۸۷٬۱۹۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
# برخی «تفسیر» را ویژه معنای وضعی لفظ و «تأویل» را تفسیر باطن لفظ دانستهاند<ref>ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد، جواهر الحسان فی تفسیر القرآن، تحقیق، معوض، شیخ محمدعلی، عبدالموجود، شیخ عادل احمد، ج 1، ص 45، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1418ق.</ref>. | # برخی «تفسیر» را ویژه معنای وضعی لفظ و «تأویل» را تفسیر باطن لفظ دانستهاند<ref>ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد، جواهر الحسان فی تفسیر القرآن، تحقیق، معوض، شیخ محمدعلی، عبدالموجود، شیخ عادل احمد، ج 1، ص 45، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول، 1418ق.</ref>. | ||
# گروهی «تفسیر» را صورت علمی و معنای ذهنی کلام؛ و «تأویل» را حقیقت خارجی وجود «مخبر به»، و فعل مأمور و ترک محظور در امر و نهی معرفی کردهاند<ref>ر. ک: ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، التفسیر الکبیر، ج 2، ص 103، بیروت، دار الکتب العلمیة، بیتا.</ref>. | # گروهی «تفسیر» را صورت علمی و معنای ذهنی کلام؛ و «تأویل» را حقیقت خارجی وجود «مخبر به»، و فعل مأمور و ترک محظور در امر و نهی معرفی کردهاند<ref>ر. ک: ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، التفسیر الکبیر، ج 2، ص 103، بیروت، دار الکتب العلمیة، بیتا.</ref>. | ||
# و بعضی «تأویل» را خارج از حیطه مفاهیم الفاظ و مصادیق خارجی آن دانسته و | # و بعضی «تأویل» را خارج از حیطه مفاهیم الفاظ و مصادیق خارجی آن دانسته و آنرا به حقیقت متعالیه قرآن در لوح محفوظ، که همه آیات کریمه مستند به آن است، تفسیر کردهاند<ref>طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص 23؛ ج 3، ص 27، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.</ref>. | ||
در هر صورت آنچه در این مبحث اهمیت دارد، فهم معنای «تفسیر» و «تأویل» است. | در هر صورت آنچه در این مبحث اهمیت دارد، فهم معنای «تفسیر» و «تأویل» است. | ||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
هر گویندهای میتواند به دو روش سخن بگوید: یک روش آن است که تمام مطالب خود را به روشنی همراه با تفاصیل و جزئیات بیان کند که در این صورت، «مفاد استعمالی» همان «مراد جدی» گوینده است؛ یعنی گوینده از الفاظ و کلمات خویش، جز معنای آنها را اراده نکرده است؛ مانند سخنان معمولی مردم. | هر گویندهای میتواند به دو روش سخن بگوید: یک روش آن است که تمام مطالب خود را به روشنی همراه با تفاصیل و جزئیات بیان کند که در این صورت، «مفاد استعمالی» همان «مراد جدی» گوینده است؛ یعنی گوینده از الفاظ و کلمات خویش، جز معنای آنها را اراده نکرده است؛ مانند سخنان معمولی مردم. | ||
روش دیگر به این صورت است که گوینده سخنی میگوید، ولی معنایی فراتر از معنای الفاظ و کلمات ادا شده را اراده میکند؛ در اینصورت مخاطب باید با روشهایی(مثلاً استفاده از قراین)، از مفاد استعمالی(الفاظ سخن گوینده) مراد جدی و واقعی او را کشف کند. | روش دیگر به این صورت است که گوینده سخنی میگوید، ولی معنایی فراتر از معنای الفاظ و کلمات ادا شده را اراده میکند؛ در اینصورت مخاطب باید با روشهایی (مثلاً استفاده از قراین)، از مفاد استعمالی (الفاظ سخن گوینده) مراد جدی و واقعی او را کشف کند. | ||
حال از آنجا که قرآن کریم از جهت دلالت بر مقصود، به گونهای است که در موارد بسیاری مراد جدی و واقعی خداوند عین مفاد استعمالی آیات کریمۀ قرآن نیست و جزئیات و تفاصیل آن در آیات دیگر و یا در سخنان [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه)]] و [[ائمه |ائمه معصومین (علیهم السلام)]] آمده است، به این دلیل تفسیر قرآن دومرحلهای است؛ یعنی ابتدا باید مفاد استعمالی آیات قرآن - اگر ابهامی دارد مانند نامفهوم بودن مفهوم کلمات، یا نامعلوم بودن هیئت فردی یا ترکیبی کلمات و جملات و نامعلوم بودن شرایط صدور کلام و... - بر مبنای ادبیات عرب روشن شود و سپس با استفاده از «اصول و قواعد عقلایی محاوره» مراد جدی خداوند متعال کشف گردد<ref>همان، ص12- 25.</ref>. | حال از آنجا که قرآن کریم از جهت دلالت بر مقصود، به گونهای است که در موارد بسیاری مراد جدی و واقعی خداوند عین مفاد استعمالی آیات کریمۀ قرآن نیست و جزئیات و تفاصیل آن در آیات دیگر و یا در سخنان [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه)]] و [[ائمه |ائمه معصومین (علیهم السلام)]] آمده است، به این دلیل تفسیر قرآن دومرحلهای است؛ یعنی ابتدا باید مفاد استعمالی آیات قرآن - اگر ابهامی دارد مانند نامفهوم بودن مفهوم کلمات، یا نامعلوم بودن هیئت فردی یا ترکیبی کلمات و جملات و نامعلوم بودن شرایط صدور کلام و... - بر مبنای ادبیات عرب روشن شود و سپس با استفاده از «اصول و قواعد عقلایی محاوره» مراد جدی خداوند متعال کشف گردد<ref>همان، ص12- 25.</ref>. |