عبدالمک کریم امرالله: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{Mbox | type = notice | class = ambox-In_use | image = 48px|alt=|link= | css = margin: 1px | text = این {{#i...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - 'ارزشها' به 'ارزش‌ها')
 
(۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{Mbox
| type  = notice
| class = ambox-In_use
| image = [[File:Ambox clock.svg|48px|alt=|link=]]
| css = margin: 1px
| text  = این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|[[راهنما:بخجعفر طیار‎‏ ش|بخش]]|{{#switch:{{NAMESPACE}}
| {{ns:0}}      = مقاله
| بحث          = [[راهنما:صفحه بحث|صفحه بحث]]
| رده‌بندی      = [[ویکی‌پدیا:رده‌بندی|رده]]
| راهنما          = [[راهنما:فهرست|فهرست]]
| درگاه        = [[ویکی‌پدیا:درگاه|درگاه]]
| الگو      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام الگو|الگو]]
| کاربر          = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه کاربری]]
| بحث کاربر      = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه بحث کاربری]]
| ویکی‌پدیا      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه ویکی‌پدیا]]
| بحث ویکی‌پدیا = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه بحث ویکی‌پدیا]]
}}}} هم‌اکنون  برای {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|{{{2|مدتی کوتاه}}}|{{{1|مدتی کوتاه}}}}} '''تحت ویرایش عمده''' است. این برچسب برای جلوگیری از [[راهنما:تعارض ویرایشی|تعارض ویرایشی]] اینجا گذاشته شده‌است، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده می‌شود ویرایشی در این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|بخش|صفحه}} انجام ندهید.<br>
<small>{{#if:{{{زمان|}}}|این پیام در {{{زمان|}}} اضافه شده است.|}} این صفحه آخرین‌بار در {{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} ({{کوچک}}ساعت هماهنگ جهانی{{پایان کوچک}}) ({{Time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}) تغییر یافته‌است؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} ویرایش نشده است]، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین می‌کنید.</small>
<includeonly>{{#ifeq:{{{category}}}|no||{{#switch:{{NAMESPACE}}
| کاربر
| بحث کاربر = <!-- no category -->
| [[رده:صفحه‌های سخت در دست ویرایش]]}}}}</includeonly>
}}<noinclude>
</noinclude>


 
<div class="wikiInfo">[[پرونده:عبدالملک کریم امر الله.jpg|جایگزین= عبدالملک کریم امرالله|بندانگشتی|عبدالملک کریم امرالله]]
 
<div class="wikiInfo">[[پرونده:حبیب علی زین العابدین الجفری.jpg|جایگزین= حبیب علی زین العابدین الجفری |بندانگشتی| حبیب علی زین العابدین الجفری]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |نام
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |نام
!نام
!نام
|.عبدالملك كريم امرالله
|عبدالملک کریم امرالله
|-
|-
|محل تولد
|محل تولد
|مانينجائو در سوماترا  
|مانینجائو در سوماترا
|-
|-
|تولد
|تولد
خط ۳۹: خط ۱۳:
|دین
|دین
|اسلام
|اسلام
|درگذشت  
|-
| فوریه 1908
|درگذشت
|فوریه 1908
|-
|-
|}
|}
</div>
</div>
حَمْكا ، حَمْكا، انديشمند، نويسنده، مفسر و رهبر اسلامى اندونزيايى. حاجى عبدالملك كريم امراللّه (حمكا) در محرّم 1326/17 فوريه 1908 در خانواده‌اى مذهبى در ناحيه مانينجائو در سوماترا به دنيا آمد. پدرش، حاجى كريم امراللّه معروف به حاجى رسول، از علماى اصلاح‌طلب و نامدار زمان خود بود (يوسف، ص 59، يادداشت‌ها، ش 1؛ ريدل، ص 216). حمكا تحصيلات خود را در مدرسه‌اى سنّتى آغاز كرد كه فاقد امكانات مدارس جديد بود و دانش‌آموزان سنهاى گوناگون در يك كلاس مى‌نشستند و بدون امتحان، مدارجِ تحصيلى را طى مى‌كردند (نوئر، ص 45).
'''حاجى عبدالملک کریم امراللّه (حَمْکا)''' اندیشمند، نویسنده، مفسر و رهبر اسلامى اندونزیایى است. وی در ماه محرم الحرام 1326/17 فوریه 1908 در خانواده‌اى مذهبى در ناحیه مانینجائو در سوماترا به دنیا آمد. پدرش حاجى کریم امرالله معروف به حاجى رسول از علماى اصلاح‌طلب و نامدار زمان خود بود <ref>یوسف، ص 59، یادداشت‌ها، ش 1؛ ریدل، ص 216.</ref> حمکا تحصیلات خود را در مدرسه‌اى سنّتى آغاز کرد که فاقد امکانات مدارس جدید بود و دانش‌آموزان سن‌هاى گوناگون در یک کلاس مى‌نشستند و بدون امتحان مدارجِ تحصیلى را طى مى‌کردند <ref>نوئر، ص 45.</ref>.
 
'''حمکا''' سپس در مدرسه ثوالب ــ که پدرش، حاجى رسول، از مدرّسان اصلى آن بودــ به تحصیل ادامه داد. این مدرسه از نظام آموزشى جدید بهره مى‌برد و در عرصه سیاسى نیز فعال بود. دانش‌آموزان ثوالب ضمن آشنایى با آموزه‌هاى دینى به یادگیرى زبان عربى مى‌پرداختند تا از منابع حدیثى استفاده کنند.  


حمكا سپس در مدرسه ثوالب ــ كه پدرش، حاجى رسول، از مدرّسان اصلى آن بودــ به تحصيل ادامه داد. اين مدرسه از نظام آموزشى جديد بهره مى‌برد و در عرصه سياسى نيز فعال بود. دانش‌آموزان ثوالب، ضمن آشنايى با آموزه‌هاى دينى، به يادگيرى زبان عربى مى‌پرداختند تا از منابع حديثى استفاده كنند (همان، ص 44، 51).
حمکا در 1303ش/1924 به جاوه رفت و با برخى رهبران سازمان محمدیه از بزرگ‌ترین سازمان‌هاى اسلامى اندونزى آشنا شد. او در 1308ش/1929 براى تکمیل تحصیلات مذهبى خود به مکه رفت، اما پس از مدت کوتاهى به اندونزى بازگشت <ref>استین‌برینک، ص 129ـ130.</ref>.


حمكا در 1303ش/1924 به جاوه رفت و با برخى رهبران سازمان محمديه*، از بزرگ‌ترين سازمانهاى اسلامى اندونزى، آشنا شد. او در 1308ش/1929 براى تكميل تحصيلات مذهبى خود به مكه رفت، اما پس از مدت كوتاهى به اندونزى بازگشت (استين‌برينك، ص 129ـ130).
در آغاز دهه 1310ش/1930 حمکا به عنوان یکى از فعالان سازمان محمدیه به مناطق گوناگون اندونزى سفر کرد و به تبلیغ این سازمان پرداخت. او بعدها به عضویت کمیته مرکزى آن برگزیده شد. حمکا با اینکه از جوانى از اعضاى سازمان بود، استقلال فکرى خود را حفظ کرده بود و نظرش را آزادانه ابراز مى‌کرد. آرا و عقاید وى در سازمان محمدیه بسیار مؤثر بوده است. . او در همین دهه نشریه ادوارىِ پدومان مشارکت را در مدان (در شمال سوماترا) منتشر کرد که خوانندگان بسیارى در سراسر اندونزى داشت <ref>نوئر، ص 51؛
فدراشپیل، ص 228.</ref>.


در آغاز دهه 1310ش/1930، حمكا به عنوان يكى از فعالان سازمان محمديه، به مناطق گوناگون اندونزى سفر كرد و به تبليغ اين سازمان پرداخت (همان، ص 131). او بعدها به عضويت كميته مركزى آن برگزيده شد. حمكا با اينكه از جوانى از اعضاى سازمان بود، استقلال فكرى خود را حفظ كرده بود و نظرش را آزادانه ابراز مى‌كرد. آرا و عقايد وى در سازمان محمديه بسيار مؤثر بوده است (صالح، ص 161، پانويس 120؛
حمکا در مقابله با اندیشه‌هاى ملى‌گرایى ــکه به‌ویژه از دهه 1300ش/1920 به بعد در اندونزى رواج یافته و مورد حمایت بعضى احزاب و گروه‌هاى اسلامى بودــ اعلام کرد که اسلام ذاتآ کامل است و به اندیشه‌هاى تکمیلى دیگرى مانند ملى‌گرایى نیاز ندارد. حمکا بعدها نظر خود را درباره ملى‌گرایى تغییر داد و در 1318ش/1939 اعلام کرد آموزه ملى‌گرایى را مى‌پذیرد مشروط بر اینکه این آموزه به معناى میهن‌پرستى نباشد.
يوسف، همانجا). او در همين دهه نشريه ادوارىِ پدومان مشاركت را در مدان (در شمال سوماترا) منتشر كرد كه خوانندگان بسيارى در سراسر اندونزى داشت (نوئر، ص 51؛
فدراشپيل، ص 228).


حمكا در مقابله با انديشه‌هاى ملى‌گرايى ــكه به‌ويژه از دهه 1300ش/1920 به بعد در اندونزى رواج يافته و مورد حمايت بعضى احزاب و گروههاى اسلامى بودــ اعلام كرد كه اسلام ذاتآ كامل است و به انديشه‌هاى تكميلى ديگرى، مانند ملى‌گرايى، نياز ندارد. حمكا بعدها نظر خود را درباره ملى‌گرايى تغيير داد و در 1318ش/1939 اعلام كرد آموزه ملى‌گرايى را مى‌پذيرد مشروط بر اينكه اين آموزه به معناى ميهن‌پرستى نباشد (نوئر، ص 264).
پس از استقلال اندونزى در 1324ش/ 1945، حمکا به‌ سبب آراى خود تحت فشار قرار گرفت و حتى مدتى از رهبرى شاخه مدان سازمان محمدیه کنار گذاشته شد. او در 1329ش/ 1950 به جاکارتا رفت و امام جماعت مسجد الازهر شد. حمکا در اوایل دهه 1330ش/ 1950 به عضویت حزب ماشومى* درآمد و در سال‌هاى 1333 تا 1338ش/ 1954ـ 1959 نماینده مجلس اندونزى بود <ref>استین‌برینک، ص 137ـ 138.</ref>.


پس از استقلال اندونزى در 1324ش/ 1945، حمكا به‌ سبب آراى خود تحت فشار قرار گرفت و حتى مدتى از رهبرى شاخه مدان سازمان محمديه كنار گذاشته شد. او در 1329ش/ 1950 به جاكارتا رفت و امام جماعت مسجد الازهر شد. حمكا در اوايل دهه 1330ش/ 1950 به عضويت حزب ماشومى* درآمد و در سالهاى 1333 تا 1338ش/ 1954ـ 1959 نماينده مجلس اندونزى بود (استين‌برينك، ص 137ـ 138).
پس از انحلال ماشومى در 1339ش/ 1960 وى نیز تحت فشار قرار گرفت. در 1343ش/ 1964 به اتهام طراحى ترور سوکارنو رئیس‌جمهورى وقت دستگیر و حدود دو سال زندانى شد. او در این دوران طرح کلى خود را براى نگارش تفسیر سى جلدى [[قرآن]] با عنوان تفسیرالازهر ترسیم کرد.


پس از انحلال ماشومى در 1339ش/ 1960، وى نيز تحت فشار قرار گرفت. در 1343ش/ 1964، به اتهام طراحى ترور سوكارنو، رئيس‌جمهورى وقت، دستگير و حدود دو سال زندانى شد. او در اين دوران طرح كلى خود را براى نگارش تفسير سى جلدى قرآن، با عنوان تفسيرالازهر، ترسيم كرد (همان، ص 138ـ139).
از 1345ش/1966 مجددآ امام جماعت مسجد الازهر شد. وى همچنین در دانشگاه‌هاى اندونزى تدریس مى‌کرد و مجله پانجى مشارکت را نیز منتشر مى‌ساخت.


از 1345ش/1966، مجددآ امام جماعت مسجد الازهر شد. وى همچنين در دانشگاههاى اندونزى تدريس مى‌كرد و مجله پانجى مشاركت را نيز منتشر مى‌ساخت (همان، ص 140).
در 1354ش/1975 به پیشنهاد سوهارتو رئیس‌جمهورى وقت مجلس علماى اندونزى تأسیس شد که ظاهراً هدف از آن ایجاد [[وحدت]] و انسجام در بین [[مسلمانان]] و مطرح کردن مسائل اسلامى در دولت بود. حمکا که در این زمان با سازمان محمدیه همکارى داشت پس از مشورت با سازمان ریاست این مجلس را بر عهده گرفت.


در 1354ش/1975 به پيشنهاد سوهارتو، رئيس‌جمهورى وقت، مجلس علماى اندونزى تأسيس شد كه ظاهراً هدف از آن، ايجاد وحدت و انسجام در بين مسلمانان و مطرح كردن مسائل اسلامى در دولت بود. حمكا، كه در اين زمان با سازمان محمديه همكارى داشت، پس از مشورت با سازمان، رياست اين مجلس را بر عهده گرفت (رجوع کنید به همان، ص 142).
حمکا در 1355ش/1976 با مطرح شدن موضوع تى‌مور شرقى و الحاق آن به اندونزى در مجامع بین‌المللى از جمله سازمان ملل متحد در مقاله‌اى ابراز داشت که تى‌مور شرقى بخشى از خاک [[اندونزى]] است و نباید اجازه داد که کمونیستها آن را پایگاهى براى تهاجم به دین و ارزش‌هاى مسلمانان اندونزى تبدیل کنند.


حمكا در 1355ش/1976، با مطرح شدن موضوع تى‌مور شرقى و الحاق آن به اندونزى در مجامع بين‌المللى از جمله سازمان ملل متحد، در مقاله‌اى ابراز داشت كه تى‌مور شرقى بخشى از خاك اندونزى است و نبايد اجازه داد كه كمونيستها آن را پايگاهى براى تهاجم به دين و ارزشهاى مسلمانان اندونزى تبديل كنند (وود كرافت ـ لى، ص 105).
مجلس علما تحت‌تأثیر آراى حمکا کوشید براى مبلّغان مسیحى محدودیت ایجاد نماید و در 1360ش/ 1981 فتوا داد که مسلمانان نباید در مراسم مسیحیان شرکت کنند که این امر اعتراضاتى در پى داشت. پس از بالا گرفتن اختلافات حمکا و وزیر امور دینى، حمکا در 29 اردیبهشت 1360/19 مه 1981 استعفا کرد. وى حدود دو ماه بعد، یعنى در 2 مرداد 1360 / 24 ژوئیه 1981، درگذشت.  


مجلس علما، تحت‌تأثير آراى حمكا، كوشيد براى مبلّغان مسيحى محدوديت ايجاد نمايد و در 1360ش/ 1981 فتوا دادكه مسلمانان نبايد در مراسم مسيحيان شركت كنند، كه اين امر اعتراضاتى در پى داشت. پس از بالا گرفتن اختلافات حمكا و وزير امور دينى، حمكا در 29 ارديبهشت 1360/19 مه 1981 استعفا كرد. وى حدود دو ماه بعد، يعنى در 2 مرداد 1360 / 24 ژوئيه 1981، درگذشت (استين‌برينك، ص 142).
حمکا درصدد ایجاد تحول در آموزش اسلامى در اندونزى، به‌ویژه در زمینه تفسیر قرآن و قوانین اسلامى، بود. در تفسیر قرآن مى‌کوشید بین تفسیر مأثور و تفسیر به رأى توازن برقرار نماید و در زمینه قوانین اسلامى نیز درصدد تقویت اجتهاد بود. آرا و تفاسیر وى از قرآن و مباحثى همچون قضا و قدر و جبر و اختیار، با آثار اندیشمند مصرى محمد عبده*، شباهت بسیارى دارد. تفسیر وى پس از چاپ با استقبال بسیارى رو به رو شد و به زبان‌هاى مالزیایى و تایى نیز ترجمه گردید <ref>فدراشپیل، ص 229.</ref>.


حمكا درصدد ايجاد تحول در آموزش اسلامى در اندونزى، به‌ويژه در زمينه تفسير قرآن و قوانين اسلامى، بود. در تفسير قرآن مى‌كوشيد بين تفسير مأثور و تفسير به رأى توازن برقرار نمايد و در زمينه قوانين اسلامى نيز درصدد تقويت اجتهاد بود. آرا و تفاسير وى از قرآن و مباحثى همچون قضا و قدر و جبر و اختيار، با آثار انديشمند مصرى محمد عبده*، شباهت بسيارى دارد (يوسف، ص 41، 59؛
=آثار=
صالح، ص 156). تفسير وى پس از چاپ با استقبال بسيارى رو به رو شد و به زبانهاى مالزيايى و تايى نيز ترجمه گرديد (فدراشپيل، ص 229).
= آثار =
* سبارية
* ليلى والمجنون
* تحت أستار الكعبة
* غرق السفينة فن در وتك
* السيد المدير
* أخذها خالها
* العدل الإلهي
* الهجرة إلى ديلي
* المطرود أو بسبب الفتنة
* الجيل الجديد
* في انتظار دقات الطبول
* في وادي الحياة
* التشمس في الأرض المقدسة
* التجوال في وادي النيل
* على ضفة دجلة
* أربعة أشهر في أمريكا


= منابع =
* سباریة
* لیلى والمجنون
* تحت أستار الکعبة
* غرق السفینة فن در وتک
* السید المدیر
* أخذها خالها
* العدل الإلهی
* الهجرة إلى دیلی
* المطرود أو بسبب الفتنة
* الجیل الجدید
* فی انتظار دقات الطبول
* فی وادی الحیاة
* التشمس فی الأرض المقدسة
* التجوال فی وادی النیل
* على ضفة دجلة
* أربعة أشهر فی أمریکا


== منابع ==
#Howard M. Federspiel, Islam and ideology in the emerging Indonesian state: the Persatuan Islam (Persis), 1923 to 1957, Leiden 2001;
#Deliar Noer, The modernist Muslim movement in Indonesia: 1900-1942, Oxford 1978;
#Peter G. Riddell, Islam and the Malay-Indonesian world: transmission and responses, Honolulu 2001;
#Fauzan Saleh, Modern trends in Islamic theological discourse in 20th century Indonesia: a critical survey, Leiden 2001;
#Karl Steenbrink, "Hamka (1908-1981) and the integration of the Islamic ummah of Indonesia", Studia Islamika: Indonesian journal for Islamic studies, vol.1, no. 3 (1994);
#Carlien Patricia Woodcroft-Lee, "From Morocco to Merauke: some observations on the shifting pattern of relationships between Indonesian Muslims and the world Islamic community, as revealed in the writings of Muslim intellectuals in Indonesia", in Islam in Asia, vol.2, ed. Raphael Israeli and Anthony H. Johns, Jerusalem: Magnes Press, 1984;
#Milhan Yusuf, "Hamka's method in interpreting legal verses of the Qur'an", in Approaches to the Qur'an in contemporary Indonesia, ed. Abdullah Saeed, Oxford: Oxford University Press, 2005.


#  Howard M. Federspiel, Islam and ideology in the emerging Indonesian state: the Persatuan Islam (Persis), 1923 to 1957, Leiden 2001;
== پانویس ==
#  Deliar Noer, The modernist Muslim movement in Indonesia: 1900-1942, Oxford 1978;
{{پانویس}}
#  Peter G. Riddell, Islam and the Malay-Indonesian world: transmission and responses, Honolulu 2001;
#  Fauzan Saleh, Modern trends in Islamic theological discourse in 20th century Indonesia: a critical survey, Leiden 2001;
#  Karl Steenbrink, "Hamka (1908-1981) and the integration of the Islamic ummah of Indonesia", Studia Islamika: Indonesian journal for Islamic studies, vol.1, no. 3 (1994);
#  Carlien Patricia Woodcroft-Lee, "From Morocco to Merauke: some observations on the shifting pattern of relationships between Indonesian Muslims and the world Islamic community, as revealed in the writings of Muslim intellectuals in Indonesia", in Islam in Asia, vol.2, ed. Raphael Israeli and Anthony H. Johns, Jerusalem: Magnes Press, 1984;
#  Milhan Yusuf, "Hamka's method in interpreting legal verses of the Qur'an", in Approaches to the Qur'an in contemporary Indonesia, ed. Abdullah Saeed, Oxford: Oxford University Press, 2005.


[[رده: اسلام شناسان]]
[[رده:عالمان]]
[[رده: مفسران قرآن کریم]]
[[رده:عالمان اهل سنت]]
[[رده:اندونزی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۳۷

عبدالملک کریم امرالله
عبدالملک کریم امرالله
نام عبدالملک کریم امرالله
محل تولد مانینجائو در سوماترا
تولد 17 فوریه 1908
دین اسلام
درگذشت فوریه 1908

حاجى عبدالملک کریم امراللّه (حَمْکا) اندیشمند، نویسنده، مفسر و رهبر اسلامى اندونزیایى است. وی در ماه محرم الحرام 1326/17 فوریه 1908 در خانواده‌اى مذهبى در ناحیه مانینجائو در سوماترا به دنیا آمد. پدرش حاجى کریم امرالله معروف به حاجى رسول از علماى اصلاح‌طلب و نامدار زمان خود بود [۱] حمکا تحصیلات خود را در مدرسه‌اى سنّتى آغاز کرد که فاقد امکانات مدارس جدید بود و دانش‌آموزان سن‌هاى گوناگون در یک کلاس مى‌نشستند و بدون امتحان مدارجِ تحصیلى را طى مى‌کردند [۲].

حمکا سپس در مدرسه ثوالب ــ که پدرش، حاجى رسول، از مدرّسان اصلى آن بودــ به تحصیل ادامه داد. این مدرسه از نظام آموزشى جدید بهره مى‌برد و در عرصه سیاسى نیز فعال بود. دانش‌آموزان ثوالب ضمن آشنایى با آموزه‌هاى دینى به یادگیرى زبان عربى مى‌پرداختند تا از منابع حدیثى استفاده کنند.

حمکا در 1303ش/1924 به جاوه رفت و با برخى رهبران سازمان محمدیه از بزرگ‌ترین سازمان‌هاى اسلامى اندونزى آشنا شد. او در 1308ش/1929 براى تکمیل تحصیلات مذهبى خود به مکه رفت، اما پس از مدت کوتاهى به اندونزى بازگشت [۳].

در آغاز دهه 1310ش/1930 حمکا به عنوان یکى از فعالان سازمان محمدیه به مناطق گوناگون اندونزى سفر کرد و به تبلیغ این سازمان پرداخت. او بعدها به عضویت کمیته مرکزى آن برگزیده شد. حمکا با اینکه از جوانى از اعضاى سازمان بود، استقلال فکرى خود را حفظ کرده بود و نظرش را آزادانه ابراز مى‌کرد. آرا و عقاید وى در سازمان محمدیه بسیار مؤثر بوده است. . او در همین دهه نشریه ادوارىِ پدومان مشارکت را در مدان (در شمال سوماترا) منتشر کرد که خوانندگان بسیارى در سراسر اندونزى داشت [۴].

حمکا در مقابله با اندیشه‌هاى ملى‌گرایى ــکه به‌ویژه از دهه 1300ش/1920 به بعد در اندونزى رواج یافته و مورد حمایت بعضى احزاب و گروه‌هاى اسلامى بودــ اعلام کرد که اسلام ذاتآ کامل است و به اندیشه‌هاى تکمیلى دیگرى مانند ملى‌گرایى نیاز ندارد. حمکا بعدها نظر خود را درباره ملى‌گرایى تغییر داد و در 1318ش/1939 اعلام کرد آموزه ملى‌گرایى را مى‌پذیرد مشروط بر اینکه این آموزه به معناى میهن‌پرستى نباشد.

پس از استقلال اندونزى در 1324ش/ 1945، حمکا به‌ سبب آراى خود تحت فشار قرار گرفت و حتى مدتى از رهبرى شاخه مدان سازمان محمدیه کنار گذاشته شد. او در 1329ش/ 1950 به جاکارتا رفت و امام جماعت مسجد الازهر شد. حمکا در اوایل دهه 1330ش/ 1950 به عضویت حزب ماشومى* درآمد و در سال‌هاى 1333 تا 1338ش/ 1954ـ 1959 نماینده مجلس اندونزى بود [۵].

پس از انحلال ماشومى در 1339ش/ 1960 وى نیز تحت فشار قرار گرفت. در 1343ش/ 1964 به اتهام طراحى ترور سوکارنو رئیس‌جمهورى وقت دستگیر و حدود دو سال زندانى شد. او در این دوران طرح کلى خود را براى نگارش تفسیر سى جلدى قرآن با عنوان تفسیرالازهر ترسیم کرد.

از 1345ش/1966 مجددآ امام جماعت مسجد الازهر شد. وى همچنین در دانشگاه‌هاى اندونزى تدریس مى‌کرد و مجله پانجى مشارکت را نیز منتشر مى‌ساخت.

در 1354ش/1975 به پیشنهاد سوهارتو رئیس‌جمهورى وقت مجلس علماى اندونزى تأسیس شد که ظاهراً هدف از آن ایجاد وحدت و انسجام در بین مسلمانان و مطرح کردن مسائل اسلامى در دولت بود. حمکا که در این زمان با سازمان محمدیه همکارى داشت پس از مشورت با سازمان ریاست این مجلس را بر عهده گرفت.

حمکا در 1355ش/1976 با مطرح شدن موضوع تى‌مور شرقى و الحاق آن به اندونزى در مجامع بین‌المللى از جمله سازمان ملل متحد در مقاله‌اى ابراز داشت که تى‌مور شرقى بخشى از خاک اندونزى است و نباید اجازه داد که کمونیستها آن را پایگاهى براى تهاجم به دین و ارزش‌هاى مسلمانان اندونزى تبدیل کنند.

مجلس علما تحت‌تأثیر آراى حمکا کوشید براى مبلّغان مسیحى محدودیت ایجاد نماید و در 1360ش/ 1981 فتوا داد که مسلمانان نباید در مراسم مسیحیان شرکت کنند که این امر اعتراضاتى در پى داشت. پس از بالا گرفتن اختلافات حمکا و وزیر امور دینى، حمکا در 29 اردیبهشت 1360/19 مه 1981 استعفا کرد. وى حدود دو ماه بعد، یعنى در 2 مرداد 1360 / 24 ژوئیه 1981، درگذشت.

حمکا درصدد ایجاد تحول در آموزش اسلامى در اندونزى، به‌ویژه در زمینه تفسیر قرآن و قوانین اسلامى، بود. در تفسیر قرآن مى‌کوشید بین تفسیر مأثور و تفسیر به رأى توازن برقرار نماید و در زمینه قوانین اسلامى نیز درصدد تقویت اجتهاد بود. آرا و تفاسیر وى از قرآن و مباحثى همچون قضا و قدر و جبر و اختیار، با آثار اندیشمند مصرى محمد عبده*، شباهت بسیارى دارد. تفسیر وى پس از چاپ با استقبال بسیارى رو به رو شد و به زبان‌هاى مالزیایى و تایى نیز ترجمه گردید [۶].

آثار

  • سباریة
  • لیلى والمجنون
  • تحت أستار الکعبة
  • غرق السفینة فن در وتک
  • السید المدیر
  • أخذها خالها
  • العدل الإلهی
  • الهجرة إلى دیلی
  • المطرود أو بسبب الفتنة
  • الجیل الجدید
  • فی انتظار دقات الطبول
  • فی وادی الحیاة
  • التشمس فی الأرض المقدسة
  • التجوال فی وادی النیل
  • على ضفة دجلة
  • أربعة أشهر فی أمریکا

منابع

  1. Howard M. Federspiel, Islam and ideology in the emerging Indonesian state: the Persatuan Islam (Persis), 1923 to 1957, Leiden 2001;
  2. Deliar Noer, The modernist Muslim movement in Indonesia: 1900-1942, Oxford 1978;
  3. Peter G. Riddell, Islam and the Malay-Indonesian world: transmission and responses, Honolulu 2001;
  4. Fauzan Saleh, Modern trends in Islamic theological discourse in 20th century Indonesia: a critical survey, Leiden 2001;
  5. Karl Steenbrink, "Hamka (1908-1981) and the integration of the Islamic ummah of Indonesia", Studia Islamika: Indonesian journal for Islamic studies, vol.1, no. 3 (1994);
  6. Carlien Patricia Woodcroft-Lee, "From Morocco to Merauke: some observations on the shifting pattern of relationships between Indonesian Muslims and the world Islamic community, as revealed in the writings of Muslim intellectuals in Indonesia", in Islam in Asia, vol.2, ed. Raphael Israeli and Anthony H. Johns, Jerusalem: Magnes Press, 1984;
  7. Milhan Yusuf, "Hamka's method in interpreting legal verses of the Qur'an", in Approaches to the Qur'an in contemporary Indonesia, ed. Abdullah Saeed, Oxford: Oxford University Press, 2005.

پانویس

  1. یوسف، ص 59، یادداشت‌ها، ش 1؛ ریدل، ص 216.
  2. نوئر، ص 45.
  3. استین‌برینک، ص 129ـ130.
  4. نوئر، ص 51؛ فدراشپیل، ص 228.
  5. استین‌برینک، ص 137ـ 138.
  6. فدراشپیل، ص 229.