نسخهٔ ‏۲۰ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۳۵

نام	کوه اَبوقُبَیس
محل	عربستان • مکه
اهمیت	نزدیکی به کعبه • نزدیکی به مسجدالحرام • فرود آدم(ع) و حوا • عبادت پیامبر(ص)

کوه ابوقُبَیس کوه مقدسی برای مسلمانان در شمال شرقی مسجدالحرام و در شهر مکه است. امروزه آن را تراشیده‌اند و شکل نخستین آن که گنبدی‌شکل بوده، تغییر یافته است. نقل شده است که وقتی حجرالاسود از بهشت نازل شد، مدتی در این کوه به ودیعه گذاشته شد. همچنین حضرت ابراهیم(ع) با رفتن بر بالای این کوه مردم را به انجام مناسک حج می‌‌خواند. اکنون عمده این کوه تبدیل به کاخ و مهمان‌سرای حکومتی شده است.

آشنایی با کوه ابوقبیس

از کوه‌‏های مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردی به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌های مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌های بلند، از جمله دار الضیافه سعودی، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشی از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادی، ابوقبیس برترین کوه‌‏های مکه است.

کوه‌های مهم مکه

مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‌‏هایی چند در برگرفته است، به‏ طوری که تنها چند راه خروجی به سمت یمن، دریای سرخ و شام در آن وجود دارد.

مهم‏ترین کوه‏‌های مکه عبارتند از:

بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق مسجد الحرام واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالای آن بنا شده و بخشی از آن در فضای باز جلوی مسعی افتاده و در واقع، بخشی از کوه از جای برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگی با کعبه، از کوه‏‌های مقدس دانسته‏ اند. همچنین گفته‏ اند که در جریان طوفان نوح، امانت دار حجرالأسود بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعی است، در دامنه این کوه واقع شده است.
قُعَیْقعان یا جبل هندی، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌های دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهای مسکونی می‌‏‌ساخته ‏اند.
جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنی در آنجا بر رسول خدا(ص) نازل شد.
ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایی که پیامبر(ص) به هنگام هجرت در آنجا مخفی شد.
خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
عُمَر، که در غرب مکه واقع است.
ثبیر، در شرق مکه است^[۱].

قدمت تاریخی کوه

«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهی است که خداوند در زمین قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که «جبرئیل» او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و احادیث عامه و خاصه، اول کسی که بنیان خانه «کعبه» کرد، «حضرت آدم صفی اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّی سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «طواف» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جای می‏‌آورند^[۲]. گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد^[۳].

موقعیت جغرافیایی کوه

این کوه در شمال شرقی مسجدالحرام و مشرف بر صفا است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضی گفته ‏اند قبر شیث بن آدم و به روایتی قبر حَوّا در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏اند، واللَّه العالم.

نامیدن کوه به امین

خداوند، حجرالأسود را از بهشت به ابراهیم علیه السلام رسانید و این سنگ از زمان طوفان نوح علیه السلام در امانت ابوقبیس بود، لذا این کوه را به همین مناسبت «امین» خوانده ‏اند.

اتفاق افتادن حادثه شق القمر

پس از اسلام، این کوه شاهد حادثه شق‏‌القمر بود که بعدها مسجدی به همین نام در این مکان ساخته شد^[۴].

واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه

صفا و مروه دو کوه کوچکی است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏‌ها و بناهای جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبی مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقی آن قرار دارد^[۵].

شهادت امام علی(ع) و قطعه قطعه شدن کوه

و همچنین روایت شده است که ابن عباس گفت: در آن شبی که در صبح آن علی(ع) شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطوری از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ^[۶] من چقدر خوف دارم از اینکه نکند أمیر المؤمنین(ع) شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل علی(ع) در همان شبی که من آن خواب را دید بمن رسید^[۷].

برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس

رسول خدا(ص) از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینی از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالی کرد. گفت: من به قصد حج از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعی مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندی هستم، دستور بفرما با مالم کاری کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا(ص) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود: «اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلای سرخ داشته باشی و آن را در راه خدا انفاق‏ کنی، هرگز به پاداشی نمی‌‏رسی که حج‏ گزار می‌‏رسد»^[۸].

منبع

برگرفته از سایت آشنایی با کوه ابوقبیس - اهل البیتhttps://ahlolbait.com

پانویس

↑ آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.
↑ (سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .
↑ ترجمه إثبات الوصية،ص20.
↑ تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.
↑ آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.
↑ آیه 156 سوره بقره.
↑ ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.
↑ فروع كافی، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانی حج، ص: 219.

[1] آثار اسلامی مكه و مدينه ،ص37.

[2] (سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .

[3] ترجمه إثبات الوصية،ص20.

[4] تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.

[5] آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.

[6] آیه 156 سوره بقره.

[7] ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.

[8] فروع كافی، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانی حج، ص: 219.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۱۷: / خط ۱۷: @@
 =آشنایی با کوه ابوقبیس=
-از کوه‌‏هاى مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردى به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌هاى مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌هاى بلند، از جمله دار الضیافه سعودى، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشى از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادى، ابوقبیس برترین کوه‌‏هاى مکه است.
+از کوه‌‏های مهم مکه «ابوقبیس» است که به سبب سکونت فردی به نام ابوقبیس، به این نام معروف شده است. این کوه در دل سختِ خود، خاطره‌های مهمی از تاریخ نهفته دارد. هر چند امروزه در پس ساختمان‏‌های بلند، از جمله دار الضیافه سعودی، از چشم‏‌ها پنهان گردیده و بخشی از آن تخریب شده است. بنا بر روایات زیادی، ابوقبیس برترین کوه‌‏های مکه است.
 =کوه‌های مهم مکه=
-مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‌‏هایى چند در برگرفته است، به‏ طورى که تنها چند راه خروجى به سمت [[يمن|یمن]]، دریاى سرخ و [[شام]] در آن وجود دارد.
+مکه در میان درّه واقع شده و اطراف آن را کوه‌‏هایی چند در برگرفته است، به‏ طوری که تنها چند راه خروجی به سمت [[يمن|یمن]]، دریای سرخ و [[شام]] در آن وجود دارد.
-'''مهم‏ترین کوه‏‌هاى مکه عبارتند از:'''
+'''مهم‏ترین کوه‏‌های مکه عبارتند از:'''
-#بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق [[مسجد الحرام]] واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالاى آن بنا شده و بخشى از آن در فضاى باز جلوى مسعى افتاده و در واقع، بخشى از کوه از جاى برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگى با [[كعبه|کعبه]]، از کوه‏‌هاى مقدس دانسته‏ اند. همچنین گفته‏ اند که در جریان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجرالأسود]] بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعى است، در دامنه این کوه واقع شده است.
+#بوقبیس، با ارتفاع 420 متر که در شرق [[مسجد الحرام]] واقع است. در حال حاضر قصر ملک بر بالای آن بنا شده و بخشی از آن در فضای باز جلوی مسعی افتاده و در واقع، بخشی از کوه از جای برداشته شده است. این کوه را به دلیل همسایگی با [[كعبه|کعبه]]، از کوه‏‌های مقدس دانسته‏ اند. همچنین گفته‏ اند که در جریان [[طوفان نوح]]، امانت دار [[حجرالأسود]] بوده است. کوه صفا که سرآغاز و مبدأ سعی است، در دامنه این کوه واقع شده است.
 #
-#قُعَیْقعان یا جبل هندى، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌هاى دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهاى مسکونى می‌‏‌ساخته ‏اند.
+#قُعَیْقعان یا جبل هندی، با ارتفاع 430 متر در غرب مکه است. فاصله این دو کوه، حد قدیم مکه است. از دوران‏‌های دور، در اطراف و بر فراز این کوه، بناهای مسکونی می‌‏‌ساخته ‏اند.
 #
-#جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنى در آنجا بر [[رسول خدا(ص)]] نازل شد.
+#جبل النور یا حِرا با ارتفاع 634 متر در شمال شرق مکه است و اوّلین آیات قرآنی در آنجا بر [[رسول خدا(ص)]] نازل شد.
 #
-#ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایى که [[پيامبر(ص)|پیامبر(ص)]] به هنگام [[هجرت]] در آنجا مخفى شد.
+#ثور، با ارتفاع 759 متر در جنوب بر سر پاست؛ جایی که [[پيامبر(ص)|پیامبر(ص)]] به هنگام [[هجرت]] در آنجا مخفی شد.
 #
 #خَنْدمه، در پشت کوه ابوقبیس است.
@@ خط ۴۱: / خط ۴۱: @@
 =قدمت تاریخی کوه=
-«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهى است که [[خداوند]] در زمین قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که «[[جبرئيل|جبرئیل]]» او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و [[احاديث|احادیث]] عامه و خاصه، اول کسى که بنیان خانه «کعبه» کرد، «[[حضرت آدم]] صفى اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّى سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «[[طواف]]» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جاى می‏‌آورند<ref>(سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .</ref>. گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20.</ref>.
+«ابوقبیس» افضل «جبال مکه» است، و اول کوهی است که [[خداوند]] در زمین قرار داد، «حجرالاسود» در او بود از زمان طوفان «نوح»، تا این که «[[جبرئيل|جبرئیل]]» او را به «حضرت خلیل الرحمن» داد، که در موضع خود نصب کند، موافق اخبار و [[احاديث|احادیث]] عامه و خاصه، اول کسی که بنیان خانه «کعبه» کرد، «[[حضرت آدم]] صفی اللَّه» بود، و بود تا «طوفان نوح» او را فرو گرفته و مدت‌ها تلّی سرخ می‏‌نمود، تا آن گه که «حضرت خلیل الرحمن» آن خانه را بنیان فرمود، و در «[[طواف]]» آن، سنت‏‌ها مقرر فرمود، و مردم به جای می‏‌آورند<ref>(سفر نامه ميرزا داوود وزير وظايف، ص121 .</ref>. گفتنی است جنازه حضرت آدم در کوه ابو قبیس که در مکّه است مدفون شد<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20.</ref>.
 =موقعیت جغرافیایی کوه=
-این کوه در شمال شرقى مسجدالحرام و مشرف بر [[صفا]] است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضى گفته ‏اند قبر [[شيث بن آدم|شیث بن آدم]] و به روایتى قبر [[حَوّا]] در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏اند، واللَّه العالم.
+این کوه در شمال شرقی مسجدالحرام و مشرف بر [[صفا]] است و 420 متر از سطح دریا و 120 متر از سطح دامنه فاصله دارد. بعضی گفته ‏اند قبر [[شيث بن آدم|شیث بن آدم]] و به روایتی قبر [[حَوّا]] در دل این کوه واقع است و گویند چند پیامبر نیز در آن مدفون شده‏اند، واللَّه العالم.
 =نامیدن کوه به امین=
@@ خط ۵۳: / خط ۵۳: @@
 =اتفاق افتادن حادثه شق القمر=
-پس از [[اسلام]]، این کوه شاهد حادثه [[شق‏‌القمر]] بود که بعدها مسجدى به همین نام در این مکان ساخته شد<ref>تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.</ref>.
+پس از [[اسلام]]، این کوه شاهد حادثه [[شق‏‌القمر]] بود که بعدها مسجدی به همین نام در این مکان ساخته شد<ref>تاريخ و آثار اسلامی، ص: 95.</ref>.
 =واقع شدن صفا ومروه در دامنه کوه=
-[[صفا]] و [[مروه]] دو کوه کوچکى است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏‌ها و بناهاى جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبى مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقى آن قرار دارد<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.</ref>.
+[[صفا]] و [[مروه]] دو کوه کوچکی است که در دامن کوه ابوقبیس و کوه قعیقعان قرار دارد و امروزه خیابان‏‌ها و بناهای جدید آنها را از یکدیگر جدا کرده است. کوه صفا در قسمت جنوبی مسجدالحرام و کوه مروه در ناحیه شمال شرقی آن قرار دارد<ref>آثار اسلامی مكه و مدينه ،105.</ref>.
 =شهادت امام علی(ع) و قطعه قطعه شدن کوه=
-و همچنین روایت شده است که [[ابن عباس]] گفت: در آن شبى که در صبح آن [[على(ع)]] شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطورى از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ<ref>آیه 156 سوره بقره.</ref> من چقدر خوف دارم از اینکه نکند [[امام علی|أمیر المؤمنین(ع)]] شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل على(ع) در همان شبى که من آن خواب را دید بمن رسید<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.</ref>.
+و همچنین روایت شده است که [[ابن عباس]] گفت: در آن شبی که در صبح آن [[علی(ع)]] شهید شد من در خواب دیدم که گویا: کوه أبو‌قبیس شکسته و قطعه ‏قطعه شد و در أطراف کعبه فرو ریخت، خانه کعبه با شهر مکه و اطراف آن بطوری از گرد و غبار کوه أبو قبیس تاریک شد که مردم یکدیگر را نمی‌دیدند. من گفتم: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ<ref>آیه 156 سوره بقره.</ref> من چقدر خوف دارم از اینکه نکند [[امام علی|أمیر المؤمنین(ع)]] شهید شود. ابن عباس می‌گوید: خبر قتل علی(ع) در همان شبی که من آن خواب را دید بمن رسید<ref>ترجمه إثبات الوصية،ص20-283.</ref>.
 =برتر بودن حج از انفاقی معادل کوه ابوقبیس=
-رسول خدا(ص) از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینى از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالى کرد. گفت: من به قصد [[حج]] از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعى مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندى هستم، دستور بفرما با مالم کارى کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا(ص) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود:
+رسول خدا(ص) از منا کوچ می‌‌کرد که بادیه نشینی از منطقه «ابطح» با آن حضرت روبه رو شد و از ایشان سئوالی کرد. گفت: من به قصد [[حج]] از خانه‏‌ام خارج شدم، اما مانعی مرا از حج بازداشت. من مرد پولدار و ثروتمندی هستم، دستور بفرما با مالم کاری کنم تا به پاداش حاجیان نائل شوم. رسول خدا(ص) رو به کوه ابوقبیس کرد و فرمود:
-«اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلاى سرخ داشته باشى و آن را در راه خدا [[انفاق]]‏ کنى، هرگز به پاداشى نمی‌‏رسى که حج‏ گزار می‌‏رسد»<ref>فروع كافى، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانى حج، ص: 219.</ref>.
+«اگر به اندازه کوه ابوقبیس طلای سرخ داشته باشی و آن را در راه خدا [[انفاق]]‏ کنی، هرگز به پاداشی نمی‌‏رسی که حج‏ گزار می‌‏رسد»<ref>فروع كافی، ج 4، ص 258، روايت 25،اسرار عرفانی حج، ص: 219.</ref>.
 =منبع=