پیش‌نویس:طبائع الاستبداد و مصارع الاستعباد (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
=='''محتوای کتاب'''== | =='''محتوای کتاب'''== | ||
برخی از نویسندگان بر این باورند كه كواكبى بسيارى از مطالب کتاب طبائع الاستبداد و مصارع الاستبداد را را از كتاب ویتور الفيه رى (1803-1749 م)، نویسنده و نمایشنامه پرداز ایتالیایی که درباره استبداد است، اقتباس کرده و آن را با مباحثی از تاريخ اسلام و آيههايى از قرآن، به شيوهایى که در خور ذوق خوانندگان مسلمان و عرب بوده درآمیخته است. اما برخى، در اين باره اشكال كردهاند که كواكبى زبان خارجى نمىدانست. بعضی نیز به اين اشكال ن پاسخ داده‌اند كه ترجمه تركى این کتاب، در سال 1898 م، به وسيله يكى از تركان جوان، به نام عبدالله جودت، ظاهرا به قصد تبليغ بر ضد سلطان عبدالحميد، در ژنو منتشر شده و به احتمال زیاد نسخهاى از آن در حلب يا قاهره، به دست كواكبى رسيده است. عده‌ای نیز مانند تاپى يرو اعتقاد دارد که كواكبى، زبان فرانسه مى‌دانست و آنچه درباره دموكراسى نوشته، ترجمهاى از كتابهاى فرانسوى است و همانند برخى از بخشهاى روح القوانين منتسكيو است.اما بر خلاف وی، رشيد رضا بر آن اسنت اوصافى كه كواكبى از نظام استبدادى برمىشمارد، گزارشى دقيق، از شيوه حكومت عثمانىاست كه نمىتوان آن را فرآورده ذهنى بيگانه دانست. با این حال،حق مطلب آن است كه كواكبى، به عنوان متفكرى اصلاح طلب و مسلمانى بيدارگر، از افكار و انديشههاى زمان خويش آگاه بوده و با استفاده از همه آنها در مسير فكر اسلامى خويش سود جسته است. و برخلاف ادعاى رشيد رضا، نه تنها كواكبى اين اثر را منحصرا براى شيوه حكومت عبدالحميد ننوشته، بلكه گستردگى انديشه وى متوجه جهان اسلام بوده، كه در اين صورت يكى از مصاديق آن مىتواند استبداد حاكم بر عثمانى باشد. و مؤید این مطلب اقرار کواکبی در مقدمه این کتاب است که می‌نویسد | |||
برخى از مطالب رساله، زاده فكر خود او، و برخى را از سخنان ديگران است | |||
===سیاست و استبداد=== | ===سیاست و استبداد=== | ||
کواکبی در مقدمه نخست از سیاست به عنوان علمی بسیار گسترده که مباحث دقیق و زیادی دارد، یاد کرده و سپس به آثار دیگر دانشمندان که قبل از وی در عصرهای مختلف در این حوزه تألیف شده، اشاره کرده و وجه تمایز کتابش را با این کتاب‌ها، استقلال در بیان مباحث سیاسی دانسته است. به باور ایشان، مؤلفان گذشته، از پیشنیان تا قبل از عصر حاضر، به جز نویسندگان کتاب‌هایی با عنوان جمهوری در یونان، این مباحث را در قالب کتاب‌های تاریخی، اخلاقی، ادبی و حقوقی، بیان کرده‌اند. مانند: کلیه و دمنه، نوشته‌های غریغوریوس یونانی، نهج البلاغه و آثار دانشمندانی نظیر رازی، طوسی، غزالی، علائی، ابن بطوطه و ابن خلدون. در اندیشه ایشان، دانشمندان اروپایی معاصر، علم سیاست را گسترش داده و با تألیف آثار مختلفی این علم را به ابواب مختلفی در اصول و فروع مانند: سیاست عمومی، سیاست داخلی، سیاست خارجی، سیاست اداری، سیاست حقوی، سیاست اقتصادی و... تقسیم کرده‌اند. همچنین نویسندگان معاصر ترک مانند: احد جودت پاشا، کمال بیک، سلیمان پاشا، حسن فهمی، و اندیشمندان معاصر عرب زبان نظیر رفاعه بک، خیر الدین پاشا تونسی، احمد فارس، سلیم بستانی و مبعوث مدنی، تلاشی‌هایی را در این خصوص انجام داده‌اند. | کواکبی در مقدمه نخست از سیاست به عنوان علمی بسیار گسترده که مباحث دقیق و زیادی دارد، یاد کرده و سپس به آثار دیگر دانشمندان که قبل از وی در عصرهای مختلف در این حوزه تألیف شده، اشاره کرده و وجه تمایز کتابش را با این کتاب‌ها، استقلال در بیان مباحث سیاسی دانسته است. به باور ایشان، مؤلفان گذشته، از پیشنیان تا قبل از عصر حاضر، به جز نویسندگان کتاب‌هایی با عنوان جمهوری در یونان، این مباحث را در قالب کتاب‌های تاریخی، اخلاقی، ادبی و حقوقی، بیان کرده‌اند. مانند: کلیه و دمنه، نوشته‌های غریغوریوس یونانی، نهج البلاغه و آثار دانشمندانی نظیر رازی، طوسی، غزالی، علائی، ابن بطوطه و ابن خلدون. در اندیشه ایشان، دانشمندان اروپایی معاصر، علم سیاست را گسترش داده و با تألیف آثار مختلفی این علم را به ابواب مختلفی در اصول و فروع مانند: سیاست عمومی، سیاست داخلی، سیاست خارجی، سیاست اداری، سیاست حقوی، سیاست اقتصادی و... تقسیم کرده‌اند. همچنین نویسندگان معاصر ترک مانند: احد جودت پاشا، کمال بیک، سلیمان پاشا، حسن فهمی، و اندیشمندان معاصر عرب زبان نظیر رفاعه بک، خیر الدین پاشا تونسی، احمد فارس، سلیم بستانی و مبعوث مدنی، تلاشی‌هایی را در این خصوص انجام داده‌اند. | ||