ابوالحسن اشعری: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - 'می دهد' به 'می‌دهد')
جز (جایگزینی متن - 'می گردد' به 'می‌گردد')
خط ۹۴: خط ۹۴:
'''افعال انسان و نظریه کسب'''
'''افعال انسان و نظریه کسب'''


این نظریه که بر آیند اجتهاد اشعری و پیروانش در تفسیر خلق افعال عباد است، از جمله نظریه های مطرح و معروفی است که البته قدمتش به پیش از اشعری باز می گردد و مربوط به مسئله قدر و جبر و  اختیار است. در این بین هر کدام از مذاهب تفسیری ارایه کردند که در خور توجه است.  
این نظریه که بر آیند اجتهاد اشعری و پیروانش در تفسیر خلق افعال عباد است، از جمله نظریه های مطرح و معروفی است که البته قدمتش به پیش از اشعری باز می‌گردد و مربوط به مسئله قدر و جبر و  اختیار است. در این بین هر کدام از مذاهب تفسیری ارایه کردند که در خور توجه است.  
معتزله به انگیزه دفاع از عدل و حکمت خداوند، نظریه تفویض را برگزیدند و افعال اختیاری انسان را از حیطه اراده  الهی بیرون دانستند، و انسان را خالق افعال خویش شناختند بدون آن که فاعلی چون خدا در آن دخالت داشته باشد.
معتزله به انگیزه دفاع از عدل و حکمت خداوند، نظریه تفویض را برگزیدند و افعال اختیاری انسان را از حیطه اراده  الهی بیرون دانستند، و انسان را خالق افعال خویش شناختند بدون آن که فاعلی چون خدا در آن دخالت داشته باشد.
در برابر معتزله، اهل حدیث با هدف دفاع از عمومیت اراده و قدر الهی و نیز حفاظت از اصل توحید در خالقیت، هر گونه فاعلیت و تأثیر را از انسان نفی کردند و افعال او را چه از نوع طاعت یا معصیت، فعل خدا  دانستند. از این عقیده به عنوان نظریه «خلق افعال عباد» یاد می شود.ابوالحسن اشعری پس از فاصله گرفتن از مکتب معتزله، حمایت خود را از عقیده خلق اعمال ابراز  و بر این عقیده تصریح کرد که: «افعال بندگان، مخلوق و مقدور خداوند است»،<ref>ر ک اشعرى، ابوالحسن، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، ص 291‏؛ و سبحانی، جعفر، الإنصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، ج ‏3، ص 107‏ و 108‏.‏</ref>ولی برای توجیه اصل اختیار و رهایی از پی آمدهای نادرست اندیشه جبر، نظریه کسب را که قبل از او توسط حسین نجار و ضِرار بن عمرو مطرح شده بود، برگزید.  
در برابر معتزله، اهل حدیث با هدف دفاع از عمومیت اراده و قدر الهی و نیز حفاظت از اصل توحید در خالقیت، هر گونه فاعلیت و تأثیر را از انسان نفی کردند و افعال او را چه از نوع طاعت یا معصیت، فعل خدا  دانستند. از این عقیده به عنوان نظریه «خلق افعال عباد» یاد می شود.ابوالحسن اشعری پس از فاصله گرفتن از مکتب معتزله، حمایت خود را از عقیده خلق اعمال ابراز  و بر این عقیده تصریح کرد که: «افعال بندگان، مخلوق و مقدور خداوند است»،<ref>ر ک اشعرى، ابوالحسن، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، ص 291‏؛ و سبحانی، جعفر، الإنصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، ج ‏3، ص 107‏ و 108‏.‏</ref>ولی برای توجیه اصل اختیار و رهایی از پی آمدهای نادرست اندیشه جبر، نظریه کسب را که قبل از او توسط حسین نجار و ضِرار بن عمرو مطرح شده بود، برگزید.  
خط ۱۰۶: خط ۱۰۶:
'''اعتقاد در مورد عقل'''
'''اعتقاد در مورد عقل'''


اشعری اعتماد و اتکاء مطلق به عقل را جایز نمی داند و به همین دلیل، مورد سرزنش معتزله قرار می گرفت. وی در زمینه اعتماد به عقل جانب میانه را می گرفت و مذهب وسط را اختیار می کرد. شهرستانی از قول اشعری نقل می‌کند که: معرفت خدا به عقل حاصل و به شرع واجب می گردد.<ref>شهرستانی، محمد ابن عبدالکریم؛ الملل والنحل، تصحیص محمدسید گیلانی، قاهره، 1961، ج1، ص129.</ref>
اشعری اعتماد و اتکاء مطلق به عقل را جایز نمی داند و به همین دلیل، مورد سرزنش معتزله قرار می گرفت. وی در زمینه اعتماد به عقل جانب میانه را می گرفت و مذهب وسط را اختیار می کرد. شهرستانی از قول اشعری نقل می‌کند که: معرفت خدا به عقل حاصل و به شرع واجب می‌گردد.<ref>شهرستانی، محمد ابن عبدالکریم؛ الملل والنحل، تصحیص محمدسید گیلانی، قاهره، 1961، ج1، ص129.</ref>


'''تکلیف خارج از تحمل'''
'''تکلیف خارج از تحمل'''