جغرافیای جهان اسلام (مقاله)

مقاله جغرافیای جهان اسلام حاوی کلیاتی در مورد برخی از مسائل جغرافیایی کشورهای اسلامی است.

مساحت جهان اسلام

مساحت کل کره زمین 510/074/600 کیلو متر مربع است که 139/087/704 کیلومتر مربع آن خشکی و بقیه آب است. قاره آسیا 44/231/000 کیلومتر مربع، آفریقا 20/251/000 کیلومتر مربع، آمریکای شمالی و مرکزی 24/387/259 کیلومتر مربع، آمریکای جنوبی 17/785/612 کیلومتر مربع، اروپا 9.902/470 کیلومتر مربع، اقیانوسیه 8/530/363 کیلو متر مربع و قطب جنوب 14/000/0004 کیلو متر مربع از خشکی‏های زمین را به خود اختصاص داده‏اند. مساحت خشکی‏های 51 کشور اسلامی 30/369/600 کیلومتر مربع یعنی 21/85 درصد از کل خشکی‌های زمین است.

بزرگ‌ترین و کوچکترین کشورهای اسلامی از حیث مساحت

بزرگ‌ترین کشورهای اسلامی که بالای یک میلیون کیلومتر مربع مساحت دارند عبارتند از:

ردیف	نام کشور	مساحت به کیلومتر مربع	رتبه جهانی
1	قزاقستان	2/717/300	9
2	الجزایر	2/381/741	10
3	عربستان سعودی	2/240/000	12
4	اندونزی	1/904/433	14
5	سودان	1/886/068	15
6	لیبی	1/759/000	16
7	ایران	1/648/195	18
8	چاد	1/284/000	20
9	نیجر	1/267/000	21
10	مالی	1/240/192	23
11	موریتانی	1/030/700	23

کوچکترین کشورهای جهان اسلام از حیث مساحت عبارتند از:

ردیف	نام کشور	مساحت به کیلومتر مربع	رتبه جهانی
1	مالدیو	298	187
2	بحرین	694	176
3	کومور	1862	170

آب‏های جهان اسلام

360/986/896 کیلومتر مربع یعنی 70/77 درصد از مساحت زمین را آب فراگرفته است ولی تنها سه درصد از این منبع عظیم، آب‏های شیرین است. از کل آب مناسب سطح زمین 69 درصد به بخش کشاورزی، 21 درصد به مصرف صنعتی، 6 درصد برای مصارف شهری و 4 درصد بقیه نیز عمدتا در منابع ذخیره هرز می‏رود. در سده بیستم آب مصرفی بخش کشاورزی، 10 درصد افزایش داشته و پیش‌بینی می‏شود که تا 30 سال آینده 80 درصد کل غذای جهان از این بخش تامین گردد و بالطبع به میزان آب مصرفی نیز افزوده خواهد شد. بیش از یک میلیارد نفر از جمعیت هفت و نیم میلیارد نفری کره زمین از آب شیرین و تمیز محرومند. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 1986 حدود 27/000 نفر بر اثر استفاده از آب‏های آلوده و غیر بهداشتی جان خود را از دست داده‏اند و 26 کشور در آفریقا و خاورمیانه و بعضی از کشورهای اروپا همانند هلند با کمبود آب مواجهند. از مقدار آبی که در سطح کره زمین قرار دارد، بخش کوچکی در جهان اسلام قرار دارد این است که جهان اسلام از لحاظ آب در وضعیتی بدتر از بقیه جهان به سر می‏برد. این مشکل در برخی مناطق خاورمیانه شدید می‌شود.

از لحاظ نزولات آسمانی نیز کشورهای جهان اسلام وضعیت مختلفی دارند، برخی از آنها که در کنار دریا یا در مناطق استوایی قرار دارند از میزان نزولات آسمانی نسبتاً خوبی برخوردارند؛ ولی برخی دیگر به خاطر واقع شدن در مناطق صحرایی و بیابانی و یا به خاطر دوری از دریا، از میزان بارش کمتری برخوردارند و جزو مناطق خشک دنیا محسوب می‌شوند.

بزرگ‌ترین جزایر جهان اسلام

جزیره بورنئو در مالزی با 743/000 کیلومتر مربع و جزیره سوماترا در اندونزی با 475/000 کیلومتر مربع بزرگ‌ترین جزایر جهان اسلام به شمار می‏روند.

بزرگ‌ترین شبه جزایر جهان اسلام

شبه جزیره عربستان با مساحت 3/000/000 کیلومتر مربع، آناتولی با مساحت 500/000 کیلومتر مربع، مالایا با مساحت 237/000 کیلومتر مربع وسیع‏ترین شبه جزایر واقع در جهان اسلام هستند.

وسیع‏ترین صحراهای جهان اسلام

صحرای بزرگ آفریقا با مساحت 8/500/000 کیلومتر مربع، صحرای عربستان با مساحت 1/300/000 کیلومتر مربع، صحرای قره قوم با مساحت 270/000 کیلومتر مربع در ترکمنستان، صحرای سومالی با مساحت 260/000 کیلومتر مربع، صحرای قزل قوم ازبکستان با مساحت 180/000 کیلومتر مربع و کویر لوت ایران با مساحت 95/804 کیلومتر مربع بزرگ‌ترین صحراهای واقع در جهان اسلام می‌باشند.