تقریب (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۱:

=ضرورت شرعی و عقلی تقریب مذاهب اسلامی=

1. وحدت و انسجام اسلامی از محوری ترین مفاهیم اسلامی است که به شکل های مختلف در قرآن کریم بدان تأکید شده است؛ تعابیری نظیر: {واعتصموا بحبل الله} <ref>آل عمران: 103.</ref> {إنّما المؤمنون إخوه}<ref>حجرات: 10.</ref> {إنّ هذه أمّتکم أمة واحدة}<ref>أنبیاء: 92.</ref> {کنتم خیر أمّة أخرجت للناس}<ref>آل عمران: 113.</ref>{کذلک جعلناکم أمّة وسطاً}<ref>بقرة: 143.</ref> {أصلحوا} <ref>حجرات: 10.</ref> {رابطوا}<ref>آل عمران: 200.</ref>{تعاونوا}<ref>مائدة: 2.</ref> {حزب الله} <ref>مجادلة: 22.</ref> {فألّف بین قلوبهم} <ref>آل عمران: 103</ref>.و... که فقط با وحدت و همبستگی جوامع اسلامی محقق خواهد شد.

از طرف دیگر شکی نیست که وحدت و انسجام مذکور در عصر کنونی که مسلمانان از مذاهب مختلفی تبعیت ~~می کنند~~ آیا جز از راه تقریب امکان پذیر می باشد؟ بنابراین از آنجا که اندیشه تقریب مذاهب اسلامی، تنها راه عینیت بخشیدن به محوری ترین اصل قرآنی ـ وحدت مسلمین ـ که به فرمایش امام خمینی (رحمة الله علیه) سراسر قرآن کریم از آن دم می زند. <ref>امام خمینی (رحمة الله علیه): ما مفتخریم... که پیرو مذهبی هستیم که می خواهد حقایق قرآنی که سراسر آن از وحدت بین مسلمین بلکه بشریت دم می زند از مقبره ها و گورستان ها نجات داده...؛ وصیت نامه ـ می باشد از ضروریات اسلام خواهد بود.</ref>

از طرف دیگر شکی نیست که وحدت و انسجام مذکور در عصر کنونی که مسلمانان از مذاهب مختلفی تبعیت می‌کنند آیا جز از راه تقریب امکان پذیر می باشد؟ بنابراین از آنجا که اندیشه تقریب مذاهب اسلامی، تنها راه عینیت بخشیدن به محوری ترین اصل قرآنی ـ وحدت مسلمین ـ که به فرمایش امام خمینی (رحمة الله علیه) سراسر قرآن کریم از آن دم می زند. <ref>امام خمینی (رحمة الله علیه): ما مفتخریم... که پیرو مذهبی هستیم که می خواهد حقایق قرآنی که سراسر آن از وحدت بین مسلمین بلکه بشریت دم می زند از مقبره ها و گورستان ها نجات داده...؛ وصیت نامه ـ می باشد از ضروریات اسلام خواهد بود.</ref>

2. تقریب مذاهب اسلامی در عصر کنونی تنها راه احیای اسلام و تشکیل امت واحده اسلامی است که از شعارهای محوری قرآن کریم می باشد چون تعدّد مذاهب و عدم تفاهم مسلمانان با یکدیگر، به نگاه جهانیان نسبت به چهره حقیقی اسلام خدشه فراوانی وارد کرده است. از این رو با عینیت بخشیدن به شعار تقریب مذاهب که مستلزم وحدت حقیقی بین مسلمانان خواهد بود، سیمای نورانی اسلام به عنوان مکتب عدالت و صلح به جهانیان معرفی خواهد شد.

خط ۶۵:

الف) سوء تفاهم پیروان مذاهب اسلامی نسبت به یکدیگر: اصحاب تقریب بزرگ ترین آسیب و مانع در وحدت مسلمانان را که هدف نهایی تقریب می باشد در نداشتن فهم صحیح مسلمانان شیعه و سنی از یکدیگر می دانند. شهید مطهری در این زمینه می فرماید: «یکی از ابتلاءات مسلمین این است که گذشته از این که پاره ای معتقدات تفرق و تشتت پیدا کرد اند و مذهب ها و فرقه ها در میان آن ها پیدا شده است دچار سوء تفاهمات زیادی نسبت به یکدیگر می باشند. یعنی گذشته از پاره ای اختلافات عقیده ای دچار توهمات بی جای بسیاری درباره یکدیگر می باشند. در گذشته و حاضر آتش افروزانی بوده و هستند که کوشش آن ها بر این بوده و هست که بر بدبینی های مسلمین نسبت به یکدیگر بیفزایند. تهدیدی که از ناحیه سوء تفاهمات بی جا و خوب درک نکردن متوجه مسلمین است بیش از آن است که از ناحیه خود اختلافات مذهبی متوجه آن هاست» <ref>یادداشت های استاد مطهری، ج 2، ص 203، انتشارات صدرا.</ref>

پیامد سوء این عدم فهم درست پیروان مذاهب اسلامی را نسبت به یکدیگر در بدبینی ها و نسبت های ناروای آنان می تواند مشاهده نمود. در این زمینه می توان به برخی از اتهامات عده ای از نویسندگان نا آگاه اهل سنت به پیروان مکتب تشیع اشاره نمود:

قرآن شیعه غیر از قرآن مسلمانان است یا شیعه به جای سجده بر خدا بر تربت کربلا سجده ~~می کنند~~ یا شیعه معتقد است که جبرئیل مأمور بود که بر علی نازل شود ولی اشتباهاً بر پیامبر نازل شد... یا اینکه شیعیان امامان خویش را تا مرتبه خدایی می پرستند و...

قرآن شیعه غیر از قرآن مسلمانان است یا شیعه به جای سجده بر خدا بر تربت کربلا سجده می‌کنند یا شیعه معتقد است که جبرئیل مأمور بود که بر علی نازل شود ولی اشتباهاً بر پیامبر نازل شد... یا اینکه شیعیان امامان خویش را تا مرتبه خدایی می پرستند و...

در مقابل این اتهامات وارد شده به مکتب تشیع، برخی از شیعیان نیز توهماتی را نسبت به پیروان مذاهب اهل سنت مطرح ~~می کنند~~ نظیر آن که اینان ناصبی بوده و دشمن خاندان پیامبرند در حالی که تمامی اهل سنت محبت به خاندان پیامبر صلی الله علیه و اله را امری اساسی و لازم دانسته و تنها عده کمی از آنان با این امر مخالف هستند که اینان نیز مطرود در بین قاطبه اهل سنت می باشند. کتاب هایی که عده کثیری از پیروان اهل سنت در عظمت اهل بیت علیهم السلام نوشته اند و همین طور احادیث فراوانی که در این زمینه در منابع متقن اینان بیان شده است گواه صدق این ادعاست.

در مقابل این اتهامات وارد شده به مکتب تشیع، برخی از شیعیان نیز توهماتی را نسبت به پیروان مذاهب اهل سنت مطرح می‌کنند نظیر آن که اینان ناصبی بوده و دشمن خاندان پیامبرند در حالی که تمامی اهل سنت محبت به خاندان پیامبر صلی الله علیه و اله را امری اساسی و لازم دانسته و تنها عده کمی از آنان با این امر مخالف هستند که اینان نیز مطرود در بین قاطبه اهل سنت می باشند. کتاب هایی که عده کثیری از پیروان اهل سنت در عظمت اهل بیت علیهم السلام نوشته اند و همین طور احادیث فراوانی که در این زمینه در منابع متقن اینان بیان شده است گواه صدق این ادعاست.

بدیهی است رفع این سوء تفاهمات جز از طریق گفتگوهای عقلانی و اجتناب از رفتارهای تعصب آمیز و تحریک کننده ممکن نخواهد بود.

خط ۹۳:

1. تعارف مسلمانان نسبت به یکدیگر: بزرگ ترین ثمره تقریب در عرصه نظر این است که بسیاری از سوء تفاهمات بین رهبران مذاهب اسلامی و نیز بین مسلمانان برطرف خواهد شد. در پرتو گفتگوهای عقلانی و به دور از تعصبات فرقه ای و مذهبی بر همگان ثابت می‌گردد که بسیاری از اتهاماتی که شیعه و سنی نسبت به یکدیگر وارد ~~می کنند~~ توهماتی بیش نبوده و موارد اشتراک به حدی است که اختلافات نسبت به آنها بسیار ناچیز است به عبارت دیگر در پرتو تقریب بر همه مسلمانان روشن می‌گردد که اختلاف فکری مذاهب اسلامی در فرعیات دینی بوده و در اصول اعتقادی و کلیات دینی وحدت حاکم است.

1. تعارف مسلمانان نسبت به یکدیگر: بزرگ ترین ثمره تقریب در عرصه نظر این است که بسیاری از سوء تفاهمات بین رهبران مذاهب اسلامی و نیز بین مسلمانان برطرف خواهد شد. در پرتو گفتگوهای عقلانی و به دور از تعصبات فرقه ای و مذهبی بر همگان ثابت می‌گردد که بسیاری از اتهاماتی که شیعه و سنی نسبت به یکدیگر وارد می‌کنند توهماتی بیش نبوده و موارد اشتراک به حدی است که اختلافات نسبت به آنها بسیار ناچیز است به عبارت دیگر در پرتو تقریب بر همه مسلمانان روشن می‌گردد که اختلاف فکری مذاهب اسلامی در فرعیات دینی بوده و در اصول اعتقادی و کلیات دینی وحدت حاکم است.

خط ۱۲۴:

3. حس خود برتر بینی در سران و پیروان مذاهب اسلامی: ثمره تلخ دیگر جدایی مذاهب از یکدیگر آن است که پیروان هر مذهبی گمان ~~می کنند~~ که تمام حقیقت دین در آنان جمع شده و مذاهب دیگر باطلند و این بر خلاف اندیشه تقریب است که پیشفرض خود را بر این بنا نهاده است که تمامی مذاهب معتبر اسلامی، شاخه های درخت تنومند اسلام بوده که همه آن ها برای محافظت از این شجره طیبه به وجود آمده اند، بدیهی است این حس ناصواب ـ خود برتر بینی و مذهب خویش را تمام و کامل دانستن ـ مانع به وجود آمدن فضاهای سالم گفتگو گردیده و سبب فاصله های بیشتر بین پیروان مذاهب خواهد شد چون این امر به تدریج اختلافات فرعی بین مذاهب را بزرگ و موارد فراوان مشترکات دینی در اصول و فروع را کوچک جلوه خواهد داد.

3. حس خود برتر بینی در سران و پیروان مذاهب اسلامی: ثمره تلخ دیگر جدایی مذاهب از یکدیگر آن است که پیروان هر مذهبی گمان می‌کنند که تمام حقیقت دین در آنان جمع شده و مذاهب دیگر باطلند و این بر خلاف اندیشه تقریب است که پیشفرض خود را بر این بنا نهاده است که تمامی مذاهب معتبر اسلامی، شاخه های درخت تنومند اسلام بوده که همه آن ها برای محافظت از این شجره طیبه به وجود آمده اند، بدیهی است این حس ناصواب ـ خود برتر بینی و مذهب خویش را تمام و کامل دانستن ـ مانع به وجود آمدن فضاهای سالم گفتگو گردیده و سبب فاصله های بیشتر بین پیروان مذاهب خواهد شد چون این امر به تدریج اختلافات فرعی بین مذاهب را بزرگ و موارد فراوان مشترکات دینی در اصول و فروع را کوچک جلوه خواهد داد.