محمد کوهستانی: تفاوت میان نسخه‌ها

حضرت '''آیت‌اللّه کوهستانی''' فقیه بزرگ، حکیم فرزانه و عارف وارسته‌ای بود که عمر سراسر نورانی اش را در مسیر تهذیب و تزکیه نفس سپری کرد، اسلام و زمان خویش را شناخت و به دیگران شناسانْد و با تأسیس حوزه علوم دینی با کمترین امکانات رفاهی، شاگردانی را تربیت کرد که هر کدام، در عرصه‌های مختلف، منشأ برکات فراوانی بودند و هستند.

<div class="wikiInfo">[[پرونده:کوهستانی.jpg |جایگزین=|بندانگشتی|آیت‌الله کوهستانی]]

در یکی از روزهای 1267شمسی (1308قمری) در روستای «کوهستان» از توابع شهرستان «بهشهر» در استان [[مازندران]]، کودکی چشم به جهان گشود و پدر و مادر را غرق شادمانی کرد. نام این کودک را «محمد» گذاشتند تا به برکت نام [[پیامبراکرم]] صلی الله علیه و آله، منشأ حرکت‌های سازنده و حیات بخش در جامعه شود و چنین شد.<ref>[https://www.iribnews.ir/ برگرفته شده از مقاله آیت اللّه کوهستانی، ستاره‌ای در آسمان علم و فقاهت]</ref>

مادر نیز قناعت، ساده زیستی، کیاست و تدبیر، از ویژگی‌های برجسته اش بود. با وجود شرایط نامناسب معیشتی، همواره به مستمندان رسیدگی می‌کرد و به خاندان عصمت و طهارت، به ویژه حضرت سالار شهیدان، [[اباعبداللّه الحسین]] علیه السلام علاقه فراوان داشت.

از آن جا که مادر حضرت آیت‌اللّه کوهستانی، زنی لایق و مسئولیت شناس بود، پس از دست دادن همسر، ضعف و سستی به خویش راه نداد و به خوبی از عهده مسئولیت خطیر تربیت تنها یادگارش برآمد. این زن، روحی بزرگ و همّتی بلند داشت. <br>

روزی به او خبر دادند که یکی از تاجران خیرخواه، عده‌ای از مؤمنان را تشویق کرد برای مخارج زندگی پسرش، کمک مالی جمع کنند و برایش به نجف بفرستند. مادر، از این خبر برآشفت و به آن تاجر پیغام فرستاد که: «شیخ محمد، مقنّی نیست تا برایش جیره جمع کنید. پسرم به این پول‌ها احتیاج ندارد؛ خودم هزینه‌اش را تأمین می‌کنم».

آیت‌اللّه کوهستانی، بخشی از دوران کودکی را در زمان حیات پدر ارجمندش گذراند. استعداد شگفت او، پدر را برآن داشت تا وی را به مکتب بفرستد و البته خود نیز در تربیت فرزند، مراقبت کامل داشت؛ اما افسوس که این دوره بسیار کوتاه بود! هنوز هشت بهار از عمر آیت‌اللّه کوهستانی سپری نشده بود که از نعمت وجود پدر فرزانه‌اش محروم شد. این حادثه، اگر چه بسیار دردناک بود و مانع از آن شد که ایشان از فضیلت های بی شمار اخلاقی پدر بهره بیشتری ببرد، ولی وجود مادری شجاع و باکفایت، توانست گوشه‌ای از خلأ وجودیِ پدر را جبران کند و مایه آرامش دل غمگینش باشد.

ایشان پس از به پایان رساندن علوم پایه و آموختن ادبیات عرب و بخشی از [[فقه]] و اصول، برای ادامه تحصیل، وارد حوزه علمیه مشهد شد و در [[مدرسه میرزا جعفر]] که از مدرسه‌های بزرگ و در همسایگی حرم مطهر امام [[علی بن موسی الرضا علیه السلام]] بود، اسکان یافت.

برخی از اساتید حضرت آیت‌اللّه کوهستانی در این دوره عبارت‌اند از: مرحوم آیت‌اللّه حاج [[شیخ نجفعلی فاضل استرآبادی]] ـ پدر حضرت آیت‌اللّه [[محمد فاضل استرآبادی]] و داماد ارجمند آیت‌اللّه کوهستانی ـ، حضرت آیت‌اللّه العظمی [[حاج آقا حسین قمی]] و آیت‌اللّه [[میرزا محمد کفایی]] ـ فرزند حضرت آیت‌اللّه [[آخوند خراسانی|ملاّمحمد کاظم خراسانی]].

حضرت آیت‌اللّه کوهستانی، پس از نزدیک به نُه سال اقامت در نجف اشرف و دست یابی به مراتب بالای علمی و عرفانی، آهنگ وطن کرد. ایشان با تمسک به آیه 122 سوره توبه ـ آیه نَفْر ـ پس از نزدیک به بیست سال تلاش علمی و عملی، در سال1348 قمری، به زادگاه خویش بازگشت تا قوم خویش را انذار کند.

البته ناگفته نماند که مادر مؤمنه‌اش در تصمیم ایشان بر بازگشت به [[ایران]]، تأثیر فراوان داشت. ایشان در نامه‌ای محبت آمیز به آیت‌اللّه کوهستانی چنین نوشت: «پسرم! اکنون در حالتی هستم که دوری تو مرا بی تاب کرده؛ بدان حد که در حال نماز، به یادت می‌افتم... و اشک از دیدگانم جاری می‌گردد. از این رو، دوست دارم هر چه زودتر باز گردی».

=حکمت‌هایی از آیت‌الله محمد کوهستانی=

حجت الاسلام دارایی نقل می‌کند: روزی خدمت آقا جان کوهستانی رسیدم و عرض کردم این جمله که در دعای کمیل دارد: « وکنت انت الرقیب علی من ورائهم والشاهد لما خفی عنهم ...؛ تو گواه و شاهد بر منی، از آن چه که بر فرشتگان هم مخفی است.» آن چه چیزی است که بر فرشتگان هم مخفی است؟ معظم له فرمود: خطورات قلبی است.  

در پاسخ گفتیم، نه! نمی‌دانیم در کجا است.آن گاه معظم‌له فرمودند: «این دعا در اعمال و تعقیبات مشترکه نماز در اوایل مفاتیح الجنان آقا شیخ عباس قمی است؛ شما آن دعا را ـ که متضمن اقرار به توحید و امامت و وحی و نوبت است ـ حفظ کرده و پس از هر نماز بخوانید، وقتی زبان شما به آن کلمات عادت پیدا کرد و هنگامی که شما را در قبر گذاشته و همه برگشتند و در حالت تنهایی قرار گرفتید چون عادت به آن دعا دارید شروع می‌کنید به خواندن آن دعا. این جا است که آن دو ملک برای سؤال قبر نزد شما می‌آیند و می‌بینید شما مشغول خواندن همان چیزی هستید که آنها می‌خواستند از شما بپرسند.

در این حال است که یکی از آن دو ملک می‌گوید: از این شخص بپرسیم! دیگری می‌گوید چه بپرسیم او که قبل از پرسش دارد می‌خواند. در نتیجه تصمیم بر سؤال می‌گیرند و می‌گویند من ربک؟ من نبیک؟

«رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ»: «پروردگارا، پس از آن که ما را هدایت کردی، دل‌هایمان را دست‌خوش انحراف مگردان و از جانب خود، رحمتی بر ما ارزانی دار که تو بخشایش‌گری.»

حجت السلام معلمی ـ از فضلای حوزه علمیه مشهد ـ نقل کرد: زمانی که در حوزه کوهستان مشغول تحصیل بودم، روزی با دو سه نفر از طلاب جهت عیادت آقاجان که در اندرونی، به خاطر کسالت بستری بودند و نمی‌توانستند بیرون تشریف بیاورند خدمتشان شرفیاب شدیم. وی در ضمن سخنان پندآموز خویش، درباره دنیا و بی‌ارزشی آن فرمودند: «شما وضع مرا که نگاه می‌کنید شاید گمان کنید، این شیخ چیزی نمی‌فهمد و خیلی آدم ساده‌ای است و حال آن که امکانات رفاهی هر طور که بخواهم برایم آماده است، اما من نمی‌خواهم، چرا که نفس را هر طور عادت بدهید همان گونه پرورش می‌یابد اگر توانستید کنترل کنید همان جا می‌ایستد ولی اگر نفس را آزاد گذاشتید چموش می‌شود و دیگر نمی‌شود او را کنترل کرد.

آیت‌الله کوهستانی می‌فرمودند: «همین قدر بدان ما ساعتی را در پیش داریم که در آن ساعت ماییم و مأمورهای بی‌نظر خدا، برای آن ساعت فکری بکن؛ سپس این رباعی منسوب به [[امام علی|حضرت علی علیه‌السلام]] را می‌خواندند:

آقا زاده ایشان می‌گوید: روزی راجع به غذای حرام از آقا سؤال کردم و عرض کردم نظر شما چه طور است و غذای حرام چه قدر در روح انسان تأثیر دارد؟ آقا به مناسبتی در بین فرمایشات خود فرمود: حرف‌های بیهوده و لغو تأثیری زیاد در روح دارد و روح را می‌میراند. سپس درباره تأثیر منفی سخنان بیهوده در روان آدمی‌ فرمود: من حرف‌های بیهوده را کمتر از غذای حرام نمی‌دانم.

آقا جان سفارش می‌کرد که زیر بار سه چیز نروید : مال صغیر، مال میت و مال وقف و می‌فرمود: این وقف دست من نبود ابتدا در اختیار پدرم قرار داشت و تولیت آن پس از ایشان قهراً به من رسید، که ناچار شدم آن را به عهده بگیرم در غیر این صورت زیر بارش نمی‌رفتم.  

می‌فرمود: زمانی که در [[مشهد]] مشغول تحصیل بودم به خاطر فرا رسیدن سال نو میوه‌های بسیار تازه و رنگارنگ در بازار آمده بود. روزی از بازار می‌گذشتم وقتی چشمم به آن میوه‌های تازه و مرغوب افتاد مجذوب شدم، به حدی که نتوانستم بدون خریدن میوه از آن بگذرم. یک کیلو سیب خریدم چند عدد را در بین راه به دوستان تعارف کردم و مقداری را نیز به مدرسه آوردم ؛ وقتی به مدرسه رسیدم با خود گفتم، شیخ محمد حیف نبود، چه قدر زود مجذوب این زرق و برق شدی! چه قدر زود دست و پایت را گم کردی!.<br>

از سفارش‌های معظم له به طلاب این بود: مردم را با اعمالتان امر به معروف و نهی از منکر کنید و آنها را هدایت نمایید؛ در روز قیامت اگر عوام گناه بکند آهسته به او می‌گویند چرا گناه کردی؟ ولی به شما با تندی می‌گویند چرا گناه کردی؟  

حجت الاسلام سید خلیل حسینی رکاوندی می‌گوید: آیت‌الله کوهستانی به من سفارش نمود که اگر دعوت منبری را قبول کردی برای منبر قیمت تعیین نکن، زیرا هر کس گذاشت مزد خود را گرفته و دیگر در آخرت مزد ندارد.  

==اثر بی‌اعتنایی به زیارت خانه خدا==

حاج نصرت قاجار نقل می‌کند: روزی شخصی خدمت ایشان رسید و دست آقا را بوسید و عرض کرد: آقا از رشت خدمت شما رسیدم، خواستم شما را زیارت کنم. آقا جان پس از احوال پرسی پرسید: شما مکه مشرف شدید؟ گفت: خیر. آقا فرمود: هیچ گناهی در اسلام انسان را از دین اسلام خارج نمی‌کند، مگر کسی که استطاعت داشته باشد و مکه نرود، این است که من زیاد مایلم آقایان بدانند و متوجه خود باشند.

نخستین باری که رژیم شاه، حضرت امام را بازداشت کرده بود، عده‌ای از روحانیان، فرهنگیان و بازاریان بهشهر، خدمت آیت‌اللّه کوهستانی رسیدند و پیشنهاد کردند که در اعتراض به بازداشت حضرت امام رحمة‌الله، دستور فرمایید بازار استان مازندران تعطیل شود. ایشان فرمودند: «من موافقت می‌کنم؛ چرا که [وقتی امام] خمینی زندان است، دنیا برای ما زندان است. شما اطلاعیه تنظیم بکنید، من نیز امضا کرده و از شما حمایت می‌کنم».

هنگامی که شاه می‌خواست برای تصویب لوایح ششگانه، اقدام به برگزاری رفراندوم کند، حضرت آیت‌اللّه کوهستانی نیز چون مراجع دیگر و در رأس آنها حضرت امام خمینی رحمة‌الله، این رفراندوم را تحریم کردند.

ایشان، همواره شاگردان خویش را نیز به مبارزه تشویق می‌کرد. حمایت‌های بی دریغ حضرت آیت‌اللّه کوهستانی از مبارزات شاگرد ارجمندش، [[شهید هاشمی نژاد]] و تأیید مبارزات [[شهید نواب صفوی]]، گواه این امر است.

=آیت‌الله کوهستانی از نظر بزرگان=

حضرت آیت‌اللّه العظمی [[مرعشی نجفی]] رحمة‌الله جمله معروفی درباره آیت‌اللّه کوهستانی دارند، ایشان فرمودند: «کوهستانی لنگر ارض است».

از [[علامه طباطبایی]] رحمة‌الله صاحب [[تفسیر المیزان]] نیز نقل است که فرمودند: «از وقتی که آقای کوهستانی را در منزل [[آیت اللّه میلانی|آیت‌اللّه میلانی]] دیدم هیچ شبی نشد که ایشان را فراموش کنم».

آیت‌الله [[محمد فاضل استرآبادی]] داماد آیت‌الله کوهستانی درباره سبک زندگی ایشان فرمودند: « مرحوم آیت‌اللّه کوهستانی در زهد‌ورزی شهره بود؛ حتی در منزل هیچ وقت از لباس‌های قیمتی استفاده نمی‌کرد و پیراهن، عبا، قبا، عمامه، شلوار و جوراب او، همگی از جنس کرباس بود، و فقط از پنبه‌ای که در مزرعه پدری کشت می‌شد و به ایشان ارث رسیده بود استفاده می‌کردند.

ایشان هم چنین به نماز اول وقت بسیار اهمیت می‌داد و اهل تهجد و سحرخیزی بود. آن مرد بزرگ اهل مراقبت نفس و در برابر مادر بزرگوارش بسیار فروتن بود. به صله رحم بسیار توجه می‌کرد و در مهمان نوازی و حق شناسی از استادان خود یگانه روزگار به شمار می‌آمد.

آیت‌الله العظمی گلپایگانی چند بار به عیادت آیت‌الله کوهستانی رفت. در این ایام جمع کثیری از علما، مراجع، مدرسین و طلاب قم به ملاقات این فقیه زاهد رفتند و جویای احوال او شدند.

خوشبختانه با تلاش پزشکان حاذق و توجه و سفارش مؤکد آیت‌الله گلپایگانی حال ایشان مساعد گردید و رو به بهبودی نهاد و رهسپار [[مازندران]] گردید امّا چون محل اقامت او در کوهستان به لحاظ امکانات و شرایط مناسب نبود، با نظر جمعی از پزشکان به مدت یک هفته در بیمارستان زارع شهرستان ساری بستری شد و کسالت ایشان شدت یافت.

آیت‌الله کوهستانی در ساعت 1 بامداد جمعه، 8/2/1351 مطابق با 13 ربیع الاول سال 1392 هـ . ق ندای حق را لبیک گفت و به لقای محبوب شتافت. پس از تشییع جنازه با شکوه در شهرستان بهشهر و شهرهای بین راه بهشهر ـ مشهد و نیز تشییع باشکوه در مشهد پیکر پاک او بنابر وصیتش در جوار مرقد مطهر امام رضا ـ علیه السلام ـ در رواق دار السیادة به خاک سپرده شد.<ref>فیض عرشی، ص 290 ـ 292|فیض عرشی، ص 290 ـ 292</ref>