گردان‌های عزالدین قسام

گردان‌های عزالدین قسام
نام جریان	گردان‌های عزالدین قسام
جمیت طرفدار	20 تا 25 هزار عضو
رهبران	محمد ضیف(محمد دیاب ابراهیم المصری) مروان عیسی
اهداف	آزاد سازی فلسطین را از اشغال اسرائیل

گردان‌های عزالدین قسام یا گردان‌های شهید عزالدین قسام با نام اختصاری گردان‌های قسام شاخه نظامی جنبش مقاومت اسلامی «حماس» است‌که در فلسطین فعالیت می‌کند. یکی از برجسته ترین جناح‌های مقاومت در فلسطین و نام آن را به عزالدین قسام، عالم و مجاهد سوری نسبت می‌دهند که به دست نیروهای انگلیسی شهید شد. اولین گروهای رزمنده، گردان‌های قسام در سال 1986 و قبل از بوجود آمدن جنبش «حماس» فعالیت داشت. در اواسط سال 1992 به عنوان "تیپ‌های عزالدین قسام" شناخته می‌شد. گردان‌های عزالدین قسام شاخه نظامی جنبش مقاومت اسلامی (حماس) است و با توانایی‌های رزمی بالا و تخصص علمی در زمینه توسعه و ساخت تسلیحات به ارتشی سازمان یافته نزدیک‌تر است. یگان سایه یکی از یگان‌های گردان‌های عزالدین قسام است‌که با هدف حفظ اسرای اسرائیلی و دور نگه داشتن آنها از چشم رهبران تل آویو به منظور دستیابی به اهداف شهید قسام تأسیس شد. یگان سایه با مبادله اسرای اسرائیلی با اسرای فلسطینی جنگ با دشمن را مدیریت می‌کند. عملیات گیلاد شلیت (گیلعاد شلیط) معروف‌ترین عملیاتی است‌که این واحد به آن شهرت دارد.

تاریخچه تأسیس

اولین گروهای رزمنده، گردان‌های قسام از سال 1984 میلادی علیه اسرائیل فعالیت داشتند و با عناوین مختلفی مانند «مجاهدین فلسطینی» فعال بودند و هر ازگاهی تغییر نام می‌دادند و این تغییر تا سال 1992 میلادی ادامه داشت تا این‌که در اواسط سال 1370 شمسی بنام «گردان‌های عزالدین قسام» اعلام شد. از برجسته‌ترین بنیانگذاران آن می‌توان به شیخ صلاح شحاده، عماد عکل و محمود المبحوح در نوار غزه، مهندس یحیی عیاش در کرانه باختری و در کرانه شمالی، ظاهر جبارین، عدنان مرعی و علی عاصی اشاره کرد. رهبر کنونی گردان‌های عزالدین قسام بر عهده محمد ضیف(محمد دیاب ابراهیم المصری) است‌که پس از ترور شهید «احمد سعید خلیل الجعبری» در آغاز جنگ ۵۱ روزه در سال ۲۰۱۲ به این سمت انتخاب شد.

ساختار نظامی

گردان‌های قسام از نظام فرماندهی منطقه‌ای پیروی می‌کنند. هر منطقه یا ناحیه‌ای یک فرمانده دارد که مسئولیت آن را بر عهده دارد و امور آن را پیگیری می‌کند.

1. تیپ شمال (شامل 7 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان).
2. تیپ غزه (تیپ غزه ادغام شد و اکنون شامل 7 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان است).
3. تیپ الوسطا (شامل 5 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان).
4. تیپ خان یونس (شامل 6 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان).
5. تیپ رفح (شامل 5 گردان رزمی از جمله گردان نخبگان).

ایدئولوژیک

گردان‌های قسام جهت‌گیری اسلامی را اتخاذ کرده و جهاد و مقاومت را مؤثرترین ابزار برای بازپس‌گیری حقوق و آزادی سرزمین خود می‌دانند و هدف و اصول آنان آزادسازی کل فلسطین از اشغال اسرائیل می‌باشد. گردان‌های قسام می‌گویند:

• آزادی فلسطین هدف ما،
• مقاومت وسیله ما و بیت‌المقدس پایتخت ما می‌باشد،
• پناهندگان مردم ما هستند و بازگشت آنها یک حق و یک وظیفه است،
• اسرا قهرمانان فلسطین هستند. و شمع‌های آزادی و رهایی آنها اولویت اصلی ماست، به هر قیمتی که باشد.

نبرد آنها با صهیونیست‌ها به خاطر اشغال فلسطین است و نه برای یهودی بودن آنها، و مقاومت در پاسخ به اشغالگری که فقط زبان زور را می‌فهمد و فقط با مقاومت بازدارنده است، به راه افتاده است.

دامنه فعالیت گردان‌های قسام در محدوده فلسطین تاریخی است که از راس النقوره در شمال تا شهر ام الرشرش در جنوب و از رود اردن در شرق تا دریای مدیترانه امتداد دارد. دریا در غرب وسعت آن 27 هزار کیلومتر مربع و پایتخت آن بیت‌المقدس است.

آزادسازی موقت بخش‌هایی از فلسطین را پذیرفته و «آتش‌بس و آتش بس موقت» را برای کاهش درد و رنج مردمش می‌پذیرد و آن را مهلتی برای رزمندگان می‌داند، بدون اینکه رژیم اشغالگر را به رسمیت بشناسد و یا با اسرائیل سازش کند.

قدرت گردان‌های قسام

براساس داده‌های سازمان اطلاعاتی آمریکا سازمان سیا گردان‌های قسام بین 20 تا 25 هزار عضو دارند که در مورد تعداد واقعی اعضای آن گردان بحث و اختلاف نظر وجود دارد. خروج اسرائیل از غزه در سال 2005 میلادی به حماس فرصتی برای بازسازی شاخه نظامی خود داد. گفته می‌شود که حمایت مالی خارجی حماس را قادر ساخته تا قابلیت‌های نظامی پیچیده خود را توسعه دهد. حماس زرادخانه خود را به مثابه یک عامل بازدارنده قلمداد می‌کند.

اعتقادات شرعی

1. ایمان به خدا و التزام به اسلام، سبک زندگی است. ما را می‌طلبد که برای اقامه دین و آزادی وطن خود تلاش کنیم.
2. دفاع از ظلم و دفاع از حقوق و مال و ناموس و وطن وظیفه شخصی هر مسلمانی است و جهاد قله اسلام است و جهاد دفع - مانند جهاد ما در فلسطین - واجب‌تر از جهاد مطالبه‌گری است.
3. تلاش و کوشش و صرف انرژی در جهاد با دشمن وظیفه‌ای است‌که اسلام بر آن تحمیل می‌کند و دلیل گرفتن امری مشروع و ترک آن گناه و تکیه بر آن شرک است.
4. نبرد ما با صهیونیست‌ها به خاطر اشغال فلسطین است نه به خاطر یهودیت آنها.
5. فلسطین سرزمین اسلامی است و اعتراف به هیچ حقی برای متجاوز و واگذاری آن جایز نیست.
6. جمع آوری درجه برای مقابله با دشمن امری مشروع است و در هیچ شرایطی غفلت از آن جایز نیست.
7. برتری یهود در روی زمین به اوج خود رسیده و از هر حدی فراتر رفته است. اما ما معتقدیم که بی عدالتی دوام ندارد.
8. بودن با خدای متعال و یادآوری قوانین و احکام او بهترین آرامش در راه جهاد ما برای آزادی فلسطین است.
9. ما معتقد به سنت مبارزه بین مردم و کشورها برای حفظ زمین از فساد و جلوگیری از انحصار و تسلط بر قابلیت های امور هستیم.
10. جهاد مستلزم طبقه‌ای الهی است که دارای درک والا و تعهد و تقرب به خدا و پایبندی به اخلاق باشد.

اطاعت‌پذیری

نیروهای گردان‌های قسام رابطه خود با رهبری سیاسی جنبش حماس را یکپارچگی سازمانی و جدایی میدانی می‌دانند، زیرا بخشی از ساختار و بدنه جنبش حماس است‌که در تصمیم‌گیری و هدایت آن مشارکت دارد. مطابق با مقررات داخلی خود است و در جنب‌های عملی مربوط به اقدام نظامی از رهبری سیاسی جدا شده است.

تاثیر‌گزاران در گردان‌های قسام

صلاح شحاده فرماندهی اولین دستگاه نظامی را بر عهده گرفت تا اینکه در 23 ژوئیه 2002 با بمباران هوایی محله الدراج در نوار غزه توسط اسرائیل شهید شد. از جمله برجسته‌ترین رهبران این گردان‌ها می‌توان به محمد الدیف و احمد الجعبری اشاره کرد که اسرائیل آنها را در صدر فهرست تحت تعقیب خود قرار داده بود.

الجعبری در نوامبر 2012 در حمله اسرائیل به خودرویی که در آن سفر می‌کرد به شهادت رسید. با توجه به صحبت‌هایی که در مورد فلج شدن کامل محمد الدیف، فرمانده عالی شورای نظامی در نتیجه یک اسرائیلی که در فلسطین جاسوس بود به این تصور که او فرمانده واقعی گردان‌های القسام است ترور کرد. او با یک بمب که سال‌ها پیش در محله شیخ رضوان در شمال شهر غزه اتفاق افتاد به شهادت رسید.

رقم مشخصی از تعداد اعضای گردان‌های عزالدین قسام مشخص نیست، اما سخن‌گوی آن، ابوعبیده، در مصاحبه‌ای با الجزیره نت در دسامبر 2012 گفت که تعداد سربازان القسام تقریباً بین 20 الی 25 هزارنفر می‌باشد. و توضیح داد که سیاست بر این است که: جزئیات ساختار، رهبری و تعداد اعضا دقیق را اعلام نکنیم.

ابوعبیده تایید کرد که گردان‌های قسام در سراسر فلسطین و نوار غزه و در کرانه باختری حضور دارند. همچنین وی گفت نیروهایش بر تولیدات داخلی متکی هستند و مهندسان آنها موشک‌های محلی می‌سازند که مهم‌ترین آنها موشک‌های "القسام 1"، "القسام 2" و "القسام 3" هستند که برد آنها بیش از 15 کیلومتر است.

در پایان ژانویه 2015، یک دادگاه در مصر حکمی صادر کرد که در آن گردان‌های عزالدین قسام را یک "سازمان تروریستی" می‌دانست، حکمی که توسط شاخه‌های نظامی گروه‌های مقاومت فلسطین محکوم شد. این گروه‌ها در بیانیه‌ای مشترک، این حکم را تصمیمی ناعادلانه توصیف کردند که «به نفع فلسطینی‌ها و مصری‌ها نیست».

عملیات نظامی

گردان‌های عزالدین قسام چندین عملیات علیه رژیم اشغالگر اسرائیل در اشکال مختلف مقاومت انجام دادند و تعدادی از عملیات‌ استشهادی را هم به بهترین وجه انجام داده‌اند. از بارزترین وسایل تولید شده بدست متخصصانش می‌توان به مدل‌های پهپاد ابابیل اشاره کرد که اولی برای شناسایی و دومی برای حمله بود که یکی از آنها در روزهای اولیه عملیات بر فراز وزارت دفاع اسرائیل پرواز کرد و نیروهای قسام از این نوع پهپاد استفاده کردند. حتی هواپیما در نبرد «سیل الاقصی» هم داشتند که مورد استفاده قرار گرفت.

همچنین تل آویو، حیفا و راکتور دیمونا را با موشک‌های ساخت داخل بمباران نمودن و با غواصی در زیر دریا به اردوگاه‌های رژیم اشغالی یورش بردند.

تسلیحات

گردان‌های قسام با سنگ و سپس چاقو و سپس تپانچه و تفنگ شروع به نبرد نظامی کردند و حتی با دستان پسران خود یک مسلسل ساختند که ساخت محلی بود و سلاح‌های آن به مواد منفجره مانند دستگاه مسلسل عمل می‌کرد. و چندین نسخه از آن (مسلسل‌ها 1، 2، 3 و 4) و برای عملیات انتحاری که در آن از کمربندهای انفجاری استفاده می‌شد، ساخته شد که بمب‌ها و مواد منفجره را از راه دور منفجر می‌کرد.

گردان‌های قسام اخیرا با موشک قسام که برجسته‌ترین سلاح مورد استفاده در فعالیت‌های نظامی آن در فلسطین است و در غزه متمرکز است، به شهرت رسیده است. موشک‌های بومی خود را به گونه‌ای توسعه داده که برد بیشتری داشته باشند، مانند موشک M75 که با حرف M نام فرمانده ابراهیم المقدمه را با برد 75 کیلومتر نامید و سپس در سال 2014 ظاهر باشد. موشک J8 که با حرف ج به نام فرمانده احمد الجعبری با برد 80 کیلومتر و موشک R-160 که با حرف را به نام فرمانده الرنتیسی نامگذاری شده است. 160 کیلومتر با موشک‌هایش به حداکثر برد موشک عیاش 250 با برد 250 کیلومتر که مقاومت برای اولین بار در سال 2021 در جنگ سیف القدس به افتخار شهید مهندس یحیی عیاش پرتاب شد. و هم‌چنین موشک سجیل-55 که بردی معادل 55 کیلومتر دارد.

گردان‌های قسام دارای انواع موشک‌های هدایت شونده ضد زره مانند موشک کورنت (موشک آل یاسین)، موشک کنکور، موشک فونیکس (نسخه کره شمالی موشک فاگوت) و موشک ساگر و همچنین دارای موشک‌های ضد هوایی مانند موشک سام-7 می‌باشد. اخیرا گردان‌های القسام از ساخت سه مدل هواپیمای بدون سرنشین خبر دادند که یکی از آنها مأموریت شناسایی را با نام A1A، دومی تهاجمی به نام A1B و مدل سوم را با نام A1B انجام می‌دهند. یک هواپیمای تهاجمی "انتحاری" با نام A1C است، این هواپیماها سه سورتی پرواز انجام داده‌اند و در هر سورتی بیش از یک نفر شرکت داشتند، یک هواپیما که یکی از آنها بر فراز وزارت دفاع اسرائیل در کریات بود.

تعداد نیروها

تعداد اعضای گردان‌های قسام ده‌ها هزار نفر در نوار غزه و چند صد نفر در کرانه باختری تخمین زده می‌شود، اما حملاتی که جنبش حماس در کرانه باختری توسط مقامات جنبش فتح در معرض آن قرار گرفت. ارتش اشغالگر اسرائیل فعالیت و تعداد خود را در کرانه باختری به شدت کاهش داد، که نیروهای جنبش فتح به کشتن بسیاری از اعضای آن متهم شد، که در نتیجه از نیروهای گردان‌های قسام، مانند فرمانده محمد السامان و محمد یاسین، صدها نفر را به زندان‌های خود انداختند. آنها را شکنجه دادن، مانند محی الدین الشریف و فرمانده ایوب القواسمی، ارتش اشغالگر اسرائیل نیز در کشتار و زندانی کردن هزاران نفر از گردان‌های قسام نقش داشتند.

جنگ تونل

گردان‌های قسام در چندین عملیات برای هدف قرار دادن پایگاه‌ها و نیروهای اسرائیلی از تونل‌ها استفاده کرد، از جمله در جریان انتفاضه الاقصی در 26 سپتامبر 2001، زمانی‌که گردان‌ها بمب بزرگی را در زیر سایت ارتش اسرائیل در نزدیکی دروازه صلاح الدین بین رفح و مصر منفجر کردند. این عملیات در نوار مرزی جداکننده مصر از نوار غزه انجام شد و با حفر یک تونل به طول 150 متر که حاوی مقادیر زیادی مواد منفجره بود، یک ساختمان سه طبقه را هدف قرار داد که تعداد زیادی سرباز اسرائیلی در آن ساکن بودند. تونل نقش مهمی دارد که از آن انوع استفاده‌ها را می‌کنند.

جستارهای وابسته

• جنبش مقاومت اسلامی
• فلسطین
• عزالدین قسام
• غزه
• کرانه باختری

منابع

• انتخاب "زاهر جبارين" نائبا لرئيس "حماس" بالضفة الغربية aa.com.tr تاریخ درج مطلب 20.07.2021، اخذ شده در تاریخ 1402/12/20.
• كتائب عزالدين القسام.. الجناح العسكري لحركة المقاومة الإسلامية (حماس)، aljazeera.net، تاریخ درج مطلب 18/12/2023، اخذ شده در تاریخ 1402/12/20.
• القسام - فلسطين ] alqassam.ps تاریخ درج مطلب 30 Jan 2024، اخذ شده در تاریخ 1402/12/20.گردان‌ های عزالدین قسام شاخه نظامی حماس چیست؟ asriran.com تاریخ درج مطلب ۰۵-۰۸-۱۴۰۲ ، اخذ شده در تاریخ 1402/12/20.
• الصفحة الرئيسية: برامج القناة: برامج متفرقة archive.org، تاریخ درج مطلب الموافق 6/7/2006 م ، اخذ شده در تاریخ 1402/12/20.
• كتائب الشهيد عز الدين القسام - فلسطين alqassam.ps تاریخ درج مطلب 18/12/2023، اخذ شده در تاریخ 1402/12/20.