۸۶٬۰۷۸
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'در این باره' به 'در‌این‌باره'
Mohsenmadani (بحث | مشارکتها) (←پانویس) |
جز (جایگزینی متن - 'در این باره' به 'در‌این‌باره') |
||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
=6. توحید در مذهب امامیه= | =6. توحید در مذهب امامیه= | ||
چنان که پیش از این یادآور شدیم، «توحید» از اصول مشترک همه مذاهب اسلامى است. برداشت‌ها و تفسیرهایى که | چنان که پیش از این یادآور شدیم، «توحید» از اصول مشترک همه مذاهب اسلامى است. برداشت‌ها و تفسیرهایى که در‌این‌باره ارائه مى‌شود، نشان دهنده دیدگاه مذاهب و اهتمام آنان به مسأله و همچنین مبانى کلامى آنان است. به نظر مى‌رسد بتوان حقانیت و درستى دیدگاه‌ها را همراه با استدلال‌هاى نقلى و عقلى آن‌ها ملاحظه کرد. <br> | ||
امامیه اثنا عشریه، توحید را از اصول دین و عدل الاهى را از اصول مذهب مى‌داند و در کتب کلامى (به ویژه کتاب توحید شیخ صدوق) از توحید و مراتب گوناگون آن سخن گفته‌است که گزارش اجمالى آن را ملاحظه مى‌کنیم: <br> | امامیه اثنا عشریه، توحید را از اصول دین و عدل الاهى را از اصول مذهب مى‌داند و در کتب کلامى (به ویژه کتاب توحید شیخ صدوق) از توحید و مراتب گوناگون آن سخن گفته‌است که گزارش اجمالى آن را ملاحظه مى‌کنیم: <br> | ||
1. توحید ذاتى: توحید ذاتى دو تفسیر دارد: <br> | 1. توحید ذاتى: توحید ذاتى دو تفسیر دارد: <br> | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
سوره توحید (در قرآن کریم) که بیانگر عقیده مسلمانان در باره توحید است، به هر دو مرحله اشاره دارد: به قسم نخست با آیه وَ لَمْ یکنْ لَهُ کفْواً أحَد، و به قسم دوم با آیه قُلْ هُوَ اللهُ أحَد پرداخته‌است. <br> | سوره توحید (در قرآن کریم) که بیانگر عقیده مسلمانان در باره توحید است، به هر دو مرحله اشاره دارد: به قسم نخست با آیه وَ لَمْ یکنْ لَهُ کفْواً أحَد، و به قسم دوم با آیه قُلْ هُوَ اللهُ أحَد پرداخته‌است. <br> | ||
2. توحید در صفات ذاتى خداوند: خداوند واجد همه صفات کمالى است و وحى و عقل بر وجود این کمالات در ذات بارى دلالت مى‌کنند. خداوند؛ عالم، قادر، حىّ، سمیع، بصیر و ... است. این صفات از نظر مفهوم با یک دیگر تفاوت دارند؛ اما در واقعیت خارجى، یعنى در وجود خدا مغایرت ندارند و در مقام عینیت، وحدت دارند. به دیگر تعبیر، ذات خداوند در عین بساطت، همه این کمالات را دارا است؛ بنابر این صفات ذاتى خداوند، در عین قدیم و ازلى بودن، عین ذات او است. <br> | 2. توحید در صفات ذاتى خداوند: خداوند واجد همه صفات کمالى است و وحى و عقل بر وجود این کمالات در ذات بارى دلالت مى‌کنند. خداوند؛ عالم، قادر، حىّ، سمیع، بصیر و ... است. این صفات از نظر مفهوم با یک دیگر تفاوت دارند؛ اما در واقعیت خارجى، یعنى در وجود خدا مغایرت ندارند و در مقام عینیت، وحدت دارند. به دیگر تعبیر، ذات خداوند در عین بساطت، همه این کمالات را دارا است؛ بنابر این صفات ذاتى خداوند، در عین قدیم و ازلى بودن، عین ذات او است. <br> | ||
3. توحید در خالقیت و آفریدگارى: جز خداوند، آفریدگار دیگرى وجود ندارد و آنچه لباس هستى مى‌پوشد، مخلوق و آفریده او است. افزون بر تأکیدى که | 3. توحید در خالقیت و آفریدگارى: جز خداوند، آفریدگار دیگرى وجود ندارد و آنچه لباس هستى مى‌پوشد، مخلوق و آفریده او است. افزون بر تأکیدى که در‌این‌باره در آیه 16 سوره رعد و آیه 62 غافر (و آیات دیگر) آمده، خِرَد نیز بر توحید در «خالقیت» گواهى مى‌دهد؛ زیرا «ما سوى الله» ممکن و نیازمند است و رفع نیاز و تحقّق خواسته‌هاى وجودى او به طور طبیعى از جانب خدا خواهد بود. <br> | ||
توحید در خالقیت، البته به معناى نفى اصل سببیت در نظام هستى نیست؛ زیرا تأثیر پدیده‌هاى امکانى در یک‌دیگر، منوط به اذن الاهى است، و وجود سبب و نیز سببیت اشیا (هر دو) از مظاهر اراده او به شمار مى‌روند. <br> | توحید در خالقیت، البته به معناى نفى اصل سببیت در نظام هستى نیست؛ زیرا تأثیر پدیده‌هاى امکانى در یک‌دیگر، منوط به اذن الاهى است، و وجود سبب و نیز سببیت اشیا (هر دو) از مظاهر اراده او به شمار مى‌روند. <br> | ||
4. توحید در ربوبیت و تدبیر جهان و انسان: توحید ربوبى دو قلمرو دارد: 1. تدبیرتکوینى؛ 2. تدبیرتشریعى. <br> | 4. توحید در ربوبیت و تدبیر جهان و انسان: توحید ربوبى دو قلمرو دارد: 1. تدبیرتکوینى؛ 2. تدبیرتشریعى. <br> | ||