رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
(تغییرمسیر به نیکو بودن ورود به علم کلام (کتاب) حذف شد)
برچسب: تغییرمسیر حذف شد
جزبدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان = رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام
| عنوان = رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام
| تصویر = پرونده:رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام.jpg
| تصویر = جلد کتاب رسالة استحسان الخوض في علم الكلام.jpg
| نام =  
| نام =  
| پدیدآوران = [[ابوالحسن  اشعری|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]]
| پدیدآوران = [[ابوالحسن  اشعری|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]]
خط ۱۳: خط ۱۳:
| شابک =  
| شابک =  
}}
}}
'''رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام'''، اثر [[ابوالحسن اشعری|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]] رسالۀ کوتاه و مختصری است در بیان نظریه‌های کلامی اشعری و جواز تحقیق در مسائل کلامی.


==ساختار==
کتاب، فاقد فصل‌بندی و تبویب بوده و نویسنده برای دفع شبهات اهل حدیث در مورد نهی از خوض در علم [[کلام]] و تعمق در اعتقادات، با سه وجه، پاسخ داده است.


 
==معرفی اجمالی==
'''رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام'''، اثر [[ابوالحسن اشعری|ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]] رسالۀ کوتاه و مختصری است در بیان نظریه‌های کلامی اشعری و جواز تحقیق در مسائل کلامی.
=ساختار=
کتاب، فاقد فصل‌بندی و تبویب بوده و نویسنده برای دفع شبهات اهل حدیث در مورد نهی از خوض در علم [[کلام]] و تعمق در اعتقادات، با سه وجه، پاسخ داده است.
=معرفی اجمالی=
نویسندۀ این رساله، مؤسس مذهب کلامی [[اشاعره]] است که از مهم‌ترین مذاهب کلامی اهل سنت، به شمار می‌رود. او نخست بر مذهب [[معتزله]] بود، ولى از آن روى گرداند و در حدود سال 300 ق، اصول مذهب خویش را بنیان نهاد و نظریه‏‌هاى کلامى خویش را در آثارى همچون‏ رسالۀ حاضر، مطرح ساخت. او قصد داشت تا میان روش اصحاب عقل (معتزله) و اصحاب نص (اهل حدیث) راه میانه‏‌اى برگزیند تا از این رهگذر عقاید دینى را از لغزش‏‌هاى کلامى مصون بدارد؛ اما در این راه موفقیت زیادی نیافت. می‌‏توان گفت روش کلامى اشعرى که در رساله حاضر بخش‌هایی از آن آمده است، از هر دو مذهب آموزه‌هایی دارد؛ از آن‌رو که اشعرى به‌کارگیرى عقل و استدلال و منطق را در اصول دین روا می‌‏داند، با روش معتزلى همراه است و از آن‌رو که ظاهر را بر باطن مقدم می‌‏دارد و از [[قرآن]] و [[سنت]] بهره می‌برد، با روش اهل حدیث موافق است. البته قرابت کلام اشعرى با اهل حدیث بیشتر است<ref>ر. ک: سعادتی، قادر.</ref>.
نویسندۀ این رساله، مؤسس مذهب کلامی [[اشاعره]] است که از مهم‌ترین مذاهب کلامی اهل سنت، به شمار می‌رود. او نخست بر مذهب [[معتزله]] بود، ولى از آن روى گرداند و در حدود سال 300 ق، اصول مذهب خویش را بنیان نهاد و نظریه‏‌هاى کلامى خویش را در آثارى همچون‏ رسالۀ حاضر، مطرح ساخت. او قصد داشت تا میان روش اصحاب عقل (معتزله) و اصحاب نص (اهل حدیث) راه میانه‏‌اى برگزیند تا از این رهگذر عقاید دینى را از لغزش‏‌هاى کلامى مصون بدارد؛ اما در این راه موفقیت زیادی نیافت. می‌‏توان گفت روش کلامى اشعرى که در رساله حاضر بخش‌هایی از آن آمده است، از هر دو مذهب آموزه‌هایی دارد؛ از آن‌رو که اشعرى به‌کارگیرى عقل و استدلال و منطق را در اصول دین روا می‌‏داند، با روش معتزلى همراه است و از آن‌رو که ظاهر را بر باطن مقدم می‌‏دارد و از [[قرآن]] و [[سنت]] بهره می‌برد، با روش اهل حدیث موافق است. البته قرابت کلام اشعرى با اهل حدیث بیشتر است<ref>ر. ک: سعادتی، قادر.</ref>.
    
    
اهل حدیث، به عقل و خرد توجهی نداشتند و برای هر اصلی از اصول عقاید، به دنبال دلیل شرعی بودند. در مقابل آنها، معتزله به عقل بهای بیشتری می‌دادند و حتی گاهی ادله شرعی را که مخالف عقل هم نبود تأویل می‌کردند، ولی شیخ اشعری در عین اعتماد به [[کتاب خدا|کتاب]] و [[سنت]]، به عقل هم اعتماد کرد و در این زمینه رساله حاضر را نگاشت. او در این رساله، به‌روشنی استدلالات عقلی را به‌عنوان یک عنصر صحیح در مسائل اعتقادی پذیرفت و با آیات قرآن بر آن استدلال کرد
اهل حدیث، به عقل و خرد توجهی نداشتند و برای هر اصلی از اصول عقاید، به دنبال دلیل شرعی بودند. در مقابل آنها، معتزله به عقل بهای بیشتری می‌دادند و حتی گاهی ادله شرعی را که مخالف عقل هم نبود تأویل می‌کردند، ولی شیخ اشعری در عین اعتماد به [[کتاب خدا|کتاب]] و [[سنت]]، به عقل هم اعتماد کرد و در این زمینه رساله حاضر را نگاشت. او در این رساله، به‌روشنی استدلالات عقلی را به‌عنوان یک عنصر صحیح در مسائل اعتقادی پذیرفت و با آیات قرآن بر آن استدلال کرد
   
   
برخلاف اهل حدیث که روششان عدم تعمق در مسائل اعتقادی و أخذ به ظواهر نقلیات است، نویسنده معتقد است باید در مسائل اعتقادی تعمق و بحث شود و از طریق عقل، مبهمات عقاید رفع گردد. او اهل حدیث را که در اعتقادات راه توقف در پیش می‌گیرند، مذمت کرده و در این رساله می‌گوید: «هرکس که در مسائل اعتقادی توقف کند، مبتدع و ضال خواهد بود»<ref>ر. ک: همان.</ref>. اشعری در رسالۀ حاضر، از [[قیاس]] برای اثبات عقاید خودش استفاده کرده و بارها به این مبنای خود، تصریح می‌کند و آن را در ردیف ادلۀ نقلی و عقلی قرار می‌دهد. برخی معتقدند که رسالۀ حاضر، روشن‌ترین‌ و مستندترین‌ نمونه‌ای است که‌ مى‌توان‌ برای‌ عقل‌گرایى‌ اشعری‌ ارائه‌ کرد. اشعری‌ در این‌ رساله‌ به‌ کسانى‌ که‌ تفکر و تعقل‌ را در الهیات‌ حرام‌ مى‌دانستند، سخت‌ تاخته‌ و استدلال‌های‌ گوناگونى‌ برای‌ باطل‌ ساختن‌ عقایدی‌ از این‌ دست‌ مطرح‌ کرده‌ است‌<ref>پاکتچی، احمد، ج8، ص736.</ref>.  
برخلاف اهل حدیث که روششان عدم تعمق در مسائل اعتقادی و أخذ به ظواهر نقلیات است، نویسنده معتقد است باید در مسائل اعتقادی تعمق و بحث شود و از طریق عقل، مبهمات عقاید رفع گردد. او اهل حدیث را که در اعتقادات راه توقف در پیش می‌گیرند، مذمت کرده و در این رساله می‌گوید: «هرکس که در مسائل اعتقادی توقف کند، مبتدع و ضال خواهد بود»<ref>ر. ک: همان.</ref>. اشعری در رسالۀ حاضر، از [[قیاس]] برای اثبات عقاید خودش استفاده کرده و بارها به این مبنای خود، تصریح می‌کند و آن را در ردیف ادلۀ نقلی و عقلی قرار می‌دهد. برخی معتقدند که رسالۀ حاضر، روشن‌ترین‌ و مستندترین‌ نمونه‌ای است که‌ مى‌توان‌ برای‌ عقل‌گرایى‌ اشعری‌ ارائه‌ کرد. اشعری‌ در این‌ رساله‌ به‌ کسانى‌ که‌ تفکر و تعقل‌ را در الهیات‌ حرام‌ مى‌دانستند، سخت‌ تاخته‌ و استدلال‌های‌ گوناگونى‌ برای‌ باطل‌ ساختن‌ عقایدی‌ از این‌ دست‌ مطرح‌ کرده‌ است‌<ref>پاکتچی، احمد، ج8، ص736.</ref>.
 
== وضعیت کتاب ==
== وضعیت کتاب ==
کتاب، فاقد هرگونه فهرست و پاورقی می‌باشد.  
کتاب، فاقد هرگونه فهرست و پاورقی می‌باشد.
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
== منابع ==
# مقدمه و متن کتاب.
{{منابع}}
# پاکتچی، احمد، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1377.
* مقدمه و متن کتاب.
# سعادتی، قادر، «مبانی و منهج اشاعره در عقائد»، پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی،  
* پاکتچی، احمد، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1377.
<references />
* سعادتی، قادر، «مبانی و منهج اشاعره در عقائد»، پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی،  
{{پایان منابع}}


[[رده:کتاب‌ها]]
[[رده:کتاب‌ها]]
[[رده:کتاب‌های اهل سنت]]
[[رده:کتاب‌های اهل سنت]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۲۶

رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام
جلد کتاب رسالة استحسان الخوض في علم الكلام.jpg
پدیدآورانابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری
زبانعربی
سال نشر1979 م، 1400 ق
ناشرمطبعة مجلس، دائرةالمعارف العثمانیة
موضوعکلام، اشعری

رسالة استحسان الخوض فی علم الکلام، اثر ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری رسالۀ کوتاه و مختصری است در بیان نظریه‌های کلامی اشعری و جواز تحقیق در مسائل کلامی.

ساختار

کتاب، فاقد فصل‌بندی و تبویب بوده و نویسنده برای دفع شبهات اهل حدیث در مورد نهی از خوض در علم کلام و تعمق در اعتقادات، با سه وجه، پاسخ داده است.

معرفی اجمالی

نویسندۀ این رساله، مؤسس مذهب کلامی اشاعره است که از مهم‌ترین مذاهب کلامی اهل سنت، به شمار می‌رود. او نخست بر مذهب معتزله بود، ولى از آن روى گرداند و در حدود سال 300 ق، اصول مذهب خویش را بنیان نهاد و نظریه‏‌هاى کلامى خویش را در آثارى همچون‏ رسالۀ حاضر، مطرح ساخت. او قصد داشت تا میان روش اصحاب عقل (معتزله) و اصحاب نص (اهل حدیث) راه میانه‏‌اى برگزیند تا از این رهگذر عقاید دینى را از لغزش‏‌هاى کلامى مصون بدارد؛ اما در این راه موفقیت زیادی نیافت. می‌‏توان گفت روش کلامى اشعرى که در رساله حاضر بخش‌هایی از آن آمده است، از هر دو مذهب آموزه‌هایی دارد؛ از آن‌رو که اشعرى به‌کارگیرى عقل و استدلال و منطق را در اصول دین روا می‌‏داند، با روش معتزلى همراه است و از آن‌رو که ظاهر را بر باطن مقدم می‌‏دارد و از قرآن و سنت بهره می‌برد، با روش اهل حدیث موافق است. البته قرابت کلام اشعرى با اهل حدیث بیشتر است[۱].

اهل حدیث، به عقل و خرد توجهی نداشتند و برای هر اصلی از اصول عقاید، به دنبال دلیل شرعی بودند. در مقابل آنها، معتزله به عقل بهای بیشتری می‌دادند و حتی گاهی ادله شرعی را که مخالف عقل هم نبود تأویل می‌کردند، ولی شیخ اشعری در عین اعتماد به کتاب و سنت، به عقل هم اعتماد کرد و در این زمینه رساله حاضر را نگاشت. او در این رساله، به‌روشنی استدلالات عقلی را به‌عنوان یک عنصر صحیح در مسائل اعتقادی پذیرفت و با آیات قرآن بر آن استدلال کرد

برخلاف اهل حدیث که روششان عدم تعمق در مسائل اعتقادی و أخذ به ظواهر نقلیات است، نویسنده معتقد است باید در مسائل اعتقادی تعمق و بحث شود و از طریق عقل، مبهمات عقاید رفع گردد. او اهل حدیث را که در اعتقادات راه توقف در پیش می‌گیرند، مذمت کرده و در این رساله می‌گوید: «هرکس که در مسائل اعتقادی توقف کند، مبتدع و ضال خواهد بود»[۲]. اشعری در رسالۀ حاضر، از قیاس برای اثبات عقاید خودش استفاده کرده و بارها به این مبنای خود، تصریح می‌کند و آن را در ردیف ادلۀ نقلی و عقلی قرار می‌دهد. برخی معتقدند که رسالۀ حاضر، روشن‌ترین‌ و مستندترین‌ نمونه‌ای است که‌ مى‌توان‌ برای‌ عقل‌گرایى‌ اشعری‌ ارائه‌ کرد. اشعری‌ در این‌ رساله‌ به‌ کسانى‌ که‌ تفکر و تعقل‌ را در الهیات‌ حرام‌ مى‌دانستند، سخت‌ تاخته‌ و استدلال‌های‌ گوناگونى‌ برای‌ باطل‌ ساختن‌ عقایدی‌ از این‌ دست‌ مطرح‌ کرده‌ است‌[۳].

وضعیت کتاب

کتاب، فاقد هرگونه فهرست و پاورقی می‌باشد.

پانویس

  1. ر. ک: سعادتی، قادر.
  2. ر. ک: همان.
  3. پاکتچی، احمد، ج8، ص736.

منابع

  • مقدمه و متن کتاب.
  • پاکتچی، احمد، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1377.
  • سعادتی، قادر، «مبانی و منهج اشاعره در عقائد»، پایگاه تخصصی وهابیت‌پژوهی و جریان‌های سلفی،