امين» خوانده ‏اند.
+خداوند، حجرالأسود را از [[بهشت]] به ابراهیم علیه السلام رسانید و این سنگ از زمان طوفان نوح علیه السلام در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.
 =اتفاق افتادن حادثه شق القمر=
-پس از [[اسلام]]، اين كوه شاهد حادثه [[شق‏‌القمر]] بود كه بعدها مسجدى به همين نام در اين مكان ساخته شد<ref>تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.</ref>.
+پس از [[اسلام]]، این کوه شاهد حادثه [[شق‏‌القمر]] بود که بعدها مسجدى به همین نام در این مکان ساخته شد<ref>تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.</ref>.
 =واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه=
-[[صفا]] و [[مروه]] دو كوه كوچكى است كه در دامن كوه ابوقبيس و كوه قعيقعان قرار دارد و امروزه خيابان‏ها و بناهاى جديد آنها را از يكديگر جدا كرده است. كوه صفا در قسمت جنوبى مسجدالحرام و كوه مروه در ناحيه شمال شرقى آن قرار دارد<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.</ref>.
+[[صفا]] و [[مروه]] دو کوه کوچکى است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏ها و بناهاى جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبى مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقى آن قرار دارد<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.</ref>.
-=[[شهادت]] [[امام علی(ع)]] و قطعه قطعه شدن کوه=
+=شهادت امام علی(ع) و قطعه قطعه شدن کوه=
-و همچنین روایت شده است که  [[ابن عباس]] گفت: در آن شبى كه در صبح آن [[على(ع)]] [[شهيد]] شد من در خواب ديدم كه گويا: كوه أبو قبيس شكسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف كعبه فرو ريخت، خانه كعبه با شهر مكه و اطراف آن بطورى از گرد و غبار كوه أبو قبيس تاريك شد كه مردم يكديگر را نميديدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ<ref>آیه 156 سوره بقره.</ref> من چقدر خوف دارم از اينكه نكند [[أمير المؤمنين(ع)]] شهيد شود. ابن عباس ميگويد:خبر قتل على(ع) در همان شبى كه من آن خواب را ديد بمن رسيد<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.</ref>.
+و همچنین روایت شده است که [[ابن عباس]] گفت: در آن شبى که در صبح آن [[على(ع)]] شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطورى از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ<ref>آیه 156 سوره بقره.</ref> من چقدر خوف دارم از اینکه نکند [[امام علی|أمیر المؤمنین(ع)]] شهید شود. ابن عباس می‌گوید:خبر قتل على(ع) در همان شبى که من آن خواب را دید بمن رسید<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.</ref>.
 =برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس=
-رسول خدا(ص) از منا كوچ می ‏كرد كه باديه نشينى از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ايشان سئوالى كرد. گفت: من به قصد [[حج]] از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعى مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندى هستم، دستور بفرما با مالم كارى كنم تا به پاداش حاجيان نائل شوم. رسول خدا(ص) رو به كوه ابوقبيس كرد و فرمود:
+رسول خدا(ص) از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینى از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالى کرد. گفت: من به قصد [[حج]] از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعى مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندى هستم، دستور بفرما با مالم کارى کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا(ص) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود:
-«اگر به اندازه كوه ابوقبيس طلاى سرخ داشته باشى و آن را در راه خدا [[انفاق]]‏ کنى، هرگز به پاداشى نمی‏رسى كه حج‏ گزار می‏رسد»<ref>فروع كافى، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانى حج، ص: 219.</ref>.
+«اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلاى سرخ داشته باشى و آن را در راه خدا [[انفاق]]‏ کنى، هرگز به پاداشى نمی‌‏رسى که حج‏ گزار می‌‏رسد»<ref>فروع كافى، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانى حج، ص: 219.</ref>.
 =منبع=