ازبکستان: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۲۲۱:

آموزش متوسطه شامل کلاسهای دهم تا دوازدهم

بر اساس آموزش دولتی، کودکان از ۷ سالگی به مدرسه میروند و آموزش تا پایان دوره راهنمایی (تا پایان کلاس نهم) اجباری است. مدارس از ۲ سپتامبر تا ۲۵ می فعال هستند. طبق ماده ۴ قانون اساسی زبان دولتی، ازبکی است و تدریس به زبان ازبکی انجام ~~ميشود~~ ولی صرف نظر از این مطلب، به زبانهای ملیتهای مختلف ازبکستان احترام گذاشته میشود. تدریس در مدارس به ۷ زبان انجام میشود از جمله ازبکی فروسی، قزاقی، قراقالپاقی، قرقیزی، تاجیکی و ترکمنی. در کنار این زبانها، زبانهای خارجی چون: فارسی، عربی، هندی، چینی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و ... ~~نيز~~ در ازبکستان تدریس میشود.<ref>ایراس - ~~نگاهي~~ به نظام آموزشی ازبكستان

بر اساس آموزش دولتی، کودکان از ۷ سالگی به مدرسه میروند و آموزش تا پایان دوره راهنمایی (تا پایان کلاس نهم) اجباری است. مدارس از ۲ سپتامبر تا ۲۵ می فعال هستند. طبق ماده ۴ قانون اساسی زبان دولتی، ازبکی است و تدریس به زبان ازبکی انجام میشود ولی صرف نظر از این مطلب، به زبانهای ملیتهای مختلف ازبکستان احترام گذاشته میشود. تدریس در مدارس به ۷ زبان انجام میشود از جمله ازبکی فروسی، قزاقی، قراقالپاقی، قرقیزی، تاجیکی و ترکمنی. در کنار این زبانها، زبانهای خارجی چون: فارسی، عربی، هندی، چینی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و ... نیز در ازبکستان تدریس میشود.<ref>ایراس - نگاهی به نظام آموزشی ازبكستان

irasnews.ir › vdcjvve8.uqeoozsffu.html

</ref>

خط ۲۲۷:

=وضعیت انتشار كتاب و كتابخوانی=

برخی از کتابخانه های ازبکستان از شهرت بالایی برخوردار هستند. به عنوان مثال میتوان به '''کتابخانه علی شیر نوایی''' اشاره كرد. در سال ۱۸۷۰ کتابخانه مذکور با عنوان ترکستان افتتاح شد که از سال ۱۹۱۹ کتابخانه مردمی نامیده شد و در نهایت از سال ۱۹۲۵ به کتابخانه علی شیر نوایی مرسوم ~~گرديد~~.

برخی از کتابخانه های ازبکستان از شهرت بالایی برخوردار هستند. به عنوان مثال میتوان به '''کتابخانه علی شیر نوایی''' اشاره كرد. در سال ۱۸۷۰ کتابخانه مذکور با عنوان ترکستان افتتاح شد که از سال ۱۹۱۹ کتابخانه مردمی نامیده شد و در نهایت از سال ۱۹۲۵ به کتابخانه علی شیر نوایی مرسوم گردید.

کتابخانه مذکور بزرگترین کتابخانه ازبکستان است و در آن حدود پنج ~~ميلیون~~ کتاب نگهداری میشود. علاوه بر آن باید به نسخ خطی متعدد که در کتابخانههای مختلف در پایتخت و استانها محفوظ است، اشاره كرد. از جمله در مخزن نسخ خطی مؤسسه خاورشناسی آکادمی علوم ازبکستان ۴۰ هزار رساله در ۱۸ هزار جلد نسخه خطی محفوظ است. به طور کلی در ۱۰ کتابخانه ازبکستان حدود ۲۰۰۰۰۰ جلد کتاب نسخه خطی و کتابهای نادر محفوظ است که مقدار زیادی از نسخ خطی فوقالذکر به خط و زبان فارسی نگاشته شده است. <ref>ایراس - ~~نگاهي~~ به نظام آموزشی ازبكستان

کتابخانه مذکور بزرگترین کتابخانه ازبکستان است و در آن حدود پنج میلیون کتاب نگهداری میشود. علاوه بر آن باید به نسخ خطی متعدد که در کتابخانههای مختلف در پایتخت و استانها محفوظ است، اشاره كرد. از جمله در مخزن نسخ خطی مؤسسه خاورشناسی آکادمی علوم ازبکستان ۴۰ هزار رساله در ۱۸ هزار جلد نسخه خطی محفوظ است. به طور کلی در ۱۰ کتابخانه ازبکستان حدود ۲۰۰۰۰۰ جلد کتاب نسخه خطی و کتابهای نادر محفوظ است که مقدار زیادی از نسخ خطی فوقالذکر به خط و زبان فارسی نگاشته شده است. <ref>ایراس - نگاهی به نظام آموزشی ازبكستان

irasnews.ir › vdcjvve8.uqeoozsffu.html

</ref>

خط ۲۳۶:

از موسسات انتشاراتی موسسه شرق ازبکستان '''اقی تور چی یازووچی و غفور غلام''' در زمره مؤسسات عمده به شمار می آیند. اخیراً موسسات انتشاراتی خصوصی نیز در حال تاسیس هستند.<ref>تاریخ ازبکستان | | مرکز مشاوره سفر اصفهان تور

http://isftour.ir › tag › تاریخ-ازبکس...</ref>

=مراكز اسلامی و فرهنگی ازبكستان=

1-'''كانون عالی علمی اسلامی (انستیتو علمی) امام بخاری تاشكند'''

كانون علمی امام بخاری در ماه نوامبر 1971 میلادی در خیابان زرقینار تاشكند شروع به كار كرده است. این كانون به همت رئیس سابق اداره مسلمانان آسیای میانه و قزاقستان جناب" ضیاءالدین خان بن ایشان" تاسیس شده است در این موسسه دانشجویان زیادی از جمهوریهای شوروی سابق مانند آذربایجان، قفقاز شمالی ، تاتارستان، تاجیكستان و قرقیزستان و حتی از كشورهای افغانستان ،یمن ، ویتنام وبلغارستان آموزش می بینند. این مركز در سال 1998 در وزارت دادگستری به ثبت رسیده است . ابتدا دارای دو دانشكده بود. دانشكده اصول دین وعقاید و دانشكده فقه وتاریخ اسلامی. این مركز دارای سه كرسی علمی در رشته های علوم دینی ، علوم اجتماعی و زبانهای خارجی است. همچنین به هدف تربیت اساتید ماهر برای مدارس دخترانه دانشكده مخصوص بانوان افتتاح شده است. فارغ- التحصیلان این كانون در ادارات مختلف ازبكستان و كمیته امور دینی (زیرنظر دولت) ومدارس اسلامی در شهرها واستانهای مختلف به فعالیت مشغول هستند. عده ای از فارغ التحصیلان این كانون در دانشگاه اسلامی مدینه منوره و الازهر مصر مدارج عالی علمی را طی می كنند. این كانون در نظر دارد تدریس علوم دیگر مانند علوم اجتماعی ، اقتصادی ، تاریخ ازبكستان ، تارخ ادیان ، سیاست ، ریاضی كاربردی ، اكولوژی ، روانشناسی ، تفسیر قرآن وزبان عربی و........ را مورد توجه قرار دهد.

2-'''مدرسه كوكالداش'''

مدرسه كوكالداش در مركز شهر تاشكند خیابان امیر علی شیر نوایی واز آثار تاریخی با معماری خاص به شمار می رود آنچنانكه" محمد صالح بن قارا خواجه تاشكندی " در كتابش بنام " تاریخ جدید تاشكند" نوشته است بنای این مدرسه كه مدرسه درویش خان هم نامیده می شود در سال 1569الی 1570 میلادی به پایان رسیده است.(قدمتی حدود500سال) این مدرسه دارای محوطه وسیعی است كه كلاسهای درس از چهار طرف مشرف به آن هستند ودارای 38 كلاس درس است. در سالهای 1886 و 1966 در پی زلزله های شدید ویران شد ودوباره تجدید بنا شد. علمای مشهوری در این مدرسه درس خواندند مانند محمد امین خواجه مقیمی (سال 1880تا1890) و ذاكرجان حال محمد(1891-1889) و حمزه حكیم زاده نیازی(1911-1910) ویونس مقصودی وضیاء الدین خان بن ایشان و آتین خان تورا وعلمای دیگر همه در این مدرسه درس خوانده اند. درزمان نظام كمونیستی توجه به این مدرسه كم بود اما بعد از استقلال دوباره رونق گرفت . در این مدرسه علوم مختلف مانند قرائت قرآن، احادیث نبوی ، صرف ونحو،زبان و ادبیات و ازبكی ، علوم طبیعی ، جغرافی ، فیزیك وریاضی تدریس می شود. این مدرسه دارای كتابخانه بزرگی است كه انواع كتب ونشریات روزانه و مجلات جدید برای استفاده دانشجویان در آن یافت می شود. برگزاری مسابقات ورزشی مختلف از دیگر برنامه های این مدرسه است .

3-'''مدرسه دخترانه خدیجه كبری'''

به احترام ام المومنین حضرت خدیجه كبری (س) همسر پیامبراعظم(ص) مدرسه ی دخترانه ای به همین نام تاسیس شده است . این مدرسه در تاشكند و در منطقه صابر رحیم اف خیابان المپیك است. هدف این مدرسه آموزش وتربیت زنان متخصص در علم تاریخ اسلامی وادیان است . به منظور رشدعلمی دانشجویان علوم دیگر مانند قرائت ، تجوید، فقه ، حدیث، زبان عربی ، شیمی ، فیزیك، نجوم وریاضی مورد توجه قرار گرفته است

4-'''مركز علم الحدیث امام بخاری'''

این مركز در ناحیه بای آریق در استان سمرقند روستای خواجه اسماعیل و در سال 1991میلادی در كنار مجموعه ی فرهنگی امام بخاری تاسیس شده است . بخارا دارای عالمان مشهوری است اما وقتی سخن از بخاری می شود منظور ابوعبدالله محمدبن اسماعیل بن ابراهیم مشهور به شیخ الاسلام، امام الدنیاوامیر المومنین در علم حدیث است . متولد سال 194 هجری قمری كه كتاب صحیح بخاری او از مهمترین كتب حدیث به شمار می رود . در این مدرسه نیز علوم دینی مانند تاریخ اسلام ،قرائت ،تفسیر، حدیث ، زبان عربی ، فن خطابه ، زبانهای خارجی ، ریاضی، فیزیك وشیمی و...... تدریس می شود. این مدرسه دارای كتابخانه ای سرشار از كتب غنی ، كامپیوتر و امكانات مطالعه می باشد.

5-'''مدرسه خواجه بخاری'''

دبیرستان خواجه بخاری در سال 1992 در استان قشقادریا در شهر كتاب افتتاح شد. نام كامل این مدرسه " مدرسه اسلامی سید احمدولی كلاه دوز خواجه بخاری " است كه از نزدیكان شیخ بهاء الدین نقشبندی امام فرقه نقشبندیه است. هم اكنون دانشجویان از استانهای مختلف در این مدرسه به تحصیل مشغول هستند. فارغ التحصیلان این مدرسه در سمتهای امام جماعت، سخنران، و معلم مدرسه به كار گمارده می شوند. همه امكانات ولوازم تكنولوژی روز برای دانشجویان مهیا است نظیر كامپیوتر، كتابخانه و سالن مطالعه و... . علوم دینی ،قرآنی،تاریخ ، فقه ، تفسیر، حدیث ، عقاید ، خطابه ، عربی ، ریاضی ، فیزیك ، شیمی وزبانهای خارجی و..... در این مدرسه تدریس می شود. مسابقات مختلف ورزشی مانند مشت زنی ، فوتبال ، والیبال ،شطرنج ، تنیس و..... و حرفه های آرایشگری ، خیاطی و.... نیز آموزش داده می شود. ادامه تحصیل دانشجویان در دانشگاه اسلامی تاشكند ودانشگاه ملی و دانشگاه زبانهای خارجی ودیگر مراكز علمی امكانپذیر است

6-'''مدرسه ملاقیرغیز'''

این مدرسه اسلامی در شهر نمنگان (نمنغان= نمكّان=نمك كان=معدن نمك) درخیابان اویجی در سال 1991 زیر نظر شیخ عبیداله خان لطف اله اف تاسیس شد. اساتید معروف قرآنی مانند قاری هاشم جان یوسف اف ، شمس الدین آخون اف ، اسحاق مخدوم ساتی اف و حاجی یحیی خان خواجه اف در این مدرسه علوم قرآنی ، تجوید ، فقه ، حدیث و.... را تدریس كرده اند. ملا قیرغیز كه مدرسه بنام اوست در سال 1850 در شهر نمنكان به دنیا آمد واز مردان نیك وبزرگ زمان خود بود. او در زهد وتقوی نمونه بود.

وهفته ای یك بار قرآن را ختم میكرد و هرشب نماز شب می خواند و در هفتاد ودوسالگی در نمنكان وفات یافت. این مدرسه دارای تعدادی اتاق اداری ،كلاسهای درس ،كتابخانه، اتاق كامپیوتر، خوابگاه دانشجویان، سالن ورزشی و استادیوم ورزشهای تابستانی و سالن غذاخوری و..... است. علاوه بر علوم دینی و اسلامی علوم ریاضی ، فیزیك ، شیمی ، زبان انگلیسی ، تاریخ وعلوم كامپیوتر نیز در آن تدریس می شود. بعضی از دانشجویان واساتید این مدرسه دارای مقامات علمی در مسابقات جهانی هستند)

7-'''مدرسه سید محی الدین مخدوم'''

این مدرسه در شهر اندیجان در روستای جلابیك در منطقه آلتین كول در سال 1992 تاسیس شده است. محی الدین مخدوم عالمی بود كه در دهه های 20 و 30 قرن بیستم میلادی مردم را به انجام احكام شریعت وحفظ دین دعوت می كرد زمانی كه حكومت كمونیستی با همه ادیان خصوصا اسلام مبارزه می كرد. علوم قرآن، حدیث، صرف ونحو ، فقه ، عقاید، تاریخ اسلام وعلوم كامپیوتر در این مدرسه تدریس می شود. كتابخانه مدرسه دارای كتابهای فراوان دینی و علمی است . مدرسه یك هكتار مساحت دارد و دارای 7 ساختمان است. فارغ التحصیلان مدرسه به سمت امام جماعت ، خطیب ، معلم زبان عربی و علوم دینی در مدارس ابتدایی منصوب می شوند

8-'''مدرسه میر عرب'''

این مدرسه در شهر بخارا میدان شهرستان خیابان خواجه نورآباد واقع شده است . در سالهای (1536-1530) شیخ میرعرب سیدعبداله یمنی از اموالی كه عبیدالله خان امیر بخارا به او هدیه كرد این مدرسه را ساخت شیخ در عرفان وتصوف به مقامات بالایی رسید تا آنجا كه مردم او را امیر العرب یا میر عرب نامیدند. این مدرسه دارای دو گنبد مشهور است كه آن را از سایر آثار تاریخی شهر بخارا متمایز می سازد مدرسه دارای دو طبقه و114 اتاق به تعداد سوره های قرآن كریم می باشد. در سمت چپ ورودی مدرسه مزار شیخ عبداله (میرعرب) و امیر عبیداله خان قرار دارد بعضی از علما ودولت مردان آسیای میانه، افغانستان ، ایران و روسیه در این مدرسه درس خوانده اند. در زمان انقلاب كمونیستی این مدرسه تعطیل شد اما از سال 1991 به بعد مجددا باز گشایی شد.علوم تفسیر وحدیث وریاضی كاربردی وخط عربی و..... در آن تدریس می شود. در كتابخانه مدرسه آثار زیبای علمی اسلامی وكتابهای كمیاب وآثار عتیقه تاریخی كه باعث جلب توجه بازدید كنندگان می شود به وفور یافت می شود .

9-'''مدرسه دخترانه جویبار كلان'''

این مدرسه در شهر بخارا خیابان حوض ناو واقع شده است . در قرن 17 در زمان سبحان قلی خان به دستور عبدالعزیز خان والی بخارا و همكاری " آیباشه " مادر عبدالعزیز خان كه زنی باتقوا وعالم وزاهد بود این بنا ساخته شد. روبروی مدرسه مسجد جامعی است بنام "آیباشه" مادر عبدالعزیز خان وحوض زیبایی میان مدرسه ومسجد است . جویبار یعنی مقام عالی ومحله ایست در بخارا كه شیوخ و فقها و عالمان مشهوری داشته است كه یكی از آنها محمدرحیم خان پدر آیباشه است .فارغ التحصیلان مدرسه كه دختران می باشند در رشته های زبان عربی ، ادبیات و علوم دینی متخصص هستند. علوم قرآنی ، تفسیر ، حدیث، فقه ، عقاید، زبان عربی ،تاریخ ازبكستان ، زبانهای خارجی ، كامپیوتر ،شیمی و غیره در این مدرسه تدریس می شود. این مدرسه دارای مسجد، كتابخانه ، سالن مطالعه، اتاق كامپیوتر ، خوابگاه و غذاخوری است. تمرینات بدنسازی و بازیهای ورزشی در میان دانشجویان رواج دارد. مقالات علمی اساتید در روزنامه ها چاپ می شود . دانشجویان علاوه بر تحصیل خیاطی وآشپزی و دیگر حرفه ها را فرا می گیرند. كتابخانه این مدرسه دارای بیش از 6500جلد كتاب است.

10-'''مدرسه محمدبن احمد بیرونی (ابوریحان بیرونی)'''

این مدرسه در سال 1992 در شهر نوكوس در جمهوری خودمختار قراقل باغستان(ازتوابع ازبكستان) تاسیس شد واولین مدیر آن قاضی اویس علاءالدین بود. ابوریحان محمدبن احمدبیرونی دانشمند معروف در قرون وسطی جامع علوم زمانش در رشته های نجوم ، فیزیك، ریاضی ، معادن، طب و .... بود. دانشجویان این مدرسه در رشته های دینی،علمی واجتماعی درس می خوانند . رشته های دینی شامل قرآن، تفسیر، حدیث ، عقاید، زبان عربی و فقه است . رشته های علمی شامل فیزیك ، ریاضی ، زبانهای خارجی ، تاریخ و جغرافی است و رشته های علوم اجتماعی شامل سیاست وقانون اساسی و تاریخ ادیان و.... است. علاوه بر تدریس علوم آموزش حرفه ها ومشاغل مختلف در این مدرسه رایج است. اشعار سعدی ، مختوم قلی ، احمد یسوی ، صوفی الهیار ، نوایی و حاجی نیاز نیز تدریس می شود. اساتید بر بحثهای علمی ومناظره دانش جویان اشراف ونظارت كامل دارند.

11- '''مدرسه امام فخر رازی'''

مدرسه امام فخر رازی در سال 1992میلادی در شهر خانقاه(خوارزم ) در خیابان باباجان اف تاسیس شد. اما درسال 1994 به شهر اوركانج منتقل شد. محل مدرسه ساختمان تاریخی موسوم به " داشقین جان بابا" است كه در اوائل قرن 19 میلادی ساخته شده است.

امام فخر رازی در ایران ودر شهر ری بدنیا آمد وسالهای زیاد در بخارا ؛ خجند و مرو واورگانج زندگی كرد ودر بین دانشمندان زمان خود مشهور بود .او 150رساله در فلسفه حقوق طب و لغت نوشت . هدف از تاسیس این مدرسه آموزش دینی واسلامی فرزندان این مرزو بوم (ازبكستان ) است تا در مساجد ومدارس به مسلمانان خدمت كنند(امام جماعت ومعلم مدرسه) معلمین این مدرسه هر ساله دوره های علمی ضمن خدمت را در دانشگاه ملی تاشكند می گذرانند. علوم قرآنی ؛ تجوید، تاریخ اسلام ،فقه ، تفسیر، عقاید، فن خطابه ، زبان عربی ، تاریخ معاصر، ریاضی ، فیزیك ، زبان انگلیسی، شیمی ، سیاست و كامپیوتر نیز آموزش داده می شود.ورزشهای فوتبال ، بسكتبال ، والیبال، شطرنج و تنیس در میان دانشجویان رایج است . آموزش حرفه های نانوایی ، آهنگری ونجاری نیز رواج دارد .

=مذهب و شخصیت های مهم تاریخ ازبکستان=