confirmed، مدیران
۳۳٬۴۶۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
| اهداف = محل عبادت مسلمانان | | اهداف = محل عبادت مسلمانان | ||
}} | }} | ||
'''مسجد''' نیایش‌گاه و محل گردهمایی [[مسلمانان]] است. [[کعبه]] طبق آیات [[قرآن]] نخستین [[مسجد]] روی زمین است. [[مسجد النبی]] با ورود [[حضرت محمد|محمد]]، پیامبر اسلام به [[مدینه]] در [[عربستان سعودی]] | '''مسجد''' نیایش‌گاه و محل گردهمایی [[مسلمانان]] است. [[کعبه]] طبق آیات [[قرآن]] نخستین [[مسجد]] روی زمین است. [[مسجد النبی]] با ورود [[حضرت محمد|محمد]]، پیامبر اسلام به [[مدینه]] در [[عربستان سعودی]] پایه‌گذاری شد. | ||
پذیرش این مسئله که وجود مساجد گنبدها مناره‌ها در بافت یک شهر نمی‌تواند به معنای اسلامی بودن آن شهر باشد این امر را بدیهی می‌سازد که باید در عناصر و مؤلفه‌های دیگری که نه تنها کالبد بلکه روح و هویت شهرها را می‌سازند به دنبال نشانه‌هایی از زیست [[مسلمانان]] و الگوهای یک شهر اسلامی بود. | پذیرش این مسئله که وجود مساجد گنبدها مناره‌ها در بافت یک شهر نمی‌تواند به معنای اسلامی بودن آن شهر باشد این امر را بدیهی می‌سازد که باید در عناصر و مؤلفه‌های دیگری که نه تنها کالبد بلکه روح و هویت شهرها را می‌سازند به دنبال نشانه‌هایی از زیست [[مسلمانان]] و الگوهای یک شهر اسلامی بود. | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
== کارکرد مسجد == | == کارکرد مسجد == | ||
اگر چه هدف اصلی بنای مسجد، ایجاد مکان خاصی برای عبادت و راز نیاز با خداوند متعال است و علت نام‌گذاری آن به مسجد، از آن روست که جایگاه سجده و تواضع در پیشگاه خداوند متعال است؛ اما نباید از جنبه‌های دیگر مسجد غافل گردید. | اگر چه هدف اصلی بنای مسجد، ایجاد مکان خاصی برای عبادت و راز نیاز با خداوند متعال است و علت نام‌گذاری آن به مسجد، از آن روست که جایگاه سجده و تواضع در پیشگاه خداوند متعال است؛ اما نباید از جنبه‌های دیگر مسجد غافل گردید. | ||
با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی‌یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی‌برای انجام رسالت [[رسول خدا]] | با نگاهی گذرا به تاریخ صدر اسلام و پس از آن، درمی‌یابیم که مسجد از آغاز پیدایش تاکنون به عنوان مرکز مهمی‌برای انجام رسالت [[حضرت محمد (صلی الله علیه و آله)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله)]]، منشأ تحولات و خدمات و پایگاهی برای ابلاغ پیام‌های الهی به شمار می‌رفته است. در حال حاضر نیز مساجد در زمینه‌های مختلف دارای فعالیت‌های گسترده می‌باشد و هر قدر این فعالیت‌ها و کارکردها از تنوع بیش‌تری برخوردار باشد مسلماً از جذابیت و اقبال بیش‌تری برخوردار شده و مورد استقبال گسترده‌تری از سوی تمامی‌اقشار جامعه، به ویژه قشر جوان قرار خواهد گرفت که نتیجه آن افزایش اعتقادات مذهبی و دین‌باوری در سطح جامعه می‌باشد.<br> | ||
گرچه پرداختن به تمام کارکردهای مسجد از صدر اسلام تاکنون در این نوشتار نمی‌گنجد؛ اما معرفی برخی از کارکردهایی که هم اینک در بسیاری از مساجد قابل اجرا است، خالی از فایده نخواهد بود. | گرچه پرداختن به تمام کارکردهای مسجد از صدر اسلام تاکنون در این نوشتار نمی‌گنجد؛ اما معرفی برخی از کارکردهایی که هم اینک در بسیاری از مساجد قابل اجرا است، خالی از فایده نخواهد بود. | ||
=== آموزشی === | === آموزشی === | ||
روزگاری مسجد، یگانه پایگاه مهم آموزشی در [[کشورهای اسلامی|کشورهای]] اسلامی بوده است. متأسفانه مسئله آموزش در مساجد کم رنگ شده و مناسب است با برنامه‌ریزی و متناسب با امکانات موجود و استفاده از کارشناسان، برنامه‌هایی از قبیل: آموزش احکام و [[قرآن]]، مخصوصا برای بانوان و نوجوانان و پاسخ به سؤالات و... برگزار گردد. جایگاه جلسات علمی‌و آموزشی در مسجد از نگاه [[پیامبر اکرم]]( | روزگاری مسجد، یگانه پایگاه مهم آموزشی در [[کشورهای اسلامی|کشورهای]] اسلامی بوده است. متأسفانه مسئله آموزش در مساجد کم رنگ شده و مناسب است با برنامه‌ریزی و متناسب با امکانات موجود و استفاده از کارشناسان، برنامه‌هایی از قبیل: آموزش احکام و [[قرآن]]، مخصوصا برای بانوان و نوجوانان و پاسخ به سؤالات و... برگزار گردد. جایگاه جلسات علمی‌و آموزشی در مسجد از نگاه [[پیامبر اکرم]](صلی الله علیه و آله) به مراتب والاتر و ارجمندتر از جلسات دعا است؛ چنان که در روایت است که روزی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به مسجد وارد شدند. <br> | ||
در مسجد، دو مجلس جداگانه برپا بود. گروهی در حال یاد دادن و فراگرفتن دانش بودند و جمعی نیز به دعا و راز و نیاز با خداوند مشغول. پیامبر( | در مسجد، دو مجلس جداگانه برپا بود. گروهی در حال یاد دادن و فراگرفتن دانش بودند و جمعی نیز به دعا و راز و نیاز با خداوند مشغول. پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: هر دو گروه به سوی نیکی گام برمی‌دارند؛ دسته‌ای خدا را می‌خوانند و گروهی نیز آموزش می‌بینند و نادانان را تعلیم می‌دهند؛ ولی این گروه (تعلیم و تعلم) کار برتری انجام می‌دهد. من نیز به منظور آموزش دادن مردم مبعوث شده ام. آنگاه پیامبر(صلی الله علیه و آله) در میان گروهی که سرگرم آموزش بودند، نشست.<ref>خَرَجَ 9 فَإِذًا فِی الْمَسْجِدِ مَجْلِسَانِ مَجْلِسٌ یَتَفَقَّهُونَ وَ مَجْلِسٌ یَدْعُونَ اللَّهَ وَ یَسْأَلُونَهُ فَقَالَ کِلَا الْمَجْلِسَیْنِ إِلَی خَیْرٍ أَمَّا هَؤُلَاءِ فَیَدْعُونَ اللَّهَ وَ أَمَّا هَؤُلَاءِ فَیَتَعَلَّمُونَ وَ یُفَقِّهُونَ الْجَاهِلَ هَؤُلَاءِ أَفْضَلُ بِالتَّعْلِیمِ أُرْسِلْتُ ثُمَّ قَعَدَ مَعَهُمْ (بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 ه‍ق، ج 1، ص 206)</ref><br> | ||
البته توجه به این نکته لازم است که در مسجد هر آموزشی توصیه نمی‌شود؛ چنانکه امام کاظم(ع) می‌فرماید: رسول خدا( | البته توجه به این نکته لازم است که در مسجد هر آموزشی توصیه نمی‌شود؛ چنانکه امام کاظم(ع) می‌فرماید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) وارد مسجد شدند و متوجه گردیدند که گروهی اطراف مردی حلقه زده‌اند، پرسیدند: این مرد کیست؟ گفتند: علامه است. فرمود: علامه چیست؟ گفتند: آگاه‌ترین مردم نسبت به اصل و نژاد عرب، سرگذشت آنان، روزگار جاهلیت و اشعار عربی. پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: «ذَاکَ عِلْمٌ لَا یَضُرُّ مَنْ جَهِلَهُ وَ لَا یَنْفَعُ مَنْ عَلِمَهُ ثُمَّ قَالَ النَّبِیُّ 9 إِنَّمَا الْعِلْمُ ثَلَاثَهٌ آیَهٌ مُحْکَمَهٌ أَوْ فَرِیضَهٌ عَادِلَهٌ أَوْ سُنَّهٌ قَائِمَهٌ وَ مَا خَلَاهُنَّ فَهُوَ فَضْلٌ؛<ref>لکافی، ثقة الاسلام کلینی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ج 1، ص 32</ref> این دانشی است که هر که نداند، زیانی برایش ندارد و هر که فراگیرد، نفعی برایش نبخشد، سپس پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: همانا علم سه چیز است: آیه محکمه (اصول اعتقادی)، فریضه عادله (علم اخلاق) و سنت قائمه (مسائل فقهی و دیگر علوم مورد نیاز جامعه)، غیر از اینها فضل است.» یعنی فراگرفتنش خوب است؛ ولی اگر کسی نداند عیبی بر او نیست. | ||
=== فرهنگی === | === فرهنگی === | ||
پس از نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی در بین دیگر نقش‌ها و کارکردهای مسجد، دارای بیش‌ترین اهمیت می‌باشد. پیامبر اسلام( | پس از نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی در بین دیگر نقش‌ها و کارکردهای مسجد، دارای بیش‌ترین اهمیت می‌باشد. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) محیط مسجد را کاملاً فرهنگی مى‌دانستند، تا جایی که در حضور آن حضرت و با اجازه ایشان برخی مسابقات برگزار می‌شد و حضرت ضمن ابراز خرسندی از این کار، با حوصله و بردباری کامل از چنین مسایلی استقبال می‌کردند.<ref><br> | ||
آیین مسجد، محمد علی موظف رستمی، گویه، اول، تهران، 1381، ج 2، ص 27 28</ref> گرچه امروزه مراکز آموزشی و فرهنگی گسترش یافته است؛ اما نباید از این کارکرد مهم مسجد و بارور نمودن فرهنگی آن غافل شد. برگزاری جلسات شبی با قرآن، مسابقات، کتابخوانی و... از جمله برنامه‌هایی هستند که می‌توان با حمایت مسئولین منطقه به اجرا درآورد. همچنین حضور امام جماعت مدتی قبل و بعد از نماز در مسجد برای پرسش و پاسخ، مشاوره و... شرایطی ویژه جهت رشد فرهنگی مردم را به وجود می‌آورد. | آیین مسجد، محمد علی موظف رستمی، گویه، اول، تهران، 1381، ج 2، ص 27 28</ref> گرچه امروزه مراکز آموزشی و فرهنگی گسترش یافته است؛ اما نباید از این کارکرد مهم مسجد و بارور نمودن فرهنگی آن غافل شد. برگزاری جلسات شبی با قرآن، مسابقات، کتابخوانی و... از جمله برنامه‌هایی هستند که می‌توان با حمایت مسئولین منطقه به اجرا درآورد. همچنین حضور امام جماعت مدتی قبل و بعد از نماز در مسجد برای پرسش و پاسخ، مشاوره و... شرایطی ویژه جهت رشد فرهنگی مردم را به وجود می‌آورد. | ||
=== تبلیغی === | === تبلیغی === | ||
هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت دینی مردم و آشنا کردن آنان برای ادای وظایف دینی و اسلامی می‌باشد. با رجوع به سیره تبلیغی رسول خدا( | هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت دینی مردم و آشنا کردن آنان برای ادای وظایف دینی و اسلامی می‌باشد. با رجوع به سیره تبلیغی رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مشخص می‌شود. | ||
# | # | ||
# مراکز تبلیغاتی موقت: این مراکز مربوط به زمان یا مکان‌هایی است که مسجدی وجود نداشت و حضرت از خانه بعضی اصحاب برای اقامه نماز و تبلیغ دین استفاده می‌نمود. | # مراکز تبلیغاتی موقت: این مراکز مربوط به زمان یا مکان‌هایی است که مسجدی وجود نداشت و حضرت از خانه بعضی اصحاب برای اقامه نماز و تبلیغ دین استفاده می‌نمود. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
=== مراکز تبلیغی اصلی و ثابت === | === مراکز تبلیغی اصلی و ثابت === | ||
شاید هیچ پایگاهی به اندازه «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا( | شاید هیچ پایگاهی به اندازه «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) تاکنون [[اذان]]، [[نماز]]، وعظ و خطابه از مهمترین برنامه‌های مساجد بوده و می‌باشد. | ||
اما باید توجه داشت که در زمان کنونی وعظ و سخنرانی‌های طولانی علاوه بر اینکه موجب خروج بسیاری افراد از مسجد می‌شود، نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت، از اینرو به نظر می‌رسد باید سخنرانی‌ها مخصوصاً سخنرانی‌های هفتگی و مستمر بسیار کوتاه و حتی المقدور به صورت پرسش و پاسخ صورت پذیرد.<br> | اما باید توجه داشت که در زمان کنونی وعظ و سخنرانی‌های طولانی علاوه بر اینکه موجب خروج بسیاری افراد از مسجد می‌شود، نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت، از اینرو به نظر می‌رسد باید سخنرانی‌ها مخصوصاً سخنرانی‌های هفتگی و مستمر بسیار کوتاه و حتی المقدور به صورت پرسش و پاسخ صورت پذیرد.<br> | ||
در سیره پیامبر اسلام( | در سیره پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) می‌بینیم که آن حضرت برای جلوگیری از خستگی شنوندگان فقط برخی از روزها موعظه می‌فرمود؛ عبدالله بن مسعود می‌گوید: «کَانَ النَّبِیُّ9 یَتَخَوَّلُنَا بِالْمَوْعِظَهِ فِی الْاَیَّامِ کِرَاهَهَ السَّامَهِ عَلَیْنَا<ref>رواه البخاری فی کتاب العلم، باب: ما کان النبی9 یَتَخَوَّلَهُمْ بِالْمَوْعِظَةِ وَ الْعِلْمِ</ref>؛ رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از آن رو که مبادا ما (شنوندگان) خسته و ملول شویم، برخی از روزها ما را موعظه می‌فرمودند.»<br> | ||
همچنین آن حضرت دیگران را نیز به آسان گرفتن در تبلیغ سفارش می‌نمودند: «یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ بَشِّرُوا وَ لاَ تُنَفِّرُوا؛<ref>رواه البخاری فی کتاب العلم، باب: ما کان النبی9 یَتَخَوَّلَهُمْ بِالْمَوْعِظَةِ وَ الْعِلْمِ</ref> آسان بگیرید، سختگیر مباشید، بشارت بدهید و مردم را گریزان نسازید.» | همچنین آن حضرت دیگران را نیز به آسان گرفتن در تبلیغ سفارش می‌نمودند: «یَسِّرُوا وَ لاَ تُعَسِّرُوا وَ بَشِّرُوا وَ لاَ تُنَفِّرُوا؛<ref>رواه البخاری فی کتاب العلم، باب: ما کان النبی9 یَتَخَوَّلَهُمْ بِالْمَوْعِظَةِ وَ الْعِلْمِ</ref> آسان بگیرید، سختگیر مباشید، بشارت بدهید و مردم را گریزان نسازید.» | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
=== اجتماعی === | === اجتماعی === | ||
اساس دین اسلام بر اجتماعی بودن قرار گرفته است تا انسان را از زندگی فردی و عزلت برهاند. به همین جهت می‌بینیم اسلام عزلت و تنهایی همراه با راز و نیاز [[اعتکاف]] را نیز در میان جمع، آن هم در مسجد جامع مورد سفارش قرار می‌دهد. | اساس دین اسلام بر اجتماعی بودن قرار گرفته است تا انسان را از زندگی فردی و عزلت برهاند. به همین جهت می‌بینیم اسلام عزلت و تنهایی همراه با راز و نیاز [[اعتکاف]] را نیز در میان جمع، آن هم در مسجد جامع مورد سفارش قرار می‌دهد. | ||
اصولاً یکی از علل تأکیدات پیامبر اسلام ( | اصولاً یکی از علل تأکیدات پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین: بر حضور در نماز جماعت به صورت صفوف فشرده و منسجم، ایجاد روحیه تعاون در میان نمازگزاران و افزایش بُعد اجتماعی مسلمانان در کنار انجام اعمال عبادی آنان می‌باشد. <br> | ||
و این حضور می‌تواند از هرج و مرج و عنان گسیختگی که جامعه به مرورِ زمان دچار آن می‌شود، جلوگیری کند و تشکیل این اجتماعات در مکان مقدس مسجد، باعث می‌شود تا مؤمنین تحت توجه و ارشاد عالمان و مبلغان دینی قرار گیرند.<ref>آیین مسجد، محمد علی موظف رستمی، ج 2، ص 63</ref> | و این حضور می‌تواند از هرج و مرج و عنان گسیختگی که جامعه به مرورِ زمان دچار آن می‌شود، جلوگیری کند و تشکیل این اجتماعات در مکان مقدس مسجد، باعث می‌شود تا مؤمنین تحت توجه و ارشاد عالمان و مبلغان دینی قرار گیرند.<ref>آیین مسجد، محمد علی موظف رستمی، ج 2، ص 63</ref> | ||
از سوی دیگر، با نمایش همبستگی و پیوستگی مسلمانان در مسجد، همدلی و همراهی آنان همه روزه اعلام می‌گردد. همچنین مسجد عامل مهمی‌برای آشنایی با مؤمنین و اطلاع از حال یکدیگر و کمک در وقت نیاز و دعا در وقت گرفتاری یکدیگر می‌باشد. <br> | از سوی دیگر، با نمایش همبستگی و پیوستگی مسلمانان در مسجد، همدلی و همراهی آنان همه روزه اعلام می‌گردد. همچنین مسجد عامل مهمی‌برای آشنایی با مؤمنین و اطلاع از حال یکدیگر و کمک در وقت نیاز و دعا در وقت گرفتاری یکدیگر می‌باشد. <br> | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
=== سیاسی === | === سیاسی === | ||
یکی از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد سیاسی است که از زمان رسول خدا( | یکی از کارکردهای مهم مسجد، کارکرد سیاسی است که از زمان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بر آن تأکید شده و هم اکنون نیز اهمیت آن کاملا مشخص است. بر همین اساس، آن حضرت پس از بنیان‌گذاری نظام اسلامی، مسجد را که مرکزی عمومی‌و محل تجمع مسلمانان برای ادای فرایض دینی بود، به عنوان پایگاه حکومت و نهاد سیاسی اسلام برگزید. در دوره‌های بعد نیز بیش‌تر امور سیاسی آن روز مانند معرفی [[خلیفه]]، مراسم بیعت با وی، عزل و نصب استانداران و کارگزاران و... در مسجد صورت می‌گرفت.<br> | ||
در دوران انقلاب اسلامی ایران پس از محور اعتقادی و عبادی، پررنگ‌ترین، فعال‌ترین و بارزترین بخش کار مساجد در محور سیاست بوده است؛ چرا که مساجد در آگاهی و بیداری توده‌ها در دوران قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری داشته‌اند و هم اکنون نیز استعمارگران جهان از مسجد بیش از هر نهاد انقلابی می‌ترسند. | در دوران انقلاب اسلامی ایران پس از محور اعتقادی و عبادی، پررنگ‌ترین، فعال‌ترین و بارزترین بخش کار مساجد در محور سیاست بوده است؛ چرا که مساجد در آگاهی و بیداری توده‌ها در دوران قبل و بعد از انقلاب نقش مؤثری داشته‌اند و هم اکنون نیز استعمارگران جهان از مسجد بیش از هر نهاد انقلابی می‌ترسند. | ||
=== جهادی === | === جهادی === | ||
بررسی کتب تاریخی به خوبی روشنگر آن است که از ابتدای [[اسلام]] تمامی‌فعالیت‌ها از جمله: گردآوری، تجهیز، سامان دهی و تجمع نیرو به هنگام احساس خطر و بیم از تعرض دشمن، در مسجد صورت می‌پذیرفته است. مسجد نه تنها محل اعزام نیروها و طرح نقشه‌های جنگی بوده، بلکه رسول خدا( | بررسی کتب تاریخی به خوبی روشنگر آن است که از ابتدای [[اسلام]] تمامی‌فعالیت‌ها از جمله: گردآوری، تجهیز، سامان دهی و تجمع نیرو به هنگام احساس خطر و بیم از تعرض دشمن، در مسجد صورت می‌پذیرفته است. مسجد نه تنها محل اعزام نیروها و طرح نقشه‌های جنگی بوده، بلکه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) دستور می‌دادند در صورت وجود مسجد، چادر فرماندهی ایشان را در کنار آن نصب کنند؛ به طوری که در جنگ با «[[بنی نضیر]]» به [[بلال]] دستور داد تا خیمه ایشان را در کنار مسجد کوچکی نزدیک آن محل نصب کنند؛ اما زمانی که آن خیمه مورد شناسایی و هدف تیر دشمن قرار گرفت، حضرت فرمودند تا خیمه را به کنار «مسجد فضیخ» منتقل نمایند تا از تیررس دشمن به دور باشد.<ref>آیین مسجد، ج 2، ص 75 81</ref><br> | ||
آنچه در طول مبارزات و فعالیت‌های انقلابی در عصر حاضر و در دوران قبل، حین و بعد از انقلاب اسلامی ایران روشن گشت، آن است که مساجد تنها جایگاهی هستند که در جوّی آکنده از وحدت، اخوّت و معنویت، نیروهای مبارز، مؤمن و شجاع را در خود جای داده و از این طریق، در جهت بیداری و آگاهی بخشی به گروه‌های مختلف مردمی، رسالت خویش را عینیت بخشیده است. به همین دلیل است که دشمنان از مساجد به عنوان مراکز نیرومند پشتیبانی انقلاب و ستاد عملیاتی رهبر انقلاب اسلامی، در هراس و وحشت بوده و بارها مساجد را آماج حملات خود قرار داده‌اند و هم اینک نیز دشمنان داخلی و خارجی در صدد دور کردن مردم به خصوص جوانان از مساجد می‌باشند.<br> | آنچه در طول مبارزات و فعالیت‌های انقلابی در عصر حاضر و در دوران قبل، حین و بعد از انقلاب اسلامی ایران روشن گشت، آن است که مساجد تنها جایگاهی هستند که در جوّی آکنده از وحدت، اخوّت و معنویت، نیروهای مبارز، مؤمن و شجاع را در خود جای داده و از این طریق، در جهت بیداری و آگاهی بخشی به گروه‌های مختلف مردمی، رسالت خویش را عینیت بخشیده است. به همین دلیل است که دشمنان از مساجد به عنوان مراکز نیرومند پشتیبانی انقلاب و ستاد عملیاتی رهبر انقلاب اسلامی، در هراس و وحشت بوده و بارها مساجد را آماج حملات خود قرار داده‌اند و هم اینک نیز دشمنان داخلی و خارجی در صدد دور کردن مردم به خصوص جوانان از مساجد می‌باشند.<br> | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
# اخبار رسانه‌ها در روز بعد و یا حتی چند ساعت بعد کهنه می‌شود؛ به خلاف پیام‌های مسجد. | # اخبار رسانه‌ها در روز بعد و یا حتی چند ساعت بعد کهنه می‌شود؛ به خلاف پیام‌های مسجد. | ||
# | # | ||
# در رسانه مسجد، اولویت با پیام دینی و تحت تأثیر احکام دین است؛ اما در اکثر رسانه‌ها اولویت با مسائل اقتصادی و سیاسی است. شاید هیچ پایگاهی به اندازه «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا ( | # در رسانه مسجد، اولویت با پیام دینی و تحت تأثیر احکام دین است؛ اما در اکثر رسانه‌ها اولویت با مسائل اقتصادی و سیاسی است. شاید هیچ پایگاهی به اندازه «مساجد» در تبلیغ اسلامی ایفای نقش نکرده باشد؛ از زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) تاکنون اذان، نماز، وعظ و خطابه از مهمترین برنامه‌های مساجد بوده و می‌باشد. | ||
# | # | ||
# پیام مسجد، ارشاد و هدایت است؛ به خلاف اخبار برخی رسانه‌ها که فقط اطلاع رسانی است و احیاناً همراه با تخریب و گمراهی. | # پیام مسجد، ارشاد و هدایت است؛ به خلاف اخبار برخی رسانه‌ها که فقط اطلاع رسانی است و احیاناً همراه با تخریب و گمراهی. | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۵: | ||
== نخستین مسجد == | == نخستین مسجد == | ||
[[مسجد قبا]] از مهمترین و زیباترین مساجد محدوده فعلی [[مدینه]] و اولین مقر عبادتی در جهان اسلام است که ساخت آن همزمان با رسیدن پیامبر( | [[مسجد قبا]] از مهمترین و زیباترین مساجد محدوده فعلی [[مدینه]] و اولین مقر عبادتی در جهان اسلام است که ساخت آن همزمان با رسیدن پیامبر(صلی الله علیه و آله) به دو فرسخی شهر مدینه آغاز شد. مسجد قبا در نزدیکی شهر بنا شده که میعادگاه دیدار با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و چهار امام معصوم و مزاری منسوب به [[حضرت زهرا]](س) است.<br> | ||
داستان ساخت مسجد قبا از این قرار است که پیش از هجرت رسول خدا ( | داستان ساخت مسجد قبا از این قرار است که پیش از هجرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از مکه به مدینه، تعدادی از مهاجران به طور موقت در قبا سکونت کردند و سپس پیامبر(صلی الله علیه و آله) به آن جا آمدند و چند روزی در قبا که در جنوب مدینه بود، سکونت کرده تا خانواده ایشان و حضرت علی (ع) به ایشان پیوستند. | ||
پیامبر ( | پیامبر (صلی الله علیه و آله) پس از ورود به مدینه در 12 ربیع‌الاول در توقف چهار روزه با کمک اصحاب و یارانشان اولین مسجد تاریخ اسلام را به نام همان منطقه «قبا» بنا کردند و در اطراف این مسجد دیوارهایی از سنگ حره کشیدند، تا زمان توسعه آن توسط ولید سقفی نداشت، مگر پوششی که از شاخه‌های خرما بود.<br> | ||
پیامبر ( | پیامبر (صلی الله علیه و آله) در این مدت در منزل «کلثوم بن هدم» مهمان بود و در منزل «سعد بن خیثمه» با مردم ملاقات می‌کرد. این دو منزل در سمت قبله مسجد قبا بوده و در توسعه اخیر مسجد قبا درون مسجد قرار گرفتند. | ||
رسول خدا ( | رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بعدها که در شهر مدینه سکونت داشت هر هفته و گاه روزهای شنبه یا دوشنبه به قبا می‌آمد و در این مسجد نماز می‌گذارد. | ||
در آخرین دهه اول هجری «عمر بن عبدالعزیز» به دستور ولید بنای اولیه مسجد قبا را تخریب کرد و از نو بنایی استوار برپا کرد و برای آن رواق‌هایی نیز ساخت و پس از گذشت سالها این مسجد به دست «جواد اصفهانی» یکی از وزرای حکام موصل در سال 555 هجری قمری بازسازی شد و پس از تغییرات دیگر در سال 1388 قمری ملک فیصل رواق‌های آن را در جهت شرقی مسجد توسعه داد.<br> | در آخرین دهه اول هجری «عمر بن عبدالعزیز» به دستور ولید بنای اولیه مسجد قبا را تخریب کرد و از نو بنایی استوار برپا کرد و برای آن رواق‌هایی نیز ساخت و پس از گذشت سالها این مسجد به دست «جواد اصفهانی» یکی از وزرای حکام موصل در سال 555 هجری قمری بازسازی شد و پس از تغییرات دیگر در سال 1388 قمری ملک فیصل رواق‌های آن را در جهت شرقی مسجد توسعه داد.<br> | ||
گفتنی است که در پشت این مسجد منزلی متعلق به [[امیرالمؤمنین]](ع) قرار دارد که جلوی مسجد چاه آب شیرینی وجود داشته است و به دلیل اینکه انگشتر پیامبر ( | گفتنی است که در پشت این مسجد منزلی متعلق به [[امیرالمؤمنین]](ع) قرار دارد که جلوی مسجد چاه آب شیرینی وجود داشته است و به دلیل اینکه انگشتر پیامبر (صلی الله علیه و آله) در داخل چاه افتاده بود آن را «چاه انگشتر» نامیده بودند که البته در زمان حال اثری از آن چاه باقی نمانده است. بنابر روایات متعدد مسجد قبا مصداق آیه «لاَ تَقُمْ فِیهِ أَبَدًا لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِیهِ فِیهِ رِجَالٌ یُحِبُّونَ أَن یَتَطَهَّرُواْ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ»<ref>توبه آیه 108</ref> است که این آیه اشاره به این نکته دارد که این مسجد از روز نخست بر پایه تقوا ساخته شده و لذا سزاوار است تا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نه در مسجد ضرار که در این مسجد نماز بگذارد. به دلیل همین نزول همین آیه در آن زمان مسجد قبا را «مسجد التقوی» هم می‌خواندند.<br> | ||
سول گرامی‌اسلام ( | سول گرامی‌اسلام (صلی الله علیه و آله) در باب پاداش نمازگزاران در قبا فرمودند: «هر کس در [[مسجد قبا]] نماز بخواند ثوابش معادل ثواب عمره است و در جایی دیگر اشاره کردند: دو رکعت نماز در مسجد بنا برای من بهتر از آن است که دوباره به بیت‌‌المقدس بروم اگر مى‌دانستند در قبا چیست جگرهای شتران را می‌زدند و به سوی آن می‌تاختند تا از فضیلت آن بهره‌مند شوند<ref> حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان</ref>.» | ||
== نخستین مساجد مسلمانان == | == نخستین مساجد مسلمانان == | ||
در مبحث «تاریخ مسجد در اسلام» پرسش اساسی این بوده است که اولین مسجد ی که پس از بعثت پیامبر ( | در مبحث «تاریخ مسجد در اسلام» پرسش اساسی این بوده است که اولین مسجد ی که پس از بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله) بنا شده است کدام است؟ آیا مسلمانان پیش از آنکه به مدینه هجرت کنند و مسجد قبا و مسجد النبی (صلی الله علیه و آله) را بسازند، مسجددیگری را بنا نموده‌اند؟ یا اینکه مسجد قبا اولین مسجدی است که پس از هجرت پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مدینه در این شهر بنا گشته است؟ | ||
پیش از اینکه اسلام با تولد پیامبر ( | پیش از اینکه اسلام با تولد پیامبر (صلی الله علیه و آله) تولد یابد دو مســجد مهم وجود داشت. <ref>شیعه نیوز</ref> | ||
=== مسجد الا قصی === | === مسجد الا قصی === | ||
| خط ۱۵۷: | خط ۱۵۷: | ||
=== مسجد الحرام === | === مسجد الحرام === | ||
یادگار ابراهـــیم (ع) و اســماعیل (ع) بوده که برخی آغاز ساخت آن را به [[حضرت آدم]] (ع) نسبت می‌دهندکه بوسیله ابراهیم (ع) و اسماعیل (ع) تجدید بنا گردید. | یادگار ابراهـــیم (ع) و اســماعیل (ع) بوده که برخی آغاز ساخت آن را به [[حضرت آدم]] (ع) نسبت می‌دهندکه بوسیله ابراهیم (ع) و اسماعیل (ع) تجدید بنا گردید. | ||
امروزه در [[مــــکه]] و اطـــراف آن مساجد کـــهن مثل مسجد خیف، نمره، کبش، جن، کوثر، صفایح، و مسجد البیعه نام برده می‌شود که تاریخ بنای آنها روشن نیست، اینها یادگاری از پــیامـــــبران پیشین است مثلا در مورد مـسجد خـیف در منی آمده است که 700 یا هزار پـیامبر درآن نمازگزارده اند و زمان بنای آن روشن نیست. مسجد قبا همچنین در مورد مسجد «النحر» یا مسجد «الکبش»که در سرزمین منی قرار گرفته است در مورد نام‌گذاری آن گفته‌اند که خداوند در این مکان گوسفندی را برای قربانی حضرت ابراهیم (ع) فرستاد یا برخی. از این مســاجد نیز جایگاه نماز پــیامبر ( | امروزه در [[مــــکه]] و اطـــراف آن مساجد کـــهن مثل مسجد خیف، نمره، کبش، جن، کوثر، صفایح، و مسجد البیعه نام برده می‌شود که تاریخ بنای آنها روشن نیست، اینها یادگاری از پــیامـــــبران پیشین است مثلا در مورد مـسجد خـیف در منی آمده است که 700 یا هزار پـیامبر درآن نمازگزارده اند و زمان بنای آن روشن نیست. مسجد قبا همچنین در مورد مسجد «النحر» یا مسجد «الکبش»که در سرزمین منی قرار گرفته است در مورد نام‌گذاری آن گفته‌اند که خداوند در این مکان گوسفندی را برای قربانی حضرت ابراهیم (ع) فرستاد یا برخی. از این مســاجد نیز جایگاه نماز پــیامبر (صلی الله علیه و آله) ویا محل نزول بخشی ازآیه‌های قــرآن مجید و یا رویدادهایی همچون بیعت مسلمانان با پیامبر(صلی الله علیه و آله) بوده است، که مســلمانان بعدها در این مکان‌ها مسجد بنا نموده‌اند.<br> | ||
برخی بر آنند که اولین مسجدی که پس از استقرار اسلام بناشده، مسجد قباست<ref>الصحیح من سیره النبی الاعظم ( | برخی بر آنند که اولین مسجدی که پس از استقرار اسلام بناشده، مسجد قباست<ref>الصحیح من سیره النبی الاعظم (صلی الله علیه و آله)، جعفر مرتضی عاملی، ج 2، ص 56. و السیره الحلبیه، علی بن برهان الدین حلبی، ج 2، ص 236</ref>. اما این تنها گفته پاره‌ای مورخان چون ابن جوزی است ومورخان بزرگی چون طــبری و پیش از او سیره نویسانی چون هــشام و واقدی چنین چیزی نگفته‌اند. از برخی روایات نیز چنین بر می‌آیدکه شاید اولین مسجد در اسلام نباشد چنانکه امام صادق (ع) می‌فرماید :(خطاب به عقبه بن خالد) برای سرکشی از مساجد اطراف مدینه، از مسجد قبا شروع کن، زیرا این مسجد اولین مسجد در منطقه است که رســـول خدا (صلی الله علیه و آله) در آن نـمازگزارده است. <ref>وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج 10، ص 276، باب 12 از ابواب المزار، روایت 2</ref> <br> | ||
ابن سعد در «الطبقات» از جایگاه نماز «مصعب و ابن زراره» که برای آموزش قرآن و احکام دینی به مدینه از سوی پیــامبر( | ابن سعد در «الطبقات» از جایگاه نماز «مصعب و ابن زراره» که برای آموزش قرآن و احکام دینی به مدینه از سوی پیــامبر(صلی الله علیه و آله) اعزام شدند و در آنجا نماز جماعت با مردم می‌خواندند به عنوان مسجد یاد کرده است، او از زنی به نام «نوار» آورده است که پیش از ورود پیامبر(صلی الله علیه و آله) به مدینه، جایگاه کنونی [[مسجد النبی]]، محل [[نـماز جمعه]] و جماعت مسلمانان بوده است. که پـیـامبر(صلی الله علیه و آله) پس از ورود به مدینه ساختمان آن را بنا نهاده‌اند 3 از شواهد چنین بر می‌آید که تا سال سیزدهم بعثـت مـسلمانان از داشتن مسـجد اینــــچنین محروم بوده‌اند با این حال سمهودی <ref>سمهودی، شافعی، از علمای معروف قرن دهم هجری که در «جواهر العقد» که درباره حدیث ثقلین می‌نویسد: «این حدیث می فهماند که در هر زمانی تا روز قیامت در میان اهل بیت (ع) و عترت پاکش ،کسی وجود دارد که شایستگی تمسک و پیروی دارد همان گونه که قرآن مجید نیز چنین است .» (منبع: پیام قرآن، ج 9، ص 76 .)</ref> <br> | ||
در «وفـا الوفاء» می‌گوید: مـسجد قـبا در حقیقت اولین مسجدی است که پیامبر( | در «وفـا الوفاء» می‌گوید: مـسجد قـبا در حقیقت اولین مسجدی است که پیامبر(صلی الله علیه و آله) آشکارا در آن نماز جماعت برگزار نموده است، و گر نه پیش از این مسجد نیز مساجد دیگری توسط مســلمانان ساخته شده بود، او آنگاه به نقل از جـــابر می‌گوید: ما پیش از ورود پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مدینه مسجد می‌ساختیم و در آن نماز می‌گذاردیم.<br> | ||
در سال‌های آغاز بعثت به دلیل جو اختناق و شرایط سخت حاکم بر مـکه، امکان تبلیغ علنی نبودپیــــامبر( | در سال‌های آغاز بعثت به دلیل جو اختناق و شرایط سخت حاکم بر مـکه، امکان تبلیغ علنی نبودپیــــامبر(صلی الله علیه و آله)درخانه تبلیغ می‌کرد و با اســلام آوردن «ارقم بن ابو ارقم» خانه او به جایگاه آ موزش مســلمانان تبدیل شد که در کنــار کوه صــفا بود. ویا اینکه مسـجد الحرام و حجر اسماعـیل را برای تبلـیغ مشرکان و بت‌پرستان که برای تـجارت و عــبادت بت‌ها می‌آمدند محل تبلیغ پیـامبر(صلی الله علیه و آله) بود. اولین کسیکه پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در مـــکه بانگ قرآن سر داد عبدالله ابن مسعود بود که ســوره الرحمن را در محل مقام ابراهیم خواند. | ||
=== مسجد نبوی === | === مسجد نبوی === | ||
در مدیــنه منوره قرار دارد و دومین مــکان مقدس مسلمانان جهان است که در 24 درجه و 28 دقیقه و 5 ثانیه و 35 درجه از خطوط طولی کره زمین قرار دارد. و ارتفاع آن از سطح دریا 595 متر است. | در مدیــنه منوره قرار دارد و دومین مــکان مقدس مسلمانان جهان است که در 24 درجه و 28 دقیقه و 5 ثانیه و 35 درجه از خطوط طولی کره زمین قرار دارد. و ارتفاع آن از سطح دریا 595 متر است. | ||
پیامبراکرم ( | پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) هنگام ورود به مدیـنه (یثرب) فرمودند: راه شتر را باز کنید او خودمامورانتخاب مکان است. ازکنارخانه‌های بنی ساعده و بنی حارث و بنی عدی گذشته به محل‌های فقیرنشین وارد شد. در زمینی ناهموار به نام «مربد» فرود آمد.<br> | ||
زمینی که متعلق به 2 یتیم به نام‌های سهل و سهـیل بود ازقـیم آنان که «اسامه اسعد بن زراره» نام داشت و حتی می‌خواست آن را مجـانی به پـیامبراسلام ( | زمینی که متعلق به 2 یتیم به نام‌های سهل و سهـیل بود ازقـیم آنان که «اسامه اسعد بن زراره» نام داشت و حتی می‌خواست آن را مجـانی به پـیامبراسلام (صلی الله علیه و آله) بدهد به 10 دینار خریداری نمود. و خود در منزل خـالد بن زید معروف به ایوب انصاری مسکن گزید زمین به دستور پیامبر (صلی الله علیه و آله) مسطح، قبرهای دوران جاهلـیت کاویده و استخوان‌ها خارج گردید. آب‌های راکد گوشه هـای زمین جمع‌آوری، و نخلی که در آن زمین بود بریده شد<ref>اولین مسجد در اسلام - سازمان تبلیغات اسلامی</ref>. | ||
== نخستین مساجد ایران == | == نخستین مساجد ایران == | ||