بیعت: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۶۲:

آخرین بیعت زمان پیامبر(ص)، بنابر برخی منابع، <ref>مجلسی، بحار، ج۳۷، ص۱۳۳، ۱۳۸، ۱۴۲، ۲۰۲۲۰۳، ۲۱۷</ref> بیعت [[مسلمانان]] با حضرت امام علی (ع)در روز هجدهم سال دهم هجرت (حدود ۲۹ اسفند سال دهم خورشیدی) در محلّی به نام [[غدیر خم]] بود؛ موضوع این بیعت، [[ولایت]] و جانشینی حضرت علی(ع) بعد از پیامبر(ص) بود.

=انواع بیعت=

همچنانکه از معنای لغوی بیعت برمی‌آید، این عمل معمولاً به شکل دست دادن یا دست فشردن با دست راست بوده؛ به گفته برخی اهل لغت، در مورد [[قسَم]] ([[حَلف]]) و تعاقُد نیز همین شیوه متداول بوده و قسم را به همین سبب «یمین» گفته‌اند. وجه تسمیه بیعت به «صَفقَه» نیز همین امر بوده است. <ref>مجلسی، بحار، ج۲، ص۲۶۶، ج۲۷، ص۶۸</ref> در سیره پیامبر اکرم نیز بیعتِ مردان همین گونه گزارش شده است. <ref> نهج البلاغه، خطبه ۸، ۱۳۷، ۱۷۰، ۲۲۹</ref>

برخی مفسّران تعبیر <big>یداللّه فوق ایدیهم</big> را در آیه ۱۰ سوره فتح اشاره به تحقّقِ بیعت با دست دادن دانسته‌اند. <ref> طباطبائی، المیزان، ذیل آیه</ref> با این همه، شکل‌های دیگری نیز برای بیعت در احادیث آمده است. <ref>مجلسی، بحار، مجلسی، ج۴۹، ص۱۴۴، ۱۴۶، ج۶۴، ص۱۸۴۱۸۶</ref> همچنین‌گاه بیعت صرفاً با اعلام رضایت بیعت کننده و بدون دست دادن تحقّق می‌یافته است. <ref>شهیدی، «بیعت و چگونگی آن در تاریخ اسلام، ص۱۲۷</ref>

==بیعت خاصّ و بیعت عام==

[[ابن شهرآشوب]] <ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ج۲، ص۲۱</ref> در یک تقسیم بندی کلی، بیعت‌های پیامبر(ص) را دو نوع می‌داند: بیعت خاصّ و عام؛ بیعت خاصّ برای گروهی خاصّ، مانند دو [[بیعت انصار]] در عقبه و بیعت عشیره؛ و بیعت عام برای همگان بوده است، مانند [[بیعت شجره]]. <ref>میبدی، «بیعت و نقش آن در حکومت اسلامی، ص۱۸۳۱۸۶</ref>

==بیعت مشروط==

گاه بیعت به گونه مشروط بوده، یعنی در آن تعهدی به نفع بیعت کننده شرط می‌شده است. البته گاهی از موضوع اصلی بیعت نیز تعبیر به شرط می‌شود. <ref>کتانی، نظام الحکومة النبّویة جلد۱، ص۲۲۲</ref> ظاهراً در سیره پیامبر(ص) تنها بیعت عشیره، که در آن خلافت و وصایت بیعت کننده شرط شده بود، بیعت مشروط بوده است. <ref>ابن شهرآشوب، مناقب، ج۲، ص۲۵</ref> در بیعت برخی خلفا نیز‌گاه شروطی مانند شرط عمل به کتاب خدا و سنت پیامبر(ص) دیده می‌شود. <ref>بخاری جعفی، صحیح البخاری، ج۸، ص۱۲۲</ref>

=پانویس=