افزودن پیوند

    تقی الدین الهلالی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌وحدت
    (صفحه‌ای تازه حاوی «محمد تقی الدین الحلی (زاده ۱۳۱۱ ه ، وادی دقمسا - درگذشت ۲۵ شوال ۱۴۰۷ ه / ۲۲ ژوئن...» ایجاد کرد)
     
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۶۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    محمد تقی الدین الحلی (زاده ۱۳۱۱ ه ، وادی دقمسا - درگذشت ۲۵ شوال ۱۴۰۷ ه / ۲۲ ژوئن ۱۹۸۷.) او که به روز شده، زبان شناس، نویسنده، شاعر و مسافر یک سلفی مجازی مراکشی بود، اولین کسی بود که فراخوان سلفی ها را پس از ابو شعیب الدکلی و محمد بن العربی الاوی به مراکش معرفی کرد. یکی از برجسته ترین آثار او ترجمه سهیح بخاری به انگلیسی بود و این مجموعه قرآن را به زبان انگلیسی در کنار محمد محسن خان ترجمه کرد که در کتابخانه های جهان گسترده است. او و سرپرست صدا و سیمای عرب برلین در زمان حکومت نازی ها بود.  
    {{جعبه اطلاعات شخصیت
    | عنوان = تقی الدین الهلالی
    | تصویر = محمد تقی الهلالی.jpg
    | نام = تقی الدین الهلالی
    | نام‌های دیگر = ابو شکیب
    | سال تولد = ۱۳۱۱ ق
    | تاریخ تولد = 
    | محل تولد = سجلماسه (تافیلالت)، مراکش
    | سال درگذشت = 1987 م
    | تاریخ درگذشت =
    | محل درگذشت = دارالبیضاء (کازابلانکا)، مراکش
    | استادان = {{فهرست جعبه عمودی | شیخ محمد بن حبیب الشنقیطی | قاضی احمد السکیرج | شیخ الفاطمی الشراوی | شیخ محمد بن العربی العلوی | شیخ محمد رشید رضا}}
    | شاگردان =
    | دین = اسلام
    | مذهب = اهل سنت، سلفی
    | آثار = {{فهرست جعبه عمودی | سبیل الرشاد فی هدی خیر العباد | الزند الواری والبدر الساری فی شرح صحیح البخاری | الإلهام والإنعام فی تفسیر الأنعام}}
    | فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه عمودی | تدریس | فعالیت رادیویی در دفاع از عرب و امت اسلام}}
    | وبگاه =
    }}
    '''محمد تقی‌الدین الهلالی''' یا ابوشکیب<ref> كنيته أبو شكيب، حيث سمی أول ولد له علی اسم صديقه الأمير شكيب أرسلان نسخة محفوظة 06 يوليو 2017 علی موقع واي باك مشين.</ref>(زاده ۱۳۱۱ ه. ق، وادی سجلماسه - درگذشت ۲۵ شوال ۱۴۰۷ ه. ق / ۲۲ ژوئن ۱۹۸۷.) محدث، زبان‎شناس، نویسنده، شاعر و یک سلفی<ref> ابو اللوز، عبد (2009)، الحركات السلفية في المغرب (1971-2004): بحث انثروبولوجي سوسيولوجي، مركز دراسات الوحدة العربية،، [[ویژه:منابع کتاب/9789953822853|ISBN 978-9953-82-285-3]]، مؤرشف من الأصل في 29 ديسمبر 2020.</ref> ظاهری<ref>"جاء+جده+من+القيروان"&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi5gP2MtPPtAhWHh1wKHfaZAnwQ6AEwAHoECAEQAg ذيل الأعلام، IslamKotob، مؤرشف من الأصل في 3 مارس 2021.</ref> مراکشی بود. او اولین کسی بود که فراخوان سلفی‌ها را پس از ابو شعیب الدکالی و محمد بن العربی العلوی<ref> تقي الدين الهلالي ... أبو السلفية في المغرب المساء 06 - 06 - 2008، تاريخ الولوج 4 يوليو 2012 نسخة محفوظة 14 أكتوبر 2017 علی موقع واي باك مشين.</ref> به مراکش وارد کرد. یکی از برجسته‌ترین آثار او ترجمه صحیح بخاری به انگلیسی بود و نیز همه قرآن را به زبان انگلیسی در کنار محمد محسن خان ترجمه کرد که در کتابخانه‌های جهان گسترده است.<ref>خليل محمد: Assessing English Translations of the Qur'an نسخة محفوظة 16 ديسمبر 2008 علی موقع واي باك مشين..</ref> او سرپرست صدا و سیمای بخش عربی برلین در زمان حکومت نازی‌ها بود.<ref>ليس هناك جهة في أوروبا لم تسمع بالشخصية القيادية الفذة للملك عبدالعزيز الرياض، تاريخ الولوج 17 مارس 2012 نسخة محفوظة 14 مارس 2020 علی موقع واي باك مشين..</ref>


    ==نسب==
    او محمد التقی بن عبدالقادر بن محمد بن عبدالقادر بن الطیب بن أحمد بن عبدالقادر بن محمد بن عبدالنور بن عبدالقادر بن هلال بن محمد بن هلال است. پس او نسبت به جد بزرگش هلال، الهلالی نامیده شده است.<ref> "ص316 - كتاب التفسير والمفسرون في غرب أفريقيا - محمد تقي الدين بن عبدالقادر الهلالي الحسيني أبو شكيب السجلماسي - المكتبة الشاملة الحديثة"، al-maktaba.org، مؤرشف من الأصل في 1 يونيو 2019، اطلع عليه بتاريخ 01 يونيو 2019..</ref>


    محتویات
    نام مادر او رقیه بنت الحسن بود.<ref>[تفريغ] ترجمة الشيخ مشهور حسن حفظه الله للعلامة محمد تقي الدين الهلالي رحمه الله - {منتديات كل السلفيين} نسخة محفوظة 19 يوليو 2018 علی موقع واي باك مشين.</ref>
    1 درصد
    2 زندگی
    2.1 درخواست دانش در مصر
    2.2 سفر او به تدریس و تدریس
    2.3 دکترا در آلمان
    2.4 بازگشت به عراق
    2.5 مقاومت
    2.6 خانواده او و بازگشت او به مراکش
    3 نوشته های او
    4 ببين ، همينطور .
    5 مراجع
    6 لینک های خارجی
    هتش
    محمد ال تقی بن عبدالقادر بن محمد بن عبدالقادر بن طیب بن احمد بن عبدالقدیر بن محمد بن عبدالنور بن عبدالقادر بن هیلال بن محمد بن هیلال. نسبت شیخ به پدربزرگش هیلال است.  


    زندگيش .
    ==تولد و خانواده==
    تقی الدین در روستای الفرخ به دنیا آمد که «فایده قدیمی» نیز نامیده می شود، در چند مایلی الریاسانی، دره ای از شهر دارماسا که اکنون با نام تاولت در جنوب پادشاهی مراکش شناخته می شود. او در خانواده ای از علما بزرگ شد و پدر و پدربزرگش در آن کشور حقوقدانان بودند.  
    تقی‌الدین در روستای الفرخ به دنیا آمد که «الفیضة القدیمة» نیز نامیده می‌شد، در چند مایلی الریصانی، دره‌ای از شهر سجلماسه که اکنون با نام تافیلالت در جنوب پادشاهی [[مراکش]] شناخته می‌شود. او در خانواده‌ای از علما بزرگ شد و پدر و پدربزرگش در آن کشور از فقها بودند.<ref> Biography of Dr. Muhammad Taqi-ud-Din Al-Hilali نسخة محفوظة 08 يوليو 2017 علی موقع واي باك مشين.</ref>


    او قرآن را برای پدرش خواند و آن را هنگامی که دوازده ساله بود حفظ کرد و شیخ تندقی الشنگیتی شروع به حفظ اختصار خلیل کرد و علوم فقه عربی و مالکی را برای او خواند تا اینکه شیخ در غیاب او از او آگاه شد.
    ==مذهب==
    او در ابتدا یک صوفی تیجانی<ref>تحفة الإخوان بتراجم بعض الأعيان، المؤلف: عبدالعزيز بن باز ص: 69-71.</ref> با مذهب [[ظاهریه|ظاهری]] بود که مذهب خود را تغییر داد و دیگران را نیز از آن مذهب باز می‌داشت. و کتابی در نقد آن به نام «الهدیة الهادیة إلی الطریقة التجانیة»<ref>الفوائد, صيد، "شبكة صيد الفوائد زاد كل مسلم"، شبكة صيد الفوائد الاسلامية، مؤرشف من الأصل في 8 أكتوبر 2018، اطلع عليه بتاريخ 17 نوفمبر 2018..</ref> نوشت و موجب ناراحتی اتباع آن مذهب گردید.


    او یادگیری اولیه خود را به پایان رساند و تنها ۱۵ سال داشت. پس از مرگ پدرش بین قبایل حرکت کرد، در زیان ساکن شد، مردم را در مسجد خانه کرد، قرآن را به کودکان آموخت و در آنجا آتلانتیک امازیغ را آموخت. [ او برای از سرگیری مطالعات خود به دست شیخ محمد بن حبیب الشنجیتی بازگشت. پس از مرگ دومی در سال ۱۹۱۹ به اوجدا رفت و مدتی توسط قاضی احمد الاسکرج تدریس شد و در زبان، دستور زبان، ادبیات، فقه و تفسیر جنگید.
    ==فعالیت سیاسی==
    پس از آن که [[حسن البنا]] خواستار آثار نویسندگان مراکشی شد او در شهر تطوان به صورت مخفیانه به واسطه پُست [[انگلیس|انگلیسی]] با روزنامه اخوان‌المسلمین نامه نگاری می‌کرد. اما [[اسپانیا]]یی‌ها به دلیل محتوای نامه‌هایی که به روزنامه [[اخوان المسلمین|اخوان‌المسلمین]] فرستاده بود، او را دستگیر و زندانی کردند ولی نتوانستند او را متهم به چیزی کنند. او سه روز در زندان باقی ماند، بنابراین مردم این شهر اعتراض کردند و ایستگاه [[لندن]] این اعتراض را به لهجه مراکشی پخش کرد و در نتیجه او آزاد شد. سپس [[فرانسه|فرانسوی‌ها]] او را به دلیل فعالیت‌های ضد آنها در مراکش به اعدام محکوم کردند.


    در سال ۱۳۴۰ به شهر فز رفت و از علمای خود مانند شیخ فاطمه الشراوی و شیخ محمد بن العربی العاوی تحصیل کرد و از مسجد روستاییان گواهی نامه گرفت.
    ==تحصیلات اولیه==
    او [[قرآن]] را نزد پدرش خواند و در دوازده سالگی آن را حفظ کرد. سپس نزد شیخ تندغی شنقیطی شروع به حفظ مختصر خلیل کرد و علوم لغت عربی و فقه مالکی را نزد او خواند تا جایی که شیخ در نبود استادش جانشین او می‌شد.


    [[۱۸ در ابتدا یک گروه صوفی بود که دکترین خود را تغییر داد و شروع به هشدار دادن به مردم در این باره کرد و کتابی در نقد آن به نام «هدیه هدیه هدایت کننده به جنت» نوشت و آن ها انتقام آن را گرفت.
    در سن 15 سالگی یادگیری اولیه او به پایان رسید. پس از مرگ پدرش بین قبایل جابجا می‌شد، تا اینکه در «زیان» ساکن و امام جماعت مردم در مسجد شد. قرآن را به کودکان آموخت و در آنجا زبان آمازیغی آتلانتیک را آموخت.<ref>محمد تقي الدين الهلالي: اللغوي والرحالة السلفي زمان، منحمد ياسر الهلالي، تاريخ الولوج 9 يونيو 2015 نسخة محفوظة 14 سبتمبر 2017 علی موقع واي باك مشين..</ref> او برای ادامه آموزش خود نزد شیخ محمد بن حبیب الشنقیطی بازگشت.  


    او شروع به نوشتن به روزنامه اخوان المسلمین مخفیانه از طریق انگلیسی در تتوآن کرد، پس از آن که حسن الباننا خواستار جلب صدای نویسندگان و نویسندگان مراکشی شد، اما اسپانیایی ها در مورد محتوای نامه هایی که به روزنامه اخوان المسلمین فرستاده بود، او را دستگیر و زندانی کردند و او را متهم نکردند و سه روز باقی ماندند، بنابراین مردم این شهر اعتراض کردند و ایستگاه لندن این حادثه لهجه مراکشی را پخش کرد و اعتراض کرد و او را آزاد کرد. سپس فرانسوی ها او را به دلیل فعالیت های ضد آن ها در مراکش به اعدام محکوم کردند.
    پس از مرگ شنقیطی در سال ۱۹۱۹ به [[مدینه]] و [[جده]] رفت و مدتی نزد قاضی احمد السکیرج آموزش دید و در یادگیری لغت، نحو، ادبیات، فقه و تفسیر تلاش فراوان کرد.


    درخواست دانش در مصر
    در سال ۱۳۴۰ به شهر فاس رفت و از علمای آنجا مانند شیخ الفاطمی الشراوی و شیخ محمد بن العربی العلوی تحصیل کرد و از «مدرسه مسجد القرویین» گواهی فارغ‌التحصیلی گرفت.
    تقی الدین ۲۶ ساله در سال ۱۹۲۲ مراکش را به مصر ترک کرد و هدف او درخواست علم ال حدیث بود، او به مسجد الازهر رفت، اما زیاد در آنجا نماند، جایی که هدفش را پیدا نکرد، بنابراین با او شکست، و به قسمت شیخ راشد ردا و دانشجویانش پیوست و در آنجا ذهن تقی الدین را نوار زد و در بحث های شدیدی که در شوراهای شیخ رشید ردا که عامل بلوغ فکری او بود، گوش داد و شرکت کرد و در بحث های شدیدی که در شوراهای شیخ رشید ردا صورت می گرفت، شرکت کرد. برای استفاده از فکر، به دنبال شواهد ذهنی، به بیش از حد تحریم دانشمندان رسانه ها و اذعان به هر آنچه که آنها در مورد آنها گفته اند، به تحقیقات مستقل و وزن.  


    سفر او به تدریس و تدریس
    ==تحصیل در مصر==
    پس از زیارت برای گرفتن زبان علم مدرن به هند رفت و در آنجا با علمای بزرگ ملاقات کرد و بهره مند شد و یکی از مهم ترین علمایی که در آنجا ملاقات کرد شیخ عبدالرحمن بن عبدالرحیم الموکراکفوری نوظهور بود، صاحب "شاهکار الاهوثی با توضیح مسجد الترمودی"، و از علم الحافظه و تعطیلات او گرفت، و او شعر موعظه کرد و از طلاب علم خواست که به حدیث بچسبد و از تفسیر فوق بهره مند شوند و این شعر در بخش چهارم چاپ هند چاپ شد؛ ابن محسن الحدیدی الانصری یمانی، سپس مهمان هند، احزاب شش کتاب را خواند و مجاز خواند. او به عنوان استاد ادبیات عرب در دانشکده دانش پژوهان در لخنیه هند خدمت کرد.
    تقی‌الدین ۲۶ ساله در سال ۱۹۲۲ مراکش را به مقصد [[مصر]] ترک کرد و هدف او فراگیری علم الحدیث بود، او به [[الأزهر|دانشگاه الازهر]] رفت، اما زیاد در آنجا نماند زیرا در آنجا مقصود خویش را پیدا نکرد. سپس به حلقه درس شیخ [[رشید رضا]] و دانشجویانش پیوست و در آنجا ذهن تقی‌الدین شکوفا شد. در بحث‌های شدیدی که در شوراهای شیخ رشید رضا که عامل بلوغ فکری او بود، شرکت می‌کرد و همین موجب شکل‌گیری فکر و اندیشه و انتقال او از مرحله تقلید به تفکر و جستجوی دلیل عقلی و از تقدیس علما و اذعان به فکر ایشان به تحقیق مستقل شد.<ref>[http://www.alhilali.net/ مجلة "دعوة الحق" مع الدكتور تقي الدين الهلالالي] تاریخ الإصدار: 1429/07/26 نسخة محفوظة 04 مارس 2016 علی موقع واي باك مشين..</ref>


    از هند به زبیر در عراق رفت و در آنجا با شیخ محمد امین الشنگیتی الزبیری دانشمند موریتانی، بنیان گذار مدرسه النجت الاهلی در زبیر آشنا شد، و با دخترش عایشه ازدواج کرد و این شانگیتی علامت مترجم را با «چراغ های بین» تغییر داد و از دانش او بهره مند شد و در سال ۱۹۳۴ عراقی شد[۲۳۲۴] و در زبیر ساکن شد و در مدرسه رستگاری به تحصیل زبان انگلیسی پرداخت و چند سالی در مسجد الزافیر امام شد[۲۵] او از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۵۹ به مدت ۳۵ سال متوالی در عراق ماند و سپس از طریق مصر به عربستان سعودی سفر کرد و در آنجا آقای محمد رشید ردا توصیه و تعریفی به ملک عبدالعزیز آل سعود به او داد که در آن گفته بود:
    ==تحصیل و فعالیت در هند==
    پس از [[حج]] برای رسیدن به هدف خود که فراگیری علم الحدیث بود به [[هند]] رفت و در آنجا با علمای بزرگ ملاقات کرد و از ایشان بهره‌مند شد. از مهم‌ترین علمایی که در آنجا ملاقات کرد محدث شیخ [[عبدالرحمن بن عبدالرحیم المبارکفوری]] صاحب «تحفة الأحوذی بشرح جامع الترمذی» بود، و از او [[علم‌‌الحدیث]] آموخت و اجازه نقل روایت گرفت.


    «محمدا تقی الدین الحیلی مراکشی بهتر از علمای افق است، پس لطفاً از دانش او بهره مند شوند.»
    همچنین نزد محمد بن حسین بن محسن الحدیدی الانصاری یمانی که در آن زمان مهمان هند بود به تحصیل بخش‌هایی از [[کتب سته]] پرداخت و از او نیز اجازه نقل روایت گرفت.
    او چند ماه در مهمان نوازی ملک عبدالعزیز ماند تا اینکه به عنوان ناظر تدریس در مسجد پیامبر منصوب شد و دو سال در این شهر ماند و سپس به مسجد بزرگ و مؤسسه علمی عربستان در مکه منتقل شد و یک سال در آنجا ماند.  


    تقی الدین الحیلی در مسجد پیامبر به امامت منصوب شد و در نمازهایش مدت ها از مردم بیم داشت و پاسخ او به آن ها این بود: نمازهایم را برای شما خراب نمی کنم. او خشمگین شد، به عراق سفر کرد و به دانشگاه بغداد رفت.
    او به عنوان استاد ادبیات عرب در دانشکده ندوة العلماء در لکنهو هند خدمت کرد.


    او در دانشگاه تحصیل کرد و تحصیل کرد و پس از ازدواج در عراق، سپس به هند رفت و در آنجا به دانشگاه رفت و در آنجا دانشجو و معلم بود، در میان دانشجویانش ابو الحسن الندوی، و با یک هندی [نیازمند منبع ازدواج کرد.
    ==تحصیل و فعالیت در عراق==
    از هند به زبیر در [[عراق]] رفت و در آنجا با عالم موریتانیایی محقق شیخ محمد امین الشنقیطی الزبیری بنیان‌گذار مدرسه النجاة الاهلیة در زبیر آشنا شد و با دخترش عایشه ازدواج کرد.<ref> "المصاهرات بين العلماء والدعاة.. رافد من روافد التلاحم والترابط | موقع المسلم"، almoslim.net، مؤرشف من الأصل في 16 مارس 2019، اطلع عليه بتاريخ 08 أكتوبر 2019..</ref> این شنقیطی غیر از علامه شنقیطی صاحب «اضواء البیان» است. و از دانش او بهره‌مند شد و در سال ۱۹۳۴ عراقی شد و در زبیر ساکن شد و در مدرسه النجاة به تدریس زبان انگلیسی پرداخت و چند سالی در مسجد الذکیر امام جماعت شد.<ref> محمد العسافي، مساجدالزبير، ص54.</ref> او از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۵۹ به مدت ۳۵ سال متوالی در عراق ماند.


    دکترا در آلمان
    ==فعالیت در عربستان==
    شکیب ارسلان، یکی از دوستان دین هلال، توصیه ای به یکی از دوستان وزارت امور خارجه آلمان نوشت:
    پس از اقامت طولانی در عراق، از طریق مصر به عربستان سعودی سفر کرد و در آنجا آقای محمد رشید رضا توصیه و معرفی‌نامه‌ای خطاب به ملک عبدالعزیز آل‌سعود به او داد که در آن گفته بود:


    "من یک نویسنده جوان مراکشی دارم که مانند او وارد آلمان نشده است و او می خواهد در یک دانشگاه تحصیل کند، بنابراین ممکن است برای او جایی برای آموزش ادبیات عربی با حقوق برای استفاده برای تحصیل پیدا کنید"»
    «به درستی که محمد تقی‌الدین الهلالی مراکشی از میان علمای جهان بهترین عالمی است که نزد شما آمده است؛ پس لطفاً از دانش او بهره‌مند شوید.»
    او به آلمان سفر کرد و به عنوان مدرس در دانشگاه بن منصوب شد، سپس در حالی که مدرس آنجا بود دانشجوی دانشگاه شد. در سال ۱۹۴۰، او پایان نامه دکترای خود را در دانشگاه برلین ارائه کرد و در آنجا دانشجو، مدرس و سرپرست رادیو عرب بود و ادعاهای خاورشناسانی مانند مارتین هارثمن و کارل براکلمن را رد کرد و موضوع پایان نامه دکترای او «ترجمه معرفی کتاب گوهرها با نظراتی در مورد آن» بود و شورای امتحان و بحث یکی از ده دانشمند بود و آن ها به اتفاق آرا موافقت کردند که به او دکترای ادبیات عربی اعطا کنند. او به زبان آلمانی ازدواج کرد.


    ال مارک حماد النصری در مورد تقی الدین الحلی می گوید:
    او چند ماه در مهمان نوازی ملک عبدالعزیز ماند تا اینکه به عنوان ناظر تدریس در [[مسجد النبى|مسجدالنبی]] منصوب شد و دو سال در این شهر ماند و سپس به [[مسجدالحرام]] و مؤسسه علمی سعودی در [[مکه]] منتقل شد و یک سال در آنجا ماند.<ref> "ص353 - كتاب المعجم الجامع في تراجم المعاصرين - محمد تقي الدين الهلالي - المكتبة الشاملة"، shamela.ws، مؤرشف من الأصل في 4 أكتوبر 2021، اطلع عليه بتاريخ 04 أكتوبر 2021.</ref>
    «او به زبان عربی امام بود و روی یک دکترین مجازی بود، شیخی که من از آن بهره زیادی بردم و سلف من اگر کتابش را در توحید می خواندم، می دانستم که توحیدی را که در قرآن مانند اوست نمی داند.»»
    .


    او با رهبر آلمان پیشوا هیتلر تماس گرفت و هنگامی که با اعراب و مسلمانان همدردی نشان داده شد، او را متقاعد کرد که یک رادیوی عربی خطاب به اعراب به زبان خود ایجاد کند و این اتفاق حضور یونیس بهری بود، هیتلر با ایده رادیو موافقت کرد و تبدیل به تقی الدین دلیلی شد که در حال آماده سازی مطالب رادیویی برای پخش از سوی این رادیو بود، در حالی که انیس بهری آن را پخش خواهد کرد، با صدای متمایز خود که رادیو را در جمله معروف خود محله العرب آغاز کرد.
    الهلالی در مسجد النبی به امامت منصوب شد و به دلیل طولانی بودن نمازش مورد انتقاد مردم قرار گرفت. پاسخ او به مردم این بود: نمازهایم را برای شما خراب نمی‌کنم. او خشمگین شد، به عراق سفر کرد و به دانشگاه [[بغداد]] رفت.


    هیلاری همیشه از هیتلر تمجید می کرد و در مورد هر چیزی که رهبر نازی ها به ویژه هولوکاست را آزار می داد و در آنجا تکذیب می کرد که این اتفاق به طور کامل و مفصل رخ داده است، ادعا می کرد.
    ==بازگشت به عراق و هند==
    او در دانشگاه تحصیل کرد و درس داد و پس از ازدواج در عراق، سپس به هند رفت و در آنجا به دانشگاه رفت و در آنجا دانشجو و معلم بود، در میان دانشجویانش ابو الحسن الندوی بود. در هند با یک زن هندی نیز ازدواج کرد.


    بازگشت به عراق
    ==تحصیل و فعالیت در آلمان==
    شیخ در طول جنگ جهانی دوم به مراکش سفر کرد و پس از جنگ در سال ۱۹۴۷ به عراق سفر کرد و در کالج ملکه آلیا بغداد (دانشکده آموزش دختران دانشگاه بغداد _present روزه) تدریس کرد، و ارتباط علمی با مصطفی جواد ۳۰] داشت، الحلی از دوستش محمد العقائل در عراق می گوید:
    شکیب ارسلان، یکی از دوستان او، توصیه‌ای به یکی از دوستان وزارت امور خارجه [[آلمان]] نوشت:


    «ابو قاسم در تجارت مبتدی بود، پس به من قول داد که اگر خدا به روی او باز شود و تجارتش گسترش یابد، از من دست نخواهد کشید و این در اوایل دهه ۱۹۳۰ بود و وقتی در سال ۱۹۴۷ پس از بیگانگی طولانی به عراق بازگشتم، وعده اش را به او یادآوری کردم و از او خواستم که به خرید خانه ای برای ساکنای در بغداد کمک کند که از طریق شعر من سازماندهی شد و برایش فرستادم:
    "من یک نویسنده جوان مراکشی دارم که مانند او وارد آلمان نشده است و او می‌خواهد در یک دانشگاه تحصیل کند، بنابراین ممکن است برای او جایی برای آموزش ادبیات عربی با حقوق برای امکان ادامه تحصیل پیدا کنید"»<ref> ترجمة تقي الدين الهلالي، شهادات لبعض العلماء والمشايخ وطلبة العلم عن الشيخ الهلالي، تاريخ الولوج 1 سبتمبر 2011 نسخة محفوظة 14 أكتوبر 2017 علی موقع واي باك مشين..</ref>
    آغاز شعر:


    ابا قاسم، من اومدم که چي رو انجام بدم من بهش قول پا دادم و تو سخاوتمندي
    او به آلمان سفر کرد و به عنوان مدرس در دانشگاه بُن منصوب شد، سپس در حالی که مدرس آنجا بود دانشجوی دانشگاه شد. در سال ۱۹۴۰، او پایان‌نامه دکترای خود را در دانشگاه برلین ارائه کرد و در آنجا دانشجو، مدرس و سرپرست رادیو عربی بود. او در پایان‌نامه دکترای خود با عنوان «ترجمه مقدمه کتاب جواهری از جواهرات و نقد آن» ادعاهای خاورشناسانی مانند مارتین هارثمن و کارل براکلمن را رد کرد. شورای امتحان و داوری که متشکل از ده دانشمند بود، به اتفاق آراء موافقت کردند که به او دکترای ادبیات عربی اعطا کنند.
    من با رحمت از شر پروردگار به تو افتخار می کنم [ اختلاف با مذموم تزئین شده است.


    پاسخ او سریع بود و به وعده اش عمل کرد.
    او با یک زن آلمانی نیز ازدواج کرد.
    تا کودتای نظامی در عراق در سال ۱۹۵۹ به مراکش رفت.


    مقاومت
    علامه حماد الانصاری در مورد تقی‌الدین الهلالی می‌گوید:
    او به مبارزه با استعمار به مجاهد پیوست و نقش عمده ای در این امر، علیه فرانسه، بریتانیا و اسپانیا برای آزاد کردن کشورش داشت. خصومت او با اشغالگر در برخی اظهاراتش مشهود است:
    «او استاد زبان عربی بود و [[مذهب ظاهری]] داشت. شیخی که من از آن بهره زیادی بردم. او اعتقاد سلفی داشت. اگر کتاب توحید او خوانده شود، معلوم می‌شود که هیچ کس مانند او توحیدی که در قرآن آمده است را نمی‌داند.»<ref> "ص617 - كتاب المجموع في ترجمة العلامة المحدث الشيخ حماد بن محمد الأنصاري رحمه الله - قوله في الذين عاصرهم - المكتبة الشاملة"، shamela.ws، مؤرشف من الأصل في 4 أكتوبر 2021، اطلع عليه بتاريخ 04 أكتوبر 2021.</ref>


    "فرانسه را به آنچه خرج کردم برگردانید و اگر بمیرم توصیه می کنم عزیزانم آن را بعد از من برگردانند."
    او با رهبر آلمان پیشوا هیتلر تماس گرفت و هنگامی که دید با اعراب و [[مسلمانان]] همدردی نشان داده شد، او را متقاعد کرد که یک رادیوی عربی خطاب به اعراب ایجاد کند. هیتلر با ایده رادیو موافقت کرد. آنگاه هلالی با یونس بحری آشنا شد. تقی‌الدین مسئول آماده سازی مطالب رادیویی و انیس بحری با صدای متمایز خود که برنامه‌ها را با جمله معروف خود «حی العرب» آغاز می‌کرد، متولی پخش شد.
    محمد بن اوده دیپلمات مراکشی سفر تقی الدین الحلی به تتوآن را بازگو می کند که هدف او رساندن پیامی از طرف متی فلسطین امین حسینی به عبدالخالق التاریس بود. دلیل اقامت تقی الدین الحیلی در تتوآن این بود که او از رادیو برلین برنامه ای پخش می کرد که گروهی از میهن پرستان عرب مانند حاج امین الحسینی را در بر می گرفت، کیلانی و شاهزاده شکیب ارسلان و او به دفاع از حقوق کشورهای استعماری عرب و اسلامی توسط فرانسوی ها و انگلیسی ها اختصاص داشت، بنابراین فرانسه و اسپانیا از این فرصت استفاده کردند تا در تتوآن باشند تا مانع خروج او از مراکش و بازگشت به برلین شوند و به همین دلیل در این شهر زندگی می کرد.  


    خانواده او و بازگشت او به مراکش
    هلالی همیشه از هیتلر تمجید می‌کرد و هر سخن ضد هیتلر به ویژه هولوکاست را دروغ اعلام می‌کرد.  
    او در مدینه ازدواج کرد و دو دختر داشت که یکی از آن ها معلم پادشاهی بود که برای اولین بار مدارس دخترانه را افتتاح کرد، در عراق ازدواج کرد و در آنجا بچه دار شد. در مراکش پس از آن که در آنجا ساکن شد، فرزند و دختری نداشت و او و آخرین همسرش فرزندی نداشتند، اما از او مراقبت می کرد و به او خدمت می کرد. او به عنوان معلم در کالج ملکه آلیا در بغداد، سپس دانشگاه محمد پنجم در رباط و سپس شعبه آن در فز منصوب شد و در سال ۱۹۶۸ دعوتنامه ای از شیخ عبدالعزیز بن باز، رئیس وقت دانشگاه اسلامی مدینه دریافت کرد تا به عنوان استاد در دانشگاه محول شده از مراکش کار کند.


    او روز دوشنبه ۲ خرداد ۱۳۶۶ در خانه اش در کازابلانکا درگذشت و در خواب زمستانی به خاک سپرده شد. در مراسم تشییع جنازه او جمعیت زیادی از مردم به رهبری علما، روشنفکران و سیاستمداران حضور داشتند.
    ==بازگشت به عراق==
    شیخ در طول جنگ جهانی دوم به مراکش سفر کرد و پس از جنگ در سال ۱۹۴۷ به عراق سفر کرد و در کالج الملکة عالیة در بغداد (دانشکده آموزش دختران دانشگاه بغداد)<ref>نشئت كلية التربية للبنات امتدادا لكلية الملكة عالية للبنات عام 1946 لتلتحق بها الطالبات الحاصلات علی شهادة الدراسة الثانوية وكانت مندمجة في ادارتها مع معهد الملكة عالية للبنات حتی عام1951 :أنظر الموقع الرسمي لجامعة بغداد علی الشبكة</ref> تدریس کرد. در آن زمان ارتباط علمی با مصطفی جواد داشت.<ref> كتاب الفتوة، المؤلف: أبو عبدالله محمد بن أبي المكارم المعروف بابن المعمار الحنبلي (ت 642 هـ) تحقيق: مصطفی جواد - محمد تقي الدين الهلالي - عبدالحليم النجار - أحمد ناجي القيسي - نشر مطبعة شفيق - 1958/1960م (حوالي 400 صفحة) انظر :مقدمة مصطفی جواد للتحقيق.</ref>


    نوشته های او
    او در عراق ساکن شد اما زمان کودتای نظامی در عراق در سال ۱۹۵۹ به مراکش رفت.
    نوشته های شیخ تقی الدین الحلی بسیاری در زمان های مختلف و در بخش های مختلف نوشته شده اند، از


    راه هدایت در این بهترین مردم است
    ==مقاومت==
    الزيند ال واري و البادر در توضيح درست بخاري [جلد اول فقط]
    او به مبارزین با استعمار پیوست و نقش عمده‌ای در این امر، علیه [[فرانسه]]، [[بریتانیا]] و [[اسپانیا]] برای آزاد کردن کشورش داشت. خصومت او با اشغالگر در برخی اظهاراتش مشهود است:<ref>مجلة "الإخوان المسلمون" عام 1946م.</ref>
    الهام و استريچ در تفسير استريچ ها
     
    مخفف راهنمای هبرون در ایمان ها و پرستش جلیل
    "با فرانسه دشمنی می‌کنم تا زمانی که زنده باشم و به عزیزانم وصیت می‌کنم که بعد از من نیز با فرانسه دشمن باشند."
    هدیه هدایت کننده جامعه تینگانی
     
    قاضی عدالت در قضاوت ساختمان بر روی گورها
    محمد بن عوده دیپلمات مراکشی سفر تقی‌الدین الهلالی به تطوان را بازگو می‌کند که هدف او رساندن پیامی از طرف مفتی فلسطین امین حسینی به عبدالخالق الطریس بود. دلیل اقامت تقی‌الدین الهلالی در تطوان این بود که او از رادیو برلین برنامه‌ای پخش می‌کرد که گروهی از میهن پرستان عرب مانند حاج امین الحسینی و کیلانی و امیر شکیب ارسلان در آن مشارکت داشتند، و آن برنامه به دفاع از حقوق کشورهای استعمار شدۀ عربی و اسلامی توسط فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها اختصاص داشت. بنابراین فرانسه و اسپانیا از این فرصت استفاده کردند و مانع خروج او از مراکش و تطوان و بازگشت او به برلین شدند. از این رو مجبور شد مدتی در تطوان بماند.<ref>بانوراما الصيف: علماء مغاربة خارج الحدود (الحلقة الأخيرة) الصباح 29 - 07 - 2011، تاريخ الولوج 4 يوليو 2012 نسخة محفوظة 19 أكتوبر 2017 علی موقع واي باك مشين..</ref>
    آداج، پرچم معروف و ژنرال منتشر شده در آفرینش های گور.
     
    خانواده ي خونه هيچ ربطي به اونا نداره و مجبور نيستن
    ==بازگشت به مراکش==
    پاورقی کتاب توحید اثر شیخ محمد بن عبدالحمید
    او در مدینه ازدواج کرد و دو دختر داشت که یکی از آنها معلم بود در مدرسۀ دخترانه‌ای که برای اولین بار در عربستان افتتاح شد.
    پاورقی افشای شبهات محمد بن عبدالحمید
     
    هصام حق برای هر منافق و منافق
    او در عراق نیز ازدواج کرد و در آنجا فرزندانی داشت.
    پزشکی شاکیان و سرکوب شک گرایان در پاسخ به بی خدایان
     
    اثبات انجیلی که عیسی در داخل به برده داری و بی گناه از الهیات است
    پس از آن که در مراکش ساکن شد، هیچ یک از فرزندانش نزد او نبودند و او و آخرین همسرش فرزندی نداشتند، اما از او مراقبت می‌کرد و به او خدمت می‌کرد. او به عنوان معلم در کالج ملکه عالیه در بغداد، سپس در دانشگاه محمد پنجم در رباط و سپس شعبه آن در فاس منصوب شد و در سال ۱۹۶۸ دعوتنامه‌ای از شیخ عبدالعزیز بن باز، رئیس وقت دانشگاه اسلامی مدینه دریافت کرد تا به عنوان استاد در دانشگاه فعالیت کند.
    فک های زندانی آنی که توسط کابل تیجانی به بند کشیده می شود.
     
    فاضل الکبیر المعللی (شعر دیو)
    ==فرزندان==
    آسم الله الکسانی (شعر)
    فرزندان او عبارتند از:
    صبح در حکم دعای مسافر است
    شکیب، عبدالمومن<ref>صالح بن سليمان (18 مارس 2017)، الجانب العلمي في سيرة الشيخ سليمان الصنيع: ١٣٢٣هـ ١٣٨٩هـ، العبيكان للنشر، ISBN 9786035090025، مؤرشف من الأصل في 26 يناير 2020.</ref>، عائشه، آمال، صفیه و خولة<ref>رسائل العلامة السلفي الهلالي، ج1،ص816،ج4،ص1755،1754</ref>.
    قراردادهای دوریان در جلوگیری از شناسایی اتمی
     
    فرهنگی که ما نیاز داریم (مقاله)
    ==وفات==
    تربیت و تربیت زنان (مقاله)
    او روز دوشنبه 22 زوئن 1987 میلادی در خانه‌اش در دارالبیضاء یا کازابلانکا درگذشت و در السباته (منطقه‌ای در شرق کازابلانکا) به خاک سپرده شد. در مراسم تشییع جنازه او جمعیت زیادی از مردم که علما، روشنفکران و سیاستمداران پیشاپیش آنها بودند، حضور داشتند.
    آنچه در قرآن غیر از زبان عربی اتفاق افتاد (مقاله)
     
    اخلاق جوانان مسلمان (مقاله)
    ==تالیفات==
    با الهام از اندلسیا (شعر)
    نوشته‌های شیخ تقی‌الدین الهلالی بسیارند و در زمان‌های مختلف نوشته شده‌اند، از جمله آنها عبارتند از:<ref> مؤلفات الشيخ تقي الدين الهلالي نسخة محفوظة 22 يونيو 2017 علی موقع واي باك مشين</ref>
    تقویم زبان ها (کتاب)
     
    هم ببینید
    *سبیل الرشاد فی هدی خیر العباد
    محمد بن الامین بو باکا.
    *الزند الواری والبدر الساری فی شرح صحیح البخاری [المجلد الأول فقط]
    محمد ابراهیم بن احمد الکتانی.
    *الإلهام والإنعام فی تفسیر الأنعام
    rodolfo khel ben-amaya.
    *مختصر هدی الخلیل فی العقائد وعبادة الجلیل
    شکیب ارزلان.
    *الهدیة الهادیة للطائفة التجانیة
    يونيس باهري .
    *القاضی العدل فی حکم البناء علی القبور
    مراجع
    *العلم المأثور والعلم المشهور واللواء المنشور فی بدع القبور
    بنر اصلاحات - ترجمه شیخ مارک الذکر تقی الدین الحلی، ۱۸ ثور ۱۳۹۶ در مورد وای پاک موشین.
    *آل البیت ما لهم وما علیهم
    نام مستعار او ابوشکیب است که در آن اولین پسرش را به نام دوستش شاهزاده شکیب ارسلان نام گذاری کرد نسخه ای متعلق به ۰۶ ژوئیه ۲۰۱۷ در وب گاه ویپاک رسوا شد.
    *حاشیة علی کتاب التوحید لشیخ الإسلام محمد بن عبدالوهّاب
    صالح بن 18 مارس 2017)، الولونتيچ فيتا الشيخخ دي خيثي: 1323-1389-1389-1380- ISBN 9786035090025, 9786035090025,, 2020.
    *حاشیة علی کشف الشبهات لمحمد بن عبدالوهّاب
    پیام های نشان هلال سلفی، ج۱، ج ۸۱۶، ج۴، ج ۱۷۵۵،۱۷۵۴
    *الحسام الماحق لکل مشرک ومنافق
    "guardinia - a public cultural magazine - high-rise peaks and banners of the women of the greatest creams", www.algardenia.com, originally archived on february 6, 2019, seen on october 03, 2019.
    *دواء الشاکین وقامع المشککین فی الرد علی الملحدین
    [dump] translated by sheikh mashhour hassan, may god save him for the sign mohammed taqi al-din al-hilali - {forums of all salafists} a copy reserved july 19, 2018 on the website wi-pak mushin.
    *البراهین الإنجیلیة علی أن عیسی داخل فی العبودیة وبریء من الألوهیة
    Abu Al-Loz, Abd (2009), Salafist movements in Morocco (1971-2004): Sociological anthropological research, Center for Arab Unity Studies, ISBN 978-9953-82-285-3, originally archived on December 29, 2020.
    *فکاک الأسیر العانی المکبول بالکبل التیجانی
    "His grandfather+ came from Kairouan+"&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi5gP2MtPPtAhH1wHFAZZWQ6AEwAHoECAEQAg Tail Flags, IslamKotob, Originally Archived on March 3, 2021.
    *فضل الکبیر المتعالی (دیوان شعر)
    تقی الدین الحلیلی ... abu salafism in morocco evening 06 - 06 - 2008, entry date july 4, 2012 archived version october 14, 2017 on wi-pak mushin.
    *أسماء الله الحسنی (قصیدة)
    خلیل محمد: ارزیابی ترجمه های انگلیسی از قرآن کپی محفوظ است دسامبر 16, 2008 در وب سایت Wi-Pak موشین.
    *الصبح السافر فی حکم صلاة المسافر
    هیچ در اروپا نیست که از رهبری برجسته ملک عبدالعزیز ریاض، تاریخ ورود ۱۷ مارس ۲۰۱۲ چیزی نشنیده باشد، نسخه ای که ۱۴ مارس ۲۰۲۰ در وب گاه وای پاک موشین محفوظ است.
    *العقود الدریة فی منع تحدید الذریة
    "p. 316 - west african book of interpretation and interpreters - mohammed taqiuddin bin abdul qadir al hilali al-husseini abu shakib al-saqamassi - modern comprehensive library", al-maktaba.org, originally archived on june 1, 2019, seen on june 01, 2019. .
    *الثقافة التی نحتاج إلیها (مقال)
    محمد تقی الحیالی، سبل الرشاد در حدی خیرالآباد، نظر: مشهد بن حسن سلمان، ج۱، ج ۹۲.
    *تعلیم الإناث وتربیتهن (مقال)
    عاقبت پرچم ها - سی۲ - عبدالله یوسف، اسلام کوب که در ابتدا در ۳۱ اوت ۲۰۲۰ بایگانی شده است.
    *ما وقع فی القرآن بغیر لغة العرب (مقال)
    Biography of Dr. Muhammad Taqi-ud-Din Al-Hilali ارائه شده در 08 2017 2017 2017
    *أخلاق الشباب المسلم (مقال)
    mohammed taqi al-din al-hilali: language and traveller salafist zaman, manhamd yasser al hilali, access date june 9, 2015 copy reserved september 14, 2017 on wipac mushin.
    *من وحی الأندلس (قصیدة)
    شاهکار اخوان ترجمه های برخی اعیان است، نویسنده: عبدالعزیز بن باز پ ۶۹-۷۱.
    *تقویم اللسانین (کتاب)
    هدایا شیخ تقی الدین الحلی از روش تیجانی شکار علاقه، ابوعمر الدوزاری، تاریخ ورود ۱۵ مارس ۲۰۱۲، ۲۴ اکتبر ۲۰۱۷، بر وای پاک ماشن.
     
    درباره شیخ تقی الدین الحلی -ج۲- دکتر محمد بن سعد الشوایر، تاریخ دسترسی ۱۵ مارس ۲۰۱۲ بایگانی ۲۳ مارس ۲۰۱۶ در وای پاک موشین.
    ==لینک‌های خارجی==
    مزایای, ماهیگیری, "مزایای شبکه ماهیگیری افزایش هر مسلمان", اسلامی مزایای شبکه ماهیگیری, در اصل بایگانی در اکتبر 8, 2018, دیده می شود در نوامبر 17, 2018. .
    *[https://archive.alsharekh.org/AuthorArticles/24604 تقی‌الدین الهلالی] علی موقع أرشیف الشارخ.
    مجله "تماس با حق" با دکتر تقی الدین جلالی تاریک شماره: 1429/07/26 نسخه محفوظ است مارس 04, 2016 در وای پاک موشین. .
    *[http://www.alhilali.net/ موقع تقی‌الدین الهلالی].
    "smelters between scientists and preachers. سه گانه ای از انسجام و | وب گاه ال المسلمین که در ابتدا almoslim.net ۱۶ مارس ۲۰۱۹ بایگانی شده بود، در ۰۸ اکتبر ۲۰۱۹ مشاهده شد. .
    *[https://www.youtube.com/watch?v=41e1WpWTOz4 درس للهلالی یصف الصلاة علی یوتیوب].
    عبدالغنی محمد الموذین، مارک تقی الدین الحلی، تلاش های خود را در گسترش توحيد، صفحه ۳، روشن کرد.
     
    سبل الرشاد در حدی خیرالآباد، نظر: مثور بن حسن آل سلمان، ج 1 ج 96.
    ==پانویس==
    محمد الاسفی، مساجد الزبیر، صفحه 54.
    {{پانویس}}
    "p. 353 - the book of the dictionary in contemporary translations - mohammed taqi al-din al hilali - the comprehensive library", shamela.ws, originally archived on october 4, 2021, seen on october 04, 2021.
     
    ترجمه تقی الدین الحلی، شهادت برخی از علما، شیخ ها و علما در مورد شیخ هیلاری، تاریخ ورود ۱۰ شهریور ۱۳۹۰، نسخه هایی به تاریخ ۲۳ مهر ۱۳۹۶ در وب گاه وای پاک موشین محفوظ است. .
    [[رده:عالمان]]
    "p. 617 - the book of total in the translation of the updated sign sheikh hammad bin mohammed al-ansari - saying in those who lived - the comprehensive library", shamela.ws, originally archived on october 4, 2021, seen on october 4, 2021, seen on october 4, 2021.
    [[رده:عالمان اهل سنت]]
    دانشکده آموزش دختران به عنوان تمدید کالج دخترانه ملکه آلیا در سال ۱۹۴۶ تأسیس شد تا دانش آموزان دبیرستانی در آن حضور داشته باشند و تا سال ۱۹۵۱ با مؤسسه دختران ملکه آلیا در مدیریت آن ادغام شد: به وب گاه رسمی دانشگاه بغداد در شبکه مراجعه کنید
    [[رده:مراکش]]
    کتاب قلدر، نویسنده: ابوعبدالله محمد بن ابی المکارم، معروف به ابن العمار الحنبالی (ت ۶۴۲ ه.ق)، بررسی: مصطفی جواد- محمد تقی الدین الحیلی- عبدالحلیم النجار - احمد ناجی القیسی - انتشار انتشارات شفیق پرس - ۱۳۳۷/۱۳۴۹ (حدود ۴۰۰ صفحه) نگاه کنید به: مقدمه مصطفی جواد به تحقیق.
    شیخ ال مارک محمد تقی الدین الحلی برادران، تاریخ دسترسی ۱۳ اوت ۲۰۱۱ کپی محفوظ است مارس 10, 2016 در wi-pak mushin.
    مجله "اخوان المسلمین" در سال ۱۹۴۶.
    تابستان پانوراما: دانشمندان مراکشی خارج از محدوده (آخرین قسمت) صبح 29 - 07 - 2011, تاریخ دسترسی ژوئیه 4, 2012 آرشیو نسخه اکتبر 19, 2017 در wi-pak رسوا.
    نویسندگی شیخ تقی الدین الحلی در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۷ بر روی وای پاک موشین منتشر شده است.
    لینک های خارجی

    نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۴۶

    تقی الدین الهلالی
    محمد تقی الهلالی.jpg
    نام کاملتقی الدین الهلالی
    نام‌های دیگرابو شکیب
    اطلاعات شخصی
    سال تولد۱۳۱۱ ق، ۱۲۷۲ ش‌، ۱۸۹۴ م
    محل تولدسجلماسه (تافیلالت)، مراکش
    سال درگذشت1987 م، ۱۳۶۵ ش‌، ۱۴۰۷ ق
    محل درگذشتدارالبیضاء (کازابلانکا)، مراکش
    دیناسلام، اهل سنت، سلفی
    استادان
    • شیخ محمد بن حبیب الشنقیطی
    • قاضی احمد السکیرج
    • شیخ الفاطمی الشراوی
    • شیخ محمد بن العربی العلوی
    • شیخ محمد رشید رضا
    آثار
    • سبیل الرشاد فی هدی خیر العباد
    • الزند الواری والبدر الساری فی شرح صحیح البخاری
    • الإلهام والإنعام فی تفسیر الأنعام
    فعالیت‌ها
    • تدریس
    • فعالیت رادیویی در دفاع از عرب و امت اسلام

    محمد تقی‌الدین الهلالی یا ابوشکیب[۱](زاده ۱۳۱۱ ه. ق، وادی سجلماسه - درگذشت ۲۵ شوال ۱۴۰۷ ه. ق / ۲۲ ژوئن ۱۹۸۷.) محدث، زبان‎شناس، نویسنده، شاعر و یک سلفی[۲] ظاهری[۳] مراکشی بود. او اولین کسی بود که فراخوان سلفی‌ها را پس از ابو شعیب الدکالی و محمد بن العربی العلوی[۴] به مراکش وارد کرد. یکی از برجسته‌ترین آثار او ترجمه صحیح بخاری به انگلیسی بود و نیز همه قرآن را به زبان انگلیسی در کنار محمد محسن خان ترجمه کرد که در کتابخانه‌های جهان گسترده است.[۵] او سرپرست صدا و سیمای بخش عربی برلین در زمان حکومت نازی‌ها بود.[۶]

    نسب

    او محمد التقی بن عبدالقادر بن محمد بن عبدالقادر بن الطیب بن أحمد بن عبدالقادر بن محمد بن عبدالنور بن عبدالقادر بن هلال بن محمد بن هلال است. پس او نسبت به جد بزرگش هلال، الهلالی نامیده شده است.[۷]

    نام مادر او رقیه بنت الحسن بود.[۸]

    تولد و خانواده

    تقی‌الدین در روستای الفرخ به دنیا آمد که «الفیضة القدیمة» نیز نامیده می‌شد، در چند مایلی الریصانی، دره‌ای از شهر سجلماسه که اکنون با نام تافیلالت در جنوب پادشاهی مراکش شناخته می‌شود. او در خانواده‌ای از علما بزرگ شد و پدر و پدربزرگش در آن کشور از فقها بودند.[۹]

    مذهب

    او در ابتدا یک صوفی تیجانی[۱۰] با مذهب ظاهری بود که مذهب خود را تغییر داد و دیگران را نیز از آن مذهب باز می‌داشت. و کتابی در نقد آن به نام «الهدیة الهادیة إلی الطریقة التجانیة»[۱۱] نوشت و موجب ناراحتی اتباع آن مذهب گردید.

    فعالیت سیاسی

    پس از آن که حسن البنا خواستار آثار نویسندگان مراکشی شد او در شهر تطوان به صورت مخفیانه به واسطه پُست انگلیسی با روزنامه اخوان‌المسلمین نامه نگاری می‌کرد. اما اسپانیایی‌ها به دلیل محتوای نامه‌هایی که به روزنامه اخوان‌المسلمین فرستاده بود، او را دستگیر و زندانی کردند ولی نتوانستند او را متهم به چیزی کنند. او سه روز در زندان باقی ماند، بنابراین مردم این شهر اعتراض کردند و ایستگاه لندن این اعتراض را به لهجه مراکشی پخش کرد و در نتیجه او آزاد شد. سپس فرانسوی‌ها او را به دلیل فعالیت‌های ضد آنها در مراکش به اعدام محکوم کردند.

    تحصیلات اولیه

    او قرآن را نزد پدرش خواند و در دوازده سالگی آن را حفظ کرد. سپس نزد شیخ تندغی شنقیطی شروع به حفظ مختصر خلیل کرد و علوم لغت عربی و فقه مالکی را نزد او خواند تا جایی که شیخ در نبود استادش جانشین او می‌شد.

    در سن 15 سالگی یادگیری اولیه او به پایان رسید. پس از مرگ پدرش بین قبایل جابجا می‌شد، تا اینکه در «زیان» ساکن و امام جماعت مردم در مسجد شد. قرآن را به کودکان آموخت و در آنجا زبان آمازیغی آتلانتیک را آموخت.[۱۲] او برای ادامه آموزش خود نزد شیخ محمد بن حبیب الشنقیطی بازگشت.

    پس از مرگ شنقیطی در سال ۱۹۱۹ به مدینه و جده رفت و مدتی نزد قاضی احمد السکیرج آموزش دید و در یادگیری لغت، نحو، ادبیات، فقه و تفسیر تلاش فراوان کرد.

    در سال ۱۳۴۰ به شهر فاس رفت و از علمای آنجا مانند شیخ الفاطمی الشراوی و شیخ محمد بن العربی العلوی تحصیل کرد و از «مدرسه مسجد القرویین» گواهی فارغ‌التحصیلی گرفت.

    تحصیل در مصر

    تقی‌الدین ۲۶ ساله در سال ۱۹۲۲ مراکش را به مقصد مصر ترک کرد و هدف او فراگیری علم الحدیث بود، او به دانشگاه الازهر رفت، اما زیاد در آنجا نماند زیرا در آنجا مقصود خویش را پیدا نکرد. سپس به حلقه درس شیخ رشید رضا و دانشجویانش پیوست و در آنجا ذهن تقی‌الدین شکوفا شد. در بحث‌های شدیدی که در شوراهای شیخ رشید رضا که عامل بلوغ فکری او بود، شرکت می‌کرد و همین موجب شکل‌گیری فکر و اندیشه و انتقال او از مرحله تقلید به تفکر و جستجوی دلیل عقلی و از تقدیس علما و اذعان به فکر ایشان به تحقیق مستقل شد.[۱۳]

    تحصیل و فعالیت در هند

    پس از حج برای رسیدن به هدف خود که فراگیری علم الحدیث بود به هند رفت و در آنجا با علمای بزرگ ملاقات کرد و از ایشان بهره‌مند شد. از مهم‌ترین علمایی که در آنجا ملاقات کرد محدث شیخ عبدالرحمن بن عبدالرحیم المبارکفوری صاحب «تحفة الأحوذی بشرح جامع الترمذی» بود، و از او علم‌‌الحدیث آموخت و اجازه نقل روایت گرفت.

    همچنین نزد محمد بن حسین بن محسن الحدیدی الانصاری یمانی که در آن زمان مهمان هند بود به تحصیل بخش‌هایی از کتب سته پرداخت و از او نیز اجازه نقل روایت گرفت.

    او به عنوان استاد ادبیات عرب در دانشکده ندوة العلماء در لکنهو هند خدمت کرد.

    تحصیل و فعالیت در عراق

    از هند به زبیر در عراق رفت و در آنجا با عالم موریتانیایی محقق شیخ محمد امین الشنقیطی الزبیری بنیان‌گذار مدرسه النجاة الاهلیة در زبیر آشنا شد و با دخترش عایشه ازدواج کرد.[۱۴] این شنقیطی غیر از علامه شنقیطی صاحب «اضواء البیان» است. و از دانش او بهره‌مند شد و در سال ۱۹۳۴ عراقی شد و در زبیر ساکن شد و در مدرسه النجاة به تدریس زبان انگلیسی پرداخت و چند سالی در مسجد الذکیر امام جماعت شد.[۱۵] او از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۵۹ به مدت ۳۵ سال متوالی در عراق ماند.

    فعالیت در عربستان

    پس از اقامت طولانی در عراق، از طریق مصر به عربستان سعودی سفر کرد و در آنجا آقای محمد رشید رضا توصیه و معرفی‌نامه‌ای خطاب به ملک عبدالعزیز آل‌سعود به او داد که در آن گفته بود:

    «به درستی که محمد تقی‌الدین الهلالی مراکشی از میان علمای جهان بهترین عالمی است که نزد شما آمده است؛ پس لطفاً از دانش او بهره‌مند شوید.»

    او چند ماه در مهمان نوازی ملک عبدالعزیز ماند تا اینکه به عنوان ناظر تدریس در مسجدالنبی منصوب شد و دو سال در این شهر ماند و سپس به مسجدالحرام و مؤسسه علمی سعودی در مکه منتقل شد و یک سال در آنجا ماند.[۱۶]

    الهلالی در مسجد النبی به امامت منصوب شد و به دلیل طولانی بودن نمازش مورد انتقاد مردم قرار گرفت. پاسخ او به مردم این بود: نمازهایم را برای شما خراب نمی‌کنم. او خشمگین شد، به عراق سفر کرد و به دانشگاه بغداد رفت.

    بازگشت به عراق و هند

    او در دانشگاه تحصیل کرد و درس داد و پس از ازدواج در عراق، سپس به هند رفت و در آنجا به دانشگاه رفت و در آنجا دانشجو و معلم بود، در میان دانشجویانش ابو الحسن الندوی بود. در هند با یک زن هندی نیز ازدواج کرد.

    تحصیل و فعالیت در آلمان

    شکیب ارسلان، یکی از دوستان او، توصیه‌ای به یکی از دوستان وزارت امور خارجه آلمان نوشت:

    "من یک نویسنده جوان مراکشی دارم که مانند او وارد آلمان نشده است و او می‌خواهد در یک دانشگاه تحصیل کند، بنابراین ممکن است برای او جایی برای آموزش ادبیات عربی با حقوق برای امکان ادامه تحصیل پیدا کنید"»[۱۷]

    او به آلمان سفر کرد و به عنوان مدرس در دانشگاه بُن منصوب شد، سپس در حالی که مدرس آنجا بود دانشجوی دانشگاه شد. در سال ۱۹۴۰، او پایان‌نامه دکترای خود را در دانشگاه برلین ارائه کرد و در آنجا دانشجو، مدرس و سرپرست رادیو عربی بود. او در پایان‌نامه دکترای خود با عنوان «ترجمه مقدمه کتاب جواهری از جواهرات و نقد آن» ادعاهای خاورشناسانی مانند مارتین هارثمن و کارل براکلمن را رد کرد. شورای امتحان و داوری که متشکل از ده دانشمند بود، به اتفاق آراء موافقت کردند که به او دکترای ادبیات عربی اعطا کنند.

    او با یک زن آلمانی نیز ازدواج کرد.

    علامه حماد الانصاری در مورد تقی‌الدین الهلالی می‌گوید: «او استاد زبان عربی بود و مذهب ظاهری داشت. شیخی که من از آن بهره زیادی بردم. او اعتقاد سلفی داشت. اگر کتاب توحید او خوانده شود، معلوم می‌شود که هیچ کس مانند او توحیدی که در قرآن آمده است را نمی‌داند.»[۱۸]

    او با رهبر آلمان پیشوا هیتلر تماس گرفت و هنگامی که دید با اعراب و مسلمانان همدردی نشان داده شد، او را متقاعد کرد که یک رادیوی عربی خطاب به اعراب ایجاد کند. هیتلر با ایده رادیو موافقت کرد. آنگاه هلالی با یونس بحری آشنا شد. تقی‌الدین مسئول آماده سازی مطالب رادیویی و انیس بحری با صدای متمایز خود که برنامه‌ها را با جمله معروف خود «حی العرب» آغاز می‌کرد، متولی پخش شد.

    هلالی همیشه از هیتلر تمجید می‌کرد و هر سخن ضد هیتلر به ویژه هولوکاست را دروغ اعلام می‌کرد.

    بازگشت به عراق

    شیخ در طول جنگ جهانی دوم به مراکش سفر کرد و پس از جنگ در سال ۱۹۴۷ به عراق سفر کرد و در کالج الملکة عالیة در بغداد (دانشکده آموزش دختران دانشگاه بغداد)[۱۹] تدریس کرد. در آن زمان ارتباط علمی با مصطفی جواد داشت.[۲۰]

    او در عراق ساکن شد اما زمان کودتای نظامی در عراق در سال ۱۹۵۹ به مراکش رفت.

    مقاومت

    او به مبارزین با استعمار پیوست و نقش عمده‌ای در این امر، علیه فرانسه، بریتانیا و اسپانیا برای آزاد کردن کشورش داشت. خصومت او با اشغالگر در برخی اظهاراتش مشهود است:[۲۱]

    "با فرانسه دشمنی می‌کنم تا زمانی که زنده باشم و به عزیزانم وصیت می‌کنم که بعد از من نیز با فرانسه دشمن باشند."

    محمد بن عوده دیپلمات مراکشی سفر تقی‌الدین الهلالی به تطوان را بازگو می‌کند که هدف او رساندن پیامی از طرف مفتی فلسطین امین حسینی به عبدالخالق الطریس بود. دلیل اقامت تقی‌الدین الهلالی در تطوان این بود که او از رادیو برلین برنامه‌ای پخش می‌کرد که گروهی از میهن پرستان عرب مانند حاج امین الحسینی و کیلانی و امیر شکیب ارسلان در آن مشارکت داشتند، و آن برنامه به دفاع از حقوق کشورهای استعمار شدۀ عربی و اسلامی توسط فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها اختصاص داشت. بنابراین فرانسه و اسپانیا از این فرصت استفاده کردند و مانع خروج او از مراکش و تطوان و بازگشت او به برلین شدند. از این رو مجبور شد مدتی در تطوان بماند.[۲۲]

    بازگشت به مراکش

    او در مدینه ازدواج کرد و دو دختر داشت که یکی از آنها معلم بود در مدرسۀ دخترانه‌ای که برای اولین بار در عربستان افتتاح شد.

    او در عراق نیز ازدواج کرد و در آنجا فرزندانی داشت.

    پس از آن که در مراکش ساکن شد، هیچ یک از فرزندانش نزد او نبودند و او و آخرین همسرش فرزندی نداشتند، اما از او مراقبت می‌کرد و به او خدمت می‌کرد. او به عنوان معلم در کالج ملکه عالیه در بغداد، سپس در دانشگاه محمد پنجم در رباط و سپس شعبه آن در فاس منصوب شد و در سال ۱۹۶۸ دعوتنامه‌ای از شیخ عبدالعزیز بن باز، رئیس وقت دانشگاه اسلامی مدینه دریافت کرد تا به عنوان استاد در دانشگاه فعالیت کند.

    فرزندان

    فرزندان او عبارتند از: شکیب، عبدالمومن[۲۳]، عائشه، آمال، صفیه و خولة[۲۴].

    وفات

    او روز دوشنبه 22 زوئن 1987 میلادی در خانه‌اش در دارالبیضاء یا کازابلانکا درگذشت و در السباته (منطقه‌ای در شرق کازابلانکا) به خاک سپرده شد. در مراسم تشییع جنازه او جمعیت زیادی از مردم که علما، روشنفکران و سیاستمداران پیشاپیش آنها بودند، حضور داشتند.

    تالیفات

    نوشته‌های شیخ تقی‌الدین الهلالی بسیارند و در زمان‌های مختلف نوشته شده‌اند، از جمله آنها عبارتند از:[۲۵]

    • سبیل الرشاد فی هدی خیر العباد
    • الزند الواری والبدر الساری فی شرح صحیح البخاری [المجلد الأول فقط]
    • الإلهام والإنعام فی تفسیر الأنعام
    • مختصر هدی الخلیل فی العقائد وعبادة الجلیل
    • الهدیة الهادیة للطائفة التجانیة
    • القاضی العدل فی حکم البناء علی القبور
    • العلم المأثور والعلم المشهور واللواء المنشور فی بدع القبور
    • آل البیت ما لهم وما علیهم
    • حاشیة علی کتاب التوحید لشیخ الإسلام محمد بن عبدالوهّاب
    • حاشیة علی کشف الشبهات لمحمد بن عبدالوهّاب
    • الحسام الماحق لکل مشرک ومنافق
    • دواء الشاکین وقامع المشککین فی الرد علی الملحدین
    • البراهین الإنجیلیة علی أن عیسی داخل فی العبودیة وبریء من الألوهیة
    • فکاک الأسیر العانی المکبول بالکبل التیجانی
    • فضل الکبیر المتعالی (دیوان شعر)
    • أسماء الله الحسنی (قصیدة)
    • الصبح السافر فی حکم صلاة المسافر
    • العقود الدریة فی منع تحدید الذریة
    • الثقافة التی نحتاج إلیها (مقال)
    • تعلیم الإناث وتربیتهن (مقال)
    • ما وقع فی القرآن بغیر لغة العرب (مقال)
    • أخلاق الشباب المسلم (مقال)
    • من وحی الأندلس (قصیدة)
    • تقویم اللسانین (کتاب)

    لینک‌های خارجی

    پانویس

    1. ↑ كنيته أبو شكيب، حيث سمی أول ولد له علی اسم صديقه الأمير شكيب أرسلان نسخة محفوظة 06 يوليو 2017 علی موقع واي باك مشين.
    2. ↑ ابو اللوز، عبد (2009)، الحركات السلفية في المغرب (1971-2004): بحث انثروبولوجي سوسيولوجي، مركز دراسات الوحدة العربية،، ISBN 978-9953-82-285-3، مؤرشف من الأصل في 29 ديسمبر 2020.
    3. ↑ "جاء+جده+من+القيروان"&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi5gP2MtPPtAhWHh1wKHfaZAnwQ6AEwAHoECAEQAg ذيل الأعلام، IslamKotob، مؤرشف من الأصل في 3 مارس 2021.
    4. ↑ تقي الدين الهلالي ... أبو السلفية في المغرب المساء 06 - 06 - 2008، تاريخ الولوج 4 يوليو 2012 نسخة محفوظة 14 أكتوبر 2017 علی موقع واي باك مشين.
    5. ↑ خليل محمد: Assessing English Translations of the Qur'an نسخة محفوظة 16 ديسمبر 2008 علی موقع واي باك مشين..
    6. ↑ ليس هناك جهة في أوروبا لم تسمع بالشخصية القيادية الفذة للملك عبدالعزيز الرياض، تاريخ الولوج 17 مارس 2012 نسخة محفوظة 14 مارس 2020 علی موقع واي باك مشين..
    7. ↑ "ص316 - كتاب التفسير والمفسرون في غرب أفريقيا - محمد تقي الدين بن عبدالقادر الهلالي الحسيني أبو شكيب السجلماسي - المكتبة الشاملة الحديثة"، al-maktaba.org، مؤرشف من الأصل في 1 يونيو 2019، اطلع عليه بتاريخ 01 يونيو 2019..
    8. ↑ [تفريغ] ترجمة الشيخ مشهور حسن حفظه الله للعلامة محمد تقي الدين الهلالي رحمه الله - {منتديات كل السلفيين} نسخة محفوظة 19 يوليو 2018 علی موقع واي باك مشين.
    9. ↑ Biography of Dr. Muhammad Taqi-ud-Din Al-Hilali نسخة محفوظة 08 يوليو 2017 علی موقع واي باك مشين.
    10. ↑ تحفة الإخوان بتراجم بعض الأعيان، المؤلف: عبدالعزيز بن باز ص: 69-71.
    11. ↑ الفوائد, صيد، "شبكة صيد الفوائد زاد كل مسلم"، شبكة صيد الفوائد الاسلامية، مؤرشف من الأصل في 8 أكتوبر 2018، اطلع عليه بتاريخ 17 نوفمبر 2018..
    12. ↑ محمد تقي الدين الهلالي: اللغوي والرحالة السلفي زمان، منحمد ياسر الهلالي، تاريخ الولوج 9 يونيو 2015 نسخة محفوظة 14 سبتمبر 2017 علی موقع واي باك مشين..
    13. ↑ مجلة "دعوة الحق" مع الدكتور تقي الدين الهلالالي تاریخ الإصدار: 1429/07/26 نسخة محفوظة 04 مارس 2016 علی موقع واي باك مشين..
    14. ↑ "المصاهرات بين العلماء والدعاة.. رافد من روافد التلاحم والترابط | موقع المسلم"، almoslim.net، مؤرشف من الأصل في 16 مارس 2019، اطلع عليه بتاريخ 08 أكتوبر 2019..
    15. ↑ محمد العسافي، مساجدالزبير، ص54.
    16. ↑ "ص353 - كتاب المعجم الجامع في تراجم المعاصرين - محمد تقي الدين الهلالي - المكتبة الشاملة"، shamela.ws، مؤرشف من الأصل في 4 أكتوبر 2021، اطلع عليه بتاريخ 04 أكتوبر 2021.
    17. ↑ ترجمة تقي الدين الهلالي، شهادات لبعض العلماء والمشايخ وطلبة العلم عن الشيخ الهلالي، تاريخ الولوج 1 سبتمبر 2011 نسخة محفوظة 14 أكتوبر 2017 علی موقع واي باك مشين..
    18. ↑ "ص617 - كتاب المجموع في ترجمة العلامة المحدث الشيخ حماد بن محمد الأنصاري رحمه الله - قوله في الذين عاصرهم - المكتبة الشاملة"، shamela.ws، مؤرشف من الأصل في 4 أكتوبر 2021، اطلع عليه بتاريخ 04 أكتوبر 2021.
    19. ↑ نشئت كلية التربية للبنات امتدادا لكلية الملكة عالية للبنات عام 1946 لتلتحق بها الطالبات الحاصلات علی شهادة الدراسة الثانوية وكانت مندمجة في ادارتها مع معهد الملكة عالية للبنات حتی عام1951 :أنظر الموقع الرسمي لجامعة بغداد علی الشبكة
    20. ↑ كتاب الفتوة، المؤلف: أبو عبدالله محمد بن أبي المكارم المعروف بابن المعمار الحنبلي (ت 642 هـ) تحقيق: مصطفی جواد - محمد تقي الدين الهلالي - عبدالحليم النجار - أحمد ناجي القيسي - نشر مطبعة شفيق - 1958/1960م (حوالي 400 صفحة) انظر :مقدمة مصطفی جواد للتحقيق.
    21. ↑ مجلة "الإخوان المسلمون" عام 1946م.
    22. ↑ بانوراما الصيف: علماء مغاربة خارج الحدود (الحلقة الأخيرة) الصباح 29 - 07 - 2011، تاريخ الولوج 4 يوليو 2012 نسخة محفوظة 19 أكتوبر 2017 علی موقع واي باك مشين..
    23. ↑ صالح بن سليمان (18 مارس 2017)، الجانب العلمي في سيرة الشيخ سليمان الصنيع: ١٣٢٣هـ ١٣٨٩هـ، العبيكان للنشر، ISBN 9786035090025، مؤرشف من الأصل في 26 يناير 2020.
    24. ↑ رسائل العلامة السلفي الهلالي، ج1،ص816،ج4،ص1755،1754
    25. ↑ مؤلفات الشيخ تقي الدين الهلالي نسخة محفوظة 22 يونيو 2017 علی موقع واي باك مشين
    برگرفته از «https://fa.wikivahdat.com/w/index.php?title=تقی_الدین_الهلالی&oldid=203299»