علیرضا اعرافی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
| عنوان = آیت‌الله اعرافی | |||
| تصویر = اعرافی.jpg | |||
| نام = علیرضا اعرافی | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| سال تولد = 1338 ش | |||
|نام‌های دیگر | | تاریخ تولد = | ||
| | | محل تولد = یزد | ||
| | | سال درگذشت = | ||
| | | تاریخ درگذشت = | ||
| | | محل درگذشت = | ||
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی | حاج شیخ مرتضی حائری| محمد فاضل لنکرانی| وحید خراسانی}} | |||
|تاریخ | | شاگردان = | ||
| دین = | |||
| مذهب = | |||
|محل | | آثار = {{فهرست جعبه افقی | فقه تربیتی| شیطان شناسی| درآمدی بر تفسیر تربیتی}} | ||
| فعالیت‌ها = | |||
| وبگاه = | |||
|استادان | }} | ||
|حاج شیخ مرتضی | آیت‌الله عرافی مدیر حوزه‌های علمیه و عضو شورای نگهبان است. | ||
| | |||
| | == تولد == | ||
| | علیرضا اعرافی به سال 1338 در شهر میبد در استان یزد و در خانواده‌ای مذهبی دیده به جهان گشود. پدرش آیت‌الله محمدابراهیم اعرافی(ره) از علمای زاهد، شجاع و مردم‌داری بود که نقشی محوری در احیاء ارزش‌های اسلامی و شعائر الهی در منطقه و سد محکم در برابر فرهنگ ستیزی و بی‌عدالتی رژیم پهلوی به شمار میرفت، او که از دوستان نزدیک [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی(ره)]] بود، سالها قبل از انقلاب اسلامی با برپایی [[نماز جمعه]] و دعوت مردم به راهپیمایی نقش بسزایی در بیداری مردم میبد یزد و تربیت نسلی مؤمن، عالم و انقلابی برای منطقه و کشور ایفا کرد. | ||
| | |||
| | |||
=تولد= | |||
علیرضا اعرافی به سال 1338 در شهر میبد در استان یزد و در خانواده‌ای مذهبی دیده به جهان گشود. پدرش آیت‌الله محمدابراهیم اعرافی(ره) از علمای زاهد، شجاع و مردم‌داری بود که نقشی محوری در احیاء ارزش‌های اسلامی و شعائر الهی در منطقه و سد محکم در برابر فرهنگ ستیزی و بی‌عدالتی رژیم پهلوی به شمار میرفت، او که از دوستان نزدیک امام خمینی(ره) بود، سالها قبل از انقلاب اسلامی با برپایی نماز جمعه و دعوت مردم به راهپیمایی نقش بسزایی در بیداری مردم میبد یزد و تربیت نسلی مؤمن، عالم و انقلابی برای منطقه | |||
مادر آیت‌الله علیرضا اعرافی نیز از فرزندان آیت‌الله شیخ کاظم ملک افضلی اردکانی (ره) از زنان مؤمن و پاک‌دامن روزگار بود که همگام و همراه پدرش در تربیت فرزندان و پیشبرد اهداف اسلامی کوشید. | مادر آیت‌الله علیرضا اعرافی نیز از فرزندان آیت‌الله شیخ کاظم ملک افضلی اردکانی (ره) از زنان مؤمن و پاک‌دامن روزگار بود که همگام و همراه پدرش در تربیت فرزندان و پیشبرد اهداف اسلامی کوشید. | ||
== تحصیلات == | |||
آیت الله اعرافی پس از گذراندن روخوانی [[قرآن کریم]]، ادبیات و احکام اولیه در دوران کودکی نزد پدر و اساتید دیگر، در سال 1349 به قم هجرت کرد و دروس کلاسیک را پی گرفت و به سال 1350 دروس حوزه را آغاز، با ذوق و ذکاوت ذاتی و تلاش و کوشش تحسین برانگیز به سرعت دروس مقدماتی و دوره سطح حوزه را به پایان برد، به گونه‌ای که در سال 1356 در درس خارج فقه و اصول بزرگان حوزه حاضر شد آیت الله اعرافی از آن دسته از شخصیت‌های دینی و علمی است که مکتب اساتید بسیاری را در رشته‌های گوناگون درک و از محضر هر یک از آنان خوشه چینی کرده است. | |||
او که | او که در درس خارج فقه و اصول، شاگرد اساتیدی چون آیت الله‌العظمی حاج شیخ مرتضی حائری(ره)، آیت الله‌العظمی فاضل لنکرانی(ره)، آیتاللهالعظمی وحید خراسانی(دامت برکاته) و آیتاللهالعظمی جواد تبریزی(ره) بود، در درس تفسیر قرآن آیت الله میرزا علی مشکینی(ره) و هیئت علامه حسنزاده آملی(حفظه الله) شرکت جست و کتابهای فلسفت نا و اقتصادنا شهید صدر(ره) را نزد آیت‌الله [[سید کاظم حسینی حائری|سیدکاظم حائری]](حفظه الله) فراگرفت. | ||
او که طی سالهای تحصیل از شرکت در دروس فلسفی بازنماند، اسفار اربعه، برهان شفا، فصولالحکم و تمهید القواعد را نزد آیت‌الله جوادی آملی(دامت برکاته) و بخشی از اسفار را نزد آیت‌الله شهید مطهری(ره) آموخت و از علامه مصباح یزدی(حفظهالله) در مباحث فلسفه بهره برد و در تمام این سالها از حضور در پای درس اخلاق، اساتید اخلاق و مجالس اخلاقی آنان غفلت نکرد و بر اساس همان سنت همیشگی حوزه در تحصیل همپای با تهذیب را نصبالعین قرار داد و بر محاسبه و مراقبه در گفتار و رفتار و تأسی بر سیره بزرگان در اخلاق به ویژه پدر بزرگوارش کوشید. | |||
آیت‌الله اعرافی به دلیل مطالعات فراوان در علوم مختلف و مشاهده مراکز علمی و حوزوی در بسیاری از کشورهای جهان از نزدیک و حضور فعال در همایش‌ها و کنفرانس علمی و دینی بین‌المللی در کنار تسلط بر علوم حوزوی و تدریس سطوح عالی حوزه از معدود شخصیت‌های علمی و دینی است که در دوره گذار حوزه‌های علمیه به مقطعی جدید ورود انقلاب اسلامی به دهه چهارم، یعنی دهه تقابل و تعامل گفتمان‌ها، گفتمان‌ها و پدیده‌های نوین فکری، سیاسی و اجتماعی را رصد و آسیب‌شناسی و فرصت‌ها و تهدیدها را فهرست می‌کند. آثار و مسئولیت‌های علمی و اجرایی آیت‌الله اعرافی به‌خوبی بیانگر جایگاه مذهبی، مردمی، علمی و اخلاقی ایشان است به‌گونه‌ای که او در عین قرار داشتن در جایگاه یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ارتباط با فضلا و روحانیون و بدنه حوزه و مؤسسات علمی، | == حرکت علمی == | ||
=بینش سیاسی و اجتماعی= | تلمذ آیت‌الله اعرافی در برابر این قله‌های علم و تقوا در روزگار خود و آشنایی او با افکار و اندیشه‌ها، سبک و سیره آنان از آیات قرآن و کلام اهل‌بیت(علیه‌‌‌السلام) فضای فکری و اخلاقی او را چنان شکل داد تا بتواند در مرحله نوین ورود حوزه‌های علمی به جهان نو، با دستی پر به سراغ مباحث اجتماعی و پدیدهای نوظهور در عرصه اندیشه و علم گام بگذارد، در این مسیر فراگیری زبان‌های عربی و انگلیسی و مطالعات فراوان او در رشته‌های ریاضی و فلسفه غرب، علوم انسانی و اجتماعی و کتبی که نوعاً در حوزه متداول نبوده است کمک شایانی به او در درک درست از فضای جدید جامعه شد، بااین‌همه شرکت او در دوره تحقیقاتی تعلیم و تربیت و علوم انسانی دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) او را به رسیدن الگویی در چگونگی برخورد، نقد و یا گفتگو با مکاتب و اندیشه‌های نوین کمک کرد و از همه مهم‌تر به شناخت و ارتباط با نسل جدید حوزه و دانشگاه رهنمون ساخت و در طول چهار دهه گذشته همواره با دانشگاه‌های داخل و خارج در عرصه بینالملل در ارتباط و در دانشگاه‌های گوناگون تدریس کرده است. | ||
آیت‌الله اعرافی که خود از خانه جهاد و اجتهاد برخاست و از همان دوران کودکی مبارزه پدر و حضور مبارزین نهضت را در منزل از نزدیک دید، در دوران نهضت همراهی و همگامی با مخالفان و مبارزان را تجربه کرد و در سن 16 سالگی به زندان افتاد، پس از پیروزی انقلاب لحظهای در دفاع از ارزش‌های به‌دست‌آمده آرام ننشست. او در سالهای دفاع مقدس بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و مشوق رزمندگان اسلام بود. باروحیه ولایت مداری درصحنه‌های سخت و دشوار، در کنار مردم پاسدار خون شهدا و ارزش‌های به‌دست‌آمده بوده و بر اساس تکلیف مداری، هرگز از وظیفهای که اسلام و انقلاب بر دوش او نهاده شانه خالی نکرده است. | |||
آیت‌الله اعرافی در زمان تحصیل با پر کردن روزهای تعطیل خود به مباحثه تفسیر المیزان و نهج‌البلاغه و سایر کتب علمی پرداخت و منظومه فکری و علمی و اخلاقی خود را با نورانیت کلام وحی و اهل‌بیت(علیه‌‌‌السلام)؛ منور کرد. سرانجام این حرکت فرهنگی و اجتماعی او به جهتدهی مطالعات و پژوهش‌های کتابخانهای و میدانی در تعلیم و تربیت رساند و ضرورت و خلأ در این بخش او بر آن داشت که با نوآوری و تطبیق مباحث موجود در کتب قدما با مباحث امروزین به تدریس فقه التربیه پرداخته و درزمینهٔ علوم انسانی و فلسفه آن و بهویژه حوزه علوم تربیتی و فلسفه تربیتی، ابواب جدید فقهی ازجمله فقه تربیتی، فقه روابط اجتماعی، فقه اخلاق را پایه‌ریزی کند، به‌گونه‌ای که جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی ویژه نوآوری و نظریه‌پردازی در رشته تعلیم و تربیت اسلامی به او اعطاء شد. این جهتدهی سالها تحقیق و تبلیغ و تدریس در حالی صورت گرفت که وی در عرصه تدریس، تدریس اسفار اربعه و خارج فقه و اصول را ادامه و با دارا بودن شاگردانی در فقه، اصول و فلسفه در زمره اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم قرار گیرد. | |||
آیت‌الله اعرافی به دلیل مطالعات فراوان در علوم مختلف و مشاهده مراکز علمی و حوزوی در بسیاری از کشورهای جهان از نزدیک و حضور فعال در همایش‌ها و کنفرانس علمی و دینی بین‌المللی در کنار تسلط بر علوم حوزوی و تدریس سطوح عالی حوزه از معدود شخصیت‌های علمی و دینی است که در دوره گذار حوزه‌های علمیه به مقطعی جدید ورود انقلاب اسلامی به دهه چهارم، یعنی دهه تقابل و تعامل گفتمان‌ها، گفتمان‌ها و پدیده‌های نوین فکری، سیاسی و اجتماعی را رصد و آسیب‌شناسی و فرصت‌ها و تهدیدها را فهرست می‌کند. آثار و مسئولیت‌های علمی و اجرایی آیت‌الله اعرافی به‌خوبی بیانگر جایگاه مذهبی، مردمی، علمی و اخلاقی ایشان است به‌گونه‌ای که او در عین قرار داشتن در جایگاه یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ارتباط با فضلا و روحانیون و بدنه حوزه و مؤسسات علمی، در قم در جایگاه امام‌جمعه قم ارتباط تنگاتنگی با مردم داشته و در جایگاه مدیریت حوزه‌های علمیه سراسر کشور با نخبگان حوزوی در ارتباط است. | |||
== بینش سیاسی و اجتماعی == | |||
آیت‌الله اعرافی که خود از خانه جهاد و اجتهاد برخاست و از همان دوران کودکی مبارزه پدر و حضور مبارزین نهضت را در منزل از نزدیک دید، در دوران نهضت همراهی و همگامی با مخالفان و مبارزان را تجربه کرد و در سن 16 سالگی به زندان افتاد، پس از پیروزی انقلاب لحظهای در دفاع از ارزش‌های به‌دست‌آمده آرام ننشست. او در سالهای دفاع مقدس بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و مشوق رزمندگان اسلام بود. باروحیه ولایت مداری درصحنه‌های سخت و دشوار، در کنار مردم پاسدار خون شهدا و ارزش‌های به‌دست‌آمده بوده و بر اساس تکلیف مداری، هرگز از وظیفهای که اسلام و انقلاب بر دوش او نهاده شانه خالی نکرده است. | |||
تأکید بر ولایت‌فقیه، پاسداری از ارزش‌های الهی و انسانی به‌دست‌آمده از خون شهدا، احترام به مردم‌سالاری دینی و قانون و رأی مردم، رسیدگی به نابسامانی‌های اجتماعی چون بیکاری و تورم و رعایت اخلاق و ادب اسلامی در عرصه سیاست و .... از مبانی و دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان است. | تأکید بر ولایت‌فقیه، پاسداری از ارزش‌های الهی و انسانی به‌دست‌آمده از خون شهدا، احترام به مردم‌سالاری دینی و قانون و رأی مردم، رسیدگی به نابسامانی‌های اجتماعی چون بیکاری و تورم و رعایت اخلاق و ادب اسلامی در عرصه سیاست و .... از مبانی و دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان است. | ||
=مسئولیت‌های اجرائی:= | |||
امامت جمعه شهر مقدس قم | == مسئولیت‌های اجرائی: == | ||
مدیر حوزه‌های علمیه کشور | امامت جمعه شهر مقدس قم | ||
جامعه | مدیر حوزه‌های علمیه کشور | ||
جامعه المصطفی العالمیه/ هیئت امناء/ رئیس | |||
شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو حقیقی | شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو حقیقی | ||
شورای فرهنگ عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی/ پژوهشی/ عضو | |||
جامعه | جامعه المصطفی العالمیه/ علمی– اجرایی/ رئیس/ سابقاً | ||
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم / | پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم / پژوهشی- آموزشی- اجرایی/ رئیس/ سابقاً | ||
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم/ | پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم/ پژوهشی/ مدیر گروه علوم تربیتی/ معاون پژوهشی/ سابقاً | ||
مرکز جهانی علوم اسلامی/ علمی- اجرایی/ رئیس/ سابقاً | |||
شورای فرهنگی- اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری/ پژوهشی- اجرایی/ عضو/ سابقاً | |||
مؤسسه | مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی (ره) قم/ پژوهشی/ مدیر گروه علوم تربیتی/ سابقاً | ||
مرکز جهانی علوم اسلامی و سازمان مدارس / علمی - اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً | |||
مرکز خدمات حوزه‌های علمیه/ عضو هیئت‌مدیره | مرکز خدمات حوزه‌های علمیه/ عضو هیئت‌مدیره | ||
کمسیون حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو | کمسیون حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو | ||
امامت جمعه شهرستان میبد (استان یزد) | امامت جمعه شهرستان میبد (استان یزد) | ||
حوزه علمیه برادران و خواهران میبد/ مسئول | حوزه علمیه برادران و خواهران میبد/ مسئول | ||
دانشگاه پیام نور، دانشکده الهیات، دانشگاه علمی- کاربردی، علوم | دانشگاه پیام نور، دانشکده الهیات، دانشگاه علمی- کاربردی، علوم قرآنی و مرکز تحقیقات ژنتیک میبد/ عضو هیئت امناء | ||
مؤسسه بین‌المللی | مؤسسه بین‌المللی هدی / اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً | ||
حوزه | حوزه علمیه قم / علمی اجرایی / معاون پژوهشی/ سابقاً | ||
کنگره دین‌پژوهان کشور / پژوهشی / عضو/ سابقاً | |||
فصلنامه حوزه و دانشگاه / | فصلنامه حوزه و دانشگاه / اجرایی / مدیرمسئول | ||
دفتر | دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم / اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً | ||
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم/ عضو | جامعه مدرسین حوزه علمیه قم/ عضو | ||
شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم/ عضو | شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم/ عضو | ||
سند چشم‌انداز آموزش‌وپرورش/ ناظر | سند چشم‌انداز آموزش‌وپرورش/ ناظر | ||
شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور/ عضو | شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور/ عضو | ||
موسسه اشراق و عرفان/ مؤسس/ | موسسه اشراق و عرفان/ مؤسس/ رئیس هیئت‌مدیره | ||
=سوابق | |||
فلسفه | == سوابق تحقیقاتی == | ||
اهداف | فلسفه تعلیم و تربیت / مؤلف | ||
در باب استعداد | اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام / مجری | ||
آراء | در باب استعداد آدمی / مجری | ||
نظام | آراء تربیتی دانشمندان مسلمان (5 جلدی)/ مجری | ||
نظام تربیت اسلامی (سه جلد) / مجری | |||
نقش تربیت‌معلم / مشاور و ناظر | سیره تربیتی پیامبر و ائمه (ع) (سه جلد) / مجری | ||
ارتباط | نقش تربیت‌معلم / مشاور و ناظر | ||
مجموعه مقالات / مجری، استاد راهنما و مشاور | ارتباط معرفتی علوم تربیتی و اسلام / مشاوره و ناظر | ||
=سوابق | مجموعه مقالات / مجری، استاد راهنما و مشاور | ||
کتابهای مربوط به فقه و اصول در دوره سطح حوزه/ حوزه | |||
فلسفه | == سوابق آموزشی == | ||
خارج فقه : کتابهای قضاء و شهادات و حدود / حوزه | کتابهای مربوط به فقه و اصول در دوره سطح حوزه/ حوزه علمیه قم | ||
خارج اصول فقه / حوزه | فلسفه اسلامی، کتابهای بدایه, نهایه, اسفار و منطق / حوزه علمیه قم | ||
فقه | خارج فقه: کتابهای قضاء و شهادات و حدود / حوزه علمیه قم | ||
عرفان | خارج اصول فقه / حوزه علمیه قم | ||
فلسفه | فقه التربیه / حوزه علمیه قم | ||
عرفان اسلامی. کتاب تمهید القواعد/ مرکز جهانی علوم اسلامی | |||
فلسفه اخلاق / مؤسسه امام | فلسفه تعلیم و تربیت و تربیت در قرآن و روایات / دانشگاه تربیت مدرس تهران - دانشگاه تربیت‌معلم تهران | ||
فلسفه / دانشگاه سپاه قم | تربیت اسلامی / مؤسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی (ره) قم و مراکز تخصصی تبلیغ و تفسیر حوزه | ||
فقه و اصول / دانشگاه قم (مدرسه | فلسفه اخلاق / مؤسسه امام خمینی و مراکز تخصصی حوزه | ||
دروس معارف / دانشگاه علامه | فلسفه / دانشگاه سپاه قم | ||
= | فقه و اصول / دانشگاه قم (مدرسه عالی قضایی) | ||
دروس معارف / دانشگاه علامه طباطبایی تهران<ref>https://arafi.ir/index.php/cv</ref> | |||
== وحدت از نگاه آیت‌الله اعرافی == | |||
آیت‌الله اعرافی طی سخنانی در مرکز خبر “جامعة المصطفی”، در 8 بهمن ماه 1391، دو خطر بزرگ جهان اسلام را مورد توجه قرار داد و گفت: «…امروز دو خطر بزرگ جهان اسلام را تهدید می‌کند، خطر اول تجزیه مرزهای کشورهای اسلامی است که این خطر در سودان که کشور بزرگ اسلامی بود اتفاق افتاد و به دو کشور تجزیه شد و همچنین این طرح دشمن در سوریه که محور مقاومت است و کشورهای ترکیه، پاکستان، بنگلادش و افغانستان دنبال می‌شود. | |||
تفرق مذهبی دومین خطر بزرگ کشورهای اسلامی از سوی دشمنان است. دشمنان به دنبال ایجاد اختلافات قومی و مذهبی در میان کشورهای اسلامی هستند تا توان و قدرت ایمانی و اسلامی را از امت اسلام بگیرند تا قدرت نفس کشیدن در مقابل آنها در منطقه باقی نماند اما شیعه و سنی هر چند افکار متفاوتی دارند هر دو از آن اسلامند و باید وحدت و همبستگی خود را حفظ کنند…»<ref>https://biographyha.com/14123/biography-and-picture-alireza-arafi.html</ref> | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:عالمان]] | |||
[[رده:عالمان شیعه]] | |||
[[رده:عالمان وحدت‌گرا]] | |||
[[رده:ایران]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۳۲
| آیت‌الله اعرافی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | علیرضا اعرافی |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1338 ش، ۱۹۶۰ م، ۱۳۷۹ ق |
| محل تولد | یزد |
| استادان |
|
| آثار |
|
آیت‌الله عرافی مدیر حوزه‌های علمیه و عضو شورای نگهبان است.
تولد
علیرضا اعرافی به سال 1338 در شهر میبد در استان یزد و در خانواده‌ای مذهبی دیده به جهان گشود. پدرش آیت‌الله محمدابراهیم اعرافی(ره) از علمای زاهد، شجاع و مردم‌داری بود که نقشی محوری در احیاء ارزش‌های اسلامی و شعائر الهی در منطقه و سد محکم در برابر فرهنگ ستیزی و بی‌عدالتی رژیم پهلوی به شمار میرفت، او که از دوستان نزدیک امام خمینی(ره) بود، سالها قبل از انقلاب اسلامی با برپایی نماز جمعه و دعوت مردم به راهپیمایی نقش بسزایی در بیداری مردم میبد یزد و تربیت نسلی مؤمن، عالم و انقلابی برای منطقه و کشور ایفا کرد. مادر آیت‌الله علیرضا اعرافی نیز از فرزندان آیت‌الله شیخ کاظم ملک افضلی اردکانی (ره) از زنان مؤمن و پاک‌دامن روزگار بود که همگام و همراه پدرش در تربیت فرزندان و پیشبرد اهداف اسلامی کوشید.
تحصیلات
آیت الله اعرافی پس از گذراندن روخوانی قرآن کریم، ادبیات و احکام اولیه در دوران کودکی نزد پدر و اساتید دیگر، در سال 1349 به قم هجرت کرد و دروس کلاسیک را پی گرفت و به سال 1350 دروس حوزه را آغاز، با ذوق و ذکاوت ذاتی و تلاش و کوشش تحسین برانگیز به سرعت دروس مقدماتی و دوره سطح حوزه را به پایان برد، به گونه‌ای که در سال 1356 در درس خارج فقه و اصول بزرگان حوزه حاضر شد آیت الله اعرافی از آن دسته از شخصیت‌های دینی و علمی است که مکتب اساتید بسیاری را در رشته‌های گوناگون درک و از محضر هر یک از آنان خوشه چینی کرده است.
او که در درس خارج فقه و اصول، شاگرد اساتیدی چون آیت الله‌العظمی حاج شیخ مرتضی حائری(ره)، آیت الله‌العظمی فاضل لنکرانی(ره)، آیتاللهالعظمی وحید خراسانی(دامت برکاته) و آیتاللهالعظمی جواد تبریزی(ره) بود، در درس تفسیر قرآن آیت الله میرزا علی مشکینی(ره) و هیئت علامه حسنزاده آملی(حفظه الله) شرکت جست و کتابهای فلسفت نا و اقتصادنا شهید صدر(ره) را نزد آیت‌الله سیدکاظم حائری(حفظه الله) فراگرفت.
او که طی سالهای تحصیل از شرکت در دروس فلسفی بازنماند، اسفار اربعه، برهان شفا، فصولالحکم و تمهید القواعد را نزد آیت‌الله جوادی آملی(دامت برکاته) و بخشی از اسفار را نزد آیت‌الله شهید مطهری(ره) آموخت و از علامه مصباح یزدی(حفظهالله) در مباحث فلسفه بهره برد و در تمام این سالها از حضور در پای درس اخلاق، اساتید اخلاق و مجالس اخلاقی آنان غفلت نکرد و بر اساس همان سنت همیشگی حوزه در تحصیل همپای با تهذیب را نصبالعین قرار داد و بر محاسبه و مراقبه در گفتار و رفتار و تأسی بر سیره بزرگان در اخلاق به ویژه پدر بزرگوارش کوشید.
حرکت علمی
تلمذ آیت‌الله اعرافی در برابر این قله‌های علم و تقوا در روزگار خود و آشنایی او با افکار و اندیشه‌ها، سبک و سیره آنان از آیات قرآن و کلام اهل‌بیت(علیه‌‌‌السلام) فضای فکری و اخلاقی او را چنان شکل داد تا بتواند در مرحله نوین ورود حوزه‌های علمی به جهان نو، با دستی پر به سراغ مباحث اجتماعی و پدیدهای نوظهور در عرصه اندیشه و علم گام بگذارد، در این مسیر فراگیری زبان‌های عربی و انگلیسی و مطالعات فراوان او در رشته‌های ریاضی و فلسفه غرب، علوم انسانی و اجتماعی و کتبی که نوعاً در حوزه متداول نبوده است کمک شایانی به او در درک درست از فضای جدید جامعه شد، بااین‌همه شرکت او در دوره تحقیقاتی تعلیم و تربیت و علوم انسانی دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) او را به رسیدن الگویی در چگونگی برخورد، نقد و یا گفتگو با مکاتب و اندیشه‌های نوین کمک کرد و از همه مهم‌تر به شناخت و ارتباط با نسل جدید حوزه و دانشگاه رهنمون ساخت و در طول چهار دهه گذشته همواره با دانشگاه‌های داخل و خارج در عرصه بینالملل در ارتباط و در دانشگاه‌های گوناگون تدریس کرده است.
آیت‌الله اعرافی در زمان تحصیل با پر کردن روزهای تعطیل خود به مباحثه تفسیر المیزان و نهج‌البلاغه و سایر کتب علمی پرداخت و منظومه فکری و علمی و اخلاقی خود را با نورانیت کلام وحی و اهل‌بیت(علیه‌‌‌السلام)؛ منور کرد. سرانجام این حرکت فرهنگی و اجتماعی او به جهتدهی مطالعات و پژوهش‌های کتابخانهای و میدانی در تعلیم و تربیت رساند و ضرورت و خلأ در این بخش او بر آن داشت که با نوآوری و تطبیق مباحث موجود در کتب قدما با مباحث امروزین به تدریس فقه التربیه پرداخته و درزمینهٔ علوم انسانی و فلسفه آن و بهویژه حوزه علوم تربیتی و فلسفه تربیتی، ابواب جدید فقهی ازجمله فقه تربیتی، فقه روابط اجتماعی، فقه اخلاق را پایه‌ریزی کند، به‌گونه‌ای که جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی ویژه نوآوری و نظریه‌پردازی در رشته تعلیم و تربیت اسلامی به او اعطاء شد. این جهتدهی سالها تحقیق و تبلیغ و تدریس در حالی صورت گرفت که وی در عرصه تدریس، تدریس اسفار اربعه و خارج فقه و اصول را ادامه و با دارا بودن شاگردانی در فقه، اصول و فلسفه در زمره اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم قرار گیرد.
آیت‌الله اعرافی به دلیل مطالعات فراوان در علوم مختلف و مشاهده مراکز علمی و حوزوی در بسیاری از کشورهای جهان از نزدیک و حضور فعال در همایش‌ها و کنفرانس علمی و دینی بین‌المللی در کنار تسلط بر علوم حوزوی و تدریس سطوح عالی حوزه از معدود شخصیت‌های علمی و دینی است که در دوره گذار حوزه‌های علمیه به مقطعی جدید ورود انقلاب اسلامی به دهه چهارم، یعنی دهه تقابل و تعامل گفتمان‌ها، گفتمان‌ها و پدیده‌های نوین فکری، سیاسی و اجتماعی را رصد و آسیب‌شناسی و فرصت‌ها و تهدیدها را فهرست می‌کند. آثار و مسئولیت‌های علمی و اجرایی آیت‌الله اعرافی به‌خوبی بیانگر جایگاه مذهبی، مردمی، علمی و اخلاقی ایشان است به‌گونه‌ای که او در عین قرار داشتن در جایگاه یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ارتباط با فضلا و روحانیون و بدنه حوزه و مؤسسات علمی، در قم در جایگاه امام‌جمعه قم ارتباط تنگاتنگی با مردم داشته و در جایگاه مدیریت حوزه‌های علمیه سراسر کشور با نخبگان حوزوی در ارتباط است.
بینش سیاسی و اجتماعی
آیت‌الله اعرافی که خود از خانه جهاد و اجتهاد برخاست و از همان دوران کودکی مبارزه پدر و حضور مبارزین نهضت را در منزل از نزدیک دید، در دوران نهضت همراهی و همگامی با مخالفان و مبارزان را تجربه کرد و در سن 16 سالگی به زندان افتاد، پس از پیروزی انقلاب لحظهای در دفاع از ارزش‌های به‌دست‌آمده آرام ننشست. او در سالهای دفاع مقدس بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و مشوق رزمندگان اسلام بود. باروحیه ولایت مداری درصحنه‌های سخت و دشوار، در کنار مردم پاسدار خون شهدا و ارزش‌های به‌دست‌آمده بوده و بر اساس تکلیف مداری، هرگز از وظیفهای که اسلام و انقلاب بر دوش او نهاده شانه خالی نکرده است.
تأکید بر ولایت‌فقیه، پاسداری از ارزش‌های الهی و انسانی به‌دست‌آمده از خون شهدا، احترام به مردم‌سالاری دینی و قانون و رأی مردم، رسیدگی به نابسامانی‌های اجتماعی چون بیکاری و تورم و رعایت اخلاق و ادب اسلامی در عرصه سیاست و .... از مبانی و دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان است.
مسئولیت‌های اجرائی:
امامت جمعه شهر مقدس قم مدیر حوزه‌های علمیه کشور جامعه المصطفی العالمیه/ هیئت امناء/ رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو حقیقی شورای فرهنگ عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی/ پژوهشی/ عضو جامعه المصطفی العالمیه/ علمی– اجرایی/ رئیس/ سابقاً پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم / پژوهشی- آموزشی- اجرایی/ رئیس/ سابقاً پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم/ پژوهشی/ مدیر گروه علوم تربیتی/ معاون پژوهشی/ سابقاً مرکز جهانی علوم اسلامی/ علمی- اجرایی/ رئیس/ سابقاً شورای فرهنگی- اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری/ پژوهشی- اجرایی/ عضو/ سابقاً مؤسسه آموزشی- پژوهشی امام خمینی (ره) قم/ پژوهشی/ مدیر گروه علوم تربیتی/ سابقاً مرکز جهانی علوم اسلامی و سازمان مدارس / علمی - اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً مرکز خدمات حوزه‌های علمیه/ عضو هیئت‌مدیره کمسیون حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی/ عضو امامت جمعه شهرستان میبد (استان یزد) حوزه علمیه برادران و خواهران میبد/ مسئول دانشگاه پیام نور، دانشکده الهیات، دانشگاه علمی- کاربردی، علوم قرآنی و مرکز تحقیقات ژنتیک میبد/ عضو هیئت امناء مؤسسه بین‌المللی هدی / اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً حوزه علمیه قم / علمی اجرایی / معاون پژوهشی/ سابقاً کنگره دین‌پژوهان کشور / پژوهشی / عضو/ سابقاً فصلنامه حوزه و دانشگاه / اجرایی / مدیرمسئول دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم / اجرایی / عضو هیئت امناء/ سابقاً جامعه مدرسین حوزه علمیه قم/ عضو شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم/ عضو سند چشم‌انداز آموزش‌وپرورش/ ناظر شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور/ عضو موسسه اشراق و عرفان/ مؤسس/ رئیس هیئت‌مدیره
سوابق تحقیقاتی
فلسفه تعلیم و تربیت / مؤلف اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام / مجری در باب استعداد آدمی / مجری آراء تربیتی دانشمندان مسلمان (5 جلدی)/ مجری نظام تربیت اسلامی (سه جلد) / مجری سیره تربیتی پیامبر و ائمه (ع) (سه جلد) / مجری نقش تربیت‌معلم / مشاور و ناظر ارتباط معرفتی علوم تربیتی و اسلام / مشاوره و ناظر مجموعه مقالات / مجری، استاد راهنما و مشاور
سوابق آموزشی
کتابهای مربوط به فقه و اصول در دوره سطح حوزه/ حوزه علمیه قم فلسفه اسلامی، کتابهای بدایه, نهایه, اسفار و منطق / حوزه علمیه قم خارج فقه: کتابهای قضاء و شهادات و حدود / حوزه علمیه قم خارج اصول فقه / حوزه علمیه قم فقه التربیه / حوزه علمیه قم عرفان اسلامی. کتاب تمهید القواعد/ مرکز جهانی علوم اسلامی فلسفه تعلیم و تربیت و تربیت در قرآن و روایات / دانشگاه تربیت مدرس تهران - دانشگاه تربیت‌معلم تهران تربیت اسلامی / مؤسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی (ره) قم و مراکز تخصصی تبلیغ و تفسیر حوزه فلسفه اخلاق / مؤسسه امام خمینی و مراکز تخصصی حوزه فلسفه / دانشگاه سپاه قم فقه و اصول / دانشگاه قم (مدرسه عالی قضایی) دروس معارف / دانشگاه علامه طباطبایی تهران[۱]
وحدت از نگاه آیت‌الله اعرافی
آیت‌الله اعرافی طی سخنانی در مرکز خبر “جامعة المصطفی”، در 8 بهمن ماه 1391، دو خطر بزرگ جهان اسلام را مورد توجه قرار داد و گفت: «…امروز دو خطر بزرگ جهان اسلام را تهدید می‌کند، خطر اول تجزیه مرزهای کشورهای اسلامی است که این خطر در سودان که کشور بزرگ اسلامی بود اتفاق افتاد و به دو کشور تجزیه شد و همچنین این طرح دشمن در سوریه که محور مقاومت است و کشورهای ترکیه، پاکستان، بنگلادش و افغانستان دنبال می‌شود. تفرق مذهبی دومین خطر بزرگ کشورهای اسلامی از سوی دشمنان است. دشمنان به دنبال ایجاد اختلافات قومی و مذهبی در میان کشورهای اسلامی هستند تا توان و قدرت ایمانی و اسلامی را از امت اسلام بگیرند تا قدرت نفس کشیدن در مقابل آنها در منطقه باقی نماند اما شیعه و سنی هر چند افکار متفاوتی دارند هر دو از آن اسلامند و باید وحدت و همبستگی خود را حفظ کنند…»[۲]