سوره یس

نام	سوره یس
شماره سوره	۳۶
جزء	۲۲ و ۲۳
ترتیب نزول	۴۱
مکی/مدنی	مکی
تعداد آیات	۸۳
تعداد کلمات	۷۳۳
تعداد حروف	۳۰۶۸

سوره یس (سوره یاسین) سی و ششمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء ۲۲ و ۲۳ قرآن جای گرفته است. این سوره چون با حروف مُقَطَّعهٔ «یاء و سین» آغاز شده، به این نام مشهور است. روایتی از منابع اهل سنت و شیعه برای سوره یاسین نقل شده است مبنی بر اینکه هر چیزی قلبی دارد و قلب قرآن «یس» است و معنای این سخن آن است که اگر انسان از نعمت‌های الهی از جمله گوش، چشم و ... برخوردار است و از هیچ کدام بی‌نیاز نیست اما قلب، موقعیت ممتازتری برای انسان دارد. از این رو آیات قرآن همگی رحمت، نور و برکت است اما یاسین و برکت برتری دارد. سوره یس به اصول دین توحید، نبوت و معاد می‌پردازد و درباره زنده‌شدن مردگان و سخن‌گفتن اعضای بدن در قیامت سخن می‌گوید. همچنین داستان اصحاب قریه و مؤمن آل‌یس در این سوره آمده است.

يس

از حروف مقطعه قرآن، از القاب پیامبر اسلام(ص)

مفهوم کلی سوره

• يادآورى توحيد؛
• چگونگى رستاخيز و پاسخ گويى؛
• رسالت پيامبر اسلام؛
• هدف نزول قرآن؛
• اعجازهاى علمى قرآن در زوجيت عمومى و حركت هاى خورشيد؛
• سرگذشت حبيب نجار و مردم انطاکيه.

اسامی سوره

2. یس،
3. قلب القرآن،
4. معمّه،
5. دافعه،
6. قاضیه،
7. العظیمه عندالله،
8. حبیب نجار.

علت نام‌گذاری

• «سوره یس»؛ نام‌گذاری این سوره به عبارت اول سوره که از حروف مقطعه و از القاب پیامبر(ص) می‌باشد نام‌گذاری شده است.
• «سوره قلب القرآن»؛ پیامبر اسلام(ص) آنرا قلب‌القرآن خوانده است.
• «سوره معمّه»؛ بيهقى از ابو بكر مرفوعا روايت كرده كه «سوره يس در تورات المعمّه خوانده مى شود چونكه به خير دنيا و آخرت عموميت مى دهد.
• «سوره دافعه»؛ علت نام‌گذاری سوره یس به این نام به خاطر این است که این سوره هر بدی را از صاحبش دور می‌کند.
• «سوره قاضیه»؛ به خاطر اینکه این سوره حوائج شخص قاری و مصاحبش را بر مى آورد به این نام نام‌گذاری شده است.
• «سوره العظیمه عندالله»؛ سیوطی در درالمنثور در ضمن حدیثی این نام را برای سوره یس آورده است.
• «سوره حبیب نجار»؛ به خاطر قصه‌ای که از ایشان در این سوره (از آیه بیستم به بعد) آمده است.

تعداد آیات و کلمات و حروف

1. سوره یس هشتادوسه آیه دارد.
3. سوره یس هفتصدوبیست‌ونه کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
5. سوره یس سه‌هزار حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

اهداف و آموزه‌ها

هدف‌هاى اساسى سوره يس عبارت اند از:

1. ياد آورى توحيد؛
3. ياد آورى معاد؛
5. تأكيد بر مسأله‌ى رسالت و قرآن.

محتوا و موضوعات

سوره یس در مكه نازل شده است، بنا بر اين محتواى آن از نظر كلى همان محتواى عمومى سوره هاى مكى است كه از توحيد و معاد و وحى و قرآن و انذار و بشارت سخن مى گويد، در اين سوره چهار بخش عمده ديده مى شود:

نخست سخن از رسالت پيامبر اسلام(ص) و قرآن مجيد و هدف از نزول اين كتاب بزرگ آسمانى و گروندگان به آن است و تا آيه يازده آن را ادامه مى دهد؛

بخش ديگرى از اين سوره از رسالت سه نفر از پيامبران الهى، و چگونگى دعوت آنها به سوى توحيد و مبارزه پى گير و طاقت فرساى آنها با شرك سخن مى گويد كه در حقيقت يك نوع تسلى و دلدارى به پيامبر(ص) و ارائه طريق در انجام رسالت بزرگ او است؛

بخشى از اين سوره كه از آيه سی و دو شروع مى شود و تا آيه چهل و چهارم ادامه دارد مملو از نكات جالب توحيدى، و بيان گويا از آيات و نشانه هاى عظمت پروردگار در عالم هستى است، در قسمت‌هاى اخير سوره نيز مجددا به همين بحث توحيدى و آيات الهى باز مى گردد؛

بخش مهم ديگرى از اين سوره در مسائل مربوط به معاد و دلائل گوناگون آن و چگونگى حشر و نشر، و سؤال و جواب در روز قيامت، و پايان جهان، و بهشت و دوزخ سخن مى گويد، كه در اين قسمت نكته هاى بسيار مهم و دقيقى نهفته شده است؛

و در لابلاى اين بحثهاى چهارگانه آياتى تكان دهنده براى بيدارى و هشيارى غافلان و بي‌خبران آمده است كه اثرى نيرومند در دلها و جانها دارد.

خلاصه اينكه: در اين سوره انسان با صحنه هاى مختلفى از آفرينش و قيامت و زندگى و مرگ و انذار و بشارت روبرو مى شود كه مجموعه اى بيدار كننده و نسخه اى شفابخش را تشكيل مى دهد.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

حدیث ابى‌بن‌كعب از پیامبر(ص) که فرمودند: هر كس سوره يس را براى خداى عزّ و جل قرائت كند خداوند او را آمرزيده و اعطاء كند از اجر و پاداش به او اجر كسى كه دوازده مرتبه قرآن را تلاوت كرده، و هر مريض و بيمارى كه نزد او پس قرائت شود به عدد هر حرفى از آن ده فرشته نازل شود و بر او كه در جلوى او به صف‌ها مى ايستند و براى او استغفار كنند و در موقع قبض روح او حاضر باشند، و جنازه او را تشييع و بر آن نماز بخوانند و به دفنش نيز حاضر باشند، و هر بيمارى كه آن را قرائت كند و يا در نزد او قرائت شود رضوان خازن بهشت با يك جام از آبهاى بهشتى نزد او آيد و به او بياشامد و حال آنكه او در بستر بيمارى است، پس مي‌نوشد و سيرآب مي‌ميرد و سيرآب برانگيخته شود و ديگر نيازى به حوضى از حوضهاى پيامبران ندارد تا داخل بهشت شود و سيرآب شود.

ابوبكر از پيامبر(ص) روايت كرده كه فرمود: سوره يس در تورات معمه خوانده مي‌شود، گفتند معمه چيست، فرمود صاحبش را خير دنيا و آخرت فرا گيرد، و تحمّل كند از او بلاى دنيا را و دفع كند از او هراسهاى آخرت را و به آن مدافعه و قاضيه هم گفته مي‌شود كه از صاحبش دفع مي‌كند هر بدى را و آورده كند براى او هر حاجتى را، و هر كس آن را قرائت كند براى او بيست حج نوشته شود و كسى كه آن را بشنود براى او محسوب شود ثواب هزار دينارى كه در سبيل اللَّه بدهد، و كسى كه بنويسد آن گاه بياشامد داخل جوف او شود هزار دواء و هزار نور و هزار يقين و هزار بركت و هزار رحمت و از او برطرف شود هر درد و بيمارى.

از انس‌بن‌مالك از پيامبر(ص) روايت شده كه فرمود: «البتّه براى هر چيزى قلبى است و قلب قرآن سوره يس است».

از انس‌بن‌مالک از پيامبر(ص) رسيده كه فرمود: «كسى كه به گورستانى وارد شود و سوره يس را بخواند خدا در آن روز از عذاب ايشان تخفيف و براى او به عدد امواتى كه در آنجاست حسناتى نوشته شود».

ابوبصير از حضرت صادق(ع) روايت كرده كه فرمود: «البته براى هر چيزى قلبى است و قلب قرآن سوره يس است پس هر كس در روز پيش از آنكه شام كند بخواند در روز آن از حفظ شدگان و روزى داده شدگان باشد تا شب كند و هر كس در شب بخواند پيش از آنكه بخوابد خدا بر او هزار فرشته مأمور كند تا او را از هر شيطانى پليدى و از هر آفتى حفظ نمايد، و اگر در خوابش بميرد خدا او را در بهشت داخل كند و سى‌هزار فرشته براى غسل او حاضر و همگى براى او استغفار مي‌كنند و او را تا قبرش تشييع مي‌نمايند به استغفار كردن براى او، پس چون او را داخل قبرش مي‌نمايند آنها در قبر او خدا را عبادت مي‌كنند و ثواب عبادتشان براى اوست و قبرش تا ديدگاه چشم گشاد و وسيع مي‌شود و از فشار قبر ايمن خواهد بود و همواره از قبرش نورى ساطع است تا فضاء آسمان تا آنكه خدا او را از قبرش بيرون آورد، پس چون از قبرش بيرون آمد فرشته‌ها پيوسته با او هستند و او را مشايعت نموده و با او گفتگو مي‌كنند و در روى او خنديده و او را به هر خيرى مژده مي‌دهند تا او را از صراط و ميزان عبور دهند و او را در مكانى از بهشت خدا اقامت دهند كه نباشد نزد خدا خلقى كه نزديك تر از او باشد مگر فرشتگان مقرب و پيامبران مرسل و او با پيامبران در مقابل خدا ايستاده و محزون نيستند با كسانى كه در غم و غصه به سر مي‌برند و با مهمومين مهموم نيستند و جزع و ناراحتى ندارند با مردمى كه در ناراحتى و جزع مي‌باشند، سپس خداوند تعالى به او مي‌گويد: بنده من شفاعت كن در تمام آنچه مي‌خواهى كه شفاعت كنى من شفاعت تو را مى پذيرم و از من بخواه به تو عطا كنم تمام چيزهايى كه تو مي‌خواهى، پس سؤال مي‌كند و به او عطا مي‌شود و شفاعت مي‌كند، پس، قبول مي‌شود و او را محاسبه نمي‌شود در ميان كسانى كه محاسبه مي‌شوند و ذليل و خوار نمي‌گردد، و ملامت به گناهى و نه به چيزى از اعمال بدش نمي‌شود و از رفقاء محمد(ص) مي‌باشد».

محمدبن‌مسلم از حضرت امام محمد باقر(ع) روايت كرده كه «براى رسول خدا(ص) دوازده اسم است، پنج اسم آن در قرآن است: محمد، احمد، عبد اللَّه، يس و نون».

محل و زمان و فضای نزول

1. سوره یس نزد تمام مفسّرين مكى است، ابن عباس گويد، مگر يك آيه و آن آيه وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ كه در مدينه نازل شده است.
3. تاريخ نزول سوره یس در ما بين هجرت مسلمين به حبشه و اسراء است و بعد از سوره جن نازل شده است.
5. سوره یس در فضای انکار و سم‌پاشی مشرکان مکه نازل شده است، مشرکان در آن زمان با صراحت مسأله معاد را انکار می‌کردند. خداوند متعال این سوره را در جواب آنها نازل فرمود. همچنین جواب‌های دیگری در این سوره برای شبهه‌ای که مشرکان در مورد انفاق به فقرا مطرح می‌نمودند که اگر خدا خودش می‌خواست آنها را غنی می‌کرد آمده است. و این جواب‌ها الی الأبد برای شبهه‌کنندگان کافی است.

ویژگی

سوره یس از سور مثانی می باشد مثانی سوره هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند.

سوره های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر.

روايتى است كه از رسول خدا(ص) نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.

سوره یس با حروف مقطعه آغاز شده است و ابتدای آن با قسم به قرآن می باشد محور مطالب سوره یس، نبوت، توحيد و معاد است، اين سه اصل با الفاظ بسيار رسايى بيان شده و بلاغت تا آنجا پيش رفته كه اين سوره به زبان رسالت، قلب‌القرآن ناميده شده است.

سوره یس یکی از پر فضیلت ترین سوره‌هاست و شاید کمتر سوره‌ای بتوان پیدا کرد که اینهمه فضیلت برایش نقل شده باشد.

منبع

برگرفته از سایت معرفی سوره - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir