عبدالرحمن بن عبیدالله السقاف: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA500; line-height:1.4em; padding-bottom: 7px;"><noinclude>
{{جعبه اطلاعات شخصیت
[[پرونده:Ambox clock.svg|60px|بندانگشتی|راست]]
| عنوان = عبدالرحمن بن عبیدالله السقاف
<br>
| تصویر = عبدالرحمن بن عبیدالله السقاف.jpg
'''''نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است. '''''<br>
| نام = عبدالرحمن بن عبیدالله السقاف
| نام‌های دیگر =
| سال تولد = 1300 ق
| تاریخ تولد = 
| محل تولد = حضرموت، یمن
| سال درگذشت = 1375 ق
| تاریخ درگذشت =
| محل درگذشت = حضرموت، یمن
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی | پدرش عبیدالله بن محسن السقاف | عیدروس بن عمرالحبشی | عبدالقادر بن عبدالله باحمید | محمد بن محمد باکثیر}}
| شاگردان = {{فهرست جعبه عمودی | فرزندش حسن بن عبدالرحمن السقاف | فرزندش عبدالقادر بن عبدالرحمن السقاف | علوی بن عبدالله السقاف | محمد بن شیخ المساوى}}
| دین = اسلام
| مذهب = اهل سنت
| آثار = {{فهرست جعبه عمودی | العود الهندی عن أمالی فی دیوان الکندی | صوب الرکام فی شؤون القضاء والأحکام | حاشیة على «منهاج الطالبین» للإمام النووی | حاشیة على «فتح الجواد بشرح الإرشاد»}}
| فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه عمودی | فقیه | شاعر | مورخ و مصلح اجتماعی}}
| وبگاه =
}}
'''عبدالرحمن بن عبیدالله السَقّاف''' (1300 - 1375ق) فقیه، شاعر، مورخ و مصلح اجتماعی، از اساتید علم و ادب بود. او را یکی از طلایه‌داران انقلاب اسلامی در [[یمن]] و از پیشگامان شعر و اندیشه در آن می‌دانند. در تدریس و فقه ممتاز شد و در آن مرجع بود و فتوا می‌داد تا اینکه مفتی حضرموت و قاضی آن شد. او نفوذ زیادی در امور عمومی آن کشورها داشت و دارای پیوند قوی با حاکمان آن سرزمین‌ بود و سهم برجسته‌ای در تلاش برای اتحاد و استقلال بخش‌های آن و رفع اشغال آنها توسط بریتانیا داشت. او دارای آثار علمی و آثار فکری، تاریخی و ادبی است که برجسته‌ترین آنها کتاب «العود الهندی عن أمالی فی دیوان الکندی» است که مجالس ادبی در دیوان ابوالطیب المتنبی است.


'''یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید. '''
==نسب==
<br>
عبدالرحمن بن عبیدالله بن محسن بن علوی بن سَقّاف بن محمد بن عمر بن طه بن عمر بن طه بن عمرالصافی بن عبدالرحمن المعلم بن محمد بن علی بن عبدالرحمن السَقّاف بن [[محمد مولی الدویله|محمد مولى الدویله]] بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن [[جعفر بن محمد (صادق)|جعفر الصادق]] بن [[محمد بن علی (باقر العلوم)|محمد‌الباقر]] بن علی [[علی بن الحسین (زین العابدین)|زین‌العابدین]] بن [[حسین بن علی (سید الشهدا)|الحسین]] بن امام [[علی بن ابی‌طالب|علی بن أبی‌طالب]]، و امام علی، همسر [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه]] دختر [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|محمد]]، صلی الله علیه و آله است.
''آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ''{{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}؛</small>
 
<noinclude>
</div>
 
 
 
 
عبدالرحمن بن عبید الله الثقاف (1300 - 1375ق) فقیه، شاعر، مورخ و مصلح اجتماعی، از اساتید علم و ادب بود. او را یکی از طلایه داران انقلاب اسلامی در یمن و از پیشگامان شعر و اندیشه در آن می دانند . در تدریس و فقه ممتاز شد و در آن مرجع بود و فتوا می داد تا اینکه مفتی حضرموت و قاضی آن شد. او نفوذ زیادی در امور عمومی آن کشورها داشت و دارای پیوند قوی با حاکمان آن سرزمین‌ بود و سهم برجسته‌ای در تلاش برای اتحاد و استقلال بخش‌های آن و رفع اشغال آن‌ها توسط بریتانیا داشت . او دارای آثار علمی و آثار فکری، تاریخی و ادبی است که برجسته ترین آنها کتاب «العود الهندی عن أمالی فی دیوان الكندی» است که مجالس ادبی در دیوان ابوالطیب المتنبی است.
 
 
=نسب=
عبد الرحمن بن عبید الله بن محسن بن علوی بن سقاف بن محمد بن عمر بن طه بن عمر بن طه بن عمر الصافی بن عبد الرحمن المعلم بن محمد بن علی بن عبد الرحمن السقاف بن محمد مولى الدویلة بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبید الله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن [[امام صادق )|جعفر الصادق]] بن [[امام باقر )|محمد الباقر]] بن علی [[امام سجاد (ع)|زین العابدین]] بن [[امام حسین (ع)|الحسین]] بن امام [[امام علی (ع)|علی بن أبی طالب]]، و امام علی، همسر [[فاطمه]] دختر [[محمد]]، صلی الله علیه و آله است .


وی سی و چهارمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.
وی سی و چهارمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.


=تولد و تربیت=
== تولد و تربیت ==
وی در بیست و هفتم رجب سال 1300 هجری قمری در محله ای به نام «علم بدر» در شهر سیون یکی از شهرهای استان حضرموت یمن به دنیا آمد و در قالب یک تربیت صحیح نزد خانواده اش رشد یافت . او دارای استعدادها و ذکاوت فراوان و حافظه ای قوی و حضور ذهن فعال بود . با غوطه ور شدن و عمیق شدن در مسایل علمی به گوهرهای ناب دست می یافت. تا آنجا که می فرماید: «در دوران جوانی گاهی از ترس اینکه چشمم به آن بیفتد، دستم را روی صفحه چپ می گذاشتم و قبلاً حفظ می کردم». اولین تحصیل او بر اساس روشی بود که در آن کشور از نظر جهت گیری علوم دینی استفاده می شد و کشورش در دوران حکومتش به نوعی محافظه کاری و گرایش به چیزی شبیه به وقفه یا انزوا در عبادت و انفصال روحی شهرت داشت. در میان آنان بلند مرتبه تا به بالاترین مقام دینی رسید که به «مفتی حضرموت» شهرت یافت.
وی در بیست و هفتم رجب سال 1300 هجری قمری در محله ای به نام «علم بدر» در شهر سیون یکی از شهرهای استان حضرموت یمن به دنیا آمد و با تربیتی صحیح نزد خانواده‌اش رشد یافت. او دارای استعدادها و ذکاوت فراوان و حافظه ای قوی و حضور ذهن فعال بود. با غوطه‌ور شدن و عمیق شدن در مسایل علمی به گوهرهای ناب دست می‌یافت. تا آنجا که می‌فرماید: «در دوران جوانی گاهی دستم را بر روی صفحه چپ می‌گذاشتم از ترس اینکه چشمم به آن بیفتد و زودتر از صفحه راست آن را حفظ کنم». شیوه اولیه تحصیل او بر اساس روش سنتی و متداول فراگیری علوم دینی در کشور بود و عرف طلاب علوم دینی در آن دوران به نوعی محافظه‌کاری و گرایش به وقفه یا انزوا در عبادت و انفصال روحی بود و او در میان آنان بلند‌مرتبه شد تا به بالاترین مقام دینی رسید که به «مفتی حضرموت» شهرت یافت.
 
=اساتید=
او اساتید بسیاری دارد که در حضرموت و حجاز و اندونزی از ایشان کسب اجازه کرده است که از برجسته ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
 
پدرش عبید الله بن محسن السقاف
 
عیدروس بن عمر الحبشی


عبد القادر بن عبد الله باحمید
== اساتید ==
او اساتید بسیاری دارد که در حضرموت و حجاز و اندونزی از ایشان کسب اجازه کرده است که از برجسته‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:<ref> المرعشلی, یوسف عبدالرحمن (1427 هـ). نثر الجواهر والدرر فی علماء القرن الرابع عشر (PDF). بیروت، لبنان: دار المعرفة. صفحة 672. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 12 یونیو 2018.</ref>
* پدرش عبیدالله بن محسن السَقّاف
* عیدروس بن عمرالحبشی
* عبدالقادر بن عبدالله باحمید
* محمد بن محمد باکثیر
* عوض بن محمد بافضل
* علوی بن عبدالرحمن السَقّاف
* أبوبکر بن عبدالرحمن بن شهاب‌الدین
* عبدالله بن أبی‌بکر الخطیب
* علی بن محمد الحبشی
* محمد بن سالم السری
* أحمد بن سالم ابن الشیخ أبی‌بکر بن سالم
* علی بن سالم ابن الشیخ أبی‌بکر بن سالم
* أحمد بن محسن الهدار
* عبدالله بن محسن العطاس
* أبوبکر بن محمد السَقّاف


محمد بن محمد باكثیر
== شاگردان ==
 
عوض بن محمد بافضل
 
علوی بن عبد الرحمن السقاف
 
أبو بكر بن عبد الرحمن بن شهاب الدین
 
عبد الله بن أبی بكر الخطیب
 
علی بن محمد الحبشی
 
محمد بن سالم السری
 
أحمد بن سالم ابن الشیخ أبی بكر بن سالم
 
علی بن سالم ابن الشیخ أبی بكر بن سالم
 
أحمد بن محسن الهدار
 
عبد الله بن محسن العطاس
 
أبو بكر بن محمد السقاف
 
 
=شاگردان=
او شاگردان بسیاری نیز داشت. از جمله ایشان:
او شاگردان بسیاری نیز داشت. از جمله ایشان:
 
فرزندش حسن بن عبدالرحمن السَقّاف
فرزندش حسن بن عبد الرحمن السقاف
فرزندش عبدالقادر بن عبدالرحمن السَقّاف
 
علوی بن عبدالله السَقّاف
فرزندش عبد القادر بن عبد الرحمن السقاف
 
علوی بن عبد الله السقاف
 
محمد بن شیخ المساوى
محمد بن شیخ المساوى
سالم بن علوی خرد
سالم بن علوی خرد
محمد بن سالم بن حفیظ
محمد بن سالم بن حفیظ
 
عبدالقادر بن سالم الروش السَقّاف
عبد القادر بن سالم الروش السقاف
عبدالقادر بن أحمد السَقّاف
 
مبارک باحریش التریمی
عبد القادر بن أحمد السقاف
جعفر بن محمد السَقّاف
 
مبارك باحریش التریمی
 
جعفر بن محمد السقاف
 
أحمد مشهور بن طه الحداد
أحمد مشهور بن طه الحداد
 
علی بن عبدالله القاضی السَقّاف
علی بن عبد الله القاضی السقاف
محسن بن علوی السَقّاف
 
محسن بن علوی السقاف
 
صالح بن علی الحامد
صالح بن علی الحامد


=جایگاه او=
== جایگاه او ==
شیخ حمد الجاسر درباره او می گوید : «علاوه بر مقام والای خانواده اش در حضرموت در جان مردم آن دیار، به مرتبه ای از دانش دست یافت که او را در میان آنان واجد مقام کسب عالی ترین درجات کرد. حاکمان مناطق آن و سهم برجسته ای در پیگیری اتحاد و استقلال آن و رفع کابوس اشغالگری انگلیس که آنها را در برگرفته بود. وی همچنین با امام یمن یحیی حمیدالدین ارتباط نزدیک داشت . به طوری که در رسیدگی به برخی مسائل کلی مربوط به اختلافاتی که بین حاکمان کشور پیش می‌آید و نیز از اشارات برخی از کتاب‌های او به وضوح به او مراجعه کردند.
شیخ حمد الجاسر درباره او می‌گوید: «علاوه بر مقام والای خانواده‌اش در بین مردم حضرموت، به مرتبه ای از دانش دست یافت که او را در میان آنان واجد مقام کسب عالی‌ترین درجات کرد و به عنوان مفتی حضرموت شناخته شد و نفوذ ویژه ای در مسایل اجتماعی آن دیار داشت و ارتباطی قوی با حاکمان آن مناطق داشت و سهم برجسته‌ای در پیگیری اتحاد و استقلال آن و رفع کابوس اشغالگری انگلیس که آنها را در برگرفته بود. وی همچنین با رهبر یمن یحیی حمیدالدین ارتباط نزدیک داشت. به طوری که در رسیدگی به برخی مسائل کلی مربوط به اختلافاتی که بین حاکمان کشور پیش می‌آید و این مطلب از اشارات برخی از کتاب‌های او وجود فهمیده می‌شود.
 
و او مردانه و نگرش قهرمانانه با پادشاه بود عربستان سعودی، شاه عبدالعزیز آل سعود ، که در آن او بود مشاوره بلندگو و متخصص در امور سیاسی و مسائل مربوط به اصلاحات است. چه جایی بین آنها را در شورای در موسم حج برگزار شد و جو در زمان در سال 1352 هجری قمری خود ابن عبید الله نقل کرده است که می گوید: «و چون در آن سال ابن آل سعود را ملاقات کردم، مرا با گفتگو در مورد مصالحه بین او و امام یمن آغاز کرد و موافق بود. با سخنی که ابن وزیر به من گفت: من به او پاسخ دادم: خودکشی تو از تعداد پسرانم که از چهل نفر می‌گذرد کم نمی‌کند، پس بر من آسان است تا از خون مسلمانان دریغ کنم.
 
=تالیفات=
ابن عبید اللّه آثاری تألیف کرد که گواه ذکاوت و فصاحت او در علوم مختلف فقهی، حدیثی، ادبی، پولی و تاریخی است، از جمله:
 
«صوب الركام فی شؤون القضاء والأحكام»
 
حاشیة على «فتح الجواد بشرح الإرشاد»
 
حاشیة على «منهاج الطالبین» للإمام النووی
 
حاشیة على «تحفة المحتاج بشرح المنهاج»
 
«بلابل التغرید فیما أفدناه فی أیام التجرید»
 
حاشیة على «الشمائل النبویة» للإمام الترمذی
 
«بضائع التابوت فی نتف من تاریخ حضرموت»
 
«إدام القوت فی ذكر بلدان حضرموت»
 
«العود الهندی عن أمالی فی دیوان الكندی»
 
«دیوان ابن عبید الله»
 
«الإمامیات»
 
«معارضة البردة»
 
«الرحلة الدوعنیة»
 
«النجم المضی فی نقد عبقریة الشریف الرضی» ویسمى «مفتاح الثقافة»
 
«النقد العلمی الذوقی فی الجواب عن أبیات شوقی»


«النجم الدری فی الرد على السید سالم الجفری»
او موضع‌گیری مردانه و نگاهی قهرمانانه در برابر پادشاه عربستان سعودی شاه عبدالعزیز آل‌سعود داشت و مشاور و متخصص مسایل سیاسی و مسایل روز بود. از جمله دیدارهای ایشان در جلسه برگزاری مراسم حج 1352 هجری بود که ابن عبیدالله خود نقل می‌کند: «و چون در آن سال ابن سعود را ملاقات کردم، با من در مورد مصالحه بین او و امام یمن گفتگو کرد و ملک عبدالعزیز به من گفت: وقتی به پسرم فیصل گفتم حدیده را ترک کن، جواب داد که خودکشی برای من آسان تر از این کار است. به او جواب دادم: «خودکشی تو چیزی از تعداد فرزندانم کم نمی‌کند زیرا بیش از چهل پسر دارم ولی این برای من آسان است در راه حفظ خون مسلمانان.»


«نسیم حاجر فی تأكید قولی عن مذهب المهاجر»
== تالیفات ==
ابن عبیداللّه آثاری تألیف کرد که گواه ذکاوت و فصاحت او در علوم مختلف فقهی، حدیثی، ادبی، انتقادی و تاریخی است، از جمله:<ref>الزرکلی, خیر الدین (2002). الأعلام. الجزء الثالث. بیروت، لبنان: دار العلم للملایین. صفحة 315. مؤرشف من الأصل فی 02 یونیو 2019.</ref>. <ref> الجبوری, کامل سلمان (2003). معجم الشعراء: من العصر الجاهلی حتى سنة ٢٠٠٢ م. الجزء الثالث. بیروت، لبنان: دار الکتب العلمیة. صفحة 118. مؤرشف من الأصل فی 10 دیسمبر 2019.</ref>


«السیف الحاد القاطع لأعناق الإلحاد»
# «صوب الرکام فی شؤون القضاء والأحکام»
# حاشیة على «فتح الجواد بشرح الإرشاد»
# حاشیة على «منهاج الطالبین» للإمام النووی
# حاشیة على «تحفة المحتاج بشرح المنهاج»
# «بلابل التغرید فیما أفدناه فی أیام التجرید»
# حاشیة على «الشمائل النبویة» للإمام الترمذی
# «بضائع التابوت فی نتف من تاریخ حضرموت»
# «إدام القوت فی ذکر بلدان حضرموت»
# «العود الهندی عن أمالی فی دیوان الکندی»
# «دیوان ابن عبیدالله»
# «الإمامیات»
# «معارضة البردة»
# «الرحلة الدوعنیة»
# «النجم المضی فی نقد عبقریة الشریف الرضی» ویسمى «مفتاح الثقافة»
# «النقد العلمی الذوقی فی الجواب عن أبیات شوقی»
# «النجم الدری فی الرد على السید سالم الجفری»
# «نسیم حاجر فی تأکید قولی عن مذهب المهاجر»
# «السیف الحاد القاطع لأعناق الإلحاد»


=سخنرانی ها=
== سخنرانی‌ها ==
ابن عبید اللّه سخنوری چیره دست و فصیح بود و با وجود کتابهای فراوان، از او در خطابه بیشتر از نوشتن یاد شده است. او مجموعه ای از خطبه های جمعی یا در مناسبت های دیگر دارد که گفته شد در یک مجلد جمع آوری شده است که در اینجا به برخی از سخنرانی های ایشان اشاره می کنیم:
ابن عبیداللّه سخنوری چیره دست و فصیح بود و با وجود کتاب‌های فراوان، از او در خطابه بیشتر از نوشتن یاد شده است. او مجموعه‌ای از خطبه‌های نماز جمعه یا مناسبت‌های دیگر دارد که گفته شد در یک مجلد جمع‌آوری شده است که در اینجا به برخی از سخنرانی‌های ایشان اشاره می‌کنیم:


سخنرانی در خصوص درک تفاوت کارگر با علم خود با دیگران و حدود ولایت و قاعده الهام
* سخنرانی در خصوص درک تفاوت عمل کننده به علم و غیر او و حدود ولایت و حکم الهام
سخنی در مورد عدالت و برابری
* سخنی در مورد عدالت و برابری
چند کلمه در مورد شناسایی ملک
* چند کلمه در مورد شناسایی ملک


=وفات=
== وفات ==
وی بامداد روز چهارشنبه بیست و ششم جمادی الثانی سال 1375 هجری قمری در شهر خود سیون درگذشت و پس از درگذشت وی در حضرموت، اندونزی ، کنیا و سایر کشورهای جهان اسلام مجالس عزاداری برپا شد . با اشعار منظوم بسیاری ناله شده است.
وی بامداد روز چهارشنبه بیست و ششم جمادی الثانی سال 1375 هجری قمری در شهر سیون درگذشت و پس از درگذشت وی در حضرموت، اندونزی، کنیا و سایر کشورهای جهان اسلام مجالس عزاداری برپا شد. اشعار منظوم بسیاری در رثای او سروده شده است.


=منابع=
== منابع ==
السقاف، عبدالرحمن بن عبید الله (1440ق). عود هندی برای امیدهای من در دیوان کانادا . جده، پادشاهی عربستان سعودی: دارالمنهاج. بایگانی شده از نسخه اصلی در 02 مارس 2021.
* السَقّاف, عبدالرحمن بن عبیدالله (1440 هـ). العود الهندی عن أمالی فی دیوان الکندی. جدة، المملکة العربیة السعودیة: دار المنهاج. مؤرشف من الأصل فی 02 مارس 2021.
السقاف، عبدالرحمن بن عبید الله (1425ق). رزق و روزی در ذکر ممالک حضرموت . جده، پادشاهی عربستان سعودی: دارالمنهاج. بایگانی‌شده از نسخه اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۹.
* السَقّاف, عبدالرحمن بن عبیدالله (1425 هـ). إدام القوت فی ذکر بلدان حضرموت. جدة، المملکة العربیة السعودیة: دار المنهاج. مؤرشف من الأصل فی 15 أبریل 2019.


=پانویس=
==پانویس==
{{پانویس}}


[[رده: شخصیت های جهان اسلام]]
[[رده:شخصیت‌ها]]
[[رده:عالمان]]
[[رده:عالمان اهل سنت]]
[[رده:یمن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۰۲

عبدالرحمن بن عبیدالله السقاف
عبدالرحمن بن عبیدالله السقاف.jpg
نام کاملعبدالرحمن بن عبیدالله السقاف
اطلاعات شخصی
سال تولد1300 ق، ۱۲۶۱ ش‌، ۱۸۸۳ م
محل تولدحضرموت، یمن
سال درگذشت1375 ق، ۱۳۳۴ ش‌، ۱۹۵۶ م
محل درگذشتحضرموت، یمن
دیناسلام، اهل سنت
استادان
  • پدرش عبیدالله بن محسن السقاف
  • عیدروس بن عمرالحبشی
  • عبدالقادر بن عبدالله باحمید
  • محمد بن محمد باکثیر
شاگردان
  • فرزندش حسن بن عبدالرحمن السقاف
  • فرزندش عبدالقادر بن عبدالرحمن السقاف
  • علوی بن عبدالله السقاف
  • محمد بن شیخ المساوى
آثار
  • العود الهندی عن أمالی فی دیوان الکندی
  • صوب الرکام فی شؤون القضاء والأحکام
  • حاشیة على «منهاج الطالبین» للإمام النووی
  • حاشیة على «فتح الجواد بشرح الإرشاد»
فعالیت‌ها
  • فقیه
  • شاعر
  • مورخ و مصلح اجتماعی

عبدالرحمن بن عبیدالله السَقّاف (1300 - 1375ق) فقیه، شاعر، مورخ و مصلح اجتماعی، از اساتید علم و ادب بود. او را یکی از طلایه‌داران انقلاب اسلامی در یمن و از پیشگامان شعر و اندیشه در آن می‌دانند. در تدریس و فقه ممتاز شد و در آن مرجع بود و فتوا می‌داد تا اینکه مفتی حضرموت و قاضی آن شد. او نفوذ زیادی در امور عمومی آن کشورها داشت و دارای پیوند قوی با حاکمان آن سرزمین‌ بود و سهم برجسته‌ای در تلاش برای اتحاد و استقلال بخش‌های آن و رفع اشغال آنها توسط بریتانیا داشت. او دارای آثار علمی و آثار فکری، تاریخی و ادبی است که برجسته‌ترین آنها کتاب «العود الهندی عن أمالی فی دیوان الکندی» است که مجالس ادبی در دیوان ابوالطیب المتنبی است.

نسب

عبدالرحمن بن عبیدالله بن محسن بن علوی بن سَقّاف بن محمد بن عمر بن طه بن عمر بن طه بن عمرالصافی بن عبدالرحمن المعلم بن محمد بن علی بن عبدالرحمن السَقّاف بن محمد مولى الدویله بن علی بن علوی الغیور بن الفقیه المقدم محمد بن علی بن محمد صاحب مرباط بن علی خالع قسم بن علوی بن محمد بن علوی بن عبیدالله بن أحمد المهاجر بن عیسى بن محمد النقیب بن علی العریضی بن جعفر الصادق بن محمد‌الباقر بن علی زین‌العابدین بن الحسین بن امام علی بن أبی‌طالب، و امام علی، همسر فاطمه دختر محمد، صلی الله علیه و آله است.

وی سی و چهارمین نوه رسول خدا محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.

تولد و تربیت

وی در بیست و هفتم رجب سال 1300 هجری قمری در محله ای به نام «علم بدر» در شهر سیون یکی از شهرهای استان حضرموت یمن به دنیا آمد و با تربیتی صحیح نزد خانواده‌اش رشد یافت. او دارای استعدادها و ذکاوت فراوان و حافظه ای قوی و حضور ذهن فعال بود. با غوطه‌ور شدن و عمیق شدن در مسایل علمی به گوهرهای ناب دست می‌یافت. تا آنجا که می‌فرماید: «در دوران جوانی گاهی دستم را بر روی صفحه چپ می‌گذاشتم از ترس اینکه چشمم به آن بیفتد و زودتر از صفحه راست آن را حفظ کنم». شیوه اولیه تحصیل او بر اساس روش سنتی و متداول فراگیری علوم دینی در کشور بود و عرف طلاب علوم دینی در آن دوران به نوعی محافظه‌کاری و گرایش به وقفه یا انزوا در عبادت و انفصال روحی بود و او در میان آنان بلند‌مرتبه شد تا به بالاترین مقام دینی رسید که به «مفتی حضرموت» شهرت یافت.

اساتید

او اساتید بسیاری دارد که در حضرموت و حجاز و اندونزی از ایشان کسب اجازه کرده است که از برجسته‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:[۱]

  • پدرش عبیدالله بن محسن السَقّاف
  • عیدروس بن عمرالحبشی
  • عبدالقادر بن عبدالله باحمید
  • محمد بن محمد باکثیر
  • عوض بن محمد بافضل
  • علوی بن عبدالرحمن السَقّاف
  • أبوبکر بن عبدالرحمن بن شهاب‌الدین
  • عبدالله بن أبی‌بکر الخطیب
  • علی بن محمد الحبشی
  • محمد بن سالم السری
  • أحمد بن سالم ابن الشیخ أبی‌بکر بن سالم
  • علی بن سالم ابن الشیخ أبی‌بکر بن سالم
  • أحمد بن محسن الهدار
  • عبدالله بن محسن العطاس
  • أبوبکر بن محمد السَقّاف

شاگردان

او شاگردان بسیاری نیز داشت. از جمله ایشان: فرزندش حسن بن عبدالرحمن السَقّاف فرزندش عبدالقادر بن عبدالرحمن السَقّاف علوی بن عبدالله السَقّاف محمد بن شیخ المساوى سالم بن علوی خرد محمد بن سالم بن حفیظ عبدالقادر بن سالم الروش السَقّاف عبدالقادر بن أحمد السَقّاف مبارک باحریش التریمی جعفر بن محمد السَقّاف أحمد مشهور بن طه الحداد علی بن عبدالله القاضی السَقّاف محسن بن علوی السَقّاف صالح بن علی الحامد

جایگاه او

شیخ حمد الجاسر درباره او می‌گوید: «علاوه بر مقام والای خانواده‌اش در بین مردم حضرموت، به مرتبه ای از دانش دست یافت که او را در میان آنان واجد مقام کسب عالی‌ترین درجات کرد و به عنوان مفتی حضرموت شناخته شد و نفوذ ویژه ای در مسایل اجتماعی آن دیار داشت و ارتباطی قوی با حاکمان آن مناطق داشت و سهم برجسته‌ای در پیگیری اتحاد و استقلال آن و رفع کابوس اشغالگری انگلیس که آنها را در برگرفته بود. وی همچنین با رهبر یمن یحیی حمیدالدین ارتباط نزدیک داشت. به طوری که در رسیدگی به برخی مسائل کلی مربوط به اختلافاتی که بین حاکمان کشور پیش می‌آید و این مطلب از اشارات برخی از کتاب‌های او وجود فهمیده می‌شود.

او موضع‌گیری مردانه و نگاهی قهرمانانه در برابر پادشاه عربستان سعودی شاه عبدالعزیز آل‌سعود داشت و مشاور و متخصص مسایل سیاسی و مسایل روز بود. از جمله دیدارهای ایشان در جلسه برگزاری مراسم حج 1352 هجری بود که ابن عبیدالله خود نقل می‌کند: «و چون در آن سال ابن سعود را ملاقات کردم، با من در مورد مصالحه بین او و امام یمن گفتگو کرد و ملک عبدالعزیز به من گفت: وقتی به پسرم فیصل گفتم حدیده را ترک کن، جواب داد که خودکشی برای من آسان تر از این کار است. به او جواب دادم: «خودکشی تو چیزی از تعداد فرزندانم کم نمی‌کند زیرا بیش از چهل پسر دارم ولی این برای من آسان است در راه حفظ خون مسلمانان.»

تالیفات

ابن عبیداللّه آثاری تألیف کرد که گواه ذکاوت و فصاحت او در علوم مختلف فقهی، حدیثی، ادبی، انتقادی و تاریخی است، از جمله:[۲]. [۳]

  1. «صوب الرکام فی شؤون القضاء والأحکام»
  2. حاشیة على «فتح الجواد بشرح الإرشاد»
  3. حاشیة على «منهاج الطالبین» للإمام النووی
  4. حاشیة على «تحفة المحتاج بشرح المنهاج»
  5. «بلابل التغرید فیما أفدناه فی أیام التجرید»
  6. حاشیة على «الشمائل النبویة» للإمام الترمذی
  7. «بضائع التابوت فی نتف من تاریخ حضرموت»
  8. «إدام القوت فی ذکر بلدان حضرموت»
  9. «العود الهندی عن أمالی فی دیوان الکندی»
  10. «دیوان ابن عبیدالله»
  11. «الإمامیات»
  12. «معارضة البردة»
  13. «الرحلة الدوعنیة»
  14. «النجم المضی فی نقد عبقریة الشریف الرضی» ویسمى «مفتاح الثقافة»
  15. «النقد العلمی الذوقی فی الجواب عن أبیات شوقی»
  16. «النجم الدری فی الرد على السید سالم الجفری»
  17. «نسیم حاجر فی تأکید قولی عن مذهب المهاجر»
  18. «السیف الحاد القاطع لأعناق الإلحاد»

سخنرانی‌ها

ابن عبیداللّه سخنوری چیره دست و فصیح بود و با وجود کتاب‌های فراوان، از او در خطابه بیشتر از نوشتن یاد شده است. او مجموعه‌ای از خطبه‌های نماز جمعه یا مناسبت‌های دیگر دارد که گفته شد در یک مجلد جمع‌آوری شده است که در اینجا به برخی از سخنرانی‌های ایشان اشاره می‌کنیم:

  • سخنرانی در خصوص درک تفاوت عمل کننده به علم و غیر او و حدود ولایت و حکم الهام
  • سخنی در مورد عدالت و برابری
  • چند کلمه در مورد شناسایی ملک

وفات

وی بامداد روز چهارشنبه بیست و ششم جمادی الثانی سال 1375 هجری قمری در شهر سیون درگذشت و پس از درگذشت وی در حضرموت، اندونزی، کنیا و سایر کشورهای جهان اسلام مجالس عزاداری برپا شد. اشعار منظوم بسیاری در رثای او سروده شده است.

منابع

  • السَقّاف, عبدالرحمن بن عبیدالله (1440 هـ). العود الهندی عن أمالی فی دیوان الکندی. جدة، المملکة العربیة السعودیة: دار المنهاج. مؤرشف من الأصل فی 02 مارس 2021.
  • السَقّاف, عبدالرحمن بن عبیدالله (1425 هـ). إدام القوت فی ذکر بلدان حضرموت. جدة، المملکة العربیة السعودیة: دار المنهاج. مؤرشف من الأصل فی 15 أبریل 2019.

پانویس

  1. المرعشلی, یوسف عبدالرحمن (1427 هـ). نثر الجواهر والدرر فی علماء القرن الرابع عشر (PDF). بیروت، لبنان: دار المعرفة. صفحة 672. مؤرشف من الأصل (PDF) فی 12 یونیو 2018.
  2. الزرکلی, خیر الدین (2002). الأعلام. الجزء الثالث. بیروت، لبنان: دار العلم للملایین. صفحة 315. مؤرشف من الأصل فی 02 یونیو 2019.
  3. الجبوری, کامل سلمان (2003). معجم الشعراء: من العصر الجاهلی حتى سنة ٢٠٠٢ م. الجزء الثالث. بیروت، لبنان: دار الکتب العلمیة. صفحة 118. مؤرشف من الأصل فی 10 دیسمبر 2019.