|
|
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| <div class="wikiInfo">[[پرونده:Mazari.jpg|بندانگشتی|عبدالعلی مزاری]]
| | {{جعبه اطلاعات شخصیت |
| | | عنوان = عبدالعلی مزاری |
| | | تصویر = عبدالعلی مزاری.jpg |
| | | نام = عبدالعلی مزاری |
| | | نام‌های دیگر = |
| | | سال تولد = 1326 ش |
| | | تاریخ تولد = |
| | | محل تولد = ولایت بلخ، افغانستان |
| | | سال درگذشت = 1373 ش |
| | | تاریخ درگذشت = |
| | | محل درگذشت = |
| | | استادان = |
| | | شاگردان = |
| | | دین = |
| | | مذهب = |
| | | آثار = |
| | | فعالیت‌ها = دبیرکل حزب وحدت ملی افغانستان |
| | | وبگاه = |
| | }} |
| | ''' حجة‌الاسلام عبدالعلی مزاری''' از چهره‌های مشهور سیاسی و جهادی [[افغانستان]] و اولین دبیرکل حزب شیعی وحدت اسلامی افغانستان بود که توسط [[طالبان]] به شهادت رسید. |
| | == ولادت == |
| | عبدالعلی مزاری در سال ۱۳۲۶ش در شهر چارکنت در ولایت بلخ افغانستان متولد شد. |
| | == تحصیلات == |
| | عبدالعلی مزاری پس از اتمام دوره سربازی به زادگاه خود بازگشت و مشغول ادامه تحصیل در مدرسه شیخ سلطان در مزار شریف شد. اما اوایل بهار ۱۳۵۱ش برای ادامه تحصیل از افغانستان خارج شد و پس از سفر به عراق و زیارت عتبات عالیات در نجف و کربلا، در حوزه علمیه قم اقامت کرد؛ مزاری در ایران همزمان با تحصیل به پخش کتاب‌های اسلامی و انقلابی و امور تبلیغی می‌پرداخت. او از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ش در قم مشغول به تحصیل بود. |
| | مزاری در ۱ تیر(سرطان) ۱۳۵۹ش از امام خمینی اجازه دریافت و مصرف وجوهات شرعی را در مزار شریف و مناطق اطراف دریافت نمود. |
|
| |
|
| {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| | == فعالیتهای سیاسی == |
| !نام
| | اولین فعالیتهای سیاسی عبدالعلی مزاری در قالب حزبی را می‌توان مربوط به سال ۱۳۵۳، در حزب حسینی دانست. ایجاد و برپایی حکومت اسلامی و مبارزه بر اساس مبانی اسلامی، از رویکردهای اصلی مزاری در حزب حسینی بوده است. |
| !عبدالعلی مزاری
| | پس از انقلاب اسلامی ایران و تشدید مبارزات مردم افغانستان در سال ۱۳۵۷ش سازمان نصر افغانستان از ائتلاف گروه‌هایی همچون روحانیت نوین، گروه مستضعفین و حزب حسینی تشکیل شد و در فرردین ۱۳۵۸ اعلام موجودیت کرد. این سازمان از اندیشه‌های امام خمینی پیروی می‌کرد و عبدالعلی مزاری، محمدکریم خلیلی، عزیزالله شفق، یوسف واعظی، محمد ناطقی و... عضو شورای رهبری آن بودند. |
| |-
| |
| |نام‌های دیگر
| |
| |منادی وحدت
| |
| |-
| |
| |ملیت
| |
| |افغانستان
| |
| |-
| |
| |رشته های فعالیت
| |
| |اقتصاد اسلامی، روابط بین الملل
| |
| |-
| |
| |متولد
| |
| |1343
| |
| |-
| |
| |محل تولد
| |
| |بدخشان افغانستان
| |
| |-
| |
| |شهادت
| |
| |1399 کابل افغانستان
| |
| |-
| |
|
| |
|
| |}
| | مزاری که پس از کودتای کمونیست‌ها افغانستان را ترک کرده بود، در سال ۱۳۵۸ پس از شدت گرفتن جنبش مردم بر ضد کمونیست‌ها و نیروهای شوروی به افغانستان بازگشت و در چهارکنت مشغول سازماندهی مبارزه با نیروهای دولتی شد. او سپس به ایران رفت و تا سال ۱۳۶۵ در ایران ماند. |
| </div>
| |
| ''' حجة الاسلام عبدالعلی مزاری''' از عالمان شیعه و رهبران سیاسی افغانستان بود که توسط طالبان به شهادت رسید
| |
| ==ولادت==
| |
| محمد ایاز نیازی در سال 1343 در یمگان بدخشان افغانستان به دنیا آمد.
| |
| ==فعالیتهای دینی==
| |
| دکتر نیازی با دعوت جامعه اسلامی به ارزش های انسان و اخوت اسلامی خار چشم دشمنان مردم مسلمان افغانستان بود. شهید نیازی توانسته بود در شرایط امروز که هجوم فرهنگ بیگانه بر تفکر عده‌ای از جوانان افغانستان تأثیر گذاشته است جمع زیادی از جوانان را متوجه مسئولیت های دینی شان نماید. چنانکه در روزهای جمعه در مسجد جامع وزیر اکبرخان بیشتر از صدها نمازگذار تجمع می کردند که بیش از هفتاد درصد این جماعت را قشر جوان تشکیل می داد.
| |
| بیشترین مخاطبین این شخصیت والای جامعه اسلامی چه در حلقات دینی و چه در خطبه های نماز های جمعه جوانان بودند. او همچنین از طریق برخی از تلویزیون‌های محلی افغانستان برنامه‌های دینی اجرا می‌کرد و به پرسش‌های مخاطبان پاسخ می‌گفت.
| |
| ==شخصیت تقریبی==
| |
| دکتر شهید دیدگاه تقریبی و مصالحه آمیز داشت و مردم و همه گروه ها را به [[وحدت]]، اتحاد، همدلی و همدیگر پذیری تشویق و ترغیب می کرد. تا همه زیر یک چتر و نظام واحد افغانستان آزاد و اسلامی به زندگی صلح آمیز ادامه دهند.
| |
| سخنگوی شورای علمای شیعه افغاستان حجت‌الاسلام والسلمین محمد فیاض ارزگانی درباره شخصیت تقریبی ایشان گفته است: مولوی دکتر محمد ایاز نیازی استاد دانشگاه و امام مسجد وزیر محمد اکبر خان کابل، در برابر مفاسد و جریان‌های افراطی موضع مشخص و روشن داشت و به دعوت مردم به وحدت اسلامی و اتحاد تاکید می‌کرد.
| |
| این عضو شورای علمای شیعه افغانستان با بیان اینکه، استاد نیازی تفرقه و نفاق مذهبی را به شدت رد می‌کرد، اظهار داشت: امام مسجد وزیرمحمد اکبر خان در تبلیغات و سخنرانی‌های خود در نمازهای جمعه و جماعات اهمیت فوق‌العاده به هماهنگی و اخوت میان مذاهب اسلامی در محور دین قائل بود و به پرهیز از روحیه تفرقه، نفرت و تکفیر تاکید می‌کرد.
| |
| فیاض ارزگانی تاکید کرد: کسانی‌که چهره‌ها و شخصیت‌های تاثیرگذار تقریبی و معتدل را مانع افراط‌گرایی خودشان می‌دانند چنین جنایت‌های غیرانسانی را مرتکب می‌شوند.
| |
| [[لطف الله حق‌پرست]] عضو [[شورای اخوت اسلامی افغانستان]] در مصاحبه با خبرگزاری صدای افغان( آوا( در مورد شخصیت دکتر نیازی چنین گفت: شهید نیازی با اینکه از علمای اهل سنت بود، اما در میان شیعان افغانستان نیز جایگاه ویژه‌ای داشت، واکنش‌ها درفضای مجازی و حقیقی پس از شهادت او به خوبی نشان داد که او متعلق به تمام پیروان مذاهب قبول شده در افغانستان بوده است.
| |
| او دلیل محبوبیت شهید نیازی را وسعت اندیشه، سعه صدر، رفتار اعتدال‌گرایانه و نداشتن تعصب قومی و مذهبی دانست و گفت که "در میان اهل تسنن و تشیع، شخصیت‌هایی بودند و هستند که فراتر از محدوده مذهب بلکه در سطح کل اسلام فکر می کنند، اما متاسفانه تعدادشان اندک است."
| |
| این عالم دینی بیان کرد که کسی که مسائل قومی، مذهبی، سمتی، نژادی و حزبی را دامن نمی زند و همواره از اتحاد و اخوت صلح و اعتدال سخن می‌گوید، متعلق به همه مسلمانان جهان است و همه هم او را دوست دارند.
| |
| ایاز نیازی، از جمله چهره‌های مذهبی بود که از حملات [[داعش]] انتقاد می‌کرد و در عین حال حضور و حملات نیروهای خارجی بر مواضع ملکی (غیرنظامی) را در خطابه‌های خود به باد انتقاد می‌گرفت
| |
| [[مولوی سید عبدالهادی هدایت]] رئیس [[بنیاد دعوت اسلامی علمای افغانستان]] و از نزدیکان شهید دکتر نیازی در مورد شخصیت و جایگاه ایشان می گوید: از ۳۰ سال پیش تا به حال با شناختی که از ایشان داشتیم ایشان از اخلاق نیک، روحیه بلند دعوت و بیدارگری چه در عنفوان جوانی و چه سالیان اخیر برخوردار بودند، دکتر شهید به یقین از سرمایه های بزرگ فکری اسلامی و معنوی دینی در کشور بودند نه تنها در سالیان اخیر، بلکه در جریان سال های تحصیل و جهاد و هجرت جوان پرتلاش و دعوت گر معتدل بودند حلقات و طیف های مختلف در میان طلبه های دینی در دارالحفاظ ها، پوهنتون، مکاتب، مدارس جایگاه به خصوص خود را داشتند رسالتی را که در راستای دعوت گری در پانزده سال اخیر ایفا کردند بی نظیر بود. از جمله کسانی بود که هدفمندانه برای تطبیق آرمان ها و اهداف بنیان گذاران نهضت اسلامی تلاش کرده در کنار رهبران بزرگ جهادی کشور نخبه های دینی جایگاه برجسته داشتند به خصوص در میان مردم و جهان اسلام از شخصیت قابل احترام بودند. بایدگفت دکتر نیازی با ظرفیت بلند علمی دینی و اسلامی در شمار دعوتگران بزرگ قرار داشت در جهان سلام جایگاه بخصوص را احراز نموده بودند.
| |
| ==ویژگیهای شخصیتی==
| |
| مولوی کمال‌الدین حامد استاد دانشگاه نیز در گفتگویی با خبرگزاری صدای افغان( آوا( گفت که دکتر نیازی دارای سه ویژگی مهم بود که متاسفانه اکثر از علما به خصوص علمای اهل سنت امروز فاقد آن هستند.
| |
| به گفته وی، اولین ویژگی شهید نیازی این بود که هیچگاه وارد مباحث اختلاف برانگیز مذهبی میان شیعه و سنی نمی‌شد و همه فعالیت‌هایش در مسائل، فقهی عبادی و اخلاقی و تاریخ اسلام بود.
| |
| وی خاطرنشان کرد که آقای نیازی در طی نزدیک به دو دهه از فعالیت خود هیچگاه سخن اختلاف برانگیز که بار منفی داشته باشد و باعث اختلافت مذهبی گردد، نگفت و همواره محاسبه دقیق داشت و درک می کرد که ما به جای اینکه انرژی خود را صرف به کرسی نشاندن مسائل اختلافی کنیم، باید برای گفتگوی مشترک و همزیستی مسالمت آمیز به خصوص میان مذاهب اسلامی تلاش کنیم.
| |
| به گفته حامد، هر چند برخلاف دیگر کشورها، در افغانستان سابقه جنگ مذهبی وجود ندارد، اما در این اواخر اندیشه‌های افراطی البته به صورت پراکنده شکل گرفته که خطرآفرین است و اگر این تفکر از زبان امثال شهید نیازی بسط داده و تبدیل به یک سیستم روش‌مند درجهت اختلافات مذهبی می‌شد، دیگر قابل جمع نبود.
| |
| او اظهار داشت که خوشبختانه آقای نیازی و امثال او نه تنها که از قضایایی اندیشه افراطیت بدور بودند، بلکه آگاهانه موضع گیری جدی می‌کرد. | |
| این عالم دین گفت که ویژگی دوم شهید نیازی که جایگاه اورا در میان اقوام و پیروان مذاهب مختلف بلند برده بود، این بود که همیشه با زبان جذاب و قابل فهم پیش از اینکه مردم را از مشکلات قومی و مذهبی بترساند، به راه حل ها می پرداخت و به گذر از اختلافات توجه می کرد، درحالی که بسیاری از علما در بزرگ سازی مشکلات، سلیقه خوب دارند، اما راه حل و ابتکار برای بیرون رفت از معضل ندارند به همین دلیل به جای اینکه عده ای را به اسلام جذب کنند، از اسلام و ارزش‌های دینی دور می‌کنند.
| |
| ویژگی سوم شهید نیازی دور بودن او از زدوبندهای سیاسی بود، با اینکه یگانه منتقد سرسخت از اعمال و نارسایی‌های حکومت داشت و از طریق منبر و خطابه آنرا اظهار می‌کرد، اما عملاً از سیاست گذاری های که درقالب دین پیاده نمی‌شد، دور بود.
| |
| ==شهادت==
| |
| دکتر نیازی شامگاه سه شنبه 13خردادماه ۱۳۹۹ در پی انفجاری که در مسجد وزیر اکبر خان رخ داد زخمی شد.
| |
| ساعاتی بعد سخنگوی وزارت داخله افغانستان اعلان کرد «مولوی ایاز نیازی که در انفجار شام امروز مجروح گردیده بود، به شهادت رسید.
| |
| مراسم تشییع جنازه ی وی در روز پنج شنبه15 خرداد برگزار شد و شمار زیادی از مردم به همراه چهره های سیاسی و مقام های حکومتی در آن شرکت کردند. نماز جنازه در یک استادیوم فوتبال در شرق کابل تحت تدابیر شدید امنیتی برگزار گردید و سپس پیکر او در همان مسجدی که به شهادت رسیده بود، دفن گردید.
| |
| به گزارش خبرگزاری اسوشیتدپرس، گروه داعش روز پنج‌شنبه، ۱۵ خرداد با نشر بیانیه‌ای در وب سایت متعلق به این گروه با «مرتد» اعلام کردن دکتر ایاز نیازی ، مسئولیت این انفجار و ترور ناجوانمردانه را به عهده گرفت.
| |
| ==واکنش ها نسبت به شهادت دکتر نیازی==
| |
| [[حامد کرزای]] رئیس‌جمهوری پیشین افغانستان، درگذشت دکتر نیازی را «ضایعه بزرگ و جبران ناپذیر» خوانده و از شهادت او ابراز تاسف کرد.
| |
| محمد اشرف غنی،رئیس‌جمهور افغانستان، پس از اطلاع از این حادثه ، این واقعه را محکوم کرد. وی در واکنش به این رویداد، گفت که حمله بر مساجد، تکایا، شفاخانه‌ها، غیرنظامیان و تأسیسات عامه، جنایت ضد بشری است. غنی، به نهادهای مربوطه دستور داده است تا این رویداد را به گونهی همه‌جانبه مورد بررسی قرار دهند.
| |
| [[عبدالله عبدالله]] رئیس شورای عالی مصالحه ی ملی، این حمله را بزدلانه، دشمنی آشکار با دین اسلام، جامعهی مذهبی و تمام مردم افغانستان دانست. وی، از دکتر ایاز نیازی، به عنوان دانشمند شهیر، عالم متقی، روحانی پرهیزگار و خطیب خیرخواه یاد کرد و کشته شدن او را ضایعه جبران‌ناپذیر برای جامعه علمی- مذهبی افغانستان دانست و در صفحهی فیسبوکش نوشت که: «او همواره بر صلح، ثبات و پایان جنگ و خونریزی در کشور تاکید می‌ورزید.»
| |
| [[امرالله صالح]]، معاون اول ریاست‌جمهوری، در واکنش به این رویداد، نوشت که طالب‌ها نمی‌توانند با نوشتن دو جمله خود را از این جنایت و ترور برائت دهند؛ زیرا این گروه، مخترع و آغازگر عمل زشت انفجار در مسجد، قتل عام علمای دین که بیرون از پاکستان درس خوانده‌اند، انتحار علیه شخصیت‌های قومی، سیاسی و علمی در کشور اند.
| |
| سرور دانش، معاون دوم ریاست‌جمهوری نیز در واکنش به این رویداد، گفت: که تروریست‌ها، از هیچ نوع عمل ضدانسانی و ضد اسلامی دریغ نمی‌کنند و هنوز هم میل سیری‌ناپذیر در کشتار و جنایت دارند.
| |
| دانش افزود: «هیچ گروه تروریستی و افراطی که بساط کشتار و خشونت را در میان مسلمانان گسترده و بنیاد نهاده است نمی‌تواند خود را از این جنایت ضد بشری برائت دهد؛ زیرا این عمل در ادامه همه جنایت‌های صورت گرفته است که سال ها است دامن مردم مظلوم و مسلمان ما را گرفته است و تا کنون ده‌ها هزار انسان بی گناه را در راستای منافع بیگانگان و دشمنان افغانستان به خاک و خون کشیده است».
| |
| معاون دوم ریاست‌جمهوری، نیز گفت که دکتر نیازی هیچ گناهی جز تفکر اعتدال‌گرایی نداشت و تنها مخالف افراطیت و کشتار مردم مسلمان به وسیله ترور و اقدامات ضد بشری بود. به گفته او، دکتر نیازی قربانی تفکر روشن و اسلامی خود شد.
| |
| وزارت داخله افغانستان نیز، کشته شدن دکتر ایاز نیازی را ضایعه بزرگ برای افغانستان دانسته و تأکید کرد که این رویداد را به گونه جدی مورد بررسی قرار داده و عاملان آن را مجازات خواهد کرد.
| |
| ==واکنشهای خارجی==
| |
| علاوه بر آن [[ذبیح الله مجاهد]] سخنگوی گروه طالبان هم ضمن محکوم کردن این حادثه، آن را “جنایتی بزرگ” خواند.
| |
| سفیر آمریکا در افغانستان نیز این حمله را محکوم کرده و ضمن ابراز همدردی با خانواده آقای نیازی گفت که "مسجد محل عبادت و عشق به خدا است، نه خشونت و مرگ!"
| |
| سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز حمله را تررویستی خواند و اقدام تروریستی گروه‌های تکفیری که منجر به کشته شدن دکتر محمد ایاز نیازی، به شدت محکوم کرده و با خانواده نیازی مرحوم و دولت و ملت افغانستان ابراز همدردی کرد.
| |
| دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی جناب حجة الاسلام و المسلمین [[دکتر شهریاری]] نیز در پیامی ضمن این که از ایشان به عنوان یکی از چهره‌های ممتاز فرهنگی و از پیشتازان مقوله وحدت و اخوت مسلمین یاد کرد شهادت ایشان را نوعی توطئه برای حذف و ترور چهره‌های اثرگذار تقریبی و فرهیخته از سوی استکبار و ایادی آنها در منطقه دانست.
| |
| <ref>خبر گزاری صدای افغان (آوا)</ref>
| |
| <ref>خبرگزاری پارس تودی</ref>
| |
| <ref>روزنامه انیس</ref>
| |
| <ref>خبرگزاری افق</ref>
| |
| <ref>خبرگزاری تقریب</ref>
| |
| <ref>دویچه وله دری</ref>
| |
|
| |
|
| | عبدالعلی مزاری اوایل ۱۳۶۵ به افغانستان بازگشت و در شرایطی که توانسته بود قدرت و نفوذ خود را به تدریج در سازمان نصر افزایش دهد و به برجسته‌ترین رهبر سازمان تبدیل شود، تلاش فراوانی برای متحد کردن گروه‌های شیعی به کار بست. وی در این سال‌ها مقدمات تشکیل حزب وحدت ملی افغانستان را فراهم کرد و حزب وحدت پس از آغاز رهبری مزاری، به مطرح‌ترین حزب شیعه افغانستان تبدیل شد و بامیان، ستاد مرکزی حزب و مرکز تصمیم‌گیری‌های مهم سیاسی و نظامی شد. |
|
| |
|
| | پس از آنکه مجاهدان در اردیبهشت ۱۳۷۱ش توانستند دولت کمونیستی نجیب‌الله را ساقط کنند و وارد کابل گردند، نیروهای حزب وحدت اسلامی در مناطق شیعه‌نشین کابل مستقر شد. این حزب پس از تشکیل دولت اسلامی مجاهدین در این دولت عضو بود و با گروه‌های اصلی آن روابط حسنه داشت. اما پس از عدم پایبندی آنان به توافق‌نامه‌ها بویژه عدم واگذاری کامل سهم شیعیان هزاره در دولت، حزب وحدت به رهبری مزاری تصمیم گرفت از دولت خارج شود. پس از آن بود که مناطق شیعه‌نشین کابل زیر حملات نیروهای ربانی و مسعود و نیروهای حزب اتحاد اسلامی به فرماندهی عبدالرسول سیاف ـ با اندیشه‌های وهابی ـ قرار گرفت. در یکی از بزرگ‌ترین این حملات در ۲۲ بهمن(حوت) ۱۳۷۱ش، در محله افشار در غرب کابل، صدها تن از ساکنان غیرنظامی هزاره و شیعه این محله قتل عام شد. |
|
| |
|
| | == شهادت == |
| | پس از ظهور طالبان و رشد سریع آن که با تصرف مناطق جنوبی و رسیدن به کابل ادامه یافت؛ درگیری نیروهای برهان‌الدین ربانی، احمدشاه مسعود و متحدین‌ش با حزب وحدت اسلامی شدت یافت. مزاری برای ایجاد درگیری بین این نیروها و طالبان و نیز به دلیل خوش‌بینی به طالبان ـ که افکار واقعی خود را تا آن زمان آشکار نکرده بود ـ تصمیم گرفت موافقت‌نامه‌ای با این گروه امضا کند. مزاری به توافق عمل کرد، اما طالبان با ورود به کابل در پی خلع سلاح کامل سربازان حزب وحدت و تصرف همه مناطق تحت کنترل آنان برآمد. سپس رهبر حزب وحدت و برخی از یاران نزدیکش را دستگیر کرده و به قندهار فرستاد. مزاری در ۲۲ اسفند (حوت) ۱۳۷۳ش در بین راه و در هلی‌کوپتر همراه یارانش توسط طالبان شهید شد. |
|
| |
|
| =پانویس= | | == واکنش‌ها پس از شهادت مزاری == |
| {{پانویس|2}} | | مزاری پس از شهادت به نماد مظلومیت، مقاومت و مبارزه هزاره‌ها تبدیل شده و موج نیرومندی از احساسات مردم را برانگیخت. سروده‌های بسیاری در رثای او گفته شد. برخی این سروده‌ها را از جهت حجم و کیفیت در نوع خود کم‌نظیر و حتی بی‌سابقه دانسته و ادعا کرده‌اند که «در تاریخ معاصر و حتی شاید گذشته افغانستان، در سوگ هیچ شخصیتی این اندازه شعر سروده نشده است. |
| | در ۲۱ اسفند (حوت) ۱۳۹۴ش [[محمد اشرف غنی]]، رییس‌جمهور افغانستان، عبدالعلی مزاری را در فرمان رسمی ملقب به «شهید وحدت ملی افغانستان» کرد و روز ۲۲ اسفند به نام وی در تقویم رسمی افغانستان درج گردید.<ref>https://fa.wikishia.net/view</ref> |
| | |
| | == پانویس == |
| | {{پانویس}} |
| | | |
| [[رده: عالمان اهل سنت]] | | [[رده:شخصیت‌ها]] |
| [[رده: عالمان وحدت گرا]] | | [[رده:شخصیت‌های شیعه]] |
| | [[رده:افغانستان]] |
| عبدالعلی مزاری |
|---|
 |
| نام کامل | عبدالعلی مزاری |
|---|
|
| سال تولد | 1326 ش، ۱۹۴۸ م، ۱۳۶۷ ق |
|---|
| محل تولد | ولایت بلخ، افغانستان |
|---|
| سال درگذشت | 1373 ش، ۱۹۹۵ م، ۱۴۱۵ ق |
|---|
| فعالیت‌ها | دبیرکل حزب وحدت ملی افغانستان |
|---|
|
حجة‌الاسلام عبدالعلی مزاری از چهره‌های مشهور سیاسی و جهادی افغانستان و اولین دبیرکل حزب شیعی وحدت اسلامی افغانستان بود که توسط طالبان به شهادت رسید.
ولادت
عبدالعلی مزاری در سال ۱۳۲۶ش در شهر چارکنت در ولایت بلخ افغانستان متولد شد.
تحصیلات
عبدالعلی مزاری پس از اتمام دوره سربازی به زادگاه خود بازگشت و مشغول ادامه تحصیل در مدرسه شیخ سلطان در مزار شریف شد. اما اوایل بهار ۱۳۵۱ش برای ادامه تحصیل از افغانستان خارج شد و پس از سفر به عراق و زیارت عتبات عالیات در نجف و کربلا، در حوزه علمیه قم اقامت کرد؛ مزاری در ایران همزمان با تحصیل به پخش کتاب‌های اسلامی و انقلابی و امور تبلیغی می‌پرداخت. او از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ش در قم مشغول به تحصیل بود.
مزاری در ۱ تیر(سرطان) ۱۳۵۹ش از امام خمینی اجازه دریافت و مصرف وجوهات شرعی را در مزار شریف و مناطق اطراف دریافت نمود.
فعالیتهای سیاسی
اولین فعالیتهای سیاسی عبدالعلی مزاری در قالب حزبی را می‌توان مربوط به سال ۱۳۵۳، در حزب حسینی دانست. ایجاد و برپایی حکومت اسلامی و مبارزه بر اساس مبانی اسلامی، از رویکردهای اصلی مزاری در حزب حسینی بوده است.
پس از انقلاب اسلامی ایران و تشدید مبارزات مردم افغانستان در سال ۱۳۵۷ش سازمان نصر افغانستان از ائتلاف گروه‌هایی همچون روحانیت نوین، گروه مستضعفین و حزب حسینی تشکیل شد و در فرردین ۱۳۵۸ اعلام موجودیت کرد. این سازمان از اندیشه‌های امام خمینی پیروی می‌کرد و عبدالعلی مزاری، محمدکریم خلیلی، عزیزالله شفق، یوسف واعظی، محمد ناطقی و... عضو شورای رهبری آن بودند.
مزاری که پس از کودتای کمونیست‌ها افغانستان را ترک کرده بود، در سال ۱۳۵۸ پس از شدت گرفتن جنبش مردم بر ضد کمونیست‌ها و نیروهای شوروی به افغانستان بازگشت و در چهارکنت مشغول سازماندهی مبارزه با نیروهای دولتی شد. او سپس به ایران رفت و تا سال ۱۳۶۵ در ایران ماند.
عبدالعلی مزاری اوایل ۱۳۶۵ به افغانستان بازگشت و در شرایطی که توانسته بود قدرت و نفوذ خود را به تدریج در سازمان نصر افزایش دهد و به برجسته‌ترین رهبر سازمان تبدیل شود، تلاش فراوانی برای متحد کردن گروه‌های شیعی به کار بست. وی در این سال‌ها مقدمات تشکیل حزب وحدت ملی افغانستان را فراهم کرد و حزب وحدت پس از آغاز رهبری مزاری، به مطرح‌ترین حزب شیعه افغانستان تبدیل شد و بامیان، ستاد مرکزی حزب و مرکز تصمیم‌گیری‌های مهم سیاسی و نظامی شد.
پس از آنکه مجاهدان در اردیبهشت ۱۳۷۱ش توانستند دولت کمونیستی نجیب‌الله را ساقط کنند و وارد کابل گردند، نیروهای حزب وحدت اسلامی در مناطق شیعه‌نشین کابل مستقر شد. این حزب پس از تشکیل دولت اسلامی مجاهدین در این دولت عضو بود و با گروه‌های اصلی آن روابط حسنه داشت. اما پس از عدم پایبندی آنان به توافق‌نامه‌ها بویژه عدم واگذاری کامل سهم شیعیان هزاره در دولت، حزب وحدت به رهبری مزاری تصمیم گرفت از دولت خارج شود. پس از آن بود که مناطق شیعه‌نشین کابل زیر حملات نیروهای ربانی و مسعود و نیروهای حزب اتحاد اسلامی به فرماندهی عبدالرسول سیاف ـ با اندیشه‌های وهابی ـ قرار گرفت. در یکی از بزرگ‌ترین این حملات در ۲۲ بهمن(حوت) ۱۳۷۱ش، در محله افشار در غرب کابل، صدها تن از ساکنان غیرنظامی هزاره و شیعه این محله قتل عام شد.
شهادت
پس از ظهور طالبان و رشد سریع آن که با تصرف مناطق جنوبی و رسیدن به کابل ادامه یافت؛ درگیری نیروهای برهان‌الدین ربانی، احمدشاه مسعود و متحدین‌ش با حزب وحدت اسلامی شدت یافت. مزاری برای ایجاد درگیری بین این نیروها و طالبان و نیز به دلیل خوش‌بینی به طالبان ـ که افکار واقعی خود را تا آن زمان آشکار نکرده بود ـ تصمیم گرفت موافقت‌نامه‌ای با این گروه امضا کند. مزاری به توافق عمل کرد، اما طالبان با ورود به کابل در پی خلع سلاح کامل سربازان حزب وحدت و تصرف همه مناطق تحت کنترل آنان برآمد. سپس رهبر حزب وحدت و برخی از یاران نزدیکش را دستگیر کرده و به قندهار فرستاد. مزاری در ۲۲ اسفند (حوت) ۱۳۷۳ش در بین راه و در هلی‌کوپتر همراه یارانش توسط طالبان شهید شد.
واکنش‌ها پس از شهادت مزاری
مزاری پس از شهادت به نماد مظلومیت، مقاومت و مبارزه هزاره‌ها تبدیل شده و موج نیرومندی از احساسات مردم را برانگیخت. سروده‌های بسیاری در رثای او گفته شد. برخی این سروده‌ها را از جهت حجم و کیفیت در نوع خود کم‌نظیر و حتی بی‌سابقه دانسته و ادعا کرده‌اند که «در تاریخ معاصر و حتی شاید گذشته افغانستان، در سوگ هیچ شخصیتی این اندازه شعر سروده نشده است.
در ۲۱ اسفند (حوت) ۱۳۹۴ش محمد اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان، عبدالعلی مزاری را در فرمان رسمی ملقب به «شهید وحدت ملی افغانستان» کرد و روز ۲۲ اسفند به نام وی در تقویم رسمی افغانستان درج گردید.[۱]
پانویس
