|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات شخصیت
| |
| | عنوان = عبدالله بن مغیره بجلی کوفی
| |
| | تصویر = احمد بن علی بن حسین بن رنجویه.jpg
| |
| | نام = جعفر بن علی بن حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی کوفی
| |
| | نام‌های دیگر =
| |
| | سال تولد =
| |
| | تاریخ تولد = حدود 275ق.
| |
| | محل تولد = [[کوفه]]
| |
| | سال درگذشت =
| |
| | تاریخ درگذشت = حدود 355ق.
| |
| | محل درگذشت =
| |
| | استادان = حسن بن علی کوفی
| |
| | شاگردان = [[شیخ صدوق|محمد بن بابویه]]([[شیخ صدوق]])
| |
| | دین = [[اسلام]]
| |
| | مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]]
| |
| | آثار =
| |
| | فعالیت‌ها = [[فقیه]]، [[محدّث|محدث]]
| |
| | وبگاه =
| |
| }}
| |
| '''جعفر بن علی بن حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی کوفی'''، [[فقیه|از فقها]] و [[محدّث|محدثین]] مورد اعتماد [[مذهب شیعه|شیعه است.]] [[شیخ صدوق]] در کوفه از وی استماع حدیث کرده است. وی در یک خانواده علمی و مذهبی در کوفه دیده به جهان گشود. پدرش «علی» از راویان حدیث و استاد [[علی بن بابویه قمی]] بوده است.
| |
|
| |
|
| == زندگی‌نامه ==
| |
| جعفر بن علی بن حسن بن علی بن عبدالله بن مغیره بجلی کوفی، فقیه و محدث مورد اعتماد شیعی. تاریخ تولد و وفات او در هیچ‌یک از منابع ذکر نشده است. برخی از صاحبنظران بزرگ([[وحید بهبهانی]] در تعلیقه) احتمال داده است که صاحب شرح حال با «جعفر بن محمد کوفی» متحد است. در این صورت وی می‌بایست جزء آن دسته از راویانی بوده باشد که در عصر بعد از [[ائمه]](یعنی بعد از 255هجری) زندگی می‌کرده، زیرا [[شیخ طوسی|طوسی]] در [[رجال]] خود نام او را در ردیف این دسته از راویان ذکر کرده است. بنابراین تولد او با توجه به این‌که وی استاد «شیخ صدوق» بوده و طبعاً بخش زیادی از سده چهارم را درک کرده است، می‌بایست در اواسط نیمه دوم سده سوم حدود 275 هجری اتفاق افتاده باشد. در باره وفات او تنها می‌دانیم که وی از معاصران پدر شیخ صدوق یعنی «علی بن بابویه» بوده و هر دو نزد پدر صاحب شرح حال حدیث شنیده‌اند. همچنین با توجه به این‌که شیخ صدوق در کوفه از وی استماع حدیث کرده و مسافرت شیخ صدوق به کوفه در سال 354 هجری در راه بازگشت از سفر [[حج]] به وقوع پیوست، می‌توان دریافت که وی حداقل تا این تاریخ حیات داشته است. وی در یک خانواده علمی و مذهبی در کوفه دیده به جهان گشود. پدرش «علی» از راویان [[حدیث]] و استاد «علی بن بابویه قمی» بوده است. جد او «حسن» از عالمان حدیث بود و در پرورش علمی او نقش بسزایی داشته است. وی روایات خود را از همین جدش نقل می‌کند. جد اعلای او [[عبدالله بن مغیره]] نیز از عالمان سرشناس [[مذهب شیعه|شیعی]] و در آغاز از [[صحابه|اصحاب]] [[موسی بن جعفر|امام هفتم]] شیعیان بوده است اما با دیدن کرامتی از [[امام علی بن موسی الرضا|امام هشتم(علیه السلام)]]، به [[امامت]] آن حضرت [[ایمان]] آورد و جزء اصحاب [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(علیه السلام)]] درآمد. از شاگردان او تنها [[شیخ صدوق|محمد بن بابویه]] ملقب به [[شیخ صدوق]] را می‌شناسیم که در معرفی او به آیندگان و ذکر روایات او دخالت کامل داشته است. از او احادیث فراوانی در کتابهای شیخ صدوق نقل شده که برخی از آنها در پاورقی ذکر شده است. وی در تمام این موارد، از جد خود نقل حدیث کرده است مگر در یک مورد([[خصال صدوق]]، ص501 حدیث3) که از پدرش روایت نموده است. بنابراین تنها استاد شناخته شده او جد او [[حسن بن علی کوفی]] است که شرح حال او در منابع نیامده است. از آثار تألیفی او چیزی در منابع ذکر نشده است.
| |
|
| |
| == استادان ==
| |
| تنها استاد شناخته شده او «حسن بن علی کوفی» است که شرح حال او در منابع نیامده است.
| |
|
| |
| == شاگردان ==
| |
| تنها «محمد بن بابویه» ملقب به «شیخ صدوق» را می‌توان بعنوان شاگرد شناخته شده وی معرفی کرد.
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| # جامع الرواه، ج1ص212؛
| |
| # الخصال، ص241 حدیث92، وص501 حدیث3؛
| |
| # طبقات اعلام الشیعه، ج1ص72؛
| |
| # طرائف المقال، ج1ص162 شماره 823؛
| |
| # علل الشرایع، ج2ص319 باب 5حدیث1، وص365 باب 85حدیث4؛
| |
| # عیون اخبار الرضا(علیه السلام)، ج1ص288 حدیث15؛
| |
| # معجم رجال الحدیث، ج5ص52 شماره 2210؛
| |
| # من لایحضره الفقیه، ج4صص446 و521 و526.
| |
|
| |
| [[رده:عالمان]]
| |
| [[رده:عالمان شیعه]]
| |
| [[رده:محدثان شیعه]]
| |
|
| |
| {{جعبه اطلاعات شخصیت
| |
| | عنوان = علی بن سهل بن فروخ بغدادی
| |
| | تصویر = احمد بن علی بن حسین بن رنجویه.jpg
| |
| | نام = جعفر بن علی بن سهل بن فروخ بغدادی
| |
| | نام‌های دیگر = {{فهرست جعبه عمودی |ابوالمفضل |ابوالفضل |ابامحمد }}
| |
| | سال تولد =
| |
| | تاریخ تولد = حدود 265ق.
| |
| | محل تولد = [[بغداد]]
| |
| | سال درگذشت =
| |
| | تاریخ درگذشت = 330ق.
| |
| | محل درگذشت = بغداد
| |
| | استادان = {{فهرست جعبه عمودی |محمد بن زکریا غلابی |علی بن حارث مروزی }}
| |
| | شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی |هارون بن موسی تلعکبری |ابوالحسن دارقطنی }}
| |
| | دین = [[اسلام]]
| |
| | مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]]
| |
| | آثار =
| |
| | فعالیت‌ها = حافظ، [[محدّث|محدث]] [[مذهب شیعه|شیعی]]
| |
| | وبگاه =
| |
| }}
| |
| '''جعفر بن علی بن سهل بن فروخ بغدادی'''، ابومحمد دقاق دوری حافظ و محدث شیعی است. کنیه او «ابوالمفضل» یا «ابوالفضل» ذکر شده است. طوسی در رجال خود تصریح کرده که کنیه او «ابامحمد» است. [[خطیب بغدادی]] می‌گوید وی در سال 330هجری در [[بغداد]] فوت کرده است. وی مدتی نیز در [[بصره]] بود و در آنجا از [[محمد بن زکریا غلابی]] احادیثی فرا گرفته است.
| |
|
| |
| == زندگی‌نامه ==
| |
| جعفر بن علی بن سهل بن فروخ بغدادی، ابومحمد دقاق دوری. حافظ و محدث شیعی در قرن چهارم هجری. در بعضی از منابع<ref>مستدرک الوسائل، ج6ص288 حدیث6856</ref> کنیه او «ابوالمفضل» یا «ابوالفضل» ذکر شده است، اما [[شیخ طوسی]] در [[رجال]] خود تصریح کرده که کنیه او «ابامحمد» است. تاریخ ولادت او در هیچ منبعی ذکر نشده است. سوابق علمی او گواه آن است که تولد او در اواسط سده سوم هجری یا اندکی بعد از آن حدود 265ق روی داده است، زیرا برخی از اساتید او در اواخر همین سده زندگی را وداع گفته‌اند. در باره وفات او گزارش خطیب بغدادی حاکی از آن است که وی در سال 330هجری در بغداد زندگی را به سر آورده است. به گفته [[شیخ طوسی|طوسی]]، [[شیخ تلعکبری]] در سال 328هجری و بعد از آن از او [[حدیث]] شنیده و اجازه نقل آنها را از وی دریافت کرده است. بنابراین وی دو سال پس از ملاقات [[تلعکبری]]، از دنیا رفته است. محیط خانواده و چگونگی پرورش او بر ما معلوم نیست اما چنان‌که از لقب «دوری» استفاده می‌شود، موطن اصلی او ناحیه «دور»(منطقه‌ای بین [[سامرا|سامراء]] و تکریت) بوده است. از لقب «بغدادی» نیز بر می‌آید که وی سال‌های درازی در بغداد اقامت داشته و احتمالاً در ضمن تحصیل، به کار دقاقی(آرد فروشی) مشغول بوده و از این راه هزینه زندگی را تأمین می‌کرده است. وی مدتی نیز در [[بصره]] بود و در آنجا از «محمد بن زکریا غلابی» احادیثی فرا گرفته است، اما در بغداد تحصیلات خود را به حد کمال رساند و آموخته‌های او چندان بود که به او لقب «حافظ» داده‌اند و شاگردانش می‌بایست با کسب اجازه از او، روایاتش را نقل می‌کردند. احادیث و محفوظاتی که وی در سینه داشت باعث شد تا شاگردان سرشناس [[مذهب شیعه|شیعی]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] مانند شیخ تلعکبری و [[ابوالحسن دارقطنی]] نزد او گرد آیند و سال‌ها از معلومات او بهره‌مند گردند.
| |
|
| |
| وی به دلیل این‌که از شیوخ اجازه بود، در نگاه صاحبنظران شیعی فردی مورد اعتماد و احادیث او مورد قبول همگان است. اما [[ابوزرعه جرجانی]] که از علمای [[اهل سنت و جماعت|سنی]] است، او را به دلیل [[مذهب شیعه|تشیع‌اش]]، فردی فاسق و کذاب معرفی نموده است. خطیب بغدادی در تاریخ خود پس از نقل حدیثی از او که دلالت بر فضیلت [[علی بن ابی طالب|علی بن ابیطالب (علیه السلام)]] دارد، گزارش تضعیف شخصیت او را از ابوزرعه آورده و بدین‌وسیله صحت حدیث مذکور را زیر سؤال برده است. اکنون در جوامع حدیثی [[مذهب شیعه|شیعه]]، روایات متعددی از او باقی مانده که بیشتر آنها اخلاقی و عبادی است. وی این روایات را از «جعفر بن محمد بن زکریا غلابی» و «علی بن حارث مروزی» نقل کرده و [[هارون بن موسی تلعکبری]] و [[ابوالمفضل محمد بن عبدالله]] از او نقل حدیث نموده‌اند. از او اثر تألیفی معرفی نشده است.
| |
|
| |
| == اساتید ==
| |
| از محمد بن زکریا غلابی و علی بن حارث مروزی بعنوان اساتید وی نام‌برده شده است.
| |
|
| |
| == شاگردان ==
| |
| از هارون بن موسی تلعکبری و ابوالحسن دارقطنی بعنوان شاگردان ایشان نام‌برده شده است.
| |
|
| |
| == پانویس ==
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| # تاریخ بغداد، ج7ص230 شماره 3704؛
| |
| # جامع الرواه، ج1ص154؛
| |
| # رجال ابن داود، ص64 شماره 318؛
| |
| # رجال طوسی، ص419 شماره 6055؛
| |
| # سؤالات حمزه، دارقطنی، ص23؛
| |
| # کفایه الاثر، ص110؛
| |
| # معجم رجال الحدیث، ج5ص53 شماره 2211.
| |
| #
| |
| [[رده:عالمان]]
| |
| [[رده:عالمان شیعه]]
| |
| [[رده:محدثان شیعه]]
| |
|
| |
|
| |
| {{جعبه اطلاعات شخصیت
| |
| | عنوان = موسی بن حسن بن فرات (ابن حنزابه)
| |
| | تصویر = احمد بن علی بن حسین بن رنجویه.jpg
| |
| | نام = جعفر بن فضل بن جعفر بن محمد بن موسی بن حسن بن فرات
| |
| | نام‌های دیگر = ابن حنزابه، ابن فرات سوم
| |
| | سال تولد =
| |
| | تاریخ تولد = 308ق.
| |
| | محل تولد = [[بغداد]]
| |
| | سال درگذشت =
| |
| | تاریخ درگذشت = 391ق.
| |
| | محل درگذشت = [[جمهوری عربی مصر|مصر]]
| |
| | استادان = {{فهرست جعبه عمودی |احمد بن محمد مراجلی |محمد بن هارون حضرمی |محمد بن سعید ترخمی |عبدالله بن محمد بن عبدالکریمئ| محمد بن حمزه بن عماره |حسن بن محمد دارکی }}
| |
| | شاگردان = ابوالحسن دارقطنی
| |
| | دین = [[اسلام]]
| |
| | مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]]
| |
| | آثار =
| |
| | فعالیت‌ها = [[محدّث|محدث]] و شاعر
| |
| | وبگاه =
| |
| }}
| |
| '''جعفر بن فضل بن جعفر بن محمد بن موسی بن حسن بن فرات'''، معروف به «ابن حنزابه» و مشهور به «ابن فرات سوم». پدرش «فضل بن جعفر» نیز مشهور به «ابن حنزابه» و از وزیران [[مقتدر عباسی]] بود. وی مردی زاهد و نیکوکار بود و گذشته از فعالیتهای سیاسی مردی با فرهنگ و دانشمند نیز بود که در این زمینه از شهرتی بسزا برخوردار بود بهویژه این‌که برخی از دانشمندان و مورخان غیر [[مذهب شیعه|شیعی]] نیز او را ستودهاند. وی همیشه عدهای از نویسندگان و صحافان هم‌چون «ابومسلم محمد بن احمد کاتب» و دیگران را در کنار خود داشت که مشغول نوشتن و استنساخ کتاب بودند و در این راستا کاغذهای مرغوب از [[سمرقند]] برای او فرستاده میشد.
| |
|
| |
| == زندگی‌نامه ==
| |
| جعفر بن فضل بن جعفر بن محمد بن موسی بن حسن بن فرات، معروف به «ابن حنزابه» و مشهور به «ابن فرات سوم». وی در 308هجری در [[بغداد]] دیده به جهان گشود. دانشمند شیعی، [[محدّث|محدث]] و شاعر. خاندانش از ناحیه «دجیل»(سواحل [[رود دجله]] در منطقه نهروان) به بغداد رفته و به نام «بنی فرات» معروف بودند و در [[عباسیان|دستگاه عباسی]] مشاغلی یافتند. پدرش «فضل بن جعفر» نیز مشهور به «ابن حنزابه» و از وزیران «مقتدر عباسی» بود. مادر پدرش کنیزی رومی به نام «حنزابه»(یعنی زن کوتاه و فربه) بود و به همین سبب آنان را «ابن حنزابه» لقب داده‌اند.
| |
|
| |
| وی بیشتر تحصیلات خود را در بغداد انجام داد و در [[سامرا]] نیز از [[احمد بن محمد مراجلی]] حدیث شنیده است. پس از آن ره‌سپار [[جمهوری عربی مصر|مصر]] گشته و در دوره «کافور اخشید» و «ابوالفوارس احمد بن علی بن اخشید» به مقام وزارت [[اخشیدیان]] رسید. وی پس از مرگ کافور از کار بر کنار شد و در 358هجری به [[شام (شامات)|شام]] گریخت که در جریان فرار او خانه و اموال او به تاراج رفت. ظاهراً وی در دوره «ابوالفوارس احمد اخشید» بار دیگر به کار گمارده شد و در 361هجری به دلیل خالی شدن خزانه دولت و توقعات بیاندازه بنیاخشید، از مقام وزارت معزول گردید و بار دیگر متواری شد.
| |
|
| |
| در زمان غلبه امیر «جوهر صیقلی» سردار [[فاطمیان|فاطمی]] سپاه «المعز لدین الله» بر اخشیدیان، بار دیگر با احترام به مصر بازگردانده شد اما او از [[فاطمیان]] شغلی قبول نکرد و در زهد و عزلت به سر برد. وی مردی زاهد و نیکوکار بود و گذشته از فعالیتهای سیاسی مردی با فرهنگ و دانشمند نیز بود که در این زمینه از شهرتی بسزا برخوردار بود بهویژه این‌که برخی از دانشمندان و مورخان غیر شیعی نیز او را ستودهاند. وی در راه علم و دانش و امور خیریه اموال بسیار صرف نمود. نسبت به علماء و دانشمندان عنایت ویژهای داشت و از اموال خود، آنان را بینیاز مینمود. زمانی که در مصر مقام وزارت داشت، مجلس درس او نیز دایر بود و در آنجا اعلام کرده بود هر کس نزد من آید او را بینیاز خواهم کرد، به همین دلیل یکی از کسانی که به مصر رفت و از او حدیث شنید [[ابوالحسن دارقطنی]] بود و بدین‌وسیله از صلات و جوائز بیشمار او بهره‌مند گردید. همین امر موجب شد تا یافعی در [[مرآه الجنان دارقطنی]] را ملامت کند. وی همیشه عدهای از نویسندگان و صحافان هم‌چون «ابومسلم محمد بن احمد کاتب» و دیگران را در کنار خود داشت که مشغول نوشتن و استنساخ کتاب بودند و در این راستا کاغذهای مرغوب از سمرقند برای او فرستاده میشد. اما آنچه در باب وی مایه شگفتی بود علاقه وی به گردآوری موزه و کلکسیونی برای گزندگان و خزندگان بود که برای جمعآوری این مجموعه، جوایز کلانی به مارگیران مصری پرداخته است.
| |
|
| |
| == مذهب ==
| |
| در باره [[مذهب شیعه|تشیع]] او اگرچه شواهد محکمی در دست نیست اما [[مذهب شیعه|شیعه]] بودن خاندان بنوفرات چیزی نیست که بتوان آن را انکار نمود.
| |
| [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] با استفاده از منابع کهن، خاندان بنوفرات را تماماً شیعه معرفی کرده است.
| |
| [[ابن شهرآشوب]] نیز وی را در زمره مصنفان شیعه یاد کرده و کتاب «الغرر» را تألیف او دانسته است.
| |
|
| |
| وی در این کتاب ماجرای [[سقیفه بنی ساعده]] را گزارش کرده و آتش زدن خانه [[حضرت فاطمه زهرا|فاطمه زهرا(سلام الله علیها)]] به فرمان [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] را روایت نموده است.
| |
|
| |
| == اساتید ==
| |
| وی در بغداد در محضر عالمان [[اهل سنت و جماعت|سنی]] و [[مذهب شیعه|شیعی]] شاگردی نمود و اساتید زیادی دیده است. از جمله استادان او [[محمد بن هارون حضرمی]] و [[محمد بن سعید ترخمی]] هستند. وی همچنین سفری به [[اصفهان]] داشت و در آنجا از [[عبدالله بن محمد بن عبدالکریم]]، [[محمد بن حمزه بن عماره]] و [[حسن بن محمد دارکی]] حدیث شنیده است.
| |
|
| |
| ==آثار ==
| |
| از تألیفات او کتابهای «اسماء الرجال و الانساب»، «الأمالی» و «الغرر» هستند. همچنین کتاب دیگر او با عنوان «المسند» است که به کمک «دارقطنی» و «حافظ عبدالغنی بن سعید» آن را به اتمام رسانده است.
| |
|
| |
| == فوت ==
| |
| وی در 391هجری در مصر درگذشت. جنازهاش را به [[مکه|مکه مکرمه]] منتقل کردند و در [[کعبه|خانه خدا]] [[طواف]] دادند و سپس از آنجا به [[مدینه]] آوردند و در روضه مطهره در محلی که خود قبلاً برای این کار خریداری نموده و تربت [[امام حسین علیه السلام|امام حسین(علیه السلام)]] را در آن قرار داده بود، به خاک سپردند. گفته می‌شود وی سه تار موی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم)]] را به قیمت گزافی خریداری نمود و پس از [[غسل]]، این موها را از باب تبرک در [[کفن]] او قرار داده‌اند.
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| # الغدیر، ج5ص78؛
| |
| # اعیان الشیعه(قطع بزرگ)، ج4ص134؛
| |
| # معالم العلماء، ص68 شماره 172؛
| |
| # مرآه الجنان، یافعی، ج2ص426؛
| |
| # معجم الادباء، ج7ص163؛
| |
| # وفیات الاعیان، ج1صص346 تا 349؛
| |
| # الانساب، سمعانی، ج5ص599، زیر کلمه وزیر؛
| |
| # تاریخ بغداد، ج7ص241 شماره 3723؛
| |
| # تذکره الحفاظ، ذهبی، ج3ص1022؛
| |
| # دائره المعارف تشیع، ج1ص316؛
| |
| # بحار الانوار، ج28ص339؛
| |
| # النص و الاجتهاد، ص16.
| |
|
| |
| [[رده:عالمان]]
| |
| [[رده:عالمان شیعه]]
| |
| [[رده:محدثان شیعه]]
| |
|
| |
| {{جعبه اطلاعات شخصیت
| |
| | عنوان = محمد بن ابراهیم علوی موسوی مصری
| |
| | تصویر = احمد بن علی بن حسین بن رنجویه.jpg
| |
| | نام = جعفر بن محمد بن ابراهیم علوی موسوی مصری
| |
| | نام‌های دیگر = شریف صالح
| |
| | سال تولد =
| |
| | تاریخ تولد =
| |
| | محل تولد =
| |
| | سال درگذشت =
| |
| | تاریخ درگذشت = 340ق.
| |
| | محل درگذشت = مصر
| |
| | استادان = عبیدالله بن احمد بن نهیك «ابوحاتم محمد بن ادریس حنظلی رازی»، «ابوالحسین یحیی بن حسن بن جعفر علوی» و «محمد بن اسماعیل بن سالم صائغ»
| |
| | شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی |قاضی ابوالحسین محمد بن عثمان نصیبی(استاد نجاشی) |ابومحمد هارون بن موسی تلعكبری |ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه |ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید }}
| |
| | دین = اسلام
| |
| | مذهب = شیعه
| |
| | آثار =
| |
| | فعالیت‌ها = محدث و فقیه
| |
| | وبگاه =
| |
| }}
| |
| جعفر بن محمد بن ابراهیم علوی موسوی مصری، ملقب به «شریف صالح». محدث و فقیه امامی. از تاریخ تولد و وفات او گزارشی نیافتیم اما می‌دانیم كه «شیخ تلعكبری» در سال 340هجری در مصر از او حدیث شنیده است. بنابراین وفات او بعد از این تاریخ بوده است. وی در كوفه پرورش یافت و نزد استاد خصوصی‌اش «عبیدالله بن احمد بن نهیك»(كه خود شاگرد ابن ابی عمیر بود) بهره‌های فراوان برد. وی در موارد متعددی از این استادش به نیكی یاد كرده و او را «معلم» و «مؤدب» خود معرفی كرده است، حتی از برخی منابع استفاده می‌شود كه وقتی «عبیدالله بن نهیك» از كوفه به مكه عزیمت نمود، وی نیز همراه این استادش به مكه هجرت كرد و بخش مهمی از حیات علمی خود را در جوار خانه خدا سپری كرده است<ref>تهذیب المقال، ج5ص489</ref>. وی پس از اینكه در كوفه و احتمالاً شهرهای دیگر عراق، تحصیلات خود را به حد كمال رساند، از راه مكه و دمشق، عازم مصر گردید و به دلیل سكونت بسیاری از سادات موسوی در مصر، وی نیز در آنجا رحل اقامت انداخت. احادیث و منقولات او اگرچه در نگاه صاحبنظران از اعتبار محكمی برخوردار نیست، اما شواهد نشان می‌دهند كه وی در مصر از عالمان بزرگ بوده و احادیث بسیاری در سینه داشت، چندان‌كه برخی از دانشمندان بزرگ شیعی مانند «شیخ تلعكبری» ضمن استماع حدیث از او، اجازه نقل این احادیث را از او خواستار شدند و این موضوع، گواه آن است كه وی از «شیوخ اجازه»(یعنی بالاترین مرتبه علم حدیث) بوده است. از بستگان او تنها «ابوجعفر احمد بن جعفر بن محمد بن ابراهیم علوی موسوی» را می‌شناسیم كه احتمال اینكه این شخص فرزند او بوده باشد، بعید به نظر نمی‌رسد و شیخ تلعكبری از این فرزندش نیز در سال 370هجری حدیث شنیده است<ref>رجال طوسی، ص409 شماره 5948</ref>.
| |
|
| |
| اكنون احادیث قابل توجهی از او در جوامع روایی شیعه و اهل‌سنت دیده می‌شود كه برخی از آنها دلالت بر فضیلت آل ابیطالب(علیه السلام) و مذمت بنی‌امیه دارد. در حدیثی از منابع سنی‌ها از او نقل شده كه پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم) به عقیل فرمود: «من تو را از دو جهت دوست دارم. نخست به خاطر خودت و دیگر اینكه چون ابوطالب تو را دوست دارد». در منابع شیعی نیز روایاتی از او در موضوعات فقه، عبادت و ثواب زیارت امام حسین(علیه السلام) نقل گردیده است. از او اثر تألیفی معرفی نشده است، اما وی احتمالاً دارای كتابی بوده كه طوسی در فهرست خود، در ذیل نام «جعفر بن محمد بن عبیدالله» آن را به او نسبت می‌دهد در حالی كه نام این كتاب را ذكر نكرده است. در این‌جا توجه به این نكته لازم است كه برخی پنداشته‌اند وی غیر از «جعفر بن محمد بن عبیدالله» است یعنی آنها شخصیت‌های متعدد بوده‌اند، اما بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهند كه شخصی به نام «جعفر بن محمد بن عبیدالله» در طبقه او وجود خارجی ندارد، بلكه «عبیدالله» از استادان او بوده است. این اشتباه از آنجا ناشی شده كه در نسخه‌های قدیمی به جای اینكه جعفر بن محمد عن عبیدالله نوشته شود، جعفر بن محمد بن عبیدالله نوشته شده است. علاوه بر این نام جد اعلای او «عبیدالله» است و نسب كامل او «جعفر بن محمد بن ابراهیم بن محمد بن عبیدالله بن موسی كاظم(علیه السلام) » است. گفتنی است در رجال طوسی فرد دیگری به همین نام با كنیه «ابوعبدالله» آمده و در سلسله اجداد او به جای عبیدالله، «محمد» ذكر شده كه تلعكبری در سال 360هجری از او استماع حدیث داشته است، اما این فرد، از اهالی «حیره» در نجف می‌باشد و احتمالاً با صاحب شرح‌حال رابطه خویشاوندی داشته است. به هر حال وی از جمله شخصیت‌هایی است كه در باره تعدد و اتحاد او بین صاحبنظران اختلاف‌نظر وجود دارد.
| |
|
| |
| == اساتید ==
| |
| علاوه بر استاد ویژه‌اش «عبیدالله بن احمد بن نهیك»، از «ابوحاتم محمد بن ادریس حنظلی رازی»، «ابوالحسین یحیی بن حسن بن جعفر علوی» و «محمد بن اسماعیل بن سالم صائغ» نیز حدیث شنیده است لكن هیچ‌یك از این اساتید، آوازه بلندی نداشته‌اند و به همین دلیل، شرح‌حال آنها نیز بر ما پوشیده است.
| |
|
| |
| == شاگردان ==
| |
| شاگردان او «قاضی ابوالحسین محمد بن عثمان نصیبی»(استاد نجاشی)، «ابومحمد هارون بن موسی تلعكبری»، «ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه» و «ابوالحسین بن محمد بن ابی سعید»(از شاگردان او در مصر) را می‌شناسیم كه در موارد متعددی از او استماع حدیث داشته‌اند.
| |
| همچنین در برخی از منابع اهل‌سنت آمده «ابومحمد عبدالرحمن بن عمر» كه از شاگردان او در مصر بوده، در سال 336هجری از او نقل حدیث كرده است.
| |
|
| |
| == پانویس ==
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| # تاریخ مدینه دمشق، ج10ص453، وج41صص13،17،18 و23، وج51 ص28؛
| |
| # تهذیب المقال، ج4ص511؛
| |
| # رجال طوسی، ص419 شماره‌های 6052 و6054؛
| |
| # رجال نجاشی، ص127، زیر شماره 329، وص144 زیر شماره 375، وص199 زیر شماره 529، وص205 زیر شماره 546، وص232 شماره 615، وص327 ذیل شماره 887، وص431 ذیل شماره 1158؛
| |
| # طبقات اعلام الشیعه، ج1صص73 و74؛
| |
| # الفهرست، طوسی، ص93شماره 150؛
| |
| # كامل الزیارات، ص167، باب69حدیث1، و ص174، باب71حدیث6؛
| |
| # معجم رجال الحدیث، ج5ص71 شماره‌های 2248 و2249؛
| |
| # وسایل الشیعه(20 جلدی)، ج20ص25 شماره‌های 59 و60.
| |
|
| |
| [[رده:عالمان]]
| |
| [[رده:عالمان شیعه]]
| |
| [[رده:محدثان شیعه]]
| |
