الاربعین فی اصول الدین (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۹:

'''الأربعین فی أصول‌الدین''' اثر [[محمد غزالی|محمد غزالی]] (450 - 505 ق) از شخصیت‌های بزرگ [[اسلام]] در قرن 6 هجری است. این کتاب به [[زبان عربی]]، ساده و روان نگاشته شده تا [[سالک]] برنامۀ [[سلوک]] خویش را بر اساس این نوشته، تنظیم و برنامه‌ریزی کند.

== انگیزه تألیف ==

غزالی از آن جا که حدود ده سال وادی گمنامی و انزوا و خلوت و انس با ذکر [[خدا]] را پیشۀ خود ساخت و به تطهیر قلب و تزکیه نفس و اجتناب از خلق و پرداختن به خالق بسر برد، به مطلوبش رسید ‎و گوهر حقیقت را یافت و به این نتیجه رسید ‎که لازم است سالک و رهروان طریق حق واجد تمام شرایط مذکور باشند، لذا کتاب اربعین را به رشته تحریر درآورد، تا سالک برنامه سلوک خویش را از روی این نوشته، تنظیم و برنامه‌ریزی کند.

[[محمد غزالی|غزالی]] از آن جا که حدود ده سال وادی گمنامی و انزوا و خلوت و انس با ذکر [[خدا]] را پیشۀ خود ساخت و به تطهیر قلب و تزکیه نفس و اجتناب از خلق و پرداختن به خالق بسر برد، به مطلوبش رسید ‎و گوهر حقیقت را یافت و به این نتیجه رسید ‎که لازم است سالک و رهروان طریق حق واجد تمام شرایط مذکور باشند، لذا کتاب اربعین را به رشته تحریر درآورد، تا سالک برنامه سلوک خویش را از روی این نوشته، تنظیم و برنامه‌ریزی کند.

== ساختار ==

خط ۳۰:

# بعد از مطلب فوق که در مقدمه آمده، قسم اول که خلاصه علوم است و ده اصل آن عبارتند از: در رابطه با ذات [[خدا]]، پاکیزگی و مبرا بودن خدا، قدرت خدا، در مورد علم خدا، در رابطه با اراده خدا، در باب سمیع و بصیر بودن خدا، در کلام خدا، افعال خدا، در مورد روز آخرت و اصل دهم در [[نبوت]] است. قسم دوم در عمل‌های ظاهر (عبادات) و ده اصل آن شامل: [[نماز]]، [[زکات]] و بخشش مال، [[روزه]]، [[حج]]، قرائت قرآن، ذکر خدا در تمام احوال، در باب طلب مال حلال، دربارۀ ادای وظیفه نسبت به حقوق مسلمانان، در [[امر به معروف و نهی از منکر]] و اصل دهم پیروی از سنت حضرت [[رسول خدا(ص)]] است.

~~ ~~

'''قسم سوم،''' در تزکیه قلب از اخلاق ناپسند و بد است که اینها هرچند شماره آنها زیاد است؛ ولی شعبه‌های آن را در ده اصل بیان می‌کند که آنها عبارتند از: اصل اول حریص بودن در خوردن طعام، اصل دوم حرص بر گفتار که در این فصل بعضی از اقسام آفت‌های زبان را که به 20 می‌رسد؛ ولی 5 آفت که شیوع دارد و غالباً بر زبان‌های مردم جاری می‌شود که عبارت از: دروغ، غیبت، جدال، ستایش و مزاح را مطرح، و عدل و درمان آنها را بیان می‌کند. اصل سوم، در غضب، اصل چهارم در بیان حسد؛ اصل پنجم در بخل؛ اصل ششم جاه‌طلبی؛ اصل هفتم محبت دنیا؛ اصل هشتم در کبر؛ اصل نهم در عجب و اصل دهم در ریا است.

'''قسم سوم،''' در تزکیه قلب از اخلاق ناپسند و بد است که اینها هرچند شماره آنها زیاد است؛ ولی شعبه‌های آن را در ده اصل بیان می‌کند که آنها عبارتند از: اصل اول حریص بودن در خوردن طعام، اصل دوم حرص بر گفتار که در این فصل بعضی از اقسام آفت‌های زبان را که به 20 می‌رسد؛ ولی 5 آفت که شیوع دارد و غالباً بر زبان‌های مردم جاری می‌شود که عبارت از: دروغ، غیبت، جدال، ستایش و مزاح را مطرح، و عدل و درمان آنها را بیان می‌کند. اصل سوم، در غضب، اصل چهارم در بیان حسد؛ اصل پنجم در بخل؛ اصل ششم جاه‌طلبی؛ اصل هفتم محبت دنیا؛ اصل هشتم در کبر؛ اصل نهم در عجب و اصل دهم در ریا است.

'''قسم چهارم،''' در اخلاق پسندیده که مشتمل بر ده اصل است که عبارتند از: [[توبه]]، خوف، [[زهد]]، [[صبر]]، شکر، اخلاص و صدق، [[توکل]]، [[محبت در قرآن|محبت]]، راضی بودن به قضای خدا و اصل دهم یادآوری مرگ است. و خاتمه کتاب در مناظره با نفس است و بیان می‌کند: با نفس خود مناظره و گفت‌وگو کن تا او را مطیع سازی که به سوی خدا برود و از راه راست منحرف نگردد. و در آخر فهرست موضوع مطلب آمده است. کتاب فوق به نام کتاب اربعین توسط برهان‌الدین حمدی به فارسی ترجمه شده است و توسط انتشارات اطلاعات در سال 1368(چاپ دوم) چاپ و به بازار نشر آمده است. کتاب، اثری است در اصول و فروع دین اسلام و اوصاف حسنه و اخلاق نکوهیده را با استناد به آیات و روایات و سنت پیامبر گرامی اسلام به طور کامل بیان می‌کند و بسیاری از مشکلات عقیدتی را با دادن توضیحات کافی و ذکر مثال‌های حسی آسان و قابل فهم و درک می‌سازد و همچنین به بیان وظائف مسلمانان عادی پرداخته است و به نظر می‌رسد، غزالی خواسته است خلاصه و چکیده کتاب [[احیاء علوم الدین (کتاب)|احیاء العلوم]] را در این مختصر به رشته تحریر درآورد.