حدیث صحیح از منظر فریقین (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۵۴

هر چند حدیث صحیح برترین نوع از احادیث بوده و مورد قبول فریقین می‌باشد اما در تعریف و شاخصه‌های آن بینشان اختلافاتی وجود دارد. در این مقاله ضمن بیان دیدگاه فریقین نسبت به حدیث صحیح موارد اشتراک و افتراق آنان در این مساله تبیین گردیده است.

الف - حدیث صحیح در نگاه اهل سنت

از منظر محدثان اهل سنت حدیث صحیح به حدیثی گفته می‌شود که از ویژگی‌های پنجگانه ذیل برخوردار باشد:

1-مسند باشد

2-متصل باشد

3-همه روات آن عادل باشند.

4-خالی از شذوذ باشد

5- خالی از علت – ضعف - باشد

در کتاب موسوعه علوم الحدیث الشریف–در تعریف حدیث صحیح آمده است:

هوالحدیث الذی توفرت فیه الشروط الخمسه التالیه 1-اتصال الاسناد 2-عداله الراوی 3-ضبط الرواه 4-السلامه من الشذوذ 5-السلامه عن العلل القادحه ^[۱]

در کتاب قواعد التحدیث من مصطلح فنون الحدیث در تعریف حدیث صحیح آمده است:

"الصحیح ما اتصل سنده بنقل العدل الضابط عن مثله، وسلم عن شذوذ وعلة،

آنگاه در تعریف قیود ذکر شده در تعریف صحیح آمده است:

ونعنی بالمتصل ما لم یکن مقطوعًا بأی وجه کان فخرج المنقطع والمعضل والمرسل علی رأی من لا یقبله وبالعدل من لم یکن مستور العدالة ولا مجروحًا فخرج ما نقله مجهول عینًا أو حالًا أو معروف بالضعیف وبالضابط من یکون حافظًا متیقظًا فخرج ما نقله مغفل کثیر الخطأ. وبالشذوذ ما یرویه الثقة مخالفًا لروایة الناس. وبالعلة ما فیه أسباب خفیة قادحة فخرج الشاذ والمعلل – انتهی – ^[۲]

مولف کتاب علوم الحدیث و مصطلحه در تعریفی جامع نسبت به حدیث صحیح از دیدگاه اهل سنت می‌گوید: عرفوا الحدیث الصحیح بانه الحدیث المسند الذی یتصل اسناده بنقل العدل الضابط حتی ینتهی الی رسول الله ص او الی منتهاه من صحابی او من دونه ولا یکون شاذا و لا معللا – انتهی –^[۳] ایشان در تبیین بیشتر حدیث صحیح می‌نویسد:

ان الحدیث الصحیح لا یکون شاذا و هو ما رواه الثقه مخالفا روایه الثقا ت و ان الحدیث الصحیح لا یکون معللا و هو الذی اکتشفت فیه عله خفیه تقدح فی صحته و ان کان یبدو فی الظاهر سلیما من العلل انتهی- ^[۴]

مولف کتاب منهج النقد فی علوم الحدیث نیز در تعریف حدیث صحیح می‌نویسد: الحدیث الصحیح: هو الحدیث الذی اتصل سنده بنقل العدل الضابط عن العدل الضابط إلی منتهاه، ولا یکون شاذا ولا معلا.

آنگاه در تبیین تعریف مذکور و قیودات اخذ شده در آن می‌گوید:

1- الاتصال: ومعناه أن یکون کل واحد من رواة الحدیث قد تلقاه ممن فوقه من الرواة وهکذا إلی أن یبلغ التلقی قائله. فخرج بذلک المرسل والمنقطع بأی نوع من أنواع الانقطاع.

لأنه إذا لم یکن متصلا فمعناه أنه سقط من سنده واسطة أو أکثر، ویحتمل أن یکون الواسطة المحذوف ضعیفا، فلا یکون الحدیث صحیحا.

2- العدالة فی الرواة: ... ، وهی رکن هام فی قبول الروایة، لأنها الملکة التی تحث علی التقوی، وتحجز صاحبها عن المعاصی والکذب وما یخل بالمروءة، فخرج بهذا الشرط الحدیث الموضوع، وما ضعف لاتهما الراوی بالفسق والإخلال بالمروءة، أو غیر ذلک ...

3- الضبط ومعناه أن یحفظ الراوی الحدیث فی صدره أو کتابه، ثم یستحضره عند الأداء، وهذا الشرط یستدعی عدم غفلته، وعدم تساهله عند التحمل والأداء، إلی آخر ما ذکرنا فی أبحاث الضبط وفی علوم الروایة.

4- عدم الشذوذ: والشذوذ هو مخالفة الراوی الثقة لمن هو أقوی منه لأنه إذا خالفه من هو أولی منه بقوة حفظه أو کثرة عدد کان مقدما علیه، وکان المرجوح شاذا. وتبین بشذوذه وقوع وهم فی روایة هذا الحدیث.

5- عدم الإعلال: ومعناه سلامة الحدیث من علة تقدح فی صحته، أی خلوه من وصف خفی قادح فی صحة الحدیث والظاهر السلامة منه، فخرج بهذا الشرط الحدیث المعلل، فلا یکون صحیحا. ، - انتهی- ^[۵]

بنابر‌این حدیث صحیح در نزد اهل سنت مشتمل بر سه شرط وجودی و دو شرط عدمی است: شروط وجودی آن عبارتند از: اتصال سند، عدالت راوی و ضابط بودن آن و دو شرط عدمی که عبارتند از: شاذ نبودن و معلل نبودن حدیث

بنابراین حدیثی که فاقد شروط پنجگانه فوق باشد اطلاق صحیح بر آن تمام نیست.

ب- حدیث صحیح از منظر امامیه

در این قسمت گفتار برخی از اعلام شیعه را در معنای حدیث صحیح بیان می‌کنیم:

شهید ثانی درکتاب الرعایة فی علم الدرایة در تعریف حدیث صحیح می‌گوید:

الصحیح وهو: ما اتصل سنده إلی المعصوم، بنقل العدل الامامی عن مثله، فی جمیع الطبقات، حیث تکون متعددة، (وإن اعتراه شذوذ) ^[۶]

شارح کتاب شهید ثانی در تبیین قیود بکار رفته در تعریف صحیح می‌نویسد:

فخرج باتصال السند: المقطوع فی أی مرتبة اتفقت. ، فإنه لا یسمی: صحیحا "، و إن کان رواته، من رجال الصحیح وشمل قوله (إلی المعصوم): النبی، والامام. ج - وبقوله (بنقل العدل): الحسن. د - وبقوله (الامامی): الموثق. ه‍ - وبقوله فی (جمیع الطبقات): ما اتفق فیه واحد بغیر الوصف المذکور. ، فإنه بسببه، یلحق بما یناسبه من الأوصاف، لا بالصحیح .... ونبه بقوله (وإن اعتراه شذوذ): علی خلاف ما اصطلح علیه العامة من تعریفه حیث اعتبروا سلامته من الشذوذ. ، وقالوا فی تعریفه: انه: (ما اتصل سنده، بنقل العدل الضابط، عن مثله، وسلم عن شذوذ وعله. – انتهی –^[۷]

بنابر این حدیث صحیح از منظر شهید ثانی حدیثی است که مسند بوده و راوایانش نیز در همه طبقات عادل و از مذهب امامیه باشد. بعلاوه آنکه مروی عنه هم معصوم باشد؛ بنابر این شاذ بودن و معلول نبودن حدیث شرط صحت نیست.

در کتاب رسائل فی درایه الحدیث در تعریف حدیث صحیح آمده است:

الصحیحُ؛ وهو ما اتّصل سندُه إلی المعصومِ بنقلِ العدلِ الإمامی عن مثل فی جمیعِ الطبقاتِ، وإن اعتراه شذوذٌ. وقد یُطلق علی سَلیمِ الطریقِ مِن الطَعْنِ بما یُنافی الأمرین، وإن اعتراه مع ذلک إرسالٌ أو قَطعٌ – انتهی- ^[۸]. مولف کتاب قواعد الحدیث نیز در تعریف صحیح می‌نویسد:

الصحیح: من اتصلت روایته إلی المعصوم بإمامی عادل -انتهی – ^[۹]

از مباحث ذکر شده استفاده می‌شود که تحقق حدیث صحیح از منظر امامیه مشروط به امور ذیل است:

1-مروی عنه پیامبر (ص) و اهل بیت او باشند. بنابر این اطلاق حدیث صحیح به گفتار غیر آنان نظیر صحابه تمام نیست .

2-حدیث مسند باشد.

3-روات حدیث مسند در همه طبقات امامی‌ باشند.

4-روات همه طبقات عادل باشند.

با تامل در دیدگاه فریقین نسبت به تعریف صحیح، موارد افتراق و اشتراک مشخص می‌شود:

موارد اشتراک فریقین در تعریف حدیث صحیح

شروط مشترک بین فریقین در تعریف حدیث صحیح عبارتند از: 1-مسند بودن - 2-عدالت روات در همه طبقات 3-مروی عنه پیامبر ص باشد.

لازم به ذکر است که عدالت گرچه شرط مشترک فریقین در تحقق حدیث صحیح می‌باشد اما در مفهوم و مصداقش بین آنان تفاوت وجود دارد بدین معنا که از منظر برخی اعلام اهل سنت پیروان مذهب امامیه اهل بدعت شمرده شده از اینرو نمی‌توان آنرا از مصادیق عدل قرار داد چنانکه از منظر برخی از اعلام امامیه نیز روایات راویان اهل سنت بدلیل عدم عدالت مقبول نمی‌باشد.

موارد افتراق فریقین با یکدیگر در تعریف حدیث صحیح

این موارد عبارتند از:

1- از منظر اهل سنت مروی عنه در حدیث اعم از پیامبر ص و صحابه و تابعین – طبق دیدگاه برخی از اهل سنت – می‌باشد در حالی که مروی عنه از منظر امامیه فقط پیامبر ص و اهل بیتش – امامان معصوم - می‌باشند.

2-از منظر اهل سنت عدالت راویان شرط صحت روایت است بدیهی است این امر پیروان همه مذاهب را شامل می‌شود - در صورتی که عادل باشند – در حالی که از منظر امامیه لازم است روات در همه طبقات عادل امامی مذهب باشند.

3- از منظر اهل سنت شذوذ روائی و عدم‌العله از شرائط صحت حدیث می‌باشد در حالی که از منظر امامیه این‌دو شرط صحت نمی‌باشد. ^[۱۰]

پانویس

↑ موسوعه علوم الحدیث الشریف ،حمدی زقزوق، 1426، ص 80-82
↑ قواعد التحدیث من مصطلح فنون الحدیثالحلاق القاسمی، ج1ص79
↑ علوم الحدیث و مصطلحه الصالح ،1977، ص 145
↑ همان، ص 146
↑ منهج النقد فی علوم الحدیث عتر الحلبی 1418ص242 - 243
↑ الرعایة فی علم الدرایة الجبعی العاملی1408ص 77 – 88)
↑ همان ص 77 – 88
↑ رسائل فی درایه الحدیث حافظیان البابُلی1382 ص 125
↑ قواعد الحدیث الموسوی الغریفی 1406،ص 24،
↑ دانش رجال از دیدگاه اهل سنت ،جدیدی نژاد 1381ص 15

[1] موسوعه علوم الحدیث الشریف ،حمدی زقزوق، 1426، ص 80-82

[2] قواعد التحدیث من مصطلح فنون الحدیثالحلاق القاسمی، ج1ص79

[3] علوم الحدیث و مصطلحه الصالح ،1977، ص 145

[4] همان، ص 146

[5] منهج النقد فی علوم الحدیث عتر الحلبی 1418ص242 - 243

[6] الرعایة فی علم الدرایة الجبعی العاملی1408ص 77 – 88)

[7] همان ص 77 – 88

[8] رسائل فی درایه الحدیث حافظیان البابُلی1382 ص 125

[9] قواعد الحدیث الموسوی الغریفی 1406،ص 24،

[10] دانش رجال از دیدگاه اهل سنت ،جدیدی نژاد 1381ص 15

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<sub>
+هر چند حدیث صحیح برترین نوع از احادیث بوده و مورد قبول فریقین می‌باشد اما در تعریف و شاخصه‌های آن بینشان اختلافاتی وجود دارد. در این مقاله ضمن بیان دیدگاه فریقین نسبت به حدیث صحیح موارد اشتراک و افتراق آنان در این مساله تبیین گردیده است.
-<div class="wikiInfo">
-{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
-|-
-!عنوان مقاله!! data-type="authorName" |حدیث صحیح از منظر فریقین
-|-
-|زبان مقاله
-| data-type="authorfatherName" |فارسی
-|-
-|نویسنده
-| data-type="authorBirthPlace" |سید مصطفی حسینی رودباری
-|-
-|}
+== الف - حدیث صحیح در نگاه اهل سنت ==
-</div>
+از منظر محدثان [[اهل سنت|اهل سنت]] حدیث صحیح به حدیثی گفته می‌شود که از ویژگی‌های پنجگانه ذیل برخوردار باشد:
-== الف -  حدیث صحیح در نگاه اهل سنت ==
+-مسند باشد
+-متصل باشد
-از منظر محدثان اهل سنت حدیث صحیح به حدیثی گفته می شود که از ویژگیهای پنجگانه ذیل برخوردار باشد :
+-همه روات آن عادل باشند.
--مسند باشد
+-خالی از شذوذ باشد
-- متصل باشد
--همه روات  ان عادل باشند .باشد   .
--خالی از شذوذ باشد
--  خالی از علت – ضعف -  باشد
+- خالی از علت – ضعف - باشد
-در کتاب موسوعه علوم الحدیث الشریف–در تعریف حدیث صحیح امده است :
-هوالحدیث الذی توفرت فیه الشروط الخمسه التالیه 1-اتصال الاسناد 2-عداله الراوی 3-ضبط الرواه 4-السلامه من الشذوذ 5-السلامه عن العلل القادحه <ref> موسوعه علوم الحدیث الشریف ،حمدی زقزوق  ، 1426، ص 80-82</ref>
+در کتاب موسوعه علوم الحدیث الشریف–در تعریف حدیث صحیح آمده است:
+هوالحدیث الذی توفرت فیه الشروط الخمسه التالیه 1-اتصال الاسناد 2-عداله الراوی 3-ضبط الرواه 4-السلامه من الشذوذ 5-السلامه عن العلل القادحه <ref> موسوعه علوم الحدیث الشریف ،حمدی زقزوق، 1426، ص 80-82</ref>
-در کتاب قواعد التحدیث من مصطلح فنون الحدیث در تعریف حدیث صحیح امده است :
+در کتاب قواعد التحدیث من مصطلح فنون الحدیث در تعریف حدیث صحیح آمده است:
+:"الصحیح ما اتصل سنده بنقل العدل الضابط عن مثله، وسلم عن شذوذ وعلة،
-: "الصحيح ما اتصل سنده بنقل العدل الضابط عن مثله، وسلم عن شذوذ وعلة،
+آنگاه در تعریف قیود ذکر شده در تعریف صحیح آمده است:
+ونعنی بالمتصل ما لم یکن مقطوعًا بأی وجه کان فخرج المنقطع والمعضل والمرسل علی رأی من لا یقبله وبالعدل من لم یکن مستور العدالة ولا مجروحًا فخرج ما نقله مجهول عینًا أو حالًا أو معروف بالضعیف وبالضابط من یکون حافظًا متیقظًا فخرج ما نقله مغفل کثیر الخطأ. وبالشذوذ ما یرویه الثقة مخالفًا لروایة الناس. وبالعلة ما فیه أسباب خفیة قادحة فخرج الشاذ والمعلل – انتهی – <ref>قواعد التحدیث من مصطلح فنون الحدیثالحلاق القاسمی، ج1ص79</ref>
-انگاه در تعریف قیود ذکر شده در تعریف صحیح  امده است :
+مولف کتاب علوم الحدیث و مصطلحه در تعریفی جامع نسبت به حدیث صحیح از دیدگاه اهل سنت می‌گوید:
-ونعني بالمتصل ما لم يكن مقطوعًا بأي وجه كان فخرج المنقطع والمعضل والمرسل على رأي من لا يقبله وبالعدل من لم يكن مستور العدالة ولا مجروحًا فخرج ما نقله مجهول عينًا أو حالًا أو معروف بالضعيف وبالضابط من يكون حافظًا متيقظًا فخرج ما نقله مغفل كثير الخطأ. وبالشذوذ ما يرويه الثقة مخالفًا لرواية الناس. وبالعلة ما فيه أسباب خفية قادحة فخرج الشاذ والمعلل – انتهی – <ref>قواعد التحدیث من مصطلح فنون الحدیثالحلاق القاسمي ، ج1ص79</ref>
-مولف کتاب علوم الحدیث و مصطلحه در تعریفی جامع نسبت به حدیث صحیح  از دیدگاه اهل سنت می گوید :
 عرفوا الحدیث الصحیح بانه الحدیث المسند الذی یتصل اسناده بنقل العدل الضابط حتی ینتهی الی رسول الله ص او الی منتهاه من صحابی او من دونه ولا یکون شاذا و لا معللا – انتهی –<ref>علوم الحدیث و مصطلحه الصالح ،1977، ص 145</ref>
+ایشان در تبیین بیشتر حدیث صحیح می‌نویسد:
-ایشان د رتبیین  بیشتر  حدیث صحیح می نویسد :
 ان الحدیث الصحیح لا یکون شاذا و هو ما رواه الثقه مخالفا روایه الثقا ت و ان الحدیث الصحیح لا یکون معللا و هو الذی اکتشفت فیه عله خفیه تقدح فی صحته و ان کان یبدو فی الظاهر سلیما من العلل انتهی- <ref>همان، ص 146</ref>
+مولف کتاب منهج النقد فی علوم الحدیث نیز در تعریف حدیث صحیح می‌نویسد: الحدیث الصحیح: هو الحدیث الذی اتصل سنده بنقل العدل الضابط عن العدل الضابط إلی منتهاه، ولا یکون شاذا ولا معلا.
-مولف کتاب  منهج النقد فی علوم الحدیث نیز در تعریف حدیث صحیح  می نویسد  : الحديث الصحيح: هو الحديث الذي اتصل سنده بنقل العدل الضابط عن العدل الضابط إلى منتهاه، ولا يكون شاذا ولا معلا.
+آنگاه در تبیین تعریف مذکور و قیودات اخذ شده در آن می‌گوید:
-انگاه در تبیین  تعریف مذکور و قیودات  اخذ شده در ان  می گوید :
+- الاتصال: ومعناه أن یکون کل واحد من رواة الحدیث قد تلقاه ممن فوقه من الرواة وهکذا إلی أن یبلغ التلقی قائله. فخرج بذلک المرسل والمنقطع بأی نوع من أنواع الانقطاع.
-- الاتصال: ومعناه أن يكون كل واحد من رواة الحديث قد تلقاه ممن فوقه من الرواة وهكذا إلى أن يبلغ التلقي قائله. فخرج بذلك المرسل والمنقطع بأي نوع من أنواع الانقطاع.
+لأنه إذا لم یکن متصلا فمعناه أنه سقط من سنده واسطة أو أکثر، ویحتمل أن یکون الواسطة المحذوف ضعیفا، فلا یکون الحدیث صحیحا.
-لأنه إذا لم يكن متصلا فمعناه أنه سقط من سنده واسطة أو أكثر، ويحتمل أن يكون الواسطة المحذوف ضعيفا، فلا يكون الحديث صحيحا.
+- العدالة فی الرواة: ... ، وهی رکن هام فی قبول الروایة، لأنها الملکة التی تحث علی التقوی، وتحجز صاحبها عن المعاصی والکذب وما یخل بالمروءة، فخرج بهذا الشرط الحدیث الموضوع، وما ضعف لاتهما الراوی بالفسق والإخلال بالمروءة، أو غیر ذلک ...
-- العدالة في الرواة: ...، وهي ركن هام في قبول الرواية، لأنها الملكة التي تحث على التقوى، وتحجز صاحبها عن المعاصي والكذب وما يخل بالمروءة، فخرج بهذا الشرط الحديث الموضوع، وما ضعف لاتهما الراوي بالفسق والإخلال بالمروءة، أو غير ذلك ...
+- الضبط ومعناه أن یحفظ الراوی الحدیث فی صدره أو کتابه، ثم یستحضره عند الأداء، وهذا الشرط یستدعی عدم غفلته، وعدم تساهله عند التحمل والأداء، إلی آخر ما ذکرنا فی أبحاث الضبط وفی علوم الروایة.
-- الضبط ومعناه أن يحفظ الراوي الحديث في صدره أو كتابه، ثم يستحضره عند الأداء، وهذا الشرط يستدعي عدم غفلته، وعدم تساهله عند التحمل والأداء، إلى آخر ما ذكرنا في أبحاث الضبط وفي علوم الرواية.
+- عدم الشذوذ: والشذوذ هو مخالفة الراوی الثقة لمن هو أقوی منه لأنه إذا خالفه من هو أولی منه بقوة حفظه أو کثرة عدد کان مقدما علیه، وکان المرجوح شاذا. وتبین بشذوذه وقوع وهم فی روایة هذا الحدیث.
-- عدم الشذوذ: والشذوذ هو مخالفة الراوي الثقة لمن هو أقوى منه لأنه إذا خالفه من هو أولى منه بقوة حفظه أو كثرة عدد كان مقدما عليه، وكان المرجوح شاذا. وتبين بشذوذه وقوع وهم في رواية هذا الحديث.
+- عدم الإعلال: ومعناه سلامة الحدیث من علة تقدح فی صحته، أی خلوه من وصف خفی قادح فی صحة الحدیث والظاهر السلامة منه، فخرج بهذا الشرط الحدیث المعلل، فلا یکون صحیحا. ، - انتهی- <ref>منهج النقد فی علوم الحدیث عتر الحلبی 1418ص242 - 243</ref>
-- عدم الإعلال: ومعناه سلامة الحديث من علة تقدح في صحته، أي خلوه من وصف خفي قادح في صحة الحديث والظاهر السلامة منه، فخرج بهذا الشرط الحديث المعلل، فلا يكون صحيحا.،- انتهی- <ref>منهج النقد فی علوم الحدیث عتر الحلبی 1418ص242 - 243</ref>
+بنابر‌این حدیث صحیح در نزد اهل سنت مشتمل بر سه شرط وجودی و دو شرط عدمی است: شروط وجودی آن عبارتند از: اتصال سند، عدالت راوی و ضابط بودن آن و دو شرط عدمی که عبارتند از: شاذ نبودن و معلل نبودن حدیث
-بنابر این حدیث صحیح در نزد اهل سنت مشتمل بر سه شرط وجودی و دو شرط عدمی است : شروط وجودی ان عبارتند از : اتصال سند ، عدالت راوی و ضابط بودن  ان  و دو شر ط عدمی که عبارتند از : شاذ نبودن و معلل نبودن حدیث
-بنابراین حدیثی که فاقد شروط  پنجگانه فوق باشد اطلاق صحیح بر ان  تمام نیست.
+بنابراین حدیثی که فاقد شروط پنجگانه فوق باشد اطلاق صحیح بر آن تمام نیست.
 == ب- حدیث صحیح از منظر امامیه ==
+در این قسمت گفتار برخی از اعلام شیعه را در معنای حدیث صحیح بیان می‌کنیم:
-در این  قسمت گفتار برخی از اعلام شیعه ر ا در معنای  حدیث صحیح بیان می کنیم :
+شهید ثانی درکتاب الرعایة فی علم الدرایة در تعریف حدیث صحیح می‌گوید:
-شهید ثانی درکتاب  الرعاية في علم الدراية در تعریف  حدیث صحیح  می گوید :
-الصحيح وهو : ما اتصل سنده إلى المعصوم ، بنقل العدل الامامي عن مثله ، في جميع الطبقات ، حيث تكون متعددة ، ( وإن اعتراه شذوذ ) <ref>الرعاية في علم الدراية الجبعي العاملي1408ص 77 – 88)</ref>
-شارح  کتاب  شهید ثانی  در تبیین  قیود بکار رفته در تعریف صحیح می نویسد :
+الصحیح وهو: ما اتصل سنده إلی المعصوم، بنقل العدل الامامی عن مثله، فی جمیع الطبقات، حیث تکون متعددة، (وإن اعتراه شذوذ) <ref>الرعایة فی علم الدرایة الجبعی العاملی1408ص 77 – 88)</ref>
-فخرج باتصال السند : المقطوع في أي مرتبة اتفقت . ، فإنه لا يسمى : صحيحا " ، و إن كان رواته ، من رجال الصحيح وشمل قوله ( إلى المعصوم ) : النبي ، والامام . ج - وبقوله ( بنقل العدل ) : الحسن . د - وبقوله ( الامامي ) : الموثق . ه‍ - وبقوله في ( جميع الطبقات ) : ما اتفق فيه واحد بغير الوصف المذكور . ، فإنه بسببه ، يلحق بما يناسبه من الأوصاف ، لا بالصحيح .... ونبه بقوله ( وإن اعتراه شذوذ ) : على خلاف ما اصطلح عليه العامة من تعريفه حيث اعتبروا سلامته من الشذوذ . ، وقالوا في تعريفه : انه : ( ما اتصل سنده ، بنقل العدل الضابط ، عن مثله ، وسلم عن شذوذ وعله.– انتهی –<ref>همان ص 77 – 88</ref>
+شارح کتاب شهید ثانی در تبیین قیود بکار رفته در تعریف صحیح می‌نویسد:
+فخرج باتصال السند: المقطوع فی أی مرتبة اتفقت. ، فإنه لا یسمی: صحیحا "، و إن کان رواته، من رجال الصحیح وشمل قوله (إلی المعصوم): النبی، والامام. ج - وبقوله (بنقل العدل): الحسن. د - وبقوله (الامامی): الموثق. ه‍ - وبقوله فی (جمیع الطبقات): ما اتفق فیه واحد بغیر الوصف المذکور. ، فإنه بسببه، یلحق بما یناسبه من الأوصاف، لا بالصحیح .... ونبه بقوله (وإن اعتراه شذوذ): علی خلاف ما اصطلح علیه العامة من تعریفه حیث اعتبروا سلامته من الشذوذ. ، وقالوا فی تعریفه: انه: (ما اتصل سنده، بنقل العدل الضابط، عن مثله، وسلم عن شذوذ وعله. – انتهی –<ref>همان ص 77 – 88</ref>
-بنابر این حدیث صحیح از منظر  شهید ثانی حدیثی است که مسند  بوده و راوایانش نیز در همه طبقات  عادل  و از  مذهب امامیه  باشدبعلاوه  انکه  مروی عنه هم معصوم  باشد بنابر این شاذ بودن  و معلول نبودن  حدیث شرط  صحت نیست .
+بنابر این حدیث صحیح از منظر شهید ثانی حدیثی است که مسند بوده و راوایانش نیز در همه طبقات عادل و از مذهب امامیه باشد. بعلاوه آنکه مروی عنه هم معصوم باشد؛ بنابر این شاذ بودن و معلول نبودن حدیث شرط صحت نیست.
+در کتاب رسائل فی درایه الحدیث در تعریف حدیث صحیح آمده است:
-در کتاب  رسائل فی درایه الحدیث در تعریف حدیث  صحیح امده است :
+الصحیحُ؛ وهو ما اتّصل سندُه إلی المعصومِ بنقلِ العدلِ الإمامی عن مثل فی جمیعِ الطبقاتِ، وإن اعتراه شذوذٌ. وقد یُطلق علی سَلیمِ الطریقِ مِن الطَعْنِ بما یُنافی الأمرین، وإن اعتراه مع ذلک إرسالٌ أو قَطعٌ – انتهی- <ref>رسائل فی درایه الحدیث حافظیان البابُلی1382 ص 125</ref>.
+مولف کتاب قواعد الحدیث نیز در تعریف صحیح می‌نویسد:
+الصحیح: من اتصلت روایته إلی المعصوم بإمامی عادل -انتهی – <ref>قواعد الحدیث الموسوی الغریفی 1406،ص 24،</ref>
-الصحيحُ ؛ وهو ما اتّصل سندُه إلى المعصومِ بنقلِ العدلِ الإمامي عن مثل في جميعِ الطبقاتِ ، وإن اعتراه شذوذٌ . وقد يُطلق على سَليمِ الطريقِ مِن الطَعْنِ بما يُنافي الأمرين ، وإن اعتراه مع ذلك إرسالٌ أو قَطعٌ – انتهی-  <ref>رسائل فی درایه الحدیث  حافظيان البابُلي1382 ص 125</ref>.
+از مباحث ذکر شده استفاده می‌شود که تحقق حدیث صحیح از منظر امامیه مشروط به امور ذیل است:
+-مروی عنه پیامبر (ص) و اهل بیت او باشند. بنابر این اطلاق حدیث صحیح به گفتار غیر آنان نظیر صحابه تمام نیست .
-مولف کتاب قواعد الحدیث نیز در تعریف صحیح می نویسد  :
+-حدیث مسند باشد.
+-روات حدیث مسند در همه طبقات امامی‌ باشند.
-الصحيح: من اتصلت روايته إلى المعصوم بإمامي عادل -انتهی – <ref>قواعد الحدیث الموسوی الغریفی 1406،ص 24،</ref>
+-روات همه طبقات عادل باشند.
-از مباحث  ذکر شده استفاده می شود که تحقق  حدیث صحیح  از منظر امامیه  مشروط به  امور ذیل   است :
--مروی عنه پیامبر ص و اهل بیت او باشند . بنابر این اطلاق حدیث صحیح به گفتار غیرانان نظیر صحابه تمام نیست .
--حدیث مسند باشد .
--روات حدیث مسند در همه طبقات امامی باشند .
--روات همه طبقات عادل باشند .
-با تامل در دیدگاه فریقین نسبت  به تعریف صحیح  ، موارد افتراق  و اشتراک  مشخص می شود :
+با تامل در دیدگاه فریقین نسبت به تعریف صحیح، موارد افتراق و اشتراک مشخص می‌شود:
 == موارد اشتراک فریقین در تعریف حدیث صحیح ==
-شروط  مشترک  بین  فریقین  در تعریف حدیث صحیح  عبارتند از : 1-مسند بودن  - 2-عدالت روات در همه طبقات 3-مروی عنه پیامبر ص باشد .
+شروط مشترک بین فریقین در تعریف حدیث صحیح عبارتند از: 1-مسند بودن - 2-عدالت روات در همه طبقات 3-مروی عنه پیامبر ص باشد.
-لازم به ذکر است که عدالت گرچه شرط مشترک فریقین در تحقق حدیث صحیح می باشد اما در مفهوم و مصداقش  بین انان تفاوت وجود دارد بدین معنا که از منظربرخی اعلام  اهل سنت پیروان مذهب امامیه اهل بدعت شمرده شده از اینرو نمی توان انرا از مصادیق عدل قرار داد چنانکه از منظربرخی از اعلام امامیه نیز روایات راویان اهل سنت بدلیل عدم عدالت مقبول نمی باشد .
-== موارد افتراق  فریقین  با یکدیگر در تعریف حدیث صحیح ==
-این موارد عبارتند از :
-- از منظر اهل سنت  مروی عنه در حدیث اعم از پیامبر ص و صحابه و تابعین – طبق دیدگاه برخی ازاهل سنت – می  باشد در حالی که مروی عنه از منظر امامیه فقط پیامبر ص و اهل بیتش – امامان معصوم - می باشند .
--از منظر اهل سنت عدالت راویان شرط صحت روایت است  بدیهی است این امر پیروان  همه مذاهب را شامل می شود   - در صورتی که عادل باشند – در حالی که از منظر امامیه  لازم است روات  در همه طبقات  عادل امامی مذهب باشند .
+لازم به ذکر است که عدالت گرچه شرط مشترک فریقین در تحقق حدیث صحیح می‌باشد اما در مفهوم و مصداقش بین آنان تفاوت وجود دارد بدین معنا که از منظر برخی اعلام اهل سنت پیروان مذهب امامیه اهل بدعت شمرده شده از اینرو نمی‌توان آنرا از مصادیق عدل قرار داد چنانکه از منظر برخی از اعلام امامیه نیز روایات راویان اهل سنت بدلیل عدم عدالت مقبول نمی‌باشد.
-- از منظر اهل سنت شذوذ روائی و عدم العله از شرائط صحت حدیث می باشد در حالی که از منظر امامیه ایندو شرط صحت نمی باشد . <ref>دانش رجال از دیدگاه اهل سنت ،جدیدی نژاد 1381ص 15 </ref>
+== موارد افتراق فریقین با یکدیگر در تعریف حدیث صحیح ==
-== منابع ==
+این موارد عبارتند از:
-[[پانویس]]
+- از منظر اهل سنت مروی عنه در حدیث اعم از پیامبر ص و صحابه و تابعین – طبق دیدگاه برخی از اهل سنت – می‌باشد در حالی که مروی عنه از منظر امامیه فقط پیامبر ص و اهل بیتش – امامان معصوم - می‌باشند.
-[[رده:علوم حدیثی]]
+-از منظر اهل سنت عدالت راویان شرط صحت روایت است بدیهی است این امر پیروان همه مذاهب را شامل می‌شود - در صورتی که عادل باشند – در حالی که از منظر امامیه لازم است روات در همه طبقات عادل امامی مذهب باشند.
-[[رده:انواع الحدیث]]
+- از منظر اهل سنت شذوذ روائی و عدم‌العله از شرائط صحت حدیث می‌باشد در حالی که از منظر امامیه این‌دو شرط صحت نمی‌باشد. <ref>دانش رجال از دیدگاه اهل سنت ،جدیدی نژاد 1381ص 15 </ref>
-[[رده:حدیث الصحیح]]
+== پانویس ==
+[[رده:مقاله‌ها]]
+<references />
+[[رده:حدیث]]