|
|
| (۲۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش}}
| |
| {{جعبه اطلاعات شهر
| |
| | عنوان = استان اردبیل
| |
| | تصویر = نقشه استان اردبیل.jpg
| |
| | نام = استان اردبیل
| |
| | کشور = [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]]
| |
| | تاریخ تأسیس =
| |
| | استان = اردبیل
| |
| | تعداد جمعیت = 1,299,420 نفر
| |
| | پراکندگی دینی = {{فهرست جعبه افقی |[[مذهب شیعه|شیعه]] |[[اهل سنت و جماعت|سنی]] اقلیت‌های مذهبی }}
| |
| | ویژگی خاص =
| |
| }}
| |
| '''استان اردبیل'''، یکی از استان‌های [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] است که در شمال غربی این کشور واقع شده است. مرکز این استان [[شهر اردبیل]] است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۹ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان می‌شود. این استان در سال ۱۳۷۲ از [[استان آذربایجان شرقی]] جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.
| |
| به صورت اکثریت قاطع از پیروان [[اسلام|دین اسلام]] و وابسته به [[مذهب شیعه|مذهب تشیع]] از شاخه [[مذهب شیعه|دوازده امامی]] در حدود ۹۰٪ می‌باشند، اما در میان ترک‌های آذربایجانی اقلیت‌های مذهبی قابل توجهی نظیر [[اهل‌تسنن]]، [[علویان]] و گروه‌های کوچکی را پیروان آئین [[بهائیت]]، [[زرتشت|زرتشتیان]] و [[یارسان]] شامل می‌شوند.
| |
| این استان طبق آخرین تقسیمات کشوری دارای دوازده شهرستان، بیست و پنج بخش، بیست و یک شهر، شصت و شش دهستان می‌باشد. اردبیل به خاطر فرهنگ خاص، جاذبه‌های گردشگری، طبیعت زیبا، چشمه‌های آب گرم و جاده‌های فوق العاده‌اش در میان مردم معروف شده است.
| |
|
| |
|
| == وجه تسمیه ==
| |
| واژه اردبیل یک واژه ایرانی است که ریشه در [[اوستا|اوستایی]] دارد که از واژه «آرتا» (به‌معنی مقدس که در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شده است و در کلماتی نظیر اردشیر، اردوان، اردستان، اردکان آمده‌است) و «ویل» به معنی شهر تشکیل شده‌است. وسعت این شهرستان ۳۸۱۰ کیلومتر مربع است و چهره عمومی شهرستان اردبیل متاثر از ارتفاعات کوهستان‌های ساوالان (سبلان)، باغرو (تالش) وبزغوش است که این عوامل طبیعی سبب محصور شدن آن شده‌اند. اردبیل از مناطق با اهمیت ایران به‌شمار می‌آید و دارای آثار و ابنیه تاریخی و جاذبه‌های طبیعی بسیار زیادی است.
| |
|
| |
| == معرفی اجمالی استان ==
| |
| استان اردبیل یکی از استان‌های ایران است که در شمال غربی این کشور واقع شده است. مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومتر مربع (حدوداً ۱٫۰۹ درصد از مساحت کل کشور) و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر یک میلیون و ۲۲۸ هزار نفر می‌باشد. مرکز این استان شهر اردبیل است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۹ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان می‌شود. این استان در سال ۱۳۷۲ از [[استان آذربایجان شرقی]] جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.
| |
|
| |
| استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری در [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] است. یکی از ویژگی‌های این استان آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصول بهار و تابستان می‌باشد. اکثر ساکنان استان اردبیل را، آذری‌ها تشکیل می‌دهند که به‌زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند. البته در پاره‌ای از نواحی شهرستان نمین در شرق استان، زبان‌های تاتی و تالشی نیز در بین مردم تلکم می‌شوند استان اردبیل یکی از استان‌های شمال غربی ایران محسوب می‌شود. این استان از شمال به [[جمهوری آذربایجان]]، از سمت غرب به [[استان آذربایجان شرقی]]، از سمت شرق به [[استان گیلان]] کوه‌های تالش و از سمت جنوب به [[استان زنجان]] محدود شده است.
| |
|
| |
| == جغرافیا ==
| |
| قسمتی از نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه، آذربایجان شمال غربی‌ترین استان ایران استان اردبیل یکی از استان‌های شمال غربی [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] محسوب می‌شود. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به استان آذربایجان شرقی، از سمت شرق به استان گیلان کوه‌های تالش و از سمت جنوب به استان زنجان محدود شده‌است.
| |
|
| |
| استان اردبیل، طبق آخرین تقسیمات کشوری، از ۱۰ شهرستان، ۲۹ بخش، ۲۶ شهر و ۶۶ دهستان، تشکیل یافته‌است. استان اردبیل قبلاً یکی از شهرستان‌های بزرگ [[استان آذربایجان شرقی]] بود که بعداً به علت درخواست مردم اردبیل تبدیل به استان شد.
| |
|
| |
| == اقتصاد ==
| |
| بررسی آمار شاغلان در بخش‌های عمده اقتصادی استان اردبیل نشان می‌دهد كه از كل شاغلان استان ۴۰ درصد در بخش كشاورزی، ۲۲٫۸ درصد در بخش صنعت و ۳۷٫۲ درصد در بخش خدمات سرگرم كار هستند، به عبارت دیگر معاش غالب مردم این استان از فعالیت‌های كشاورزی و خدمات تأمین می‌شود و صنعت علی‌رغم احداث و بهر‌ه برداری كارخانه‌های بزرگ، هنوز جایگاه اصلی خود را بازنیافته است.
| |
|
| |
| فقر معیشتی به واسطه سطح درآمد پایین در این استان به نسبت متوسط درآمد کشور که طی سال‌های اخیر نگرانی‌هایی را به دنبال داشته، در حالی است که این استان در گروه استان‌هایی قرار دارد که کمترین رشد جمعیتی را داشته و با وجود رتبه‌های قابل توجه در مهاجر فرستی همچنان در توازن معیشتی دچار مشکل است.
| |
|
| |
| == آب و هوا ==
| |
| استان اردبیل یکی از نواحی سردسیر کشور محسوب می‌شود ولی به جهت اختلاف ارتفاع حدود ۱۴۰۰ متر دارای آب و هوایی بسیار متنوع است و چهار اقلیم مدیترانه‌ای، گرم مدیترانه‌ای، معتدل کوهستانی سرد و معتدل در آن حکم فرماست.
| |
|
| |
| == جمعیت ==
| |
| این استان از پرجمعیت ترین استان‌های ایران ۱۴۰۳، اردبیل با جمعیت تقریبی یک میلیون و ۲۹۹ هزار نفر است. این استان در سرشماری قبلی، یک میلیون و ۲۷۰ هزار نفر جمعیت داشت.
| |
|
| |
| == مساجد تاريخی ==
| |
|
| |
| === مسجد جمعه ===
| |
| اين [[مسجد]] در شمال شرقي شهر، بين محله‌هاي پيرشمس الدين و عبدالله شاه بر روي تپه مرتفعي واقع گرديده و يکي از قديمي ترين مساجد شمال غربي ايران است. با توجه به حفاري‌هاي باستان شناسي که در محوطه اطراف اين مسجد صورت گرفته بقاياي شبستان هاي ستون‌دار در بخش شرقي و شمالي و هم چنين آثاري از کتيبه هاي متعلق به قرن سوم و چهارم ه.ق. کشف گرديده است. اصل بناي کنوني مسجد در دوره [[سلجوقيان]] بر روي بقاياي کهن‌تري ساخته شده که درنتيجه حمله [[مغول]] حدود سال ۶۲۰ هجري ويران و درحدود سال ۶۵۰ هجري مجدداً باز سازي گشته است در اين بازسازي، گنبد به طور کامل بازسازي شده و تزيينات مختلف گچبري و نقاشي در شبستان ومحراب آن انجام گرديده است.
| |
|
| |
| === مسجد ميرزا علي اکبر مجتهد ===
| |
| مسجد مجهز و مجلل ميرزا علي اکبر در مرکز اردبيل نزديک بازار واقع شده و داراي دو در است . از جاذبه هاي اين بنا ، دو منبر است که يکي مشبک چوبي و ديگري به صورت صندلي بازودار و چرخدار است .
| |
|
| |
| === مسجد اعظم اردبيل ===
| |
| اين مسجد تا اندازه اي نوساز ، با سبک نو و در ابعاد قابل توجه که از گنبد الله الله شيخ صفي تقليد شده ، ساخته شده است . مؤذنه مسجد در زمان قاجاريه و به سبک آن دوره ساخته شد ولي در سال هاي اخير دوباره بازآفريني شده است .
| |
|
| |
| === مسجد جامع نمين ===
| |
| معتمدين و پيرمردان در مورد بناي مسجد جامع نقل مي کنند باني مسجد شاهزاده عصمت خانم طاهرميرزا بن اسکندر ميرزا بن عباس ميرزا نايب السلطنه فتحعلي شاه قاجار است . در محل فعلي مسجد ، مسجدي کهنه وجود داشته به دستور شاهزاده خانم مسجد کهنه تخريب نموده و بر روي پي آن مسجد فعلي را ساخته اند.
| |
|
| |
| === مسجد حسينيه ميرزاده خانم اردبيل ===
| |
| اين مسجد در نزديکي ميدان قيام در داخل کوچه ميرزاده خانم در پنجاه متري خيابان جمهوري اسلامي واقع شده ، شامل يک باب مسجد بزرگ ، يک باب سالن فاطميه و شبستان مي باشد که بقعه شريف سيده خانم بنام ميرزاده خانم با ابعاد حدود ۳×۳ متر با سقف آينه کاري و ديوار و کف مرمريت در قسمت غربي مسجد جاي گرفته ، داراي ضريح فلزي با روکش استيلي مي باشد . آرامگاه او مورد توجه و زيارت اکثر اهالي محل و در بعضي موارد مورد توجه مردم ساير محلات نيز ميباشد
| |
|
| |
| === سقاخانه حضرت ابوالفضل (ع) مسجد سليمان اردبيل ===
| |
| سقاخانه حضرت ابوالفضل (ع) درکنار خيابان شيخ صفي و در جنب مجموعه تاريخي شيخ صفي الدين در کنج جنوبي غربي مسجد قرار دارد که از ساليان قديم مورد توجه مردم مسلمان منطقه مي باشد . ساختمان مسجد در سال ۷۴ تخريب شد که در مدت پنج سال با کيفيت بسيار بالايي با زيربناي ۵۵۰ متر مربع با يک گنبد و دو مناره بسيار جالب ساخته شده است. اين سقاخانه داراي مسجد ، زير زمين براي برگزاري مراسم خانمها و شبستان مي باشد که اکثر قسمتهاي بيروني و داخلي ساختمان از کاشي سنتي خشتي و معرق و سنگ کار شده است .
| |
|
| |
| === مسجد جنت سرا ===
| |
| اين بنا در ضلع شمالي صحن اصلي بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي واقع است و از ساخته هاي شاه طهماسب اول به شمار مي آيد. درخصوص عملکرد واقعي بنا اطلاع دقيقي در دسترس نيست و به نظر مي رسد که براي مراسم صوفيانه استفاده مي شده است . نماي اصلي ايوان ، با کاشيکاري زيبا و کتيبه هاي قرآني تزيين وجلوي آن به پنجره بزرگ مشبک گره چيني از جنس فلز مسدود شده است.
| |
|
| |
| === مسجد کلخوران ===
| |
| اين مسجد در کلخوران ، سه کيلومتري اردبيل واقع گرديده است. پوشش اين مسجد بر روي ستونهاي ساده اي قرار دارد. نماي بيروني بنا با طاق نماهاي آجري و پنجره هاي مشبک و تزيينات آجري نماسازي شده است. سر در ورودي مسجد داراي طاق نماهاي کم عرض و مرتفع با نيم ستون هاي آجري بوده و بناي مسجد متعلق به دوره قاجار است.
| |
|
| |
| == بقعه شیخ سید امین‌الدین جبرائیل روستای کلخوران ==
| |
| پدر شیخ صفی الدین اسحق اردبیلی، جد سلاطین صفوی می باشد که در روستای کلخوران در ۳ کیلومتری اردبیل قرار دارد که مقبره شیخ امین الدین جبرائیل به صورت یک هشت ضلعی در وسط باغ قرار گرفته است. سمتی از بنا در پاکار از سنگ های منتظم اجرا شده که بر روی آنها دیوارهای جانبی بقعه از آجر ساخته شده است. در نمای بیرونی بقعه از تزئینات کاشی بصورت تلفیقی استفاده شده است.
| |
|
| |
| == بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی ==
| |
| این بقعه یکی از ده اثر باستانی مهم کشور به‌شمار می‌رود. این بنا در سال ۷۶۵ هجری بنا شده‌است و در طول زمان مورد احترام پادشاهان صفوی بوده‌است. بنای کنونی این بقعه شامل مجموعه‌ای از گورهای شاهان و شاهزادگان صفوی و چند ساختمان دیگر (ازجمله مسجد، چینی‌خانه، حرم‌خانه و …) می‌شود. در سال ۱۳۸۶ تلاش‌هایی برای ثبت این اثر در فهرست آثار جهانی یونسکو آغاز شده‌است.
| |
|
| |
| == بقعه شیخ حیدر ==
| |
| در محوطه ای موسوم به امامزاده در مشگین شهر برج بلندی واقع است که تقریباً از تمام نقاط شهر و همچنین ورودی های اصلی شهر بخش هایی از آن دیده می شود که بنام مقبره شیخ حیدر تحت شماره ۱۸۴ در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است. تاریخ ساخت این بنا به دوره ایلخانی باز می گردد.
| |
|
| |
| == جستارهای وابسته ==
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| * [http://www.iras.ir/fa/pages/content.php?id=716 موسسه مطالعات ایران و اوراسیا]iras.ir، اخذ شده در تاریخ 1403/8/21.
| |
| * [https://dadgostari-ard.eadl.ir/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 معرفی استان اردبیل]dadgostari-ard.eadl.ir، اخذ شده در تاریخ 1403/8/22.
| |
| * [https://www.hamshahrionline.ir/photo/21839/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84 آشنایی با استان اردبیل]hamshahrionline.ir، اخذ شده در تاریخ 1403/8/21.
| |
| [https://rangefarda.ir/iran-most-populated-provinces/ جمعیت استان های ایران در سال ۱۴۰۳ (بر اساس داده‌های مرکز ملی آمار)] rangefarda.ir، تاریخ درج مطلب پنج‌شنبه 6 خرداد ۱۴۰۳، اخذ شده در تاریخ 1403/8/22.
| |
