افزودن پیوند

    کاربر:Hoosinrasooli/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۱۷۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    {{ویرایش}}
    {{جعبه اطلاعات شهر
    {{جعبه اطلاعات شهر
    | عنوان = استان گلستان
    | عنوان = استان آذربایجان غربی
    | تصویر = File:استان گلستان.png
    | تصویر = استان آذربایجان غربی.jpg
    | نام = استان گُلِستان
    | نام = استان آذربایجان غربی
    | کشور = [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]]
    | کشور = ایران
    | تاریخ تأسیس = قرن هفتم هجری
    | تاریخ تأسیس = قوم ماد
    | استان = استان گلستان
    | استان = آذربایجان غربی
    | تعداد جمعیت = 1868819 نفر
    | تعداد جمعیت = ۳۲۶۵۲۱۹ نفر
    | پراکندگی دینی = {{فهرست جعبه افقی |[[مذهب شیعه|شیعه]] |[[اهل سنت و جماعت|سنی]] }}
    | پراکندگی دینی = {{فهرست جعبه افقی |[[مذهب شیعه|شیعه]] |[[اهل سنت و جماعت|سنی]] }}
    | ویژگی خاص =  
    | ویژگی خاص =  
    }}
    }}
    استان گُلِستان، در شمال ایران قرار دارد که از شمال، جنوب، مشرق و مغرب به ترتیب توسط کشور [[ترکمنستان]]، استان سمنان، استان خراسان جنوبی، مازندران و دریای خزر احاطه شده است.
    '''استان آذربایجان غربی'''، در شمال غربی کشور قرار دارد و مرکز آن شهر ارومیه است. این استان با احتساب دریاچه ارومیه حدود ۴۳۶۶۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و در کل حدود 65/2 درصد از مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد.


    مرکز این استان شهر گرگان است که بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان این استان نیز است. مذهب اکثریت این استان [[مذهب شیعه|تشیع]] و اقلیت قابل ملاحظه‌ای از آنان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] است. حدود ۴۰ درصد از جمعیت این استان را ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند که محل زندگی آن‌ها حدود نیمی از مساحت استان را تشکیل می‌دهد.
    این استان با داشتن حدود ۱۰۰۰ کیلومتر راه اصلی و بزرگراه که از شمالی‌ترین نقطه استان (مرز بازرگان) تا جنوبی‌ترین منطقه آن (بوکان) را به هم متصل می‌کند و از امکان ارتباطات زمینی مناسبی برخوردار است.
    گلستان در گذشته بخشی از استان مازندران محسوب می‌شد اما در سال ۱۳۷۶ از مازندران جدا شده و به استان مستقلی به نام گلستان تبدیل شد.
     
    این نام جدیدی است‌که برای این منطقه انتخاب شده است به طوریکه در گذشته به نام های ایالت گرگان، استرآباد، جرجان و…. شناخته می‌شد.
    استان آذربایجان غربی از طرف شمال و شمال شرق با جمهوری آذربایجان و ارمنستان، از غرب با کشورهای ترکیه و عراق، از جنوب با استان کردستان و از شرق با استان آذربایجان شرقی و زنجان همسایه است. لازم به ذکر است؛ این استان تنها استانی است که با ترکیه مرز مشترک دارد.
    بخشی از این استان را مردم کُرد و بخش دیگررا مردم آذربایجانی تشکیل می‌دهند. همچنین اقلیت‌های آشوری و ارمنی هم در استان ساکن هستند در استان آذربایجان غربی علاوه بر زبان‌های کردی و ترکی آذربایجانی عده‌ای از مردم نیز به زبان‌های ارمنی و آرامی نو آشوری سخن می‌گویند.


    == تاریخچه ==
    == تاریخچه ==
    در کتیبه‌های [[هخامنشی]]، از جمله سنگ‌نوشته داریوش در [[بیستون]]، این خطه، به‌صورت ورگانه حک شده؛ همچنین در نوشته‌های پهلوی به‌صورت گورکان نوشته شده است. واژه ورگ در زبان طبری به‌معنای گرگ است. تاریخ‌نگاران یونانی به این سرزمین، هیرکانی می‌گفته‌اند.
    از نظر تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد درآمیخته‌است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت‌های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کردند. مقارن این ایام دولتهایی در اطراف آذربایجان وجود داشت که از آن جمله می‌توان به دولت آشور در شمال بین‌النهرین، دولت هیق در آسیای صغیر، دولت اورارتو در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام کادوسی در شرق و کاسیان در حوالی کوه‌های زاگرس اشاره کرد. بعد از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، اصفهان و کرمانشاه بود.
    قدمت این سرزمین به هفت هزار سال پیش برمی‌گردد، نشانه‌های دوران پارینه‌سنگی در غار کیارام واقع در روستای (فرنگ) بخش گالیکش را می‌توان درک کرد. بنا به کاوش‌های جدید منطقه [[گرگان]] از شش هزار سال پیش تمدن پیش از آریایی‌ها را در خود جای داده بوده است. کاوش‌های تورنگ‌تپه، در نزدیکی گرگان حاکی از وجود روستاهای پرجمعیت، سفالگری انبوه و شبکه آبیاری کشاورزی در این منطقه است.
    پادشاهان اشکانی در فصل بهار و تابستان به این مکان خوش آب و هوا برای استراحت می‌رفتند.
    ساختن دیوار بزرگ که سد سکندر نیز نام دارد، در [[دوره اشکانی]] شروع شده و در [[دوره ساسانی]] نیز پیگیری شد. این دیوار پس از دیوار [[چین]] بزرگ‌ترین دیوار دفاعی جهان است.


    == تأسیس استان گلستان ==
    گروهی معتقدند که نام آذربایجان گرفته شده از «آذرآبادگان» گرفته شده و به معنی سرزمین آتش است. بزرگ‌ترین آتشکده‌های زرتشتی در این منطقه بوده‌است و نمونه آن هنوز در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بجا مانده‌است. گروهی دیگر وجه تسمیه آذربایجان را مربوط به وجود سرداری به نام آتورپات یا اتروپاد می‌دانند. اینان معتقدند که که بعد از غلبه اسکندر مقدونی به ایران، سردار آتورپات در آذربایجان ظهور کرد و از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتگان معروف شد. حکومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشکانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست کماکان استقلال داخلی خود را در چهارچوب دولت اشکانی حفظ کند. سرانجام اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسله ساسانی بر حکمرانان محلی آذربایجان استیلا یافت و آنرا بصورت یک ایالت غیر موروثی اداره نمود.
    '''‌ماده واحده''':
    به دولت اجازه داده می‌شود نسبت به تأسیس استانی با عنوان استان گلستان، به مرکزیت [[شهر گرگان]] که مطابق نقشه پیوست، مشتمل‌بر شهرستانهای زیر می‌باشد، اقدام نماید:
    # شهرستان گرگان به مرکزیت شهر گرگان، شامل بخشهای مرکزی و آق‌قلا.
    # شهرستان گنبد قابوس به مرکزیت شهر گنبد قابوس، شامل بخش‌های مرکزی، آزادشهر، رامیان و داشلی برون.
    # شهرستان مینودشت به مرکزیت شهر مینودشت، شامل بخش‌های مرکزی، کلاله، گالیکش و مراوه تپه.
    # شهرستان ترکمن به مرکزیت شهر [[بندر ترکمن]]، شامل بخش‌های مرکزی و گمیشان.
    # شهرستان کردکوی به مرکزیت شهر کردکوی، مشتمل بر بخش مرکزی.
    # شهرستان علی‌آباد به مرکزیت شهر علی‌آباد، مشتمل بر بخش مرکزی.
    # شهرستان بندرگز به مرکزیت شهر بندرگز، شامل بخش‌های مرکزی و نوکنده.


    * تبصره ۱: با انتزاع واحدها و شهرستان‌های فوق از محدوده استان مازندران، پرسنل سازمانی، وسایل و تجهیزات، بودجه و اعتبارات مربوط، به‌تناسب جمعیت و وضعیت جغرافیائی از محل امکانات قبلی کسر و به استان جدید تخصیص و منتقل می‌شود.
    == موقعیت جغرافیایی ==
    * ‌هیأت پنج نفره‌ای به ریاست معاون اول ریاست جمهوری و عضویت وزراء کشور و امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان برنامه و بودجه دبیرکل‌سازمان امور اداری و استخدامی کشور موظف‌اند مفاد این تبصره را حداکثر ظرف چهارماه به مرحله اجرا درآورند.
    استان آذربایجان غربی یکی از استان های شمال غربی ایران است که از سمت شمال به کشور جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به کشور ترکیه، از سمت جنوب غربی به کشور عراق، از سمت جنوب به استان کردستان، از سمت جنوب شرقی به استان زنجان و از سمت شرق به استان آذربایجان شرقی ختم می شود. مرکز این استان شهر ارومیه می باشد. این استان دارای 17 شهرستان به نام های ارومیه، اشنویه، بوکان، پیرانشهر، تکاب، خوی، چالدران، چایپاره، شوط، پلدشت، سردشت، سلماس، شاهین دژ، ماکو، مهاباد، میاندوآب و نقده است. همچنین این استان دارای 36 بخش، 36 شهر، 109 دهستان و 3728 آبادی نیز هست.
    * ‌تبصره ۲: دولت موظف است در سال ۱۳۷۷ طبق ضوابط و شرایط تقسیمات کشوری، ارتقاء بخش‌های آق‌قلا، آزادشهر، رامیان، کلاله و مراوه‌تپه‌ به شهرستان را بررسی و اتخاذ تصمیم نماید.
    * ‌تبصره ۳:  هرگونه تغییرات بعدی مربوط به این استان تابع قوانین و مقررات تقسیمات کشوری می‌باشد.
    * ‌تاریخ تصویب ۱۳۷۶.۹.۱۶
    * ‌تاریخ تایید شورای نگهبان ۱۳۷۶.۱۰.۳


    == جغرافیا ==
    == معرفی استان ==
    استان گلستان در بخش شمالی کشور واقع شده که از شمال به کشور [[ترکمنستان]] " دارای ۴۳۸ کیلومتر مرز خشکی (نزدیکترین شهر حسنقلی) و ۹۰ کیلومتر مرز آبی" از جنوب به [[استان سمنان]]، از شرق به استان [[خراسان جنوبی]] و از غرب به استان مازندران و دریای خزر محدود می‌شود.
    استان آذربایجان غربی با مساحت ۴۳۶۶۰ کیلومترمربع که میزان ۴۸۸۰ کیلومترمربع آنرا دریاچه ارومیه پوشانده است (۶/۲% مساحل کل کشور) در غرب آذربایجان جنوبی قرار دارد و با کشورهای ترکیه، عراق و جمهوری نخجوان با داشتن ۸۲۳ کیلومتر مرز خاکی و آبی همسایه است. این استان همچنین با استانهای کردستان و آذربایجان شرقی همجوار می‌باشد.
    استان آذربایجان غربی دارای ۱۴ شهرستان، ۲۴ شهر، ۳۶ بخش، ۱۰۹ دهستان و ۳۷۳۷ روستا و آبادی است.باشدمرکز استان شهرستان ارومیه میباشد و شهرهای تابع این استان عبارتند از : خوی - ماکو - سلماس - سردشت - مهاباد - میاندوآب-نقده-پیرانشهر مردم این استان پیرو دین اسلام بوده و اکثریت آن مذهب شیعه دارند.
    شهرهای مهاباد سردشت و پیرانشهر اهل تسنن بوده و کرد نشین میباشند در ضمن تعدادی از اقلیتهای مسیحی نیز در ارومیه زندگی میکنند.
    جمعیت استان بر اساس سرشماری سال ۱۳۷۵ معادل ۵/۲ میلیون نفر بوده که حدود ۵۳% در مناطق شهری و ۴۷% در مناطق روستائی سکونت دارند. جمعیت فعال استان ۷۰۰ هزار نفر و تعداد بیکاران جویای کار استان حدود ۱۰۰ هزار نفر است که غالباً نیز قشر جوان و بالقوه کار می‌باشد. نرخ بیکاری در مناطق شهری ۱/۱۱% و در مناطق روستائی ۶/۷% می‌باشد. سهم زنان در اشتغال استان ۴/۱۰% است .از نظر تخصص تنها ۴/۶% کل شاغلین استان را متخصصین تشکیل می‌دهد .مردم این استان به زبانهای ترکی آذربایجانی و کردی و اقلیت‌های مذهبی نیز به زبانهای آشوری و ارمنی و کلیمی تکلم می‌نمایند و اکثریت پیرو دین اسلام و دارای مذهب شیعه و سنی هستند.


    استان گلستان از نظر ناهمواری به سه ناحیه زیر تقسیم می‌شود:
    == مساحت ==
    * ناحیه کوهستانی: این ناحیه از ارتفاع ۵۰۰ متری تا بیش از ۳۰۰۰ متر را در بر گرفته و پوشیده از گونه‌های جنگلی و مرتعی است.
    مساحت استان آذربایجان غربی به همراه دریاچه ارومیه حدود ۴۳۶۶۰ کیلومتر مربع است و بدون دریاچه حدود 37412 کیلومتر مربع است.
    * ناحیه کوهپایه‌ای: این ناحیه شامل تپه‌های کوچک بادرُفت، تپه‌ماهور‌ها و بدبوم‌ها است که پوشیده از اراضی جنگلی هستند.
    * ناحیه جلگه‌ای و اراضی پست: ارتفاع این ناحیه در حاشیه دریاچه کاسپین و خلیج گرگان پایین‌تر از سطح دریای آزاد و به تدریج به سمت شرق به ارتفاع افزوده می‌شود. این منطقه محل استقرار شهر‌ها و اکثر روستا‌های استان است. به لحاظ تراکم جمعیت، اراضی کشاورزی، صنایع، دامپروری از اهمیت بسزایی برخوردار است.
    از مجموع مساحت استان گلستان حدود ۱۱۲۶۰۰۰ هکتار را مرتع و ۴۳۰۰۰۰ هکتار را جنگل تشکیل داده و در مجموع حدود ۷۰ درصد از سطح استان را منابع طبیعی تشکیل می‌دهد.


    == جمعیت ==
    == جمعیت ==
    جمعیت استان گلستان براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، یک میلیون و ۸۶۸ هزار و ۸۱۹ نفر است که از این تعداد ۹۹۵ هزار و ۶۱۵ نفر شهرنشین و ۸۷۱ هزار و ۵۴۶ نفر روستایی و یک‌هزار و ۶۵۸ نفر غیرساکن می‌باشند. بیشترین تراکم جمعیت در گرگان با ۲۹۷.۴ نفر و کمترین آن در مراوه تپه با ۱۹ نفر در هر کیلومتر است.
    بر اساس سرشماری که در سال 1395 انجام شد، جمعیت این استان ۳٬۲۶۵٬۲۱۹ نفر است. ۴٫۰۸ درصد جمعیت کل این کشور در استان آذربایجان غربی قرار گرفته است، به همین دلیل 8امین استان پرجمعیت ایران است.
    اقوام متعددی در این استان زندگی می‌کنند که شامل ترکمن‌ها، فارسی زبانان، سیستانی‌ها، بلوچ‌ها، ترک‌ها (آذربایجانی و قزلباش)، مازندرانی و قزاق‌ها می‌شوند.
    فارس‌ها به دو دسته بومی و مهاجر تقسیم می‌شوند. فارس‌های بومی بیشتر به گویش‌های گرگانی، کتولی و مازندرانی تکلم می‌کنند. مهاجرین به استان هم بیشتر سیستانی، بلوچ، سمنانی و خراسانی هستند. فارسی زبان‌ها بیشتر در مرکز و جنوب استان و مازندرانی‌ها در روستا‌های نیمه غربی استان سکونت دارند. آذری‌ها در شهرستان گنبد کاووس و قزاق‌های استان گلستان نیز بیشتر در گرگان سکونت دارند.
    ترکمن‌ها در بخش شرقی، مرکزی و شمالی استان و همچنین در مرکز استان سکونت دارند، [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] هستند و به زبان ترکمنی تکلم می‌کنند.


    === جمعیت براساس قومیت‌ها ===
    == مذهب ==
    # فارس        45در؛
    بیشتر مردم آذربایجان غربی مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند مذهب تشیع در ارومیه و شهرهای شمالی این استان و تسنن در نواحی جنوبی آن متداول است . همچنین سایر اقلیت های مذهبی از جمله ارامنه و آسوریان نیز از پیش از اسلام در این منطقه زندگی می کنند . در حال حاضر عده ای از برادران و خواهران کلیمی مذهب نیز در آذربایجان غربی ساکن هستند .
    # تركمن        35 درصد؛
    # سیستانی    18درصد؛
    # ســـــایر      2 درصد.


    === جامعه شهری ===
    == ارومیه ==
    جمعیت شهری استان گلستان در سال1382معادل 775379 نفر كه در 23 شهر استان ساكن هستند. شهرهای استان بطور عمده جمعیت كمتر از پنجاه هزار نفر دارند. تنها دو شهر گرگان و گنبد دارای جمعیتی بیش از صد هزار نفر می‌باشند. نسبت شهرنشینی از 32/1 درصد سال 1355 به 47درصد در سال1382  افزایش یافته است.
    ارومیه یا اورمیه مرکز استان آذربایجان غربی یکی از شهرهای قدیمی ایران به شمار میرود که قدمت آن به ۲۰۰۰ ق م میرسد .
    ارومیه، شهری با تاریخی غنی و پرحادثه و میزبان مردمی با ادیان مختلف است. تنوع فرهنگی به ارومیه جلوه خاصی بخشیده است. مردم ارومیه به سه زبان ترکی آذری، کردی و فارسی سخن می‌گویند.
    ساکنین شهر ارومیه را شیعه ، سنی ، یهودی ، آشوری و ارمنی تشکیل میدهند که اغلب در یک محله در کنار هم زندگی می کنند.  
    نام ارومیه در دوران حکومت رضاخان بنام رضائیه تغییر نام داده بود که پس از انقلاب اسلامی مجددا" به نام اصلی خود یعنی ارومیه تغییر نام داد.
    بدون‌شک مهم‌ترین جاذبه‌ی طبیعی منطقه، دریاچه ارومیه است. حتی با وجود خشک شدن بخش بزرگی از دریاچه و مشکلات زیست‌محیطی فراوان، بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب شور ایران هنوز هم زیبایی خود را حفظ کرده است.


    === آموزش عالی ===
    پارک جنگلی شیخ تپه با منظره‌ای از تپه‌ی باستانی شیخ تپه، یکی از مکان‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شود.
    * تعداد مراكز آموزش عالی استان در سال تحصیلی 83-1382 برابر 16مركز (13مركزدولتی و 3 مركز غیردولتی). 
    * در همین سال تعداد كل دانشجویان استان 22259 نفر(57/61 درصد دانشگاه‌های دولتی و 42/39 درصد دانشگاه‌های غیردولتی). 
    * از مجموع دانشجویان 28/67 درصد در مقطع كاردانی، 65/76 درصد در مقطع كارشناسی و 5/57 درصد در مقطع كارشناسی ارشد و بالاتر .


    == ترکیب قومی و زبانی و مذهبی ==
    مسجد جامع ارومیه یکی از مهم‌ترین آثار تمدن اسلامیست که از دوران صفویه به جای مانده است. بازار تاریخی ارومیه نیز یکی دیگر از آثار به جای مانده از دوره‌ی صفوی است که هنوز سبک معماری آن دوران را حفظ کرده است.  
    استان گلستان دارای قومیت‌های مختلف اعم از فارس، ترك، كرد، تركمن، بلوچ، قزاق، سیستانی و غیره است و افزون بر 20 قوم در این استان به سه گروه عمده فارس، تركمن و مهاجر تقسیم می‌شوند.  
    * فارس‌ها در نواحی مركزی و جنوبی منطقه سكنی دارند و اكثریت جمعیت استان را تشكیل می‌دهند و به دو گروه فارس‌های بومی و مهاجر تقسیم می‌شوند. فارس‌های بومی استان بیشتر به گویش‌های گرگانی، كتولی و مازندرانی تكلم دارند. این گروه از مردم استان [[شیعه|شیعه مذهب]] می‌باشند.
    * گروه دوم تركمن‌ها هستندكه به دو تیره یموت و گوكلان تعلق دارند. آنها [[اهل سنت و جماعت|سنی مذهب]] هستند و در نواحی شمالی منطقه در جلگه گرگان سكونت دارند و به زبانی تركمنی تكلم می‌كنند.
    * سومین گروه مهاجرین به این استان می‌باشند كه اغلب سیستانی، بلوچ، سمنانی و خراسانی می‌باشند. با وجود تنوع قومیتی، زبانی و مذهبی در این استان، مردم این خطه با [[وحدت اسلامی|وحدت]] و صلح و صفا به زندگی خود ادامه می‌دهند و نقطه اشتراك آنها [[اسلام|دین اسلام]] و فرهنگ ایرانی بوده و حلقه اتصال بین آنها زبان فارسی و منافع جمعی و مشتركشان در بهره‌وری این سرزمین حاصلخیز می‌باشد.


    == فرق مذهبی استان گلستان ==
    بنای سه گنبد، کلیسای پطروس پولیس و مسجد مناره نیز بعضی دیگر از جذابیت‌های دیدنی این شهر هستند.
    [[مذهب شیعه|شیعیان]] استان گلستان [[دوازده امامى]] هستند و از سایر فرق شیعه در استان به ندرت ممكن است یافت شود. از فرق [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] [[حنفی|مذهب حنفى]] اكثریت مطلق دارد. تركمن‏‌هاى [[اهل سنت و جماعت|اهل‌تسنن]] «[[حنفی|حنفى]]» و پیرو ([[ابوحنیفه|ابو حنیفه نعمان بن ثابت]]) مى‌‏باشند.


    بلوچ‏‌هاى مهاجر كه از استان [[سیستان و بلوچستان]] به استان گلستان مهاجرت كرده‌‏اند نیز پیرو مذهب حنفى مى‏‌باشند. در شهرهاى بندر تركمن، آق قلا، گمیشان، گنبد و مراوه تپه اكثریت با [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] تركمن و بعضى شهرهاى دیگر نیز جمعیت قابل توجهى از تركمن‌هاى اهل‌سنت زندگى مى‏‌كنند. بلوچ‌‏هاى اهل‌سنت در روستاها و شهرهاى مختلف پراكنده‏‌اند و جمعیت اندكى را تشكیل می‌دهند.
    == دریاچه ارومیه ==
    در شمال غربی ایران و در منطقه آذربایجان واقع شده‌است دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب‌شور دنیا است.آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتاً از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، گدار، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود. دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته‌است. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود. آب دریاچه ارومیه بسیار شور و میزان نمک محلول در آن دو برابر اقیانوس‌ها است. به این دلیل، هیچ ماهی و نرم‌تنی به جز گونه‌هایی از سخت‌پوستان در آن زندگی نمی‌کنند و آب آن هیچ‌وقت یخ نمی‌زند. شناکنندگان نیز می‌توانند بر روی آب آن شناور بمانند. گِل دریاچه ارومیه خمیری سیاه‌رنگ و جزو گل‌های کلروره‌است که دارای خاصیت درمانی برای بیماری‌هایی چون رماتیسم و آرتروز ‌است.


    === پیشینه مذهبى تركمن‏‌ها ===
    == مراسم سنتی ==
    # کوسا گلین: جشن آخر فصل زمستان که آذری می گویند از زمان حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) این جشن برجای مانده است. جشنی که برای دور هم بودن و شادمانی برگزار می شود.
    # جشن خدیر نبی یا خضر نبی: این جشن در شب اول اسفند و به نیت امید و برآورده شدن آرزوها برگزار می شود. همگی دور هم جمع می شوند و مانند شب یلدا میوه و آجیل می خورند.
    # جشن انگور: زمان برگزاری این جشن در اواخر شهریور ماه است. این مراسم مخصوص مردم اهالی روستاست که بهترین انگورها انتخاب از سوی آنان انتخاب می شود.


    از آنجا كه تركمانان جمعیت قابل توجهى از مردم استان را تشكیل مى‏دهند به پیشینه مذهبى آنان پرداخته مى‏شود. در اینجا نخست به مذهب آنها در پیش از اسلام و سپس در دوره اسلامى پرداخته مى‏‌شود.
    == اماکن مذهبی ==
    [[پرونده:اماکن مذهبی.jpg|بی‌قاب|چپ]]
    * مسجد جامع سرخ مهاباد؛
    * مسجد جامع ارومیه؛
    * مسجد جامع بوکان؛
    * مسجد سردار؛
    * مسجد مناره؛
    * مسجد سیدالشهداء؛
    * کلیسای پطروس پولیس؛
    * کلیسای سورپ سرکیس؛
    * امام‌زاده سید بهلول؛
    * کلیسای ننه‌مریم؛
    * قره‌کلیسا.


    ==== پیش از اسلام ====
    === کلیسای چهار طاق ===
    تركمن‌‏ها چون سایر گروه‏‌هاى ساكن در آسیاى میانه پیرو آئین ([[شامانیسم]]) بودند. شامانیسم آئینى است‌كه در آن نوعى تصورات مبهم درباره خداى آسمان یعنى «تنگرى» وجود دارد. گذشته از آن، الهه «اتوگن» نیز كه الهه زمین و منبع فراوانى است مورد توجه قرار دارد. این خدایان همراه با خدایان خورشید و ماه، نیروهاى طبیعى، كوه‏‌ها، رودهاى مقدس، ارواح سران و دیگر ارواح مورد پرستش قرار مى‏‌گرفتند. نوعى پرستش آتش نیز در این آیین دیده شده است. تمام وظایف مذهبى ایشان به وسیله «شامان» یا روحانى آئین شامانیسم در شب و در مقابل آتش انجام مى‌‏گرفت.
    در شمال غربی و کیلومتر ۳۶ شهرستان تکاب در روستای چهار طاق پایه‌های چهار ستون مخروبه وجود دارد که در نزد اهالی به کلیسا مشهور است. از نظر کارشناسان این بنا مربوط به دوره ساسانیان بوده و به یک آتشکده شباهت بیشتری دارد. پایه های اصلی طاق خراب شده و اطراف آن که در محل به کلیسا معروف می‌باشد توسط افراد سود جو برای گنج یابی به کلی ویران شده است.


    [[ابن فضلان]] كه در قرن دهم میلادى به عنوان نماینده خلیفه از سراسر آسیاى میانه گذشته است، مى‏‌نویسد:
    == ادیان، فرق و مذاهب ==
    در اوایل دورهٔ اسلامی کردها و مسیحیان ساکنان منطقه ارومیه را تشکیل می‌دادند. اما به مرور در دوره‌های بعدی ترک‌ها به جمعیت ارومیه اضافه شدند و در دورهٔ ترکان غزنوی سپس ترکان سلجوقی ارومیه دارای جمعیت بالایی از ترکان شد.


    «غزها (تركمن‏‌ها) داراى زندگى كوچى بوده و تمام زندگى خود را در رنج و سختى مى‏‌گذرانند. آنها از گمراهانند و به خداى یگانه اعتقاد ندارند».
    در یک سند دست اول مربوط به سدهٔ ۱۲ق/۱۸م که عثمانی‌ها از مردم ارومیه مالیات می‌گرفتند، از مجموع ۱۵۰۶ مؤدی مالیاتی شهر ارومیه، ۱۴۵۳ مؤدی تُرک و ترکمن -که ۱۱۰ نفر از آنان کوچنده و ۱۳۴۳ نفر آنان یکجانشین بودند-، ۳۱ مؤدی کُرد، ۱۵ نفر یهودی، سه نفر مسیحی و چهار نفر بدون دین عنوان شده‌اند.


    ==== بعد از اسلام ====
    طبق یک مطالعه از ترکیب قومی خانوارهای نمونه و مورد بررسی در سطح شهر ارومیه که حدود سال ۱۳۷۹ انجام گرفت، ترک‌زبانان ۸۵٫۷ درصد خانوارهای نمونه را به خود اختصاص داده و کردزبانان حدود ۱۰٫۵ درصد بوده‌اند. در این آمارگیری نمونه‌ای درصد آشوری‌ها، فارس‌زبان‌ها و ارمنی‌ها در شهر ارومیه به ترتیب ۱٫۷، ۱٫۶ و ۰٫۵ بود.
    تركمن‏‌ها در نیمه دوم قرن شانزدهم میلادى (قرن نهم و دهم ه .ق) به تدریج به دین مبین اسلام گرویدند.
    تركمن‏‌هاى سلجوقى نخستین گروه تركمن بودند كه اسلام آورند. زمینه اسلام آوردن تركمانان را در یكجا نشینى و ترك كوچ نشینى دانسته‌‏اند.
    تركمن‏‌ها [[اهل سنت و جماعت|اهل‌تسنن]] «حنفى» و پیرو طریقه ([[ابوحنیفه|ابو حنیفه نعمان ابن ثابت]]) مى‏‌باشند و چون [[تصوف]] در میان تركمن‏‌ها خصوصا (طایفه گوكلان) داراى اهمیت ویژه‌‏اى است ما به اختصار به سیر تاریخى یكى از فرقه‏‌هاى مهم تصوف (فرقه نقشبندیه) اشاره مى‏‌كنیم:


    '''طریقت نقشبندى (نقشبندیه)'''
    طبق آمار منتشره در سال ۱۳۷۶ هجری شمسی ۶۳ درصد شهرستان ارومیه را مسلمانان شیعه دوازده‌امامی، ۳۶ درصد را مسلمانان سنی شافعی و حنفی و همچنین یک درصد را مسیحیان آشوری و ارمنی تشکیل می‌دادند.
    مؤسس [[نقشبندیه|طریقه نقشبندیه]] خواجه بهاء‌الدین محمدبن محمدبن محمدشاه نقشبند اویسى مى‏‌باشد. او را در علوم الهى داراى مقامى شامخ و پایگاهى بلند دانسته‌‏اند و نیز رئیس دینى و پیشواى روحانى به شمار مى‏‌رفته است. آثارش بعد از او به قلم یكى از خلفایش به نام «شیخ صلاح ابن مبارك» تحت عنوان «مقامات سیدنا» در سال 893 ه .ق گردآورى شد و این مجموعه اساس كتاب «[[رشحات عین الحیاة]]» در همان سال قرار گرفت.


    شیخ بهاء الدین در سال 717 ه .ق در قریه كوشك عارفین واقع در نزدیكى [[بخارا]] متولد شد. وى در سال 791 ه .ق وفات كرد و آرامگاهش در «باوه دین» در نزدیكى بخارا زیارتگاه مردم است. بخارائیان او را بهاءالدین بلاگردان مى‌‏نامند. از جمله آثار او دلیل عاشقین، [[تحفه الطالبین]] و [[هدیة السالكین]] است.
    == ادیان و مذاهب در دفاع مقدس ==
    [[پرونده:ادیان و مذاهب در دفاع مقدس.jpg|بی‌قاب|چپ]]
    ادیان و مذاهب آذربایجان غربی دوشادوش شیعه در دفاع مقدس حضور داشتند که از ۱۲ هزار شهید استان سهم اهل سنت حدود سه هزار و ۴۷۵ شهید می باشد که از این تعداد ۲۶ شهید ماموستا و روحانی هستند.  
    حدود ۱۰۰ شهید روحانی اهل سنت نیز بیش از یک چهارم آن یعنی۲۶ ماموستای شهید اهل سنت متعلق به آذربایجان غربی غربی است و اکثر این ماموستا ها به دست دمکرات و کومله به شهادت رسیده اند و این آمارها به خوبی نشان می دهد که شیعه و سنی در کنار همدیگر برای دفاع از آرمان های امام، مقام معظم رهبری و نظام مقدس جمهوری اسلامی جانفشانی کرده اند.


    نقشبندیه به [[سماع]] اعتقاد ندارند و جنبه نمایش مانند [[قادریه]] ندارند و براى اقطاب ولایت كلیه قائلند. شعار این مكتب یازده جمله مى‏‌باشد كه سه جمله از خواجه بهاء الدین و هشت جمله دیگر از عبدالخالق عجدوانى است.
    و همچین از چهار شهید اهل سنت مدافع حرم کشور، نخستین شهید مدافع حرم اهل بیت از اهل سنت شهید اسماعیل شجاعی از شهرستان بوکان است که بهمن ۹۴ در جریان آزاد سازی دو شهر «نبل» و «الزهرا» در سوریه که بیش از چهار سال در محاصره تروریست‌های تکفیری بود، به خیل مدافعان حرم حضرت زینب(سلام‌الله‌ علیها) پیوست.
    همچنین ادیان و اقلیت های دینی در ایران نیز با تقدیم حدود ۵۷۱ شهید به وظیفه خود در دفاع از انقلاب اسلامی و ایران عزیز عمل کرده اند و از شهدای مسیحی ارمنی برجسته می‌توان به «زوریک مرادیان» اولین شهید مسیحی اشاره کرد که با وجود قبولی در امتحانات اعزام به خارج، سال آخر دبیرستان را ناتمام گذارده و داوطلبانه چند ماه پیش از شروع جنگ به خدمت سربازی رفت و در ۱۹ مهر ۵۹ در پیرانشهر به فیض شهادت نائل شد که مقام معظم رهبری در سال شب میلاد حضرت مسیح (علیه‌السلام) در سال ۹۶ با حضور در منزل والدین این شهید، خانواده وی را مورد تفقد قرار دادند.


    خواجه عبدالخالق عجدوانى از مشایخ نامى [[ماوراء النهر]] و سلسله خواجگان منسوب به اوست. وى در بیست و دو سالگى به هنگام اقامت [[خواجه یوسف همدانى]] (440ـ535 ه .ق) در بخارا از وى طریقت مى‌‏گیرد.
    و آمار شهدای اقلیت های مسیحی در آذربایجان غربی حدود ۵ تن می باشد که به عنوان نمونه می توان به «ساکو مجنونیانس» و «سرگون اکویانس بالانجی» از شهدای شاخص اقلیت‌های دینی ارومیه اشاره کرد.
     
    [[نورالدین عبدالرحمن جامى]] نیز به متصوفه نقشبندیه انتساب داشته است.
     
    اصول عقاید [[نقشبندیه]] كه آن را «طریقه خواجگان» نیز مى‏‌گویند عبارت است از:
    هوش در دم، نظر بر قدم، سفر در وطن، خلوت در انجمن، یاد كرد، بازگشت، نگاهداشت، یادداشت و غیر از این همه پنداشت.
     
    * هوش در دم: حضور و دورى از غفلت همیشگى،
    * نظر بر قدم: حفظ چشم و مهار آن،
    * سفر در وطن: سفر در طبیعت بشرى،
    * خلوت در انجمن: به ظاهر با خلق بودن و به باطن با خدا بودن،
    * بازگشت: اخلاص در ذكر خدا،
    * نگاهداشت: مراقبت خاطر و جلوگیرى از تشتت خواطر
    * یادداشت: حضور بى‏غیبت است.
     
    == نام‌آوران ==
    * [[ابوسهل عیسى بن یحیى مسیحى]]:
    به سال 388 قمرى در گرگان به دنیا آمد. او از پزشکان نام‌دار قرن چهارم و پنجم هجرى به شمار مى‌آید. دو اثر شناخته شده به نام‌هاى المائه فى‌طب(در پزشکى) و فى‌علوم طبیعى(در علوم طبیعى) دارد. مى‌گویند کتاب پزشکى او شرمشق [[ابوعلی سینا|ابن‌سینا]] در نگارش قانون بوده است.
     
    * [[ابوالقاسم حمزه بن ابراهیم السهمی]]:
    به سال 345 قمرى در گرگان به دنیا آمد و در سال 427 در [[نیشابور]] در گذشت. [[تاریخ جرجان]] یا معرفه علماء اهل جرجان شناخته شده‌ترین اثر اوست که زندگى‌نامه‌ى 1194 تن از راویان حدیث از مردم جرجان و پیرامون آن را در خود دارد.
     
    * [[فخرالدین اسعد گرگانى]]:
    از شاعران داستان‌سراى قرن پنجم هجری که داستان کهن ویس و رامین را به نظم درآورد. پیشینه‌ این داستان به زمان [[اشکانیان]] مى‌رسد که بر سر زبان‌ها افتاده بود. فخرالدین آن را به نظم درآورد و کار او را نخستین منظومه‌ عشقى مى‌دانند.
    * [[سید اسماعیل جرجانی]]:
    از پزشکان نامدار ایران در قرن پنجم هجری و نویسنده‌ کتاب ذخیره‌ خوارزمشاهى است. کتاب او را نخستین کتاب پزشکى مى‌دانند که به زبان فارسى نوشته شده است. اغراض الطب، التذکره الاشرفیه فى الصناعه الطبیه و یادگار از دیگر آثار اوست. به سال 531 قمرى درگذشت.
    * [[عبدالقاهر جرجانى]]:
    ادیب و زبان‌شناس و از پایه‌گذاران دانش [[معانى و بیان]]. اسرار البلاغه، اعجاز القرآن، دلائل الاعجاز و العوامل المائه (عامل‌هاى صدگانه) از آثار اوست.
    * شریف جرجانی:
    سید على بن محمد (816-740 قمرى) از متکلمان و فیلسوفان [[حنفی|حنفى مذهب]] که شاه شجاع آل‌مظفر (حافظ براى او شعر سروده است) او را براى آموزش‌ به [[شیراز]] فراخواند. امیر تیمور او را به [[سمرقند]] فرستاد، اما پس از [[مرگ]] امیر به شیراز بازگشت و در همان‌جا درگذشت. تعریفات جرجانى، ترجمان القرآن، امثله، صرف میر، صغرى و کبرى از آثار اوست.
    * [[شمس‌الدین محمد جرجانی]]:
    ادیب، نحوى و متکلم شناخته شده‌ى ایران و پسر [[سید شریف جرجانى]] که دو کتاب صغرى و کبرى را از فارسی به عربى ترجمه کرد. شرح ارشاد [[تفتازانى]] در نحو از دیگر آثار اوست. به سال 838 در شیراز درگذشت.
     
    * [[میرداماد|سید محمد باقر داماد]] ([[میرداماد]]):
    فیلسوف و عارف دوره‌ [[صفویه]] که معلم ثالث (سوم) نام گرفت. [[ملاصدرا]] از شاگردان اوست. بیش از 50 کتاب دارد. شرق الانوار، صراط المستقیم، افق المبین، تقویم ایمان، حبل المتین و سدره‌ المنتهى از آثار اوست.
    * [[میرفندرسکى]]:
    فیلسوفان و عارفان دوره‌ صفویه که با [[میرداماد]]، [[شیخ بهایی|شیخ بهایى]] و [[ملاصدرا]] هم‌دوره است. در روستاى فندرسک به سال 970 قمرى به دنیا آمد. او در حکمت طبیعى و ریاضى نیز دست داشته است. رساله الصناعیه و مقاله فى حرکت از آثار اوست.
     
    * [[مختومقلى فراغى]]:
    شاعر بزرگ ترکمن که شعرهاى او به چند زبان ترجمه شده است. آرامگاه او در روستای آق‌توقای کلاله ساخته شده است.
     
    == علمای گلستان الگوهای تقریب مذاهب هستند ==
    [[پرونده:دبیرکل-استان گلستان.jpg|بی‌قاب|چپ]]
    دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی با بیان اینکه ایرانی عزیز مملو از اقوام و مذاهب مختلفی است که همواره توانسته‌اند وحدت چهل و چهار ساله خود را به رخ دشمنان بکشند، گفت: خنثی شدن دسیسه‌های دشمنان نتیجه اتحاد اقوام و مذاهب این سرزمین است.
     
    دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی برگزاری همایش سراسری [[تقریب (مقاله)|تقریب مذاهب اسلامی]] و تمدن‌سازی نوین اسلامی در گام دوم انقلاب را از دیگر برنامه‌های این سفر عنوان کرد و ادامه داد: علمای استان گلستان همواره حامی تقریب و تفکر [[وحدت اسلامی]] بوده‌اند و قطعاً در این سفر همبستگی خود را با همه علمای اسلامی اعم از [[مذهب شیعه|شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] اعلام می‌کنیم.
     
    وی با بیان اینکه برای تحقق آرمان‌های بزرگ انقلاب در گام دوم در خدمت همه علما هستیم، خاطرنشان کرد: هدف این کنفرانس بین‌المللی و همایش سراسری ترویج وحدت اسلامی و ایجاد [[امت واحد]] بوده که از بنیان ها و اصول اساسی این تفکر است.
     
    [[حمید شهریاری|حجت‌الاسلام شهریاری]] با تأکید بر اینکه در چله دوم انقلاب ایرانی‌ها علاوه بر اینکه دارای اقوام و مذاهب مختلف هستند، همواره توانسته‌اند وحدت چهل و چهار ساله خود را به رخ دشمنان بکشند، تصریح کرد: خنثی شدن دسیسه‌های مختلف دشمنان که با همکاری عده‌ای فریب خورده اجرا می‌شود، از دیگر نتایج اتحاد اقوام و مذاهب این سرزمین است.
     
    وی به حضور روحانیون شیعه و سنی سراسر کشور در این همایش اشاره کرد و افزود: قطعاً روحانیون اهل [[مذهب شیعه|تشیع]] و [[اهل سنت و جماعت|تسنن]] در [[استان گلستان]] حضوری پرشورتر در این کنفرانس خواهند داشت.


    == جستارهای وابسته ==
    == جستارهای وابسته ==
    * [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] 
    * [[حنفی|حنفى]]
    * [[ابوحنیفه|ابو حنیفه نعمان ابن ثابت]]
    * [[قادریه]]


    == منابع ==
    == منابع ==
    * [https://rc.majlis.ir/fa/law/show/93027 قانون تأسیس استان گلستان] rc.majlis.ir، اخذ شده در تاریخ 1403/7/18.
    * [https://rasekhoon.net/article/show-21274.aspx نگاهی به استان آذربایجان غربی]rasekhoon.net، تاریخ درج 27 بهمن 1387، اخذ شده در تاریخ 1403/8/1.
    * [https://rasekhoon.net/Forum/ThreadShow-91240-1.aspx ترکیب قومی و زبانی و مذهبی استان گلستان]rasekhoon.net، تاریخ درج مطلب 21 آذر 1389، اخذ شده در تاریخ 1403/7/18.
    * [https://vista.ir/m/a/dsvup/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C استان آذربایجان غربی]vista.ir،  اخذ شده در تاریخ 1403/8/1.
    * [https://af.samta.ir/atlas/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%82_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 فرق مذهبی استان گلستان]af.samta.ir،اخذ شده در تاریخ 1403/7/18.
    * [https://www.mizanonline.ir/fa/news/389638/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C معرف استان آذربایجان غربی] mizanonline.ir، تاریخ درج مطلب 02 فروردين 1397، اخذ شده در تاریخ 1403/7/30.
    * [http://golestannama.blogfa.com/post/1 معرفی استان گلستان]golestannama.blogfa.com،تاریخ درج مطلب پنجم فروردین ۱۳۸۹، اخذ شده در تاریخ 1403/7/18.
    * [https://urmieh.inso.gov.ir/portal/home/?15583/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 سازمان ملی استاندارد]urmieh.inso.gov.ir،اخذ شده در تاریخ 1403/7/30.
    * [https://vista.ir/w/a/21/053yi استان گلستان]vista.ir، اخذ شده در تاریخ 1403/7/18.
    * [https://orumiyeh.iqna.ir/fa/news/3583356/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%86-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87 نگاهی گذرا به برخی از اماکن مذهبی ارومیه] orumiyeh.iqna.ir، تاریخ درج مطلب مطلب ۰۵ فروردين ۱۳۹۶، اخذ شده در تاریخ 1403/8/1.
    * [https://www.isna.ir/news/1401112418512/%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF علمای گلستان الگوهای تقریب مذاهب هستند]isna.ir،تاریخ درج مطلب  ۲۴ بهمن ۱۴۰۱، اخذ شده در تاریخ 1403/7/18.
    * [https://www.hawzahnews.com/news/1109403/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D9%85%D9 نقش اقوام و مذاهب آذربایجان غربی در دفاع مقدس]hawzahnews.com، تاریخ درج ۳ مهر ۱۴۰۲، اخذ شده در تاریخ 1403/8/1.
     


    [[رده:شهرها]]
    [[رده:ایران]]
    [[رده:ایران]]
    [[رده:شهرها]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۲ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۱۴

    استان آذربایجان غربی
    استان آذربایجان غربی.jpg
    ناماستان آذربایجان غربی
    کشورایران
    استانآذربایجان غربی
    تعداد جمعیت۳۲۶۵۲۱۹ نفر
    پراکندگی دینی

    استان آذربایجان غربی، در شمال غربی کشور قرار دارد و مرکز آن شهر ارومیه است. این استان با احتساب دریاچه ارومیه حدود ۴۳۶۶۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و در کل حدود 65/2 درصد از مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد.

    این استان با داشتن حدود ۱۰۰۰ کیلومتر راه اصلی و بزرگراه که از شمالی‌ترین نقطه استان (مرز بازرگان) تا جنوبی‌ترین منطقه آن (بوکان) را به هم متصل می‌کند و از امکان ارتباطات زمینی مناسبی برخوردار است.

    استان آذربایجان غربی از طرف شمال و شمال شرق با جمهوری آذربایجان و ارمنستان، از غرب با کشورهای ترکیه و عراق، از جنوب با استان کردستان و از شرق با استان آذربایجان شرقی و زنجان همسایه است. لازم به ذکر است؛ این استان تنها استانی است که با ترکیه مرز مشترک دارد. بخشی از این استان را مردم کُرد و بخش دیگررا مردم آذربایجانی تشکیل می‌دهند. همچنین اقلیت‌های آشوری و ارمنی هم در استان ساکن هستند در استان آذربایجان غربی علاوه بر زبان‌های کردی و ترکی آذربایجانی عده‌ای از مردم نیز به زبان‌های ارمنی و آرامی نو آشوری سخن می‌گویند.

    تاریخچه

    از نظر تاریخی، تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم ماد درآمیخته‌است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت‌های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کردند. مقارن این ایام دولتهایی در اطراف آذربایجان وجود داشت که از آن جمله می‌توان به دولت آشور در شمال بین‌النهرین، دولت هیق در آسیای صغیر، دولت اورارتو در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام کادوسی در شرق و کاسیان در حوالی کوه‌های زاگرس اشاره کرد. بعد از تأسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، اصفهان و کرمانشاه بود.

    گروهی معتقدند که نام آذربایجان گرفته شده از «آذرآبادگان» گرفته شده و به معنی سرزمین آتش است. بزرگ‌ترین آتشکده‌های زرتشتی در این منطقه بوده‌است و نمونه آن هنوز در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بجا مانده‌است. گروهی دیگر وجه تسمیه آذربایجان را مربوط به وجود سرداری به نام آتورپات یا اتروپاد می‌دانند. اینان معتقدند که که بعد از غلبه اسکندر مقدونی به ایران، سردار آتورپات در آذربایجان ظهور کرد و از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتگان معروف شد. حکومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشکانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست کماکان استقلال داخلی خود را در چهارچوب دولت اشکانی حفظ کند. سرانجام اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسله ساسانی بر حکمرانان محلی آذربایجان استیلا یافت و آنرا بصورت یک ایالت غیر موروثی اداره نمود.

    موقعیت جغرافیایی

    استان آذربایجان غربی یکی از استان های شمال غربی ایران است که از سمت شمال به کشور جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به کشور ترکیه، از سمت جنوب غربی به کشور عراق، از سمت جنوب به استان کردستان، از سمت جنوب شرقی به استان زنجان و از سمت شرق به استان آذربایجان شرقی ختم می شود. مرکز این استان شهر ارومیه می باشد. این استان دارای 17 شهرستان به نام های ارومیه، اشنویه، بوکان، پیرانشهر، تکاب، خوی، چالدران، چایپاره، شوط، پلدشت، سردشت، سلماس، شاهین دژ، ماکو، مهاباد، میاندوآب و نقده است. همچنین این استان دارای 36 بخش، 36 شهر، 109 دهستان و 3728 آبادی نیز هست.

    معرفی استان

    استان آذربایجان غربی با مساحت ۴۳۶۶۰ کیلومترمربع که میزان ۴۸۸۰ کیلومترمربع آنرا دریاچه ارومیه پوشانده است (۶/۲% مساحل کل کشور) در غرب آذربایجان جنوبی قرار دارد و با کشورهای ترکیه، عراق و جمهوری نخجوان با داشتن ۸۲۳ کیلومتر مرز خاکی و آبی همسایه است. این استان همچنین با استانهای کردستان و آذربایجان شرقی همجوار می‌باشد. استان آذربایجان غربی دارای ۱۴ شهرستان، ۲۴ شهر، ۳۶ بخش، ۱۰۹ دهستان و ۳۷۳۷ روستا و آبادی است.باشدمرکز استان شهرستان ارومیه میباشد و شهرهای تابع این استان عبارتند از : خوی - ماکو - سلماس - سردشت - مهاباد - میاندوآب-نقده-پیرانشهر مردم این استان پیرو دین اسلام بوده و اکثریت آن مذهب شیعه دارند. شهرهای مهاباد سردشت و پیرانشهر اهل تسنن بوده و کرد نشین میباشند در ضمن تعدادی از اقلیتهای مسیحی نیز در ارومیه زندگی میکنند. جمعیت استان بر اساس سرشماری سال ۱۳۷۵ معادل ۵/۲ میلیون نفر بوده که حدود ۵۳% در مناطق شهری و ۴۷% در مناطق روستائی سکونت دارند. جمعیت فعال استان ۷۰۰ هزار نفر و تعداد بیکاران جویای کار استان حدود ۱۰۰ هزار نفر است که غالباً نیز قشر جوان و بالقوه کار می‌باشد. نرخ بیکاری در مناطق شهری ۱/۱۱% و در مناطق روستائی ۶/۷% می‌باشد. سهم زنان در اشتغال استان ۴/۱۰% است .از نظر تخصص تنها ۴/۶% کل شاغلین استان را متخصصین تشکیل می‌دهد .مردم این استان به زبانهای ترکی آذربایجانی و کردی و اقلیت‌های مذهبی نیز به زبانهای آشوری و ارمنی و کلیمی تکلم می‌نمایند و اکثریت پیرو دین اسلام و دارای مذهب شیعه و سنی هستند.

    مساحت

    مساحت استان آذربایجان غربی به همراه دریاچه ارومیه حدود ۴۳۶۶۰ کیلومتر مربع است و بدون دریاچه حدود 37412 کیلومتر مربع است.

    جمعیت

    بر اساس سرشماری که در سال 1395 انجام شد، جمعیت این استان ۳٬۲۶۵٬۲۱۹ نفر است. ۴٫۰۸ درصد جمعیت کل این کشور در استان آذربایجان غربی قرار گرفته است، به همین دلیل 8امین استان پرجمعیت ایران است.

    مذهب

    بیشتر مردم آذربایجان غربی مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند مذهب تشیع در ارومیه و شهرهای شمالی این استان و تسنن در نواحی جنوبی آن متداول است . همچنین سایر اقلیت های مذهبی از جمله ارامنه و آسوریان نیز از پیش از اسلام در این منطقه زندگی می کنند . در حال حاضر عده ای از برادران و خواهران کلیمی مذهب نیز در آذربایجان غربی ساکن هستند .

    ارومیه

    ارومیه یا اورمیه مرکز استان آذربایجان غربی یکی از شهرهای قدیمی ایران به شمار میرود که قدمت آن به ۲۰۰۰ ق م میرسد . ارومیه، شهری با تاریخی غنی و پرحادثه و میزبان مردمی با ادیان مختلف است. تنوع فرهنگی به ارومیه جلوه خاصی بخشیده است. مردم ارومیه به سه زبان ترکی آذری، کردی و فارسی سخن می‌گویند. ساکنین شهر ارومیه را شیعه ، سنی ، یهودی ، آشوری و ارمنی تشکیل میدهند که اغلب در یک محله در کنار هم زندگی می کنند. نام ارومیه در دوران حکومت رضاخان بنام رضائیه تغییر نام داده بود که پس از انقلاب اسلامی مجددا" به نام اصلی خود یعنی ارومیه تغییر نام داد. بدون‌شک مهم‌ترین جاذبه‌ی طبیعی منطقه، دریاچه ارومیه است. حتی با وجود خشک شدن بخش بزرگی از دریاچه و مشکلات زیست‌محیطی فراوان، بزرگ‌ترین دریاچه‌ی آب شور ایران هنوز هم زیبایی خود را حفظ کرده است.

    پارک جنگلی شیخ تپه با منظره‌ای از تپه‌ی باستانی شیخ تپه، یکی از مکان‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شود.

    مسجد جامع ارومیه یکی از مهم‌ترین آثار تمدن اسلامیست که از دوران صفویه به جای مانده است. بازار تاریخی ارومیه نیز یکی دیگر از آثار به جای مانده از دوره‌ی صفوی است که هنوز سبک معماری آن دوران را حفظ کرده است.

    بنای سه گنبد، کلیسای پطروس پولیس و مسجد مناره نیز بعضی دیگر از جذابیت‌های دیدنی این شهر هستند.

    دریاچه ارومیه

    در شمال غربی ایران و در منطقه آذربایجان واقع شده‌است دریاچه ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب‌شور دنیا است.آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتاً از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، گدار، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود. دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته‌است. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود. آب دریاچه ارومیه بسیار شور و میزان نمک محلول در آن دو برابر اقیانوس‌ها است. به این دلیل، هیچ ماهی و نرم‌تنی به جز گونه‌هایی از سخت‌پوستان در آن زندگی نمی‌کنند و آب آن هیچ‌وقت یخ نمی‌زند. شناکنندگان نیز می‌توانند بر روی آب آن شناور بمانند. گِل دریاچه ارومیه خمیری سیاه‌رنگ و جزو گل‌های کلروره‌است که دارای خاصیت درمانی برای بیماری‌هایی چون رماتیسم و آرتروز ‌است.

    مراسم سنتی

    1. کوسا گلین: جشن آخر فصل زمستان که آذری می گویند از زمان حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) این جشن برجای مانده است. جشنی که برای دور هم بودن و شادمانی برگزار می شود.
    2. جشن خدیر نبی یا خضر نبی: این جشن در شب اول اسفند و به نیت امید و برآورده شدن آرزوها برگزار می شود. همگی دور هم جمع می شوند و مانند شب یلدا میوه و آجیل می خورند.
    3. جشن انگور: زمان برگزاری این جشن در اواخر شهریور ماه است. این مراسم مخصوص مردم اهالی روستاست که بهترین انگورها انتخاب از سوی آنان انتخاب می شود.

    اماکن مذهبی

    اماکن مذهبی.jpg
    • مسجد جامع سرخ مهاباد؛
    • مسجد جامع ارومیه؛
    • مسجد جامع بوکان؛
    • مسجد سردار؛
    • مسجد مناره؛
    • مسجد سیدالشهداء؛
    • کلیسای پطروس پولیس؛
    • کلیسای سورپ سرکیس؛
    • امام‌زاده سید بهلول؛
    • کلیسای ننه‌مریم؛
    • قره‌کلیسا.

    کلیسای چهار طاق

    در شمال غربی و کیلومتر ۳۶ شهرستان تکاب در روستای چهار طاق پایه‌های چهار ستون مخروبه وجود دارد که در نزد اهالی به کلیسا مشهور است. از نظر کارشناسان این بنا مربوط به دوره ساسانیان بوده و به یک آتشکده شباهت بیشتری دارد. پایه های اصلی طاق خراب شده و اطراف آن که در محل به کلیسا معروف می‌باشد توسط افراد سود جو برای گنج یابی به کلی ویران شده است.

    ادیان، فرق و مذاهب

    در اوایل دورهٔ اسلامی کردها و مسیحیان ساکنان منطقه ارومیه را تشکیل می‌دادند. اما به مرور در دوره‌های بعدی ترک‌ها به جمعیت ارومیه اضافه شدند و در دورهٔ ترکان غزنوی سپس ترکان سلجوقی ارومیه دارای جمعیت بالایی از ترکان شد.

    در یک سند دست اول مربوط به سدهٔ ۱۲ق/۱۸م که عثمانی‌ها از مردم ارومیه مالیات می‌گرفتند، از مجموع ۱۵۰۶ مؤدی مالیاتی شهر ارومیه، ۱۴۵۳ مؤدی تُرک و ترکمن -که ۱۱۰ نفر از آنان کوچنده و ۱۳۴۳ نفر آنان یکجانشین بودند-، ۳۱ مؤدی کُرد، ۱۵ نفر یهودی، سه نفر مسیحی و چهار نفر بدون دین عنوان شده‌اند.

    طبق یک مطالعه از ترکیب قومی خانوارهای نمونه و مورد بررسی در سطح شهر ارومیه که حدود سال ۱۳۷۹ انجام گرفت، ترک‌زبانان ۸۵٫۷ درصد خانوارهای نمونه را به خود اختصاص داده و کردزبانان حدود ۱۰٫۵ درصد بوده‌اند. در این آمارگیری نمونه‌ای درصد آشوری‌ها، فارس‌زبان‌ها و ارمنی‌ها در شهر ارومیه به ترتیب ۱٫۷، ۱٫۶ و ۰٫۵ بود.

    طبق آمار منتشره در سال ۱۳۷۶ هجری شمسی ۶۳ درصد شهرستان ارومیه را مسلمانان شیعه دوازده‌امامی، ۳۶ درصد را مسلمانان سنی شافعی و حنفی و همچنین یک درصد را مسیحیان آشوری و ارمنی تشکیل می‌دادند.

    ادیان و مذاهب در دفاع مقدس

    ادیان و مذاهب در دفاع مقدس.jpg

    ادیان و مذاهب آذربایجان غربی دوشادوش شیعه در دفاع مقدس حضور داشتند که از ۱۲ هزار شهید استان سهم اهل سنت حدود سه هزار و ۴۷۵ شهید می باشد که از این تعداد ۲۶ شهید ماموستا و روحانی هستند. حدود ۱۰۰ شهید روحانی اهل سنت نیز بیش از یک چهارم آن یعنی۲۶ ماموستای شهید اهل سنت متعلق به آذربایجان غربی غربی است و اکثر این ماموستا ها به دست دمکرات و کومله به شهادت رسیده اند و این آمارها به خوبی نشان می دهد که شیعه و سنی در کنار همدیگر برای دفاع از آرمان های امام، مقام معظم رهبری و نظام مقدس جمهوری اسلامی جانفشانی کرده اند.

    و همچین از چهار شهید اهل سنت مدافع حرم کشور، نخستین شهید مدافع حرم اهل بیت از اهل سنت شهید اسماعیل شجاعی از شهرستان بوکان است که بهمن ۹۴ در جریان آزاد سازی دو شهر «نبل» و «الزهرا» در سوریه که بیش از چهار سال در محاصره تروریست‌های تکفیری بود، به خیل مدافعان حرم حضرت زینب(سلام‌الله‌ علیها) پیوست. همچنین ادیان و اقلیت های دینی در ایران نیز با تقدیم حدود ۵۷۱ شهید به وظیفه خود در دفاع از انقلاب اسلامی و ایران عزیز عمل کرده اند و از شهدای مسیحی ارمنی برجسته می‌توان به «زوریک مرادیان» اولین شهید مسیحی اشاره کرد که با وجود قبولی در امتحانات اعزام به خارج، سال آخر دبیرستان را ناتمام گذارده و داوطلبانه چند ماه پیش از شروع جنگ به خدمت سربازی رفت و در ۱۹ مهر ۵۹ در پیرانشهر به فیض شهادت نائل شد که مقام معظم رهبری در سال شب میلاد حضرت مسیح (علیه‌السلام) در سال ۹۶ با حضور در منزل والدین این شهید، خانواده وی را مورد تفقد قرار دادند.

    و آمار شهدای اقلیت های مسیحی در آذربایجان غربی حدود ۵ تن می باشد که به عنوان نمونه می توان به «ساکو مجنونیانس» و «سرگون اکویانس بالانجی» از شهدای شاخص اقلیت‌های دینی ارومیه اشاره کرد.

    جستارهای وابسته

    منابع

    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=کاربر:Hoosinrasooli/صفحه_تمرین&oldid=217591»