آبراهه‌های جهان اسلام (مقاله)

مقاله آبراه های جهان اسلام توصیفی مختصر از مهم ترین تنگه ها و کانال های واقع در جهان اسلام است.

آبراهه های جهان اسلام

آبراهه های بین المللی نقش پل های ارتباطی را در جهان بازی میکنند. این آبراهه ها اگر طبیعی باشند به آنها تنگه یا بوغاز گفته میشود و اگر توسط بشر احداث شده باشند به آنها کانال گفته میشود.

تنگه‏ها و آبراه‏هاى بين المللى چه طبيعى باشند يا ساختگى از مهمترين نقاط استراتژيك به حساب مى‏آيند، چون نقش مهمى در كوتاه كردن راه‏هاى دريايى و حمل و نقل بار و مسافر دارند، که خود تأثیر عظیمی در تجارت و اقتصاد جهانی دارد. 

در جهان بيش از يكصد آبراهه و تنگه ميان اقيانوسى وجود دارد كه عرض آنها كمتر از 40 كيلومتر (25 مايل) است. اهميت تنگه‏ها و آبراه‏ها معمولاً بر اساس تعداد كشتى‏هايى كه روزانه از آن عبور مى‏كنند و حجم و نوع كالاها، راه‏هاى بدل، ميزان استفاده نظامى و آسيب پذيرى جغرافيايى (طول، عرض، عمق) سنجيده مى‏شود. در جهان اسلام در مجموع هشت تنگه و كانال وجود دارد كه به ترتيب اهميت عبارتند از:

تنگه جبل الطارق

اين تنگه بين كشورهاى اسپانيا و مراكش قرار دارد و حدود 10 مايل دريايى(حدود 5/15 کیلومتر) پهنا و 35 مايل دريايى(حدود 65 کیلومتر) طول و 80 تا600 متر عمق دارد و يكى از پر رفت و آمدترين آبراه‏هاى ميان اقيانوسى جهان است كه درياى مديترانه را به اقيانوس اطلس متصل مى‏كند و روزانه حدود 150 كشتى از آن عبور مى‏كند. بارهايى كه اهميت استراتژيك دارند و از اين تنگه عبور مى‏كنند عبارتند از: ذغال سنگ از آفريقاى جنوبى به فلسطین اشغالی، نفت به طرف اروپاى غربى و آمريكا، روزانه تعداد قابل ملاحظه‏اى مسافر از اين تنگه عبور مى‏كنند.

تنگه بسفر

با عرض 33/0 مايل(حدود 600متر) و طول 17 مايل دريايى(حدود 31 کیلومتر) و عمق 49 متر در خاك تركيه قرار دارد و درياى مرمره را به درياى سياه متصل مى‏كند. روزانه حدود 50 كشتى از آن عبور مى‏كنند.

تنگه داردانل

با پهناى 75/0 مايل(389/1 کیلومتر) و طول 63 مايل دريايى(حدود 5/116 کیلومتر) و عمق 46 تا 91 متر، دو درياى مرمره و اژه را به هم متصل مى‏كند و روزانه حدود 60 كشتى از آن مى‏گذرد.

تنگه باب المندب

اين تنگه به پهناى 5/10(حدود 19 کیلومتر) و طول 35 مايل دريايى(حدود 65 کیلومتر) و عمق 12 تا 183 متر در ساحل يمن، اتيوپى و جيبوتى قرار دارد و خليج عدن را به درياى سرخ متصل مى‏كند. روزانه حدود 55 كشتى از آن گذر كرده و حدود 70 درصد واردات نفتى اروپاى غربى از اين تنگه عبور مى‏كند.

تنگه هرمز

اين تنگه با عرض 21(حدود 39 کیلومتر) و طول 100 مايل دريايى (حدود 185 كيلومتر) و عمق 76 تا 213 متر بين درياى عمان و خليج فارس و در سواحل كشور ايران و عمان قرار دارد. روزانه حدود 80 كشتى از آن عبور مى‏كند. تنگ‏ترين و باريك‏ترين نقطه اين تنگه از عريض‏ترين نقطه كانال مانش نيز بيشتر است. بخش عمده‏اى از نفت خليج فارس از طريق اين تنگه عبور مى‏كند و واردات كشورهاى بحرين، كويت و عراق تنها از طريق اين تنگه است.

كانال سوئز=

اين كانال با عرض 584 پا (حدود 178 متر) و طول 101 مايلى دريايى(حدود 187 کیلومتر) و عمق حدود 16 متر در خاك مصر قرار دارد و درياى سرخ را به درياى مديترانه متصل مى‏كند و روزانه حدود 60 كشتى از آن مى‏گذرد. بخش قابل ملاحظه‏اى از نفت جهان از طريق اين كانال عبور مى‏كند.

تنگه تيران

اين تنگه با عرض 3 مایل(5/5 کیلومتر) و طول 7 مايل دريايى(حدود 13 کیلومتر) و عمق 73 تا 183 متر بين كشورهاى مصر و عربستان سعودى قرار دارد و روزانه كمتر از 10 كشتى از آن عبور مى‏كند. اهميت اين تنگه از اين جهت است كه راه دسترسى به بندر اردنى عقبه و بندر اسراييلى ايلات است.

تنگه مالاكا

اين تنگه به طول 805 كيلومتر (حدود 435 مايل) و عرض حداقل 40 متر و حداكثر 135 متر بين شبه جزيره مالزى و جزيره اندونزيايى سوماترا واقع شده است. اين تنگه از ديدگاه اقتصادى و راهبردى يكى از مهمترين آبراه‏هاى كشتى رانى دنيا محسوب شده و با آبراه‏هايى مانند كانال سوئز يا پاناما قابل مقايسه است. اين تنگه دو اقيانوس هند و آرام را به يكديگر متصل مى‏كند، اتصال اين دو اقيانوس به معناى مربوط ساختن پر جمعيت‏ترين كشورهاى دنيا يعنى چين و هند و اندونزى است. از اين تنگه سالانه بيش از 50 هزار كشتى عبور مى‏كند كه 20 تا 25 درصد مجموع تجارت دريايى جهان توسط آنها انجام مى‏گيرد. اما نقش جدى‏تر تنگه مالاكا اين است كه هم اكنون بيش از نيمى از كل تجارت جهانى نفت از اين تنگه مى‏گذرد .