افزودن پیوند

    تفاهمات اسلامی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (Javadi صفحهٔ تفاهمات اسلامی را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به تفاهمات اسلامی (مقاله) منتقل کرد)
     
    (۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    یکی از عوامل اصلی تفرقه و تشتت در جهان اسلام سوء‌تفاهم یا عدم تفاهمات مسلمانان با یکدیگر است. در متن ذیل که حاصل دو درس از دروس [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] تحت عنوان تفاهمات اسلامی است مباحث ارزشمندی در این زمینه مطرح گردیده است. از جمله آنکه ایشان با استناد به قرآن و احادیث معتقد است که یکی از هدف‌های اسلام که از مسلمین تأمین آن را خواسته، اتحاد و اتفاق مسلمین است.


    <div class="wikiInfo">
    == تفاهمات اسلامی ‏==
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    !عنوان مقاله!! data-type="authorName" |تفاهمات اسلامی
    |-
    |زبان مقاله
    | data-type="authorfatherName" |فارسی
    |-
    |نویسنده
    | data-type="authorBirthPlace" |استاد شهید مرتضی مطهری
    |-


    |}
    حسن تفاهم یعنی یکدیگر را خوب فهمیدن و سوءتفاهم یعنی یکدیگر را بد فهمیدن.
    </div>
    یکی از عوامل اصلی تفرقه و تشتت در جهان اسلام سوء‌تفاهم یا عدم تفاهمات مسلمانان با یکدیگر است. در متن ذیل که حاصل دو درس از دروس شهید مطهری تحت عنوان تفاهمات اسلامی است مباحث ارزشمندی در این زمینه مطرح گردیده است . از جمله آنکه ایشان با استناد به قرآن و احادیث معتقد است که يكى از هدفهاى اسلام كه از مسلمين تأمين آن را خواسته، اتحاد و اتفاق مسلمين است.
    ==تفاهمات اسلامى‏==


    حسن تفاهم يعنى يكديگر را خوب فهميدن و سوءتفاهم يعنى يكديگر را بد فهميدن.
    بدیهی است که خوب فهمیدن به این است که افراد یکدیگر را آن طور که هستند بفهمند و بد فهمیدن به این است که یکدیگر را آن طور که هستند نفهمند بلکه درباره یکدیگر دچار یک نوع توهماتی بوده باشند،


    بديهى است كه خوب فهميدن به اين است كه افراد يكديگر را آن طور كه هستند بفهمند و بد فهميدن به اين است كه يكديگر را آن طور كه هستند نفهمند بلكه درباره يكديگر دچار يك نوع توهماتى بوده باشند،
    و البته این کلمه در جایی گفته می‏‌شود که توهماتی که افراد درباره یکدیگر دارند از نوع سوء‌ظن باشد یعنی در زمینه «بدی» بوده باشد. اما اگر در زمینه خوبی‌ها و از نوع حسن‌ظن‏‌های غلط بوده باشد سوءتفاهم نامیده نمی‏‌شود؛


    و البته اين كلمه در جايى گفته مى‏‌شود كه توهماتى كه افراد درباره يكديگر دارند از نوع سوء ظن باشد يعنى در زمينه «بدى» بوده باشد. اما اگر در زمينه خوبيها و از نوع حسن ظن‏هاى غلط بوده باشد سوءتفاهم ناميده نمى‏‌شود؛
    یعنی اگر دو نفر به غلط درباره یکدیگر حسن عقیده پیدا کنند گفته نمی‏‌شود که این دو نفر نسبت به یکدیگر سوءتفاهم پیدا کرده‌‏اند.


    يعنى اگر دو نفر به غلط درباره يكديگر حسن عقيده پيدا كنند گفته نمى‏‌شود كه اين دو نفر نسبت به يكديگر سوءتفاهم پيدا كرده‌‏اند.
    سوءتفاهم در هر موردی و نسبت به هر شخصی بد است، زیرا موجب گمراهی و ضلالت است.


    سوءتفاهم در هر موردى و نسبت به هر شخصى بد است، زيرا موجب گمراهى و ضلالت است.
    اگر فرض کنیم دو نفر از هر لحاظ ضد یکدیگرند مثلًا یکی خداپرست است و دیگری مادی، باز خوب است که میان آنها حسن تفاهم برقرار باشد و یکدیگر را آن طور که هستند درک کنند نه اینکه هرکدام نسبت به دیگری سوءظن‌‏ها و تصورات غلطی داشته باشد.
    مجموعه آثار استاد شهید مطهری (حج)، ج‏25، ص: 38


    اگر فرض كنيم دو نفر از هر لحاظ ضد يكديگرند مثلًا يكى خداپرست است و ديگرى مادى، باز خوب است كه ميان آنها حسن تفاهم برقرار باشد و يكديگر را آن طور كه هستند درك كنند نه اينكه هركدام نسبت به ديگرى سوءظن‌‏ها و تصورات غلطى داشته باشد.
    یکی از ابتلائات مسلمین این است که گذشته از اینکه از لحاظ پاره‌‏ای معتقَدات تفرق و تشتت پیدا کرده‌‏اند و مذهب‌ها و فرقه‌‏ها در میان آنها پیدا شده است دچار سوء تفاهمات زیادی نسبت به یکدیگر می‌باشند؛
    مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى (حج)، ج‏25، ص: 38


    يكى از ابتلائات مسلمين اين است كه گذشته از اينكه از لحاظ پاره‏اى معتقَدات تفرق و تشتت پيدا كرده‏اند و مذهبها و فرقه‌‏ها در ميان آنها پيدا شده است دچار سوء تفاهمات زيادى نسبت به يكديگر مى‏باشند؛
    یعنی گذشته از پاره‌‌ای اختلافات عقیده‏‌ای دچار توهمات بیجای بسیاری درباره یکدیگر می‏‌باشند.


    يعنى گذشته از پاره‏ اى اختلافات عقيده‏ اى دچار توهمات بيجاى بسيارى درباره يكديگر مى‏ باشند.
    در گذشته و حاضر آتش‌افروزانی بوده و هستند که کوشش‏شان بر این بوده و هست که بر بدبینی‏‌های مسلمین نسبت به یکدیگر بیفزایند.


    در گذشته و حاضر آتش افروزانى بوده و هستند كه كوشش‏شان بر اين بوده و هست كه بر بدبينى‏هاى مسلمين نسبت به يكديگر بيفزايند.
    تهدیدی که از ناحیه سوء تفاهمات بیجا و خوب درک نکردن یکدیگر متوجه مسلمین است بیش از آن است که از ناحیه خود اختلافات مذهبی متوجه آنهاست.  


    تهديدى كه از ناحيه سوء تفاهمات بيجا و خوب درك نكردن يكديگر متوجه مسلمين است بيش از آن است كه از ناحيه خود اختلافات مذهبى متوجه آنهاست.
    مسلمانان از نظر اختلافات مذهبی طوری نیستند که نتوانند وحدت داشته باشند، نتوانند با یکدیگر برادر و مصداق‏ «انَّما الْمُؤْمِنون اخْوَةٌ» بوده باشند زیرا خدایی که همه پرستش می‌‏کنند یکی است،


    مسلمانان از نظر اختلافات مذهبى طورى نيستند كه نتوانند وحدت داشته باشند، نتوانند با يكديگر برادر و مصداق‏ «انَّما الْمُؤْمِنون اخْوَةٌ» بوده باشند زيرا خدايى كه همه پرستش مى‏كنند يكى است،
    همه می‏‌گویند: لا اله الّا اللّه‏، همه به رسالت محمد صلی الله علیه و آله ایمان دارند و نبوت را به او پایان‏‌یافته می‌‏دانند و دین او را خاتم ادیان می‌‏شناسند، همه قرآن را کتاب مقدس آسمانی خود می‌‏دانند و آن را تلاوت می‏‌کنند و قانون اساسی همه مسلمین می‌‏شناسند، همه به سوی یک قبله نماز می‏‌خوانند و یک بانگ به نام اذان بر می‌‏آورند، همه در یک ماه معین از سال که ماه رمضان است روزه می‌‏گیرند، همه روز فطر و اضحی را عید خود می‏‌شمارند،


    همه مى‏گويند: لا اله الّا اللّه‏، همه به رسالت محمد صلى الله عليه و آله ايمان دارند و نبوت را به او پايان‏يافته مى‏دانند و دين او را خاتم اديان مى‏شناسند، همه قرآن را كتاب مقدس آسمانى خود مى‏دانند و آن را تلاوت مى‏كنند و قانون اساسى همه مسلمين مى‏شناسند، همه به سوى يك قبله نماز مى‏خوانند و يك بانگ به نام اذان بر مى‏آورند، همه در يك ماه معين از سال كه ماه رمضان است روزه مى‏گيرند، همه روز فطر و اضحى را عيد خود مى‏شمارند،
    همه مراسم حج را مانند هم انجام می‌دهند و با هم در حرم خدا جمع می‏‌شوند و حتی همه خاندان نبوت را دوست می‏‌دارند و به آنها احترام می‏‌گذارند. اینها کافی است که دل‌های آنها را به یکدیگر پیوند دهد و احساسات برادری و اخوت اسلامی را در آنها برانگیزد.


    همه مراسم حج را مانند هم انجام مى‏دهند و با هم در حرم خدا جمع مى‏شوند، و حتى همه خاندان نبوت را دوست مى‏دارند و به آنها احترام مى‏گزارند. اينها كافى است كه دلهاى آنها را به يكديگر پيوند دهد و احساسات برادرى و اخوت اسلامى را در آنها برانگيزد.  
    ولی ...
    ولی امان از سوء تفاهمات، امان از توهمات و تصورات غلطی که فرق مختلف درباره یکدیگر دارند و امان از عواملی که کاری جز تیره‌‏تر کردن روابط مسلمانان ندارند.


    ولى ...
    ما در صدد این نیستیم که طرحی برای از بین بردن فرقه‌ها و مذاهب و بازگشت همه به اصل اسلام بریزیم، زیرا این، کاری است که اولًا از ما ساخته نیست و ثانیاً وحدت اسلامی متوقف بر این نیست که فرق و مذاهب از میان برود.
    ولى امان از سوء تفاهمات، امان از توهمات و تصورات غلطى كه فرق مختلف درباره يكديگر دارند و امان از عواملى كه كارى جز تيره‏تر كردن روابط مسلمانان ندارند.


    ما در صدد اين نيستيم كه طرحى براى از بين بردن فرقه ‏ها و مذاهب و بازگشت همه به اصل اسلام بريزيم، زيرا اين، كارى است كه اولًا از ما ساخته نيست و ثانياً وحدت اسلامى متوقف بر اين نيست كه فرق و مذاهب از ميان برود.
    جهات اختلاف فرق و مذاهب آن‏قدر زیاد نیست که مانع اخوت اسلامی بشود و جهات اشتراک آنها آن‏قدر زیاد و نیرومند است که می‌‏تواند آنها را به هم بپیوندد.


    جهات اختلاف فرق و مذاهب آن‏قدر زياد نيست كه مانع اخوت اسلامى بشود و جهات اشتراك آنها آن‏قدر زياد و نيرومند است كه مى‏تواند آنها را به هم بپيوندد.
    و نیز ما نمی‏‌خواهیم ادعا کنیم که تمام اختلافات مسلمین از نوع سوءتفاهم است. خیر، چنین ادعایی هم نداریم. همه اختلافات سوءتفاهم نیست، اگر بناست حل بشود به طریق دیگر غیر از رفع سوء تفاهمات باید حل شود.


    و نيز ما نمى‏خواهيم ادعا كنيم كه تمام اختلافات مسلمين از نوع سوءتفاهم است. خير، چنين ادعايى هم نداريم. همه اختلافات سوءتفاهم نيست، اگر بناست حل بشود به طريق ديگر غير از رفع سوء تفاهمات بايد حل شود.
    آنچه ما در صدد آن هستیم این است که شکاف‌هایی که ناشی از خوب درک نکردن یکدیگر است، از میان برود.  


    آنچه ما در صدد آن هستيم اين است كه شكافهايى كه ناشى از خوب درك نكردن يكديگر است، از ميان برود.  
    هدف ما این است که فرق و مذاهب اسلامی یکدیگر را آن طور که هستند بشناسند و تصور کنند، تصورات دروغ و وهمی را از خود نسبت به برادران خود دور کنند.


    هدف ما اين است كه فرق و مذاهب اسلامى يكديگر را آن طور كه هستند بشناسند و تصور كنند، تصورات دروغ و وهمى را از خود نسبت به برادران خود دور كنند.
    باید در چند قسمت بحث کنیم:


    1. یکی از هدف‌های اسلام که از مسلمین تأمین آن را خواسته است، اتحاد و اتفاق مسلمین است.
    2. یکی از فلسفه‌‏های فریضه حج محکم شدن پیوندها و تفاهم بیشتر افراد مسلمین است.
    3. بررسی انواع توهمات و سوء تفاهماتی که دیگران درباره ما شیعیان و بالاخص ایرانیان دارند
    4. بررسی سوء تفاهم‌هایی که از این طرف نسبت به برادران غیر شیعی وجود دارد
    5. راه‌های عملی برای کاستن و از میان بردن سوء تفاهم‌ها


    بايد در چند قسمت بحث كنيم:
    اما قسمت اول: هم قرآن کریم و هم احادیث نبوی و هم احادیثی که از ائمه اطهار رسیده است همه عنایت شدید دارند که وحدت مسلمین محفوظ بماند.


    1. يكى از هدفهاى اسلام كه از مسلمين تأمين آن را خواسته است، اتحاد و اتفاق مسلمين است.
    از قرآن شروع می‌‏کنیم:
    2. يكى از فلسفه ‏هاى فريضه حج محكم شدن پيوندها و تفاهم بيشتر افراد مسلمين است.
    3. بررسى انواع توهمات و سوء تفاهماتى كه ديگران درباره ما شيعيان و بالاخص ايرانيان دارند
    4. بررسى سوء تفاهمهايى كه از اين طرف نسبت به برادران غير شيعى وجود دارد
    5. راههاى عملى براى كاستن و از ميان بردن سوء تفاهمها


    اما قسمت اول: هم قرآن كريم و هم احاديث نبوى و هم احاديثى كه از ائمه اطهار رسيده است همه عنايت شديد دارند كه وحدت مسلمين محفوظ بماند.  
    الف. در سوره آل عمران، آیه 103 می‏‌فرماید: «وَ اعْتَصِموا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرّقوا» یعنی همه با هم ریسمان الهی را محکم بگیرید و پراکنده نشوید.


    از قرآن شروع مى‏كنيم:
    این آیه با کمال صراحت به موضوع «با هم» بودن و با هم دستورهای الهی را اجرا کردن و پراکنده اجرا نکردن توجه کرده است. اندک توجهی به مفهوم آیه می‏‌رساند که عنایت این کتاب آسمانی به این است که مسلمانان متفرق و پراکنده نباشند.


    ب. سوره آل عمران، آیه 105 که دنباله این آیه است (با یک آیه فاصله) می‏‌فرماید: «وَ لا تَکونوا کَالَّذینَ تَفَرَّقوا وَ اخْتَلَفوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ اولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ» یعنی شما مانند دیگران (پیروان سایر ادیان) مباشید که پس از آنکه‏ آیات روشن الهی برایشان آمد فرقه فرقه شدند و اختلاف پیدا کردند، برای چنین کسانی عذاب عظیم است.


    الف. در سوره آل عمران، آيه 103 مى‏فرمايد: «وَ اعْتَصِموا بِحَبْلِ اللَّهِ جَميعاً وَ لا تَفَرّقوا» يعنى همه با هم ريسمان الهى را محكم بگيريد و پراكنده نشويد.
    مفهوم این آیه نیز واضح است. این آیه مخصوصاً به تفرقات مذهبی یعنی فرقه فرقه شدن‏‌ها و مذاهب به وجود آمدن‏‌ها اشاره می‌کند، زیرا این نوع اختلافات از هر نوع دیگر خطرناک‌‏تر است.


    اين آيه با كمال صراحت به موضوع « با هم » بودن و با هم دستورهاى الهى را اجرا كردن و پراكنده اجرا نكردن توجه كرده است. اندك توجهى به مفهوم آيه مى‏رساند كه عنايت اين كتاب آسمانى به اين است كه مسلمانان متفرق و پراكنده نباشند.
    جالب توجه این است که آیه 104 که در میان این دو آیه قرار گرفته است، این است: «وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ امَّةٌ یَدْعونَ الَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحونَ» یعنی باید جماعتی از شما (یا باید شما جماعتی باشید که) دعوت به خیر و صلاح و نیکی بکنند، امر به معروف و نهی از منکر نمایند، همانا آنها هستند که رستگارانند.


    ب. سوره آل عمران، آيه 105 كه دنباله اين آيه است (با يك آيه فاصله) مى‏فرمايد: «وَ لا تَكونوا كَالَّذينَ تَفَرَّقوا وَ اخْتَلَفوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ وَ اولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظيمٌ» يعنى شما مانند ديگران (پيروان ساير اديان) مباشيد كه پس از آنكه‏ آيات روشن الهى برايشان آمد فرقه فرقه شدند و اختلاف پيدا كردند، براى چنين كسانى عذاب عظيم است.  
    ببینید، آیه‌ای که در میان این دو آیه قرار گرفته است آیه دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر است. این برای آن است که قرآن کریم می‏‌خواهد بفهماند که همواره باید از طریق دعوت به خیر و صلاح و امر به معروف و نهی از منکر این وحدت محفوظ بماند؛ اگر این استوانه اسلامی یعنی اصل دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر بخوابد، وحدت اسلامی و اتحاد مسلمانان نیز از میان می‌‏رود.


    مفهوم اين آيه نيز واضح است. اين آيه مخصوصاً به تفرقات مذهبى يعنى فرقه فرقه شدن‏ها و مذاهب به وجود آمدن‏ها اشاره مى‏كند، زيرا اين نوع اختلافات از هر نوع ديگر خطرناك‏تر است.
    ما مسلمانان دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر داریم ولی چون هدف‌های اسلامی را نمی‏‌شناسیم، مخصوصاً از هدف‌های بزرگ و اساسی و اصولی اسلام بی‌‏خبریم، از اسلام فقط با یک سلسله دستورهای ظاهری که مربوط به قشر اسلام است نه لبّ و مغز آن آشنایی داریم، هروقت به فکر دعوت و ارشاد می‏افتیم از حدود مسائل ساده اخلاقی و عبادی تجاوز نمی‏‌کنیم و حال آنکه یکی از هدف‌های بزرگ اسلام بلکه بزرگ‌ترین هدف اسلام در امور عملی وحدت و اتفاق مسلمانان است.


    جالب توجه اين است كه آيه 104 كه در ميان اين دو آيه قرار گرفته است،اين است: «وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ امَّةٌ يَدْعونَ الَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحونَ» يعنى بايد جماعتى از شما (يا بايد شما جماعتى باشيد كه) دعوت به خير و صلاح و نيكى بكنند، امر به معروف و نهى از منكر نمايند، همانا آنها هستند كه رستگارانند.
    اولین وظیفه داعیان و ارشادکنندگان و آمران به معروف و ناهیان از منکر این است که در طریق وحدت مسلمانان بکوشند، در طریق همان چیزی بکوشند که مورد نزول این آیه کریمه است.


    ببينيد، آيه ‏اى كه در ميان اين دو آيه قرار گرفته است آيه دعوت به خير و امر به معروف و نهى از منكر است. اين براى آن است كه قرآن كريم مى‏خواهد بفهماند كه همواره بايد از طريق دعوت به خير و صلاح و امر به معروف و نهى از منكر اين وحدت محفوظ بماند؛ اگر اين استوانه اسلامى يعنى اصل دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهى از منكر بخوابد، وحدت اسلامى و اتحاد مسلمانان نيز از ميان مى‏رود.
    ج. اقیمُوا الدّینَ وَ لا تَتَفَرَّقوا فیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکینَ ما تَدْعوهُمْ الَیْهِ‏ (سوره شوری، آیه 13) یعنی دین را بپا دارید و در آن پراکنده نشوید، آنچه تو به آن دعوت می‏کنی بر مشرکین گران و دشوار است.


    ما مسلمانان دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهى از منكر داريم ولى چون هدفهاى اسلامى را نمى‏شناسيم، مخصوصاً از هدفهاى بزرگ و اساسى و اصولى اسلام بى‏خبريم، از اسلام فقط با يك سلسله دستورهاى ظاهرى كه مربوط به قشر اسلام است نه لبّ و مغز آن آشنايى داريم، هروقت به فكر دعوت و ارشاد مى‏افتيم از حدود مسائل ساده اخلاقى و عبادى تجاوز نمى‏كنيم و حال آنكه يكى از هدفهاى بزرگ اسلام بلكه بزرگترين هدف اسلام در امور عملى وحدت و اتفاق مسلمانان است.
    این آیه کریمه می‏‌خواهد بفهماند چون مخالفان اسلام با هدف‌های اسلامی مخالفند آرزومند تفرق و پراکندگی آنها می‌باشند و از وحدت مسلمانان می‌‏ترسند، آنها هستند که آتش‌های تفرقه و اختلاف را دامن می‌‏زنند و موانع برای وحدت مسلمین ایجاد می‏‌کنند.


    اولين وظيفه داعيان و ارشادكنندگان و آمران به معروف و ناهيان از منكر اين است كه در طريق وحدت مسلمانان بكوشند، در طريق همان چيزى بكوشند كه مورد نزول اين آيه كريمه است.
    د. وَ لا تَنازَعوا فَتَفْشَلوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ‏ (سوره انفال، آیه 46) یعنی با یکدیگر نزاع نکنید که سست خواهید شد و بوی شما از میان خواهد رفت.  


    ج. اقيمُوا الدّينَ وَ لا تَتَفَرَّقوا فيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكينَ ما تَدْعوهُمْ الَيْهِ‏ (سوره شورى، آيه 13) يعنى دين را بپا داريد و در آن پراكنده نشويد، آنچه تو به آن دعوت مى‏كنى بر مشركين گران و دشوار است.
    این آیه اتحاد مسلمانان را موجب قوّت و قدرت و شوکت و بوی و خاصیت داشتن آنها معرفی‏ می‌کند، می‌‏فرماید اگر در میان شما اختلاف افتد قوّت و شوکت و بوی و خاصیت شما از میان می‌‏رود.


    اين آيه كريمه مى‏خواهد بفهماند چون مخالفان اسلام با هدفهاى اسلامى مخالفند آرزومند تفرق و پراكندگى آنها مى‏باشند و از وحدت مسلمانان مى‏ترسند، آنها هستند كه آتشهاى تفرقه و اختلاف را دامن مى‏زنند و موانع براى وحدت مسلمين ايجاد مى‏كنند.
    نزاع‌ها بر دو قسم است: بعضی نزاع‌ها مربوط به تضاد منافع آنی افراد است، اما بعضی نزاع‌ها ریشه عقیده‌ای دارند. این‌هاست که فوق‌‏العاده خطرناک است، این‌هاست که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌‏شود و بحث‌ها و جدل‌ها و کتاب‌ها و نوشته‌ها ب‏وجود می‏‌آورد و قرن‌ها ادامه پیدا می‌کند و هرچه زمان می‌‏گذرد بر موجبات آن افزوده می‌‏شود و شکاف عمیق‌‏تر می‏‌گردد.


    د. وَ لا تَنازَعوا فَتَفْشَلوا وَ تَذْهَبَ ريحُكُمْ‏ (سوره انفال، آيه 46) يعنى با يكديگر نزاع نكنيد كه سست خواهيد شد و بوى شما از ميان خواهد رفت.  
    ه. یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِروا وَ صابِروا وَ رابِطوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحونَ: آل عمران، آیه 200 (این آیه آخرین آیه از سوره آل عمران است) یعنی ای اهل ایمان! صابر و خویشتن‏‌دار باشید، یکدیگر را در خویشتن‏‌داری یاری نمایید و با یکدیگر پیوند داشته باشید، تقوای الهی داشته باشید، باشد که رستگار شوید.


    اين آيه اتحاد مسلمانان را موجب قوّت و قدرت و شوكت و بوى و خاصيت داشتن آنها معرفى‏ مى‏كند، مى‏فرمايد اگر در ميان شما اختلاف افتد قوّت و شوكت و بوى و خاصيت شما از ميان مى‏رود.
    اما احادیث:


    نزاعها بر دو قسم است: بعضى نزاعها مربوط به تضاد منافع آنى افراد است، اما بعضى نزاعها ريشه عقيده ‏اى دارند. اينهاست كه فوق‏العاده خطرناك است، اينهاست كه از نسلى به نسل ديگر منتقل مى‏شود و بحثها و جدلها و كتابها و نوشته ‏ها ب‏وجود مى‏آورد و قرنها ادامه پيدا مى‏كند و هرچه زمان مى‏گذرد بر موجبات آن افزوده مى‏شود و شكاف عميق‏تر مى‏گردد.
    1. حدیثی شیعه و سنی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت کرده ‏اند به این مضمون:


    ه. يا ايُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِروا وَ صابِروا وَ رابِطوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحونَ: آل عمران، آيه 200 (اين آيه آخرين آيه از سوره آل عمران است) يعنى اى اهل ايمان! صابر و خويشتن‏دار باشيد، يكديگر را در خويشتن‏دارى يارى نماييد و با يكديگر پيوند داشته باشيد، تقواى الهى داشته باشيد، باشد كه رستگار شويد.
    ثَلاثٌ لا یُغِلُّ عَلَیْهِنَّ قَلْبُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ: اخْلاصُ الْعَمَلِ لِلَّهِ وَ النَّصیحَةُ لِائِمَّةِ الْمُسْلِمینَ وَ اللُّزومُ لِجَماعَتِهِمْ ‏<ref>کافی، ج 1/ ص 403</ref> یعنی سه چیز است که هرگز دل مرد مسلمان در مورد آنها نمی‌‏لغزد و خیانت نمی‌کند: عملی را خالصاً لوجه الله بجا آوردن، خیرخواهی برای پیشوایان مسلمانان، همراهی و ملازمت جماعت مسلمین.


    از قضا این جمله‌‏ها جزء کلماتی است که رسول اکرم در حجةالوداع برای مردم القاء کرد. رسول اکرم در حجةالوداع در مواقف چندی برای مردم سخن گفته است:
    در مسجد‌الحرام، در عرفات، در مسجد خیف (منی)، در غدیر خم. جمله‌های بالا را در مسجد خیف که در منی واقع است ادا فرموده است.


    اما احاديث:
    2. در کافی‏ می‏‌نویسد: معاویة بن وهب گفت از امام صادق ‌علیه‌السلام پرسیدم: ما (یعنی شیعیان) چگونه باید با دیگران (اهل تسنن) معاشرت کنیم، تکلیف ما با آنها چیست؟ امام فرمود: ببینید ائمه شما چگونه رفتار می‏‌کنند، مانند امامان خود رفتار کنید. به خدا قسم امامان شما بیماران آنها را عیادت می‏‌کنند، جنازه‏‌های آنها را تشییع می‌‏کنند، برای آنها شهادت می‌دهند.<ref>کافی، ج 2/ ص</ref> 636


    1. حديثى شيعه و سنى از رسول اكرم صلى الله عليه و آله روايت كرده ‏اند به اين مضمون:
    باز هم در این زمینه و به همین مضمون روایاتی هست.


    ثَلاثٌ لا يُغِلُّ عَلَيْهِنَّ قَلْبُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ: اخْلاصُ الْعَمَلِ لِلَّهِ وَ النَّصيحَةُ لِائِمَّةِ الْمُسْلِمينَ وَ اللُّزومُ لِجَماعَتِهِمْ ‏<ref>كافى، ج 1/ ص 403</ref>  يعنى سه چيز است كه هرگز دل مرد مسلمان در مورد آنها نمى‏لغزد و خيانت نمى‏كند: عملى را خالصاً لوجه الله بجا آوردن، خيرخواهى براى پيشوايان مسلمانان، همراهى و ملازمت جماعت مسلمين.
    اینها را برای این ذکر کردم که بدانیم حفظ وحدت یکی از هدف‌های اسلامی است و باید در حدود امکان برای تحقق این هدف بکوشیم تا مصداق‏ «وَ لْتَکُنَ مِنْکُمْ امَّةٌ یَدْعونَ الَی الْخَیْرِ» بوده باشیم. تحقق یافتن این هدف به هیچ وجه مستلزم این نیست که از بعضی اصول یا فروع مسلّم خود دست برداریم‏.


    از قضا اين جمله ‏ها جزء كلماتى است كه رسول اكرم در حجةالوداع براى مردم القاء كرد. رسول اكرم در حجةالوداع در مواقف چندى براى مردم سخن گفته است:
    == منابع ==
    در مسجد الحرام، در عرفات، در مسجد خيف (منى)، در غدير خم. جمله ‏هاى بالا را در مسجد خيف كه در منى واقع است ادا فرموده است.
    مجموعه آثار استاد شهید مطهری (حج)، ج‏25، ص: 44-37- با تلخیص و ویرایش جزئی-


     
    [[رده:مقاله‌ها]]
    2. در كافى‏ مى‏نويسد: معاوية بن وهب گفت از امام صادق عليه السلام پرسيدم: ما (يعنى شيعيان) چگونه بايد با ديگران (اهل تسنن) معاشرت كنيم، تكليف ما با آنها چيست؟ امام فرمود: ببينيد ائمه شما چگونه رفتار مى‏كنند، مانند امامان خود رفتار كنيد. به خدا قسم امامان شما بيماران آنها را عيادت مى‏كنند، جنازه‏ هاى آنها را تشييع مى‏كنند، براى آنها شهادت مى‏دهند .<ref>كافى، ج 2/ ص</ref> 636
    [[رده:وحدت اسلامی]]
     
    باز هم در اين زمينه و به همين مضمون رواياتى هست.
     
    اينها را براى اين ذكر كردم كه بدانيم حفظ وحدت يكى از هدفهاى اسلامى است و بايد در حدود امكان براى تحقق اين هدف بكوشيم تا مصداق‏ «وَ لْتَكُنَ مِنْكُمْ امَّةٌ يَدْعونَ الَى الْخَيْرِ» بوده باشيم. تحقق يافتن اين هدف به هيچ وجه مستلزم اين نيست كه از بعضى اصول يا فروع مسلّم خود دست برداريم‏
    ==منبع==
    مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى (حج)، ج‏25، ص: 44-37- با تلخیص و ویرایش جزئی-
     
    [[رده: مقالات ، شبهات ،اعتقادی ،وحدت اسلامی]]
    <references />

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۵ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۵

    یکی از عوامل اصلی تفرقه و تشتت در جهان اسلام سوء‌تفاهم یا عدم تفاهمات مسلمانان با یکدیگر است. در متن ذیل که حاصل دو درس از دروس شهید مطهری تحت عنوان تفاهمات اسلامی است مباحث ارزشمندی در این زمینه مطرح گردیده است. از جمله آنکه ایشان با استناد به قرآن و احادیث معتقد است که یکی از هدف‌های اسلام که از مسلمین تأمین آن را خواسته، اتحاد و اتفاق مسلمین است.

    تفاهمات اسلامی ‏

    حسن تفاهم یعنی یکدیگر را خوب فهمیدن و سوءتفاهم یعنی یکدیگر را بد فهمیدن.

    بدیهی است که خوب فهمیدن به این است که افراد یکدیگر را آن طور که هستند بفهمند و بد فهمیدن به این است که یکدیگر را آن طور که هستند نفهمند بلکه درباره یکدیگر دچار یک نوع توهماتی بوده باشند،

    و البته این کلمه در جایی گفته می‏‌شود که توهماتی که افراد درباره یکدیگر دارند از نوع سوء‌ظن باشد یعنی در زمینه «بدی» بوده باشد. اما اگر در زمینه خوبی‌ها و از نوع حسن‌ظن‏‌های غلط بوده باشد سوءتفاهم نامیده نمی‏‌شود؛

    یعنی اگر دو نفر به غلط درباره یکدیگر حسن عقیده پیدا کنند گفته نمی‏‌شود که این دو نفر نسبت به یکدیگر سوءتفاهم پیدا کرده‌‏اند.

    سوءتفاهم در هر موردی و نسبت به هر شخصی بد است، زیرا موجب گمراهی و ضلالت است.

    اگر فرض کنیم دو نفر از هر لحاظ ضد یکدیگرند مثلًا یکی خداپرست است و دیگری مادی، باز خوب است که میان آنها حسن تفاهم برقرار باشد و یکدیگر را آن طور که هستند درک کنند نه اینکه هرکدام نسبت به دیگری سوءظن‌‏ها و تصورات غلطی داشته باشد. مجموعه آثار استاد شهید مطهری (حج)، ج‏25، ص: 38

    یکی از ابتلائات مسلمین این است که گذشته از اینکه از لحاظ پاره‌‏ای معتقَدات تفرق و تشتت پیدا کرده‌‏اند و مذهب‌ها و فرقه‌‏ها در میان آنها پیدا شده است دچار سوء تفاهمات زیادی نسبت به یکدیگر می‌باشند؛

    یعنی گذشته از پاره‌‌ای اختلافات عقیده‏‌ای دچار توهمات بیجای بسیاری درباره یکدیگر می‏‌باشند.

    در گذشته و حاضر آتش‌افروزانی بوده و هستند که کوشش‏شان بر این بوده و هست که بر بدبینی‏‌های مسلمین نسبت به یکدیگر بیفزایند.

    تهدیدی که از ناحیه سوء تفاهمات بیجا و خوب درک نکردن یکدیگر متوجه مسلمین است بیش از آن است که از ناحیه خود اختلافات مذهبی متوجه آنهاست.

    مسلمانان از نظر اختلافات مذهبی طوری نیستند که نتوانند وحدت داشته باشند، نتوانند با یکدیگر برادر و مصداق‏ «انَّما الْمُؤْمِنون اخْوَةٌ» بوده باشند زیرا خدایی که همه پرستش می‌‏کنند یکی است،

    همه می‏‌گویند: لا اله الّا اللّه‏، همه به رسالت محمد صلی الله علیه و آله ایمان دارند و نبوت را به او پایان‏‌یافته می‌‏دانند و دین او را خاتم ادیان می‌‏شناسند، همه قرآن را کتاب مقدس آسمانی خود می‌‏دانند و آن را تلاوت می‏‌کنند و قانون اساسی همه مسلمین می‌‏شناسند، همه به سوی یک قبله نماز می‏‌خوانند و یک بانگ به نام اذان بر می‌‏آورند، همه در یک ماه معین از سال که ماه رمضان است روزه می‌‏گیرند، همه روز فطر و اضحی را عید خود می‏‌شمارند،

    همه مراسم حج را مانند هم انجام می‌دهند و با هم در حرم خدا جمع می‏‌شوند و حتی همه خاندان نبوت را دوست می‏‌دارند و به آنها احترام می‏‌گذارند. اینها کافی است که دل‌های آنها را به یکدیگر پیوند دهد و احساسات برادری و اخوت اسلامی را در آنها برانگیزد.

    ولی ... ولی امان از سوء تفاهمات، امان از توهمات و تصورات غلطی که فرق مختلف درباره یکدیگر دارند و امان از عواملی که کاری جز تیره‌‏تر کردن روابط مسلمانان ندارند.

    ما در صدد این نیستیم که طرحی برای از بین بردن فرقه‌ها و مذاهب و بازگشت همه به اصل اسلام بریزیم، زیرا این، کاری است که اولًا از ما ساخته نیست و ثانیاً وحدت اسلامی متوقف بر این نیست که فرق و مذاهب از میان برود.

    جهات اختلاف فرق و مذاهب آن‏قدر زیاد نیست که مانع اخوت اسلامی بشود و جهات اشتراک آنها آن‏قدر زیاد و نیرومند است که می‌‏تواند آنها را به هم بپیوندد.

    و نیز ما نمی‏‌خواهیم ادعا کنیم که تمام اختلافات مسلمین از نوع سوءتفاهم است. خیر، چنین ادعایی هم نداریم. همه اختلافات سوءتفاهم نیست، اگر بناست حل بشود به طریق دیگر غیر از رفع سوء تفاهمات باید حل شود.

    آنچه ما در صدد آن هستیم این است که شکاف‌هایی که ناشی از خوب درک نکردن یکدیگر است، از میان برود.

    هدف ما این است که فرق و مذاهب اسلامی یکدیگر را آن طور که هستند بشناسند و تصور کنند، تصورات دروغ و وهمی را از خود نسبت به برادران خود دور کنند.

    باید در چند قسمت بحث کنیم:

    1. یکی از هدف‌های اسلام که از مسلمین تأمین آن را خواسته است، اتحاد و اتفاق مسلمین است. 2. یکی از فلسفه‌‏های فریضه حج محکم شدن پیوندها و تفاهم بیشتر افراد مسلمین است. 3. بررسی انواع توهمات و سوء تفاهماتی که دیگران درباره ما شیعیان و بالاخص ایرانیان دارند 4. بررسی سوء تفاهم‌هایی که از این طرف نسبت به برادران غیر شیعی وجود دارد 5. راه‌های عملی برای کاستن و از میان بردن سوء تفاهم‌ها

    اما قسمت اول: هم قرآن کریم و هم احادیث نبوی و هم احادیثی که از ائمه اطهار رسیده است همه عنایت شدید دارند که وحدت مسلمین محفوظ بماند.

    از قرآن شروع می‌‏کنیم:

    الف. در سوره آل عمران، آیه 103 می‏‌فرماید: «وَ اعْتَصِموا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرّقوا» یعنی همه با هم ریسمان الهی را محکم بگیرید و پراکنده نشوید.

    این آیه با کمال صراحت به موضوع «با هم» بودن و با هم دستورهای الهی را اجرا کردن و پراکنده اجرا نکردن توجه کرده است. اندک توجهی به مفهوم آیه می‏‌رساند که عنایت این کتاب آسمانی به این است که مسلمانان متفرق و پراکنده نباشند.

    ب. سوره آل عمران، آیه 105 که دنباله این آیه است (با یک آیه فاصله) می‏‌فرماید: «وَ لا تَکونوا کَالَّذینَ تَفَرَّقوا وَ اخْتَلَفوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ اولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ» یعنی شما مانند دیگران (پیروان سایر ادیان) مباشید که پس از آنکه‏ آیات روشن الهی برایشان آمد فرقه فرقه شدند و اختلاف پیدا کردند، برای چنین کسانی عذاب عظیم است.

    مفهوم این آیه نیز واضح است. این آیه مخصوصاً به تفرقات مذهبی یعنی فرقه فرقه شدن‏‌ها و مذاهب به وجود آمدن‏‌ها اشاره می‌کند، زیرا این نوع اختلافات از هر نوع دیگر خطرناک‌‏تر است.

    جالب توجه این است که آیه 104 که در میان این دو آیه قرار گرفته است، این است: «وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ امَّةٌ یَدْعونَ الَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحونَ» یعنی باید جماعتی از شما (یا باید شما جماعتی باشید که) دعوت به خیر و صلاح و نیکی بکنند، امر به معروف و نهی از منکر نمایند، همانا آنها هستند که رستگارانند.

    ببینید، آیه‌ای که در میان این دو آیه قرار گرفته است آیه دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر است. این برای آن است که قرآن کریم می‏‌خواهد بفهماند که همواره باید از طریق دعوت به خیر و صلاح و امر به معروف و نهی از منکر این وحدت محفوظ بماند؛ اگر این استوانه اسلامی یعنی اصل دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر بخوابد، وحدت اسلامی و اتحاد مسلمانان نیز از میان می‌‏رود.

    ما مسلمانان دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر داریم ولی چون هدف‌های اسلامی را نمی‏‌شناسیم، مخصوصاً از هدف‌های بزرگ و اساسی و اصولی اسلام بی‌‏خبریم، از اسلام فقط با یک سلسله دستورهای ظاهری که مربوط به قشر اسلام است نه لبّ و مغز آن آشنایی داریم، هروقت به فکر دعوت و ارشاد می‏افتیم از حدود مسائل ساده اخلاقی و عبادی تجاوز نمی‏‌کنیم و حال آنکه یکی از هدف‌های بزرگ اسلام بلکه بزرگ‌ترین هدف اسلام در امور عملی وحدت و اتفاق مسلمانان است.

    اولین وظیفه داعیان و ارشادکنندگان و آمران به معروف و ناهیان از منکر این است که در طریق وحدت مسلمانان بکوشند، در طریق همان چیزی بکوشند که مورد نزول این آیه کریمه است.

    ج. اقیمُوا الدّینَ وَ لا تَتَفَرَّقوا فیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکینَ ما تَدْعوهُمْ الَیْهِ‏ (سوره شوری، آیه 13) یعنی دین را بپا دارید و در آن پراکنده نشوید، آنچه تو به آن دعوت می‏کنی بر مشرکین گران و دشوار است.

    این آیه کریمه می‏‌خواهد بفهماند چون مخالفان اسلام با هدف‌های اسلامی مخالفند آرزومند تفرق و پراکندگی آنها می‌باشند و از وحدت مسلمانان می‌‏ترسند، آنها هستند که آتش‌های تفرقه و اختلاف را دامن می‌‏زنند و موانع برای وحدت مسلمین ایجاد می‏‌کنند.

    د. وَ لا تَنازَعوا فَتَفْشَلوا وَ تَذْهَبَ ریحُکُمْ‏ (سوره انفال، آیه 46) یعنی با یکدیگر نزاع نکنید که سست خواهید شد و بوی شما از میان خواهد رفت.

    این آیه اتحاد مسلمانان را موجب قوّت و قدرت و شوکت و بوی و خاصیت داشتن آنها معرفی‏ می‌کند، می‌‏فرماید اگر در میان شما اختلاف افتد قوّت و شوکت و بوی و خاصیت شما از میان می‌‏رود.

    نزاع‌ها بر دو قسم است: بعضی نزاع‌ها مربوط به تضاد منافع آنی افراد است، اما بعضی نزاع‌ها ریشه عقیده‌ای دارند. این‌هاست که فوق‌‏العاده خطرناک است، این‌هاست که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌‏شود و بحث‌ها و جدل‌ها و کتاب‌ها و نوشته‌ها ب‏وجود می‏‌آورد و قرن‌ها ادامه پیدا می‌کند و هرچه زمان می‌‏گذرد بر موجبات آن افزوده می‌‏شود و شکاف عمیق‌‏تر می‏‌گردد.

    ه. یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِروا وَ صابِروا وَ رابِطوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحونَ: آل عمران، آیه 200 (این آیه آخرین آیه از سوره آل عمران است) یعنی ای اهل ایمان! صابر و خویشتن‏‌دار باشید، یکدیگر را در خویشتن‏‌داری یاری نمایید و با یکدیگر پیوند داشته باشید، تقوای الهی داشته باشید، باشد که رستگار شوید.

    اما احادیث:

    1. حدیثی شیعه و سنی از رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت کرده ‏اند به این مضمون:

    ثَلاثٌ لا یُغِلُّ عَلَیْهِنَّ قَلْبُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ: اخْلاصُ الْعَمَلِ لِلَّهِ وَ النَّصیحَةُ لِائِمَّةِ الْمُسْلِمینَ وَ اللُّزومُ لِجَماعَتِهِمْ ‏[۱] یعنی سه چیز است که هرگز دل مرد مسلمان در مورد آنها نمی‌‏لغزد و خیانت نمی‌کند: عملی را خالصاً لوجه الله بجا آوردن، خیرخواهی برای پیشوایان مسلمانان، همراهی و ملازمت جماعت مسلمین.

    از قضا این جمله‌‏ها جزء کلماتی است که رسول اکرم در حجةالوداع برای مردم القاء کرد. رسول اکرم در حجةالوداع در مواقف چندی برای مردم سخن گفته است: در مسجد‌الحرام، در عرفات، در مسجد خیف (منی)، در غدیر خم. جمله‌های بالا را در مسجد خیف که در منی واقع است ادا فرموده است.

    2. در کافی‏ می‏‌نویسد: معاویة بن وهب گفت از امام صادق ‌علیه‌السلام پرسیدم: ما (یعنی شیعیان) چگونه باید با دیگران (اهل تسنن) معاشرت کنیم، تکلیف ما با آنها چیست؟ امام فرمود: ببینید ائمه شما چگونه رفتار می‏‌کنند، مانند امامان خود رفتار کنید. به خدا قسم امامان شما بیماران آنها را عیادت می‏‌کنند، جنازه‏‌های آنها را تشییع می‌‏کنند، برای آنها شهادت می‌دهند.[۲] 636

    باز هم در این زمینه و به همین مضمون روایاتی هست.

    اینها را برای این ذکر کردم که بدانیم حفظ وحدت یکی از هدف‌های اسلامی است و باید در حدود امکان برای تحقق این هدف بکوشیم تا مصداق‏ «وَ لْتَکُنَ مِنْکُمْ امَّةٌ یَدْعونَ الَی الْخَیْرِ» بوده باشیم. تحقق یافتن این هدف به هیچ وجه مستلزم این نیست که از بعضی اصول یا فروع مسلّم خود دست برداریم‏.

    منابع

    مجموعه آثار استاد شهید مطهری (حج)، ج‏25، ص: 44-37- با تلخیص و ویرایش جزئی-

    1. ↑ کافی، ج 1/ ص 403
    2. ↑ کافی، ج 2/ ص
    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=تفاهمات_اسلامی_(مقاله)&oldid=204742»