۴٬۹۳۳
ویرایش
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - ']]↵<references />' به ']]') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
<ref>منبع: مشرق نیوز</ref> | <ref>منبع: مشرق نیوز</ref> | ||
==چکیده== | == چکیده == | ||
مطالبی که در این مقاله ارائه می‌گردد در پاسخ به سوالات زیر تهیه شده است: | مطالبی که در این مقاله ارائه می‌گردد در پاسخ به سوالات زیر تهیه شده است: | ||
موسسه الازهر چگونه پایه‌گذاری شد؟ | موسسه الازهر چگونه پایه‌گذاری شد؟ | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
الازهر و زیرمجموعه‌های آن چگونه در ساختار حکومت مصر ایفای نقش می‌کنند؟ | الازهر و زیرمجموعه‌های آن چگونه در ساختار حکومت مصر ایفای نقش می‌کنند؟ | ||
==پیشینه دانشگاه الازهر== | == پیشینه دانشگاه الازهر == | ||
با تصرف مصر توسط خلفای فاطمی در قرن دهم میلادی، بزرگ‌ترین شهر جهان عرب با نام قاهره بنیان گذاشته شد. حکام جدید مصر که مذهب تشیع اسماعیلی داشتند خود را در محاصره جهان سنی یافته بودند، از این‌رو برای همفکری و کنترل تفکر سنی در مملکت خود، مسجد الجامع الازهر را بنیان نهادند. | با تصرف مصر توسط خلفای فاطمی در قرن دهم میلادی، بزرگ‌ترین شهر جهان عرب با نام قاهره بنیان گذاشته شد. حکام جدید مصر که مذهب تشیع اسماعیلی داشتند خود را در محاصره جهان سنی یافته بودند، از این‌رو برای همفکری و کنترل تفکر سنی در مملکت خود، مسجد الجامع الازهر را بنیان نهادند. | ||
در نامگذاری دانشگاه الازهر به این نام عده‌ای نام مسجد جامع الازهر را مشتق از لقب دختر پیامبراکرم، «زهرا» می‌دانند و فلسفه این نامگذاری آن است که فاطمیان خود را فرزندان حضرت زهرا(س) می‌خواندند. و از سوی دیگر عده‌ای معتقد هستند که واژه الازهر به معنای پرتو افکنی است زیرا این مکان در بین سایر اماکن مصر از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. | در نامگذاری دانشگاه الازهر به این نام عده‌ای نام مسجد جامع الازهر را مشتق از لقب دختر پیامبراکرم، «زهرا» می‌دانند و فلسفه این نامگذاری آن است که فاطمیان خود را فرزندان حضرت زهرا(س) می‌خواندند. و از سوی دیگر عده‌ای معتقد هستند که واژه الازهر به معنای پرتو افکنی است زیرا این مکان در بین سایر اماکن مصر از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
در اوایل قرن بیستم دانشگاه الازهر طبق تصویب دولت به عنوان مجموعه ای علمی و اسلامی با هدف تبیین، بررسی و نشر میراث اسلامی رسمیت یافت. | در اوایل قرن بیستم دانشگاه الازهر طبق تصویب دولت به عنوان مجموعه ای علمی و اسلامی با هدف تبیین، بررسی و نشر میراث اسلامی رسمیت یافت. | ||
==ساختار دانشگاه الازهر== | == ساختار دانشگاه الازهر == | ||
هم اکنون الازهر بزرگ‌ترین و عالی‌ترین موسسه دینی جهان اسلام با سه بخش اصلی است: | هم اکنون الازهر بزرگ‌ترین و عالی‌ترین موسسه دینی جهان اسلام با سه بخش اصلی است: | ||
1. دانشگاه الازهر | 1. دانشگاه الازهر | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
تمرکز اصلی این دانشگاه بر روی تحصیلات عالی و پژوهش هایی مربوط به خود الازهر است اما در کنار آن رشته‌های فیزیک، پزشکی و مهندسی نیز تدریس می‌شوند. با اعمال تغییرات ساختاری اداری و علمی الازهر متحول و به شرح زیر نظام‌مند شد: | تمرکز اصلی این دانشگاه بر روی تحصیلات عالی و پژوهش هایی مربوط به خود الازهر است اما در کنار آن رشته‌های فیزیک، پزشکی و مهندسی نیز تدریس می‌شوند. با اعمال تغییرات ساختاری اداری و علمی الازهر متحول و به شرح زیر نظام‌مند شد: | ||
===الف- شورای عالی الازهر=== | === الف- شورای عالی الازهر === | ||
که در حقیقت وظیفه تصمیم‌گیری و هدایت الازهر را بر عهده دارد و متشکل از اشخاص زیر است: | که در حقیقت وظیفه تصمیم‌گیری و هدایت الازهر را بر عهده دارد و متشکل از اشخاص زیر است: | ||
1. امام اکبر 2. دبیرکل شورای عالی 3. رئیس دانشگاه 4. وکیل الازهر 5. مشاور حقوقی 6. دبیرکل مجمع پژوهش‌های اسلامی. | 1. امام اکبر 2. دبیرکل شورای عالی 3. رئیس دانشگاه 4. وکیل الازهر 5. مشاور حقوقی 6. دبیرکل مجمع پژوهش‌های اسلامی. | ||
«امام اکبر» کسی است که از آن به عنوان شیخ الازهر نیز یاد می شود، وظیفه مدیریت کل مجموعه الازهر را بر عهده داشته و همچنین رئیس شورای الازهر است. انتخاب شیخ الازهر از سال 1329 توسط بزرگان الازهر صورت می‌گرفت و فرآیند آن به گونه‌ای بود که بزرگان الازهر از بین خود سه نفر را انتخاب می‌کردند و ریاست جمهوری از میان آنان یک نفر را بر می گزید، ولی به تدریج این روند تغییر یافت و امروز رئیس‌جمهور اقدام به انتخاب و نصب یک نفر از بزرگان الازهر می‌نماید. | «امام اکبر» کسی است که از آن به عنوان شیخ الازهر نیز یاد می شود، وظیفه مدیریت کل مجموعه الازهر را بر عهده داشته و همچنین رئیس شورای الازهر است. انتخاب شیخ الازهر از سال 1329 توسط بزرگان الازهر صورت می‌گرفت و فرآیند آن به گونه‌ای بود که بزرگان الازهر از بین خود سه نفر را انتخاب می‌کردند و ریاست جمهوری از میان آنان یک نفر را بر می گزید، ولی به تدریج این روند تغییر یافت و امروز رئیس‌جمهور اقدام به انتخاب و نصب یک نفر از بزرگان الازهر می‌نماید. | ||
===ب- نهادهای تحت کنترل شورای عالی الازهر=== | === ب- نهادهای تحت کنترل شورای عالی الازهر === | ||
====1. کتابخانه==== | ====1. کتابخانه ==== | ||
در اواخر قرن 19 میلادی کتابخانه الازهر توسط شیخ محمد عبده، امام الازهر ایجاد شد. هم اکنون در این کتابخانه بیش از نیم میلیون نسخه کتاب موجود می باشد که بالغ بر 40 هزار نسخه آن، کتب خطی و نادر است. کتابخانه الازهر به عنوان دومین کتابخانه بزرگ مصر بعد از دارالکتب المصریّه مطرح می شود. | در اواخر قرن 19 میلادی کتابخانه الازهر توسط شیخ محمد عبده، امام الازهر ایجاد شد. هم اکنون در این کتابخانه بیش از نیم میلیون نسخه کتاب موجود می باشد که بالغ بر 40 هزار نسخه آن، کتب خطی و نادر است. کتابخانه الازهر به عنوان دومین کتابخانه بزرگ مصر بعد از دارالکتب المصریّه مطرح می شود. | ||
====2. مجله الازهر==== | ====2. مجله الازهر ==== | ||
از دیگر اقدامات این دانشگاه چاپ مجله "نور الاسلام" که از آن به مجله "الازهر" نیز یاد می‌شود، در نیمه نخست قرن 20 میلادی است. این مجله اخبار، خطبه ها، مقاله‌های قرآنی و مسائل جهان اسلام را مورد بررسی قرار می‌دهد. | از دیگر اقدامات این دانشگاه چاپ مجله "نور الاسلام" که از آن به مجله "الازهر" نیز یاد می‌شود، در نیمه نخست قرن 20 میلادی است. این مجله اخبار، خطبه ها، مقاله‌های قرآنی و مسائل جهان اسلام را مورد بررسی قرار می‌دهد. | ||
====3. کمیته فتوا==== | ====3. کمیته فتوا ==== | ||
یکی از نهادهای تحت امر شورای عالی الازهر کمیته فتواء است که در نیمه نخست قرن 20 میلادی به دستور مصطفی المامقی، شیخ وقت الازهر و به منظور صدور فتواء و حل شبهات شکل گرفته است. این کمیته متشکل از رئیس و 12عضو از چهار فرقه مشهور اهل تسنن، و همچنین دارای شعبات متعدد در استان‌های مختلف است. | یکی از نهادهای تحت امر شورای عالی الازهر کمیته فتواء است که در نیمه نخست قرن 20 میلادی به دستور مصطفی المامقی، شیخ وقت الازهر و به منظور صدور فتواء و حل شبهات شکل گرفته است. این کمیته متشکل از رئیس و 12عضو از چهار فرقه مشهور اهل تسنن، و همچنین دارای شعبات متعدد در استان‌های مختلف است. | ||
====4. پژوهشکده تحقیقات اسلامی==== | ====4. پژوهشکده تحقیقات اسلامی ==== | ||
این پژوهشکده وظیفه برگزاری همایشات، کارگروه ها و کمیسیون های تحقیقاتی را برعهده دارد. در عین حال به چاپ و نشر تالیفات فقهی و تدارک کنفرانس‌های سالانه می‌پردازد. در این مجموعه مدیریت جداگانه‌ای نیز موجود است که به ترجمه، چاپ و نشر قرآن کریم نظارت دارد. | این پژوهشکده وظیفه برگزاری همایشات، کارگروه ها و کمیسیون های تحقیقاتی را برعهده دارد. در عین حال به چاپ و نشر تالیفات فقهی و تدارک کنفرانس‌های سالانه می‌پردازد. در این مجموعه مدیریت جداگانه‌ای نیز موجود است که به ترجمه، چاپ و نشر قرآن کریم نظارت دارد. | ||
====5. اداره مرکزی مؤسسات الازهر==== | ====5. اداره مرکزی مؤسسات الازهر ==== | ||
این بخش متشکل از معاونان متعدد در حوزهای آموزشی، خدماتی و ... است که وظیفه اداره امور داخلی الازهر و خدمات دانشجویی را بر عهده دارند. | این بخش متشکل از معاونان متعدد در حوزهای آموزشی، خدماتی و ... است که وظیفه اداره امور داخلی الازهر و خدمات دانشجویی را بر عهده دارند. | ||
مجموعه‌های آموزشی- | مجموعه‌های آموزشی- علمی این دانشگاه در دو قسمت مردان و زنان تشکیل شده و در شهرهای مختلف دارای شعبه است. رشته‌های تحصیلی با توجه به توانایی‌ها و ظرفیت‌های جنسیتی تخصیص یافته‌اند. | ||
همچنین این دانشگاه دارای مقررات خاصی برای پذیرش دانشجو بوده و هر سال هزاران دانشجوی خارجی در رشته‌های مختلف برای پذیرش در این دانشگاه اقدام می‌کنند. | همچنین این دانشگاه دارای مقررات خاصی برای پذیرش دانشجو بوده و هر سال هزاران دانشجوی خارجی در رشته‌های مختلف برای پذیرش در این دانشگاه اقدام می‌کنند. | ||
همانطور که گفته شد دانشگاه الازهر در اکثر رشته‌های تحصیلی به جذب دانشجو می‌پردازد اما در این بین رشته‌های عقائد، تفسیر، فقه، حدیث و ادبیات، محوریت دارند. مهم‌ترین دروسی که در طول تاریخ الازهر ارائه شده‌اند، عبارت‌اند از: علوم قرآنی، تفسیر، فقه و اصول ریاضیات، علم حدیث، ادبیات و کلام، عقاید، منطق و فلسفه، هیئت، قضا، طب، داروسازی، فیزیک، اخلاق و عرفان، تصوّف و ... | همانطور که گفته شد دانشگاه الازهر در اکثر رشته‌های تحصیلی به جذب دانشجو می‌پردازد اما در این بین رشته‌های عقائد، تفسیر، فقه، حدیث و ادبیات، محوریت دارند. مهم‌ترین دروسی که در طول تاریخ الازهر ارائه شده‌اند، عبارت‌اند از: علوم قرآنی، تفسیر، فقه و اصول ریاضیات، علم حدیث، ادبیات و کلام، عقاید، منطق و فلسفه، هیئت، قضا، طب، داروسازی، فیزیک، اخلاق و عرفان، تصوّف و ... | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
ناصر با تکیه بر پایگاه اجتماعی خود حرکتی جدی را در جهت تضعیف استقلال الازهر آغاز کرد و در نهایت توانست قانون انتخاب شیخ الازهر و قائم مقام الازهر توسط رئیس‌جمهور را به تصویب رساند. | ناصر با تکیه بر پایگاه اجتماعی خود حرکتی جدی را در جهت تضعیف استقلال الازهر آغاز کرد و در نهایت توانست قانون انتخاب شیخ الازهر و قائم مقام الازهر توسط رئیس‌جمهور را به تصویب رساند. | ||
این حرکت ناصر یک سلسله اقدامات جهت تضعیف الازهر را به دنبال داشت. او پس از تصویب قانون مذکور با تشکیل وزارت خانه شئون الازهر اموال و موقوفات الازهر را به سود دولت مصادره کرد و شیخ الازهر را تبدیل به یک کارمند دولتی نمود. | این حرکت ناصر یک سلسله اقدامات جهت تضعیف الازهر را به دنبال داشت. او پس از تصویب قانون مذکور با تشکیل وزارت خانه شئون الازهر اموال و موقوفات الازهر را به سود دولت مصادره کرد و شیخ الازهر را تبدیل به یک کارمند دولتی نمود. | ||
این اقدامات ناصر ضربه ای کاری بر جایگاه سیاسی الازهر در جامعه مصر بود و پس از مدتی این مرکز | این اقدامات ناصر ضربه ای کاری بر جایگاه سیاسی الازهر در جامعه مصر بود و پس از مدتی این مرکز تبدیل به یکی از اهرم‌های حکومتی و تقریباً مبدل به یک ماشین صدور فتواء برای دولت مصر گردید. | ||
تبدیلی که به منزلت اجتماعی الازهر نیز آسیبی جدی وارد نمود. این موضوع با تایید صلح کمپ دیوید توسط شیوخ الازهر شدت بسیاری یافت و باعث شد که الازهر دیگر نتواند آن نقش مهم را در جهان اسلام ایفاء نماید. | تبدیلی که به منزلت اجتماعی الازهر نیز آسیبی جدی وارد نمود. این موضوع با تایید صلح کمپ دیوید توسط شیوخ الازهر شدت بسیاری یافت و باعث شد که الازهر دیگر نتواند آن نقش مهم را در جهان اسلام ایفاء نماید. | ||
دولتی شدن الازهر در دوران ناصر آغاز، در دوران سادات تثبیت و در دوران مبارک به طور اسفناک تشدید و توسعه یافت، بطوری که در دوران مبارزه سی ساله مبارک با اخوان‌المسلمین، شیوخ الازهر تحت فشار دولت علیه اخوان جبهه‌گیری و بیانیه‌های مختلفی را صادر می‌کردند و با این عمل موجب مشروعیت بخشی به مبارزه دولت مبارک علیه اخوان می‌شدند. | دولتی شدن الازهر در دوران ناصر آغاز، در دوران سادات تثبیت و در دوران مبارک به طور اسفناک تشدید و توسعه یافت، بطوری که در دوران مبارزه سی ساله مبارک با اخوان‌المسلمین، شیوخ الازهر تحت فشار دولت علیه اخوان جبهه‌گیری و بیانیه‌های مختلفی را صادر می‌کردند و با این عمل موجب مشروعیت بخشی به مبارزه دولت مبارک علیه اخوان می‌شدند. | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
این انفعال الازهر باعث تضعیف مشروعیت اجتماعی آن گردید و سبب شد از جایگاه یک مرکز و منشاء جریان های مردمی و انقلابی تبدیل به یک نیروی منفعل در معرض سیلاب جریان‌ها قرار گیرد. | این انفعال الازهر باعث تضعیف مشروعیت اجتماعی آن گردید و سبب شد از جایگاه یک مرکز و منشاء جریان های مردمی و انقلابی تبدیل به یک نیروی منفعل در معرض سیلاب جریان‌ها قرار گیرد. | ||
انفعالی که پس از حرام دانستن اعتراضات علیه مبارک توسط امام اکبر موجب گشت که الازهر برای اولین بار در طول تاریخ، خود مورد حمله آماج انتقادات و اعتراضات اجتماعی و مردمی شود و برای نخستین بار در خیابان های مصر مردم فریاد شرم بر الازهر سر دهند. | انفعالی که پس از حرام دانستن اعتراضات علیه مبارک توسط امام اکبر موجب گشت که الازهر برای اولین بار در طول تاریخ، خود مورد حمله آماج انتقادات و اعتراضات اجتماعی و مردمی شود و برای نخستین بار در خیابان های مصر مردم فریاد شرم بر الازهر سر دهند. | ||
این پاسخ قاطعانه مردم به تحریم الازهر، موجب یک خانه تکانی در الازهر گشت اما پس از مدتی مشخص شد وابستگی الازهر به دولت آنچنان ریشه دوانده که با خانه تکانی هم | این پاسخ قاطعانه مردم به تحریم الازهر، موجب یک خانه تکانی در الازهر گشت اما پس از مدتی مشخص شد وابستگی الازهر به دولت آنچنان ریشه دوانده که با خانه تکانی هم نمی‌تواند جایگاه گذشته خود را بیابد. بالاخص زمانی که میلیون‌ها نفر با حضور در میدان التحریر خواستار عزل مبارک بودند، شیوخ الازهر هیچ حکم و یا موضعی در مورد کنار رفتن حسنی مبارک از قدرت صادر نکردند. | ||
در نهایت نیز تحت فشار شدید علماء و گروه‌های دینی بویژه اخوان‌المسلمین تنها حکمی که از سوی شیوخ الازهر صادر شد، مجاز بودن تظاهرات علیه رژیم مبارک و تحریم ریختن خون انقلابیون بود که هیچ اشاره ای به خواسته اصلی انقلابیون یعنی سقوط مبارک نداشت. | در نهایت نیز تحت فشار شدید علماء و گروه‌های دینی بویژه اخوان‌المسلمین تنها حکمی که از سوی شیوخ الازهر صادر شد، مجاز بودن تظاهرات علیه رژیم مبارک و تحریم ریختن خون انقلابیون بود که هیچ اشاره ای به خواسته اصلی انقلابیون یعنی سقوط مبارک نداشت. | ||
همچنین انفعال الازهر موجب شد که شکاف بین شیوخ الازهر تبدیل به گسستی التیام ناپذیر شود تا آنجا که برخی علمای الازهر همچون محمد رفاعه الطهطاوی، سخنگوی وقت الازهر با جدا شدن از این مرکز به صفوف انقلابیون پیوستند. | همچنین انفعال الازهر موجب شد که شکاف بین شیوخ الازهر تبدیل به گسستی التیام ناپذیر شود تا آنجا که برخی علمای الازهر همچون محمد رفاعه الطهطاوی، سخنگوی وقت الازهر با جدا شدن از این مرکز به صفوف انقلابیون پیوستند. | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
پس از آن شیوخ الازهر برای نخستین بار بعد از چند دهه، برای نزدیک شدن به اخوان‌المسلمین ابراز تمایل کردند و پیشنهاد شعار واحد "اسلام راه حل است" بین نیروهای خود و نیروهای اخوان را دادند. | پس از آن شیوخ الازهر برای نخستین بار بعد از چند دهه، برای نزدیک شدن به اخوان‌المسلمین ابراز تمایل کردند و پیشنهاد شعار واحد "اسلام راه حل است" بین نیروهای خود و نیروهای اخوان را دادند. | ||
اما ماه عسل الازهر با دولت اخوان چندان عمری نیافت، زیرا که ریشه‌های وابستگی الازهر به دولت مبارک و شورای نظامی تا حدی عمق یافته بود که احمد محمد التائب، شیخ پرنفوذ دارالاسلام الازهر، خواستار بخشش حسنی مبارک شد. درخواستی که تقابل الازهر با اخوان را آغاز کرد. این تقابل موجب شد چند ماه پس از روی کار آمدن محمد مرسی، الازهر خواستار تعلیق اجرای دستورات صادره از سوی وی شود. | اما ماه عسل الازهر با دولت اخوان چندان عمری نیافت، زیرا که ریشه‌های وابستگی الازهر به دولت مبارک و شورای نظامی تا حدی عمق یافته بود که احمد محمد التائب، شیخ پرنفوذ دارالاسلام الازهر، خواستار بخشش حسنی مبارک شد. درخواستی که تقابل الازهر با اخوان را آغاز کرد. این تقابل موجب شد چند ماه پس از روی کار آمدن محمد مرسی، الازهر خواستار تعلیق اجرای دستورات صادره از سوی وی شود. | ||
الازهر با سوار شدن بر موج اعتراضات اقتصادی - | الازهر با سوار شدن بر موج اعتراضات اقتصادی - سیاسی علیه اخوان به دنبال احیای جایگاه سیاسی - اجتماعی خود بود و از این رو سعی کرد با بها دادن به گروه‌های مخالف مرسی و تلاش جهت ایجاد نقش میانجی بین اخوان و جناح‌های سیاسی مخالف آن، جایگاه سیاسی خود را باز یابد و پس از چند ماه نیز خواهان توقف فعالیت جلس مؤسسان مصر جهت وضع قانون اساسی شد. | ||
این رفتار الازهر نسبت به اخوان برای دولت مرسی دست کمی از تیر خلاص نداشت. زیرا اخوان یک جریان سیاسی دارای خاستگاه کاملاً سنی و ایدئولوژیک است و تقابل الازهر با اخوان‌المسلمین به نوعی مشروعیت سیاسی-ایدئولوژیک این گروه را خدشه‌دار کرد و موجب سلب حمایت سایر نیروهای اسلامی من جمله حزب النور از اخوان‌المسلمین و حمایت آنان از کودتا علیه مرسی شد. | این رفتار الازهر نسبت به اخوان برای دولت مرسی دست کمی از تیر خلاص نداشت. زیرا اخوان یک جریان سیاسی دارای خاستگاه کاملاً سنی و ایدئولوژیک است و تقابل الازهر با اخوان‌المسلمین به نوعی مشروعیت سیاسی-ایدئولوژیک این گروه را خدشه‌دار کرد و موجب سلب حمایت سایر نیروهای اسلامی من جمله حزب النور از اخوان‌المسلمین و حمایت آنان از کودتا علیه مرسی شد. | ||
در مجموع وقایع اخیر مصر حاکی از این است که الازهر نقش گذشته خود را از دسته داده و | در مجموع وقایع اخیر مصر حاکی از این است که الازهر نقش گذشته خود را از دسته داده و بیش از آنکه یک نیروی جنبش‌زای مردمی و منشاء تحرکات اجتماعی باشد، تبدیل به مرکزی با موقعیتی تاثیرپذیر شده است. در حقیقیت انقلاب مصر و بیداری اسلامی نشان داد که الازهر بیش از آنکه بتواند مولفه ای اثرگذار باشد، از تحولات تاثیر گرفته و حتی در بعضی موارد در مقابل جریان‌های مردمی قرار گرفته است. | ||
در نهایت می‌توان بحران‌هایی که الازهر تا کنون با آن مواجه شده است همچون وابستگی به دولت‌های سکولار، صدور فتوای دولتی در مسئله اسرائیل و ... را نسبت به بحران‌های پیش روی الازهر که مهم‌ترین آنان به حاشیه رانده شدن آن توسط مردم است، هیچ دانست. | در نهایت می‌توان بحران‌هایی که الازهر تا کنون با آن مواجه شده است همچون وابستگی به دولت‌های سکولار، صدور فتوای دولتی در مسئله اسرائیل و ... را نسبت به بحران‌های پیش روی الازهر که مهم‌ترین آنان به حاشیه رانده شدن آن توسط مردم است، هیچ دانست. | ||
منبع: مشرق نیوز | منبع: مشرق نیوز | ||
[[رده: مقالات]] | [[رده:مقالات]] | ||
[[رده: الازهر]] | [[رده:الازهر]] | ||