|
|
| (۲۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش}}
| |
| {{جعبه اطلاعات شهر
| |
| | عنوان = استان اردبیل
| |
| | تصویر = نقشه استان اردبیل.jpg
| |
| | نام = استان اردبیل
| |
| | کشور = [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]]
| |
| | تاریخ تأسیس =
| |
| | استان = اردبیل
| |
| | تعداد جمعیت = 1,299,420 نفر
| |
| | پراکندگی دینی = {{فهرست جعبه افقی |[[مذهب شیعه|شیعه]] |[[اهل سنت و جماعت|سنی]] اقلیت‌های مذهبی }}
| |
| | ویژگی خاص =
| |
| }}
| |
| '''استان اردبیل'''، یکی از استان‌های [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] است که در شمال غربی این کشور واقع شده است. مرکز این استان [[شهر اردبیل]] است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۹ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان می‌شود. این استان در سال ۱۳۷۲ از [[استان آذربایجان شرقی]] جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.
| |
| به صورت اکثریت قاطع از پیروان [[اسلام|دین اسلام]] و وابسته به [[مذهب شیعه|مذهب تشیع]] از شاخه [[مذهب شیعه|دوازده امامی]] در حدود ۹۰٪ می‌باشند، اما در میان ترک‌های آذربایجانی اقلیت‌های مذهبی قابل توجهی نظیر [[اهل‌تسنن]]، [[علویان]] و گروه‌های کوچکی را پیروان آئین [[بهائیت]]، [[زرتشت|زرتشتیان]] و [[یارسان]] شامل می‌شوند.
| |
| این استان طبق آخرین تقسیمات کشوری دارای دوازده شهرستان، بیست و پنج بخش، بیست و یک شهر، شصت و شش دهستان میباشد. اردبیل به خاطر فرهنگ خاص، جاذبه‌های گردشگری، طبیعت زیبا، چشمه‌های آب گرم و جاده‌های فوق العاده‌اش در میان مردم معروف شده است.
| |
|
| |
|
| == وجه تسمیه ==
| |
| واژه اردبیل یک واژه ایرانی است که ریشه در [[اوستا|اوستایی]] دارد که از واژه «آرتا» (به‌معنی مقدس که در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شده است و در کلماتی نظیر اردشیر، اردوان، اردستان، اردکان آمده‌است) و «ویل» به معنی شهر تشکیل شده‌است. وسعت این شهرستان ۳۸۱۰ کیلومتر مربع است و چهره عمومی شهرستان اردبیل متاثر از ارتفاعات کوهستان‌های ساوالان (سبلان)، باغرو (تالش) وبزغوش است که این عوامل طبیعی سبب محصور شدن آن شده‌اند. اردبیل از مناطق با اهمیت ایران به‌شمار می‌آید و دارای آثار و ابنیه تاریخی و جاذبه‌های طبیعی بسیار زیادی است.
| |
|
| |
| == معرفی اجمالی استان ==
| |
| استان اردبیل یکی از استان‌های ایران است که در شمال غربی این کشور واقع شده است. مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومتر مربع (حدوداً ۱٫۰۹ درصد از مساحت کل کشور) و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر یک میلیون و ۲۲۸ هزار نفر میباشد. مرکز این استان شهر اردبیل است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۹ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان می‌شود. این استان در سال ۱۳۷۲ از [[استان آذربایجان شرقی]] جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.
| |
|
| |
| استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری در [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] است. یکی از ویژگی‌های این استان آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصول بهار و تابستان میباشد. اکثر ساکنان استان اردبیل را، آذری‌ها تشکیل می‌دهند که به‌زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند. البته در پاره‌ای از نواحی شهرستان نمین در شرق استان، زبان‌های تاتی و تالشی نیز در بین مردم تلکم می‌شوند استان اردبیل یکی از استان‌های شمال غربی ایران محسوب می‌شود. این استان از شمال به [[جمهوری آذربایجان]]، از سمت غرب به [[استان آذربایجان شرقی]]، از سمت شرق به [[استان گیلان]] کوه‌های تالش و از سمت جنوب به [[استان زنجان]] محدود شده است.
| |
|
| |
| == جغرافیا ==
| |
| قسمتی از نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه، آذربایجان شمال غربی‌ترین استان ایران استان اردبیل یکی از استان‌های شمال غربی [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] محسوب می‌شود. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به استان آذربایجان شرقی، از سمت شرق به استان گیلان کوه‌های تالش و از سمت جنوب به استان زنجان محدود شده‌است.
| |
|
| |
| استان اردبیل، طبق آخرین تقسیمات کشوری، از ۱۰ شهرستان، ۲۹ بخش، ۲۶ شهر و ۶۶ دهستان، تشکیل یافته‌است. استان اردبیل قبلاً یکی از شهرستان‌های بزرگ [[استان آذربایجان شرقی]] بود که بعداً به علت درخواست مردم اردبیل تبدیل به استان شد.
| |
|
| |
| == اقتصاد ==
| |
| بررسی آمار شاغلان در بخش‌های عمده اقتصادی استان اردبیل نشان می‌دهد كه از كل شاغلان استان ۴۰ درصد در بخش كشاورزی، ۲۲٫۸ درصد در بخش صنعت و ۳۷٫۲ درصد در بخش خدمات سرگرم كار هستند، به عبارت دیگر معاش غالب مردم این استان از فعالیت‌های كشاورزی و خدمات تأمین می‌شود و صنعت علی‌رغم احداث و بهر‌ه برداری كارخانه‌های بزرگ، هنوز جایگاه اصلی خود را بازنیافته است.
| |
|
| |
| فقر معیشتی به واسطه سطح درآمد پایین در این استان به نسبت متوسط درآمد کشور که طی سال‌های اخیر نگرانی‌هایی را به دنبال داشته، در حالی است که این استان در گروه استان‌هایی قرار دارد که کمترین رشد جمعیتی را داشته و با وجود رتبه‌های قابل توجه در مهاجر فرستی همچنان در توازن معیشتی دچار مشکل است.
| |
|
| |
| == آب و هوا ==
| |
| استان اردبیل یکی از نواحی سردسیر کشور محسوب می‌شود ولی به جهت اختلاف ارتفاع حدود ۱۴۰۰ متر دارای آب و هوایی بسیار متنوع است و چهار اقلیم مدیترانه‌ای، گرم مدیترانه‌ای، معتدل کوهستانی سرد و معتدل در آن حکم فرماست.
| |
|
| |
| == جمعیت ==
| |
| این استان از پرجمعیت ترین استان‌های ایران ۱۴۰۳، اردبیل با جمعیت تقریبی یک میلیون و ۲۹۹ هزار نفر است. این استان در سرشماری قبلی، یک میلیون و ۲۷۰ هزار نفر جمعیت داشت.
| |
|
| |
| == مساجد تاریخی ==
| |
|
| |
| === مسجد جمعه ===
| |
| این [[مسجد]] در شمال شرقی شهر، بین محله‌های پیرشمس الدین و عبدالله شاه بر روی تپه مرتفعی واقع گردیده و یکی از قدیمی ترین مساجد شمال غربی ایران است. با توجه به حفاری‌های باستان شناسی که در محوطه اطراف این مسجد صورت گرفته بقایای شبستان های ستون‌دار در بخش شرقی و شمالی و هم چنین آثاری از کتیبه های متعلق به قرن سوم و چهارم ه.ق. کشف گردیده است. اصل بنای کنونی مسجد در دوره [[سلجوقیان]] بر روی بقایای کهن‌تری ساخته شده که درنتیجه حمله [[مغول]] حدود سال ۶۲۰ هجری ویران و درحدود سال ۶۵۰ هجری مجدداً باز سازی گشته است در این بازسازی، گنبد به طور کامل بازسازی شده و تزیینات مختلف گچبری و نقاشی در شبستان ومحراب آن انجام گردیده است.
| |
|
| |
| === مسجد میرزا علی‌اکبر مجتهد ===
| |
| مسجد مجهز و مجلل میرزا علی‌اکبر در مرکز اردبیل نزدیک بازار واقع شده و دارای دو در است. از جاذبه‌های این بنا، دو منبر است که یکی مشبک چوبی و دیگری به صورت صندلی بازودار و چرخدار است.
| |
|
| |
| === مسجد اعظم اردبیل ===
| |
| این مسجد تا اندازه ای نوساز ، با سبک نو و در ابعاد قابل توجه که از گنبد الله الله شیخ صفی تقلید شده ، ساخته شده است . مؤذنه مسجد در زمان قاجاریه و به سبک آن دوره ساخته شد ولی در سال های اخیر دوباره بازآفرینی شده است .
| |
|
| |
| === مسجد جامع نمین ===
| |
| معتمدین و پیرمردان در مورد بنای مسجد جامع نقل می کنند بانی مسجد شاهزاده عصمت خانم طاهرمیرزا بن اسکندر میرزا بن عباس میرزا نایب السلطنه فتحعلی شاه قاجار است . در محل فعلی مسجد ، مسجدی کهنه وجود داشته به دستور شاهزاده خانم مسجد کهنه تخریب نموده و بر روی پی آن مسجد فعلی را ساخته اند.
| |
|
| |
| === مسجد حسینیه میرزاده خانم اردبیل ===
| |
| این مسجد در نزدیکی میدان قیام در داخل کوچه میرزاده خانم در پنجاه متری خیابان جمهوری اسلامی واقع شده ، شامل یک باب مسجد بزرگ ، یک باب سالن فاطمیه و شبستان می باشد که بقعه شریف سیده خانم بنام میرزاده خانم با ابعاد حدود ۳×۳ متر با سقف آینه کاری و دیوار و کف مرمریت در قسمت غربی مسجد جای گرفته ، دارای ضریح فلزی با روکش استیلی می باشد . آرامگاه او مورد توجه و زیارت اکثر اهالی محل و در بعضی موارد مورد توجه مردم سایر محلات نیز میباشد
| |
|
| |
| === سقاخانه حضرت ابوالفضل (ع) مسجد سلیمان اردبیل ===
| |
| سقاخانه حضرت ابوالفضل (ع) درکنار خیابان شیخ صفی و در جنب مجموعه تاریخی شیخ صفی الدین در کنج جنوبی غربی مسجد قرار دارد که از سالیان قدیم مورد توجه مردم مسلمان منطقه می باشد . ساختمان مسجد در سال ۷۴ تخریب شد که در مدت پنج سال با کیفیت بسیار بالایی با زیربنای ۵۵۰ متر مربع با یک گنبد و دو مناره بسیار جالب ساخته شده است. این سقاخانه دارای مسجد ، زیر زمین برای برگزاری مراسم خانمها و شبستان می باشد که اکثر قسمتهای بیرونی و داخلی ساختمان از کاشی سنتی خشتی و معرق و سنگ کار شده است .
| |
|
| |
| === مسجد جنت سرا ===
| |
| این بنا در ضلع شمالی صحن اصلی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع است و از ساخته های شاه طهماسب اول به شمار می آید. درخصوص عملکرد واقعی بنا اطلاع دقیقی در دسترس نیست و به نظر می رسد که برای مراسم صوفیانه استفاده می شده است . نمای اصلی ایوان ، با کاشیکاری زیبا و کتیبه های قرآنی تزیین وجلوی آن به پنجره بزرگ مشبک گره چینی از جنس فلز مسدود شده است.
| |
|
| |
| === مسجد کلخوران ===
| |
| این مسجد در کلخوران ، سه کیلومتری اردبیل واقع گردیده است. پوشش این مسجد بر روی ستونهای ساده ای قرار دارد. نمای بیرونی بنا با طاق نماهای آجری و پنجره های مشبک و تزیینات آجری نماسازی شده است. سر در ورودی مسجد دارای طاق نماهای کم عرض و مرتفع با نیم ستون های آجری بوده و بنای مسجد متعلق به دوره قاجار است.
| |
|
| |
| == بقعه شیخ سید امین‌الدین جبرائیل روستای کلخوران ==
| |
| پدر شیخ صفی الدین اسحق اردبیلی، جد سلاطین صفوی می باشد که در روستای کلخوران در ۳ کیلومتری اردبیل قرار دارد که مقبره شیخ امین الدین جبرائیل به صورت یک هشت ضلعی در وسط باغ قرار گرفته است. سمتی از بنا در پاکار از سنگ های منتظم اجرا شده که بر روی آنها دیوارهای جانبی بقعه از آجر ساخته شده است. در نمای بیرونی بقعه از تزئینات کاشی بصورت تلفیقی استفاده شده است.
| |
|
| |
| == بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی ==
| |
| این بقعه یکی از ده اثر باستانی مهم کشور به‌شمار می‌رود. این بنا در سال ۷۶۵ هجری بنا شده‌است و در طول زمان مورد احترام پادشاهان صفوی بوده‌است. بنای کنونی این بقعه شامل مجموعه‌ای از گورهای شاهان و شاهزادگان صفوی و چند ساختمان دیگر (ازجمله مسجد، چینی‌خانه، حرم‌خانه و …) می‌شود. در سال ۱۳۸۶ تلاش‌هایی برای ثبت این اثر در فهرست آثار جهانی یونسکو آغاز شده‌است.
| |
|
| |
| == بقعه شیخ حیدر ==
| |
| در محوطه ای موسوم به امامزاده در مشگین شهر برج بلندی واقع است که تقریباً از تمام نقاط شهر و همچنین ورودی های اصلی شهر بخش هایی از آن دیده می شود که بنام مقبره شیخ حیدر تحت شماره ۱۸۴ در فهرست آثار ملی ثبت گردیده است. تاریخ ساخت این بنا به دوره ایلخانی باز می گردد.
| |
|
| |
| == جستارهای وابسته ==
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| * [http://www.iras.ir/fa/pages/content.php?id=716 موسسه مطالعات ایران و اوراسیا]iras.ir، اخذ شده در تاریخ 1403/8/21.
| |
| * [https://dadgostari-ard.eadl.ir/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 معرفی استان اردبیل]dadgostari-ard.eadl.ir، اخذ شده در تاریخ 1403/8/22.
| |
| * [https://www.hamshahrionline.ir/photo/21839/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84 آشنایی با استان اردبیل]hamshahrionline.ir، اخذ شده در تاریخ 1403/8/21.
| |
| [https://rangefarda.ir/iran-most-populated-provinces/ جمعیت استان های ایران در سال ۱۴۰۳ (بر اساس داده‌های مرکز ملی آمار)] rangefarda.ir، تاریخ درج مطلب پنج‌شنبه 6 خرداد ۱۴۰۳، اخذ شده در تاریخ 1403/8/22.
| |
