قتاده: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' نمی کند' به ' نمی‌کند') |
جز (جایگزینی متن - 'علیه السلام' به 'علیه‌السلام') |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
«ابو قتاده» در تمامی غزوه‌ها و جنگ‌های صدر اسلام همراه پیامبر خدا(صلی الله علیه) بوده، منتها درباره حضور وی در [[بدر]] بر یک رأی و نظرِ واحد نیستند، لذا برخی او را از بدریون می‌دانند و جمعی بر این عقیده اند که او در [[جنگ احد]] به بعد حضور داشته است<ref>ر. ک: الاصابه، ج 7، ص 327؛ اسد الغابه، ج 5، ص 274؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 161 - 159.</ref>. | «ابو قتاده» در تمامی غزوه‌ها و جنگ‌های صدر اسلام همراه پیامبر خدا(صلی الله علیه) بوده، منتها درباره حضور وی در [[بدر]] بر یک رأی و نظرِ واحد نیستند، لذا برخی او را از بدریون می‌دانند و جمعی بر این عقیده اند که او در [[جنگ احد]] به بعد حضور داشته است<ref>ر. ک: الاصابه، ج 7، ص 327؛ اسد الغابه، ج 5، ص 274؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 161 - 159.</ref>. | ||
== ابو قتاده ملازم رکاب علی( | == ابو قتاده ملازم رکاب علی(علیه‌السلام) == | ||
ابو قتاده از یاران مخلص و با وفای [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین( | ابو قتاده از یاران مخلص و با وفای [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] به شمار می‌آید، او در تمامی جنگ‌های زمان خلافت آن حضرت حضور داشته و در [[جمل]] و [[صفین]] و [[نهروان]] ملازم رکاب امام(علیه‌السلام) بود<ref>اسد الغابه، ج 5، ص 275؛ الاصابه، ج 7، ص 329؛ رجال طوسی، ص 63.</ref>. | ||
== ابو قتاده والی مکه == | == ابو قتاده والی مکه == | ||
امیرالمؤمنین( | امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) هنگامی که به [[خلافت]] رسید، «خالد بن عاصی بن‌هاشم بن مغیره مخزومی» را که از سوی [[عثمان]] والی [[مکه]] بود، عزل کرد و «ابو قتاده انصاری» را بر آن شهر گماشت ولی پس از مدتی ابو قتاده را نیز از ولایت مکه برکنار نمود<ref>ظاهراً علت برکناری ابو قتاده از ولایت مکه، جهت فراخوانی او به همراهی با حضرت در جنگ جمل، صفین و نهران بوده است.</ref> و قثم فرزند عباس را به جای او منصوب کرد و قثم تا زمانی که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) به [[شهادت]] رسید در [[مکه]] ولایت و حکومت داشت<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج 16، ص 140.</ref>. | ||
== ابو قتاده و آمادگی برای جنگ جمل == | == ابو قتاده و آمادگی برای جنگ جمل == | ||
موقعی که امیرالمؤمنین( | موقعی که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) آماده حرکت به سوی [[بصره]] و جنگ با ناکثین بود، ابو قتاده مطالبی گفت که حکایت از [[ایمان]] عمیق او به [[ولایت]] امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) و وفاداری در راه آن حضرت داشت<ref>تاریخ طبری، ج 4، ص 451.</ref>. | ||
== حضور در جنگ نهروان و عزیمت به مدینه == | == حضور در جنگ نهروان و عزیمت به مدینه == | ||
امیرالمؤمنین( | امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در [[خوارج|جنگ خوارج]] (پس از آن که از هدایت آنها مأیوس شد) سپاه خود را آرایش داد و فرماندهی میمنه را به [[حجر بن عدی]] و میسره را به «شبث بن ربعی» یا «معقل بن قیس ریاحی» و سواره نظام را به «ابو ایوب انصاری» و پیاده نظام را به «ابوقتاده انصاری» سپرد. در این نبرد که هفت صد یا هشت صد تن از صحابی رسول اللَّه(صلی الله علیه) از [[مدینه]] در رکاب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) حضور داشتند، فرماندهی آنان را به «قیس بن سعد بن عباده» واگذار نموده و خود حضرت در قلب لشکر قرار گرفت<ref>همان، ج 5، ص 85؛ شرح ابن ابی الحدید، ج 2، ص 272.</ref>. | ||
'''[[خطیب بغدادی]] نقل می‌کند:''' | '''[[خطیب بغدادی]] نقل می‌کند:''' | ||
هنگامی که امیرالمؤمنین علی( | هنگامی که امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) از جنگ با نهروانیان فارغ شد، ابو قتاده انصاری با شصت یا هفتاد نفر از اصحاب انصار رسول خدا(صلی الله علیه) به مدینه مراجعت نمود و ابتدا به دیدار [[عایشه]] شتافت. | ||
آن دو گفت و گوهای زیادی درباره حضرت علی( | آن دو گفت و گوهای زیادی درباره حضرت علی(علیه‌السلام) و اقدامات او و سخنان رسول خدا درباره علی(علیه‌السلام) انجام دادند... در پایان عایشه گفت: | ||
ای ابو قتاده، نباید چیزی مانع این شود که من حقی درباره [[علی بن ابی طالب]] بگویم و آن حق این است که: از رسول خدا(صلی الله علیه) شنیدم که می‌فرمود: | ای ابو قتاده، نباید چیزی مانع این شود که من حقی درباره [[علی بن ابی طالب]] بگویم و آن حق این است که: از رسول خدا(صلی الله علیه) شنیدم که می‌فرمود: | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
امت من به دو گروه تقسیم می‌شوند: یکی از این دو گروه سرهای خود را می‌تراشند و سبیل‌های خود را کوتاه می‌کنند و... ، [[قرآن]] می‌خوانند اما قرآن از گلوی آنها تجاوز نمی‌کند، این گروه را کسانی می‌کشند که نزد من و نزد [[خداوند]] محبوب ترند. | امت من به دو گروه تقسیم می‌شوند: یکی از این دو گروه سرهای خود را می‌تراشند و سبیل‌های خود را کوتاه می‌کنند و... ، [[قرآن]] می‌خوانند اما قرآن از گلوی آنها تجاوز نمی‌کند، این گروه را کسانی می‌کشند که نزد من و نزد [[خداوند]] محبوب ترند. | ||
چون عایشه اقرار به حق کرد و علی( | چون عایشه اقرار به حق کرد و علی(علیه‌السلام) و یارانش را که کشندگان خوارج بودند، محبوب‌ترین افراد نزد خدا و رسول اعلام کرد، ابو قتاده گفت: | ||
ای عایشه، آیا تو این حقیقت را می‌دانی؟! پس چرا با علی ( | ای عایشه، آیا تو این حقیقت را می‌دانی؟! پس چرا با علی (علیه‌السلام) چنین کردی؟! (و [[جنگ جمل]] را بپا داشتی؟) | ||
عایشه از جواب طفره رفت و گفت: | عایشه از جواب طفره رفت و گفت: | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
== وفات ابو قتاده == | == وفات ابو قتاده == | ||
ابوقتاده در سال 38 یا 40 هجری در کوفه و در زمان خلافت امیرالمؤمنین( | ابوقتاده در سال 38 یا 40 هجری در کوفه و در زمان خلافت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در گذشت. حضرت بر جنازه او نمازگزارد و بر او شش یا هفت بار تکبیر گفت. و قول دیگری هم در وفات او آمده که: | ||
وی در سال 54 هجری در مدینه از دنیا رفت و سن او در آن زمان 70 یا 72 سال بوده است<ref>ر. ک: اسد الغابه، ج 5، ص 275؛ الاصابه، ج 7، ص 329؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 161؛ سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 92 و 90؛ تهذیب التهذیب، ج 10، ص 229.</ref>. | وی در سال 54 هجری در مدینه از دنیا رفت و سن او در آن زمان 70 یا 72 سال بوده است<ref>ر. ک: اسد الغابه، ج 5، ص 275؛ الاصابه، ج 7، ص 329؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 161؛ سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 92 و 90؛ تهذیب التهذیب، ج 10، ص 229.</ref>. | ||
نسخهٔ ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۵۶
| نام | حارث بن ربعی بن رافع انصاری |
|---|---|
| سایر نام‌ها و القاب | ابوقتاده • فارسُ رسول الله |
| درگذشت | ۳۸ یا ۴۰ ق • کوفه یا مدینه |
| استادان | سعر بن سوادة العامری • عائشة بنت أبی بکر الصدیق • علی بن ابی طالب • عمر بن الخطاب العدوی • معاذ بن جبل الأنصاری |
| شاگردان | أنس بن مالک بن النضر بن ضمضم بن زید • حسن بن یسار مشهور به الحسن البصری جابر بن زید • محمد بن سیرین مشهور به محمد بن سیرین الأنصاری |
| دین و مذهب | اسلام • اهل تسنن |
| فعالیت‌ها | تمامی غزوات (غزوه بدر اختلافی) • جمل • جنگ صفین • نهروان مقابله با ابورافع سلّام بن ابی الحقیق (۴ ق) • شزکت در فتح ایران |
ابوقتاده انصاری از قبیله خزرج و از صحابه حضرت محمد(صلی الله علیه)، پیامبر اسلام است. عمدتاً نام وی را حارث بن ربعی بن بلدمه ثبت کرده‌اند، اما برخی نیز نام وی را نعمان یا عمرو گفته‌اند. پسرانش عبداللّه و عبدالرحمن نام داشتند. وی در زمان حضرت محمد(صلی الله علیه) در غزوات و سرایای فراوان شرکت داشت و به «سوارکار پیامبر خدا» (فارس رسول‌الله) مشهور شد.
ابوقتاده انصاری کیست
اسم او، حارث و به قولی نعمان یا عمرو است. او فرزند «ربعی بن بَلدَمة انصاری» و مشهور به کنیه‌اش «ابو قتاده» بود. او از قبیله خزرج و مادرش کبشه دختر «مطهر بن حرام» است. ابو قتاده در زمره اصحاب رسول خدا(صلی الله علیه) و از شجاعان و دلاوران کم‌نظیر و افاضل یاران آن حضرت به شمار می‌آید که به فارس رسول اللَّه(صلی الله علیه) (یعنی یکه سوار پیامبر) معروف بود.
مورخان معتقدند:
«ابو قتاده» در تمامی غزوه‌ها و جنگ‌های صدر اسلام همراه پیامبر خدا(صلی الله علیه) بوده، منتها درباره حضور وی در بدر بر یک رأی و نظرِ واحد نیستند، لذا برخی او را از بدریون می‌دانند و جمعی بر این عقیده اند که او در جنگ احد به بعد حضور داشته است[۱].
ابو قتاده ملازم رکاب علی(علیه‌السلام)
ابو قتاده از یاران مخلص و با وفای امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) به شمار می‌آید، او در تمامی جنگ‌های زمان خلافت آن حضرت حضور داشته و در جمل و صفین و نهروان ملازم رکاب امام(علیه‌السلام) بود[۲].
ابو قتاده والی مکه
امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) هنگامی که به خلافت رسید، «خالد بن عاصی بن‌هاشم بن مغیره مخزومی» را که از سوی عثمان والی مکه بود، عزل کرد و «ابو قتاده انصاری» را بر آن شهر گماشت ولی پس از مدتی ابو قتاده را نیز از ولایت مکه برکنار نمود[۳] و قثم فرزند عباس را به جای او منصوب کرد و قثم تا زمانی که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) به شهادت رسید در مکه ولایت و حکومت داشت[۴].
ابو قتاده و آمادگی برای جنگ جمل
موقعی که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) آماده حرکت به سوی بصره و جنگ با ناکثین بود، ابو قتاده مطالبی گفت که حکایت از ایمان عمیق او به ولایت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) و وفاداری در راه آن حضرت داشت[۵].
حضور در جنگ نهروان و عزیمت به مدینه
امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در جنگ خوارج (پس از آن که از هدایت آنها مأیوس شد) سپاه خود را آرایش داد و فرماندهی میمنه را به حجر بن عدی و میسره را به «شبث بن ربعی» یا «معقل بن قیس ریاحی» و سواره نظام را به «ابو ایوب انصاری» و پیاده نظام را به «ابوقتاده انصاری» سپرد. در این نبرد که هفت صد یا هشت صد تن از صحابی رسول اللَّه(صلی الله علیه) از مدینه در رکاب امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) حضور داشتند، فرماندهی آنان را به «قیس بن سعد بن عباده» واگذار نموده و خود حضرت در قلب لشکر قرار گرفت[۶].
خطیب بغدادی نقل می‌کند:
هنگامی که امیرالمؤمنین علی(علیه‌السلام) از جنگ با نهروانیان فارغ شد، ابو قتاده انصاری با شصت یا هفتاد نفر از اصحاب انصار رسول خدا(صلی الله علیه) به مدینه مراجعت نمود و ابتدا به دیدار عایشه شتافت.
آن دو گفت و گوهای زیادی درباره حضرت علی(علیه‌السلام) و اقدامات او و سخنان رسول خدا درباره علی(علیه‌السلام) انجام دادند... در پایان عایشه گفت:
ای ابو قتاده، نباید چیزی مانع این شود که من حقی درباره علی بن ابی طالب بگویم و آن حق این است که: از رسول خدا(صلی الله علیه) شنیدم که می‌فرمود:
تفترق اُمتی علی فرقتین، تمرق بینهما فُرقة مُحَلِّقونَ رؤسهم مُحفّونَ شواربهم... یقرأون القرآن لا یتجاوز تراقیهم، یقتلهم أحبّهم إلیّ و أحبّهم الی اللَّه تعالی؛
امت من به دو گروه تقسیم می‌شوند: یکی از این دو گروه سرهای خود را می‌تراشند و سبیل‌های خود را کوتاه می‌کنند و... ، قرآن می‌خوانند اما قرآن از گلوی آنها تجاوز نمی‌کند، این گروه را کسانی می‌کشند که نزد من و نزد خداوند محبوب ترند.
چون عایشه اقرار به حق کرد و علی(علیه‌السلام) و یارانش را که کشندگان خوارج بودند، محبوب‌ترین افراد نزد خدا و رسول اعلام کرد، ابو قتاده گفت:
ای عایشه، آیا تو این حقیقت را می‌دانی؟! پس چرا با علی (علیه‌السلام) چنین کردی؟! (و جنگ جمل را بپا داشتی؟)
عایشه از جواب طفره رفت و گفت:
ای ابو قتاده، برای امر خدا اندازه و مقدار معینی است و برای این اندازه اسباب و وسایلی است،... [۷].
وفات ابو قتاده
ابوقتاده در سال 38 یا 40 هجری در کوفه و در زمان خلافت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در گذشت. حضرت بر جنازه او نمازگزارد و بر او شش یا هفت بار تکبیر گفت. و قول دیگری هم در وفات او آمده که:
وی در سال 54 هجری در مدینه از دنیا رفت و سن او در آن زمان 70 یا 72 سال بوده است[۸].
منابع
برگرفته از سایت ابو قتاده انصاری - ابوترابhttps://www.aboutorab.com
پانویس
- ↑ ر. ک: الاصابه، ج 7، ص 327؛ اسد الغابه، ج 5، ص 274؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 161 - 159.
- ↑ اسد الغابه، ج 5، ص 275؛ الاصابه، ج 7، ص 329؛ رجال طوسی، ص 63.
- ↑ ظاهراً علت برکناری ابو قتاده از ولایت مکه، جهت فراخوانی او به همراهی با حضرت در جنگ جمل، صفین و نهران بوده است.
- ↑ شرح ابن ابی الحدید، ج 16، ص 140.
- ↑ تاریخ طبری، ج 4، ص 451.
- ↑ همان، ج 5، ص 85؛ شرح ابن ابی الحدید، ج 2، ص 272.
- ↑ تاریخ بغداد، ج 1، ص 159 - 160.
- ↑ ر. ک: اسد الغابه، ج 5، ص 275؛ الاصابه، ج 7، ص 329؛ تاریخ بغداد، ج 1، ص 161؛ سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 92 و 90؛ تهذیب التهذیب، ج 10، ص 229.