سوره حج: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سوره حجّ'''، بیست‌ودومین سوره [[قرآن کریم]] در ترتیب مصحف و یکصد و سومین سوره در ترتیب [[نزول]] می‌باشد. گرچه در مورد [[مکی]] یا [[مدنی]] بودن آن در میان مفسران اختلاف وجود دارد. این سوره به دلیل آنکه برخی از آیاتش در مورد [[حج]] است به این نام خوانده می‌شود.  

این سوره شامل چندین حکم فقهی [[حج]] مانند وجوب حج، احکام قربانی، حلال بودن گوشت حیوانات، وجوب [[طواف]] خانه خدا در حج و... است. برای قرائت این سوره ثوابی همانند پاداش حج‌گذار و عمره‌گذار نقل شده است.  

در لغت به معنى قصد پى در پى و در شریعت قصد خانه خداست براى انجام اعمال بخصوصی<ref>قاموس قرآن، ج2، ص105.</ref>.

* دلایل منطقى آغازگر هستى؛

* دلایل و شواهد فرجام هستى؛

* آیین شکوه مند حج و فلسفه ى احکام آن؛

* مراحل آفرینش انسان؛

* سرگذشت عبرت آموز پیامبران الهى<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 243.</ref>.

# اشاراتى به مبدأ و قدرت مطلق خدا در دنیا و [[آخرت]]؛

# اشاراتى به [[معاد]] و دلایل آن؛

# بیان پاره اى از احکام و قوانین اسلامى براى مردم<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 246.</ref>.

# آیات فراوانى که در زمینه معاد و دلائل منطقى آن، و انذار مردم غافل از صحنه‌هاى [[قيامت|قیامت]]، و مانند آن است که از آغاز این سوره شروع مى شود و بخش مهمى از آن را در بر مى گیرد؛

# بخش قابل ملاحظه اى نیز از مبارزه با [[شرك|شرک]] و [[مشركان|مشرکان]]، سخن مى گوید و با توجه دادن به آیات پروردگار در عالم هستى انسانها را متوجه عظمت آفریدگار مى سازد؛

# بخشى از این سوره نیز مردم را به بررسى سرنوشت عبرت انگیز گذشتگان و عذابهاى دردناک الهى که بر آنها نازل شد دعوت کرده، از جمله سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود، و قوم ابراهیم و [[قوم لوط]]، و [[قوم شعيب|قوم شعیب]] و [[موسى]] را یادآور مى شود؛

# بخش دیگرى از آن پیرامون مساله حج و سابقه تاریخى آن از زمان [[ابراهيم(ع)|ابراهیم(ع)]] و سپس مساله قربانى و [[طواف]] و مانند آن است؛

# بخشى از آن هم پیرامون مبارزه در برابر ظالمان و پیکار با دشمنان مهاجم، است؛

# و سرانجام قسمتى از آن پند و اندرزهایى است در زمینه‌هاى مختلف زندگى و تشویق به [[نماز]] و [[زكات|زکات]] و [[امر به معروف]] و [[نهى از منكر|نهى از منکر]] و توکل و توجه به [[خداوند]]<ref>تفسير نمونه، ج 14، ص 3.</ref>.

[[امام صادق(ص)]] فرمود: «هر کس سه روز یک بار این سوره را بخواند، از سال خارج نمی‌شود، مگر اینکه به زیارت خانه خدا برود و اگر در سفر بمیرد، اهل [[بهشت]] خواهد بود»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176.</ref>.

* سوره حج بقول [[ابن عباس]] و عطا جز چند آیه اى از آن [[مكى|مکى]] است. حسن مى‌گوید: جز چند آیه اى از آن که در سفر نازل شده، [[مدنى]] است. این چند آیه را بعضى 6 و بعضى 4 آیه دانسته‌اند<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176</ref>.

* سوره حج در اوائل هجرت نازل گشته است، علامه طباطبایی با در نظر گرفتن آنچه گفته شد ترجیح مى‌دهد که در فاصله هجرت و جنگ «بدر» نازل شده باشد و نشان مى‌ دهد که در آن وقت مشرکان داراى شوکت بوده اند<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 7، ص 3.</ref>.

# سوره حج از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند<ref>زاد المسير فى علم التفسير، ج 4، ص 141</ref>.

# سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهيد فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.

# روایتى است که از [[رسول خدا(ص)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئین را به جاى انجیل و سوره‌هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشید<ref>جامع البيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.

# از خصوصیات سوره حج دو [[سجده]] ای بودن آنست آیات هجده و هفتاد و هفت این سوره دارای سجدۀ تلاوت می‌باشند.

# این سوره به نام یکى از اعمال عبادى که از فروع دین است، نام‌گذارى شده و از سوره‌هایى است که برخى مضامین آن متناسب با سوره‌هاى مکى و برخى احکام آن (مثل اجازۀ جنگ) متناسب با سوره‌هاى مدنى است؛ از این رو برخى آن را سوره مشترک [[مكه|مکه]] و [[مدینه]] دانسته اند<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 246.</ref>.

[[رده:قرآن]]