احزاب سیاسی الجزایر: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌وحدت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۲: خط ۳۲:


</div>
</div>
'''احزاب سياسى الجزاير''' را از لحاظ گرايشات سياسى آنها مى‌توان به سه گروه اسلامي، لائيک و ملى تقسيم‌بندى کرد:
'''احزاب سیاسى الجزایر''' را از لحاظ گرایشات سیاسى آنها مى‌توان به سه گروه اسلامی، لائیک و ملى تقسیم‌بندى کرد:


نخستين حزب سياسى الجزاير که در چارچوب قانون به مبارزه سياسى با استعمار فرانسه پرداختند،«جبهه دمکراتيک بيانيه الجزاير» و «جنبش براى پيروزى آزادى‌هاى دمکراتيک» بود. اين دو حزب که داراى گرايشات ملى گرايانه بودند با جمع آورى امکانات و سلاح‌هاى دست‌ساز سازمان ويژه براى آغاز جنگ مسلحانه عليه استعمارگران فرانسوى را تأسيس کردند.
نخستین حزب سیاسى الجزایر که در چارچوب قانون به مبارزه سیاسى با استعمار فرانسه پرداختند،«جبهه دمکراتیک بیانیه الجزایر» و «جنبش براى پیروزى آزادى‌هاى دمکراتیک» بود. این دو حزب که داراى گرایشات ملى گرایانه بودند با جمع آورى امکانات و سلاح‌هاى دست‌ساز سازمان ویژه براى آغاز جنگ مسلحانه علیه استعمارگران فرانسوى را تأسیس کردند.




تعدادى از عناصر اين سازمان، شوراى انقلابى براى اتحاد و عمل را ايجاد کردند. اين شورا با صدور بيانيه‌اى هدف از مبارزه مردم الجزاير عليه استعمار فرانسه را برقرارى حکومتى دمکراتيک در چارچوب اصول اسلامى عنوان کردند.
تعدادى از عناصر این سازمان، شوراى انقلابى براى اتحاد و عمل را ایجاد کردند. این شورا با صدور بیانیه‌اى هدف از مبارزه مردم الجزایر علیه استعمار فرانسه را برقرارى حکومتى دمکراتیک در چارچوب اصول اسلامى عنوان کردند.




پس از استقلال سياسى الجزاير در ۵ ژوئيه ۱۹۶۲ جنبش آزادى‌بخش ملى به‌عنوان حزب حاکم [[الجزاير]] کنترل سياسى کشور را با حمايت از ارتش که وارث [[ارتش آزادى‌بخش میهنی]] بود، به‌دست گرفت. اين حزب به عنوان تنها حزب قانونى الجزاير تا سال ۱۹۸۹ بر مقدرات کشور حکومت نمود. پس از تصويب قانون اساسى جديد الجزاير در فوريه ۱۹۸۹ و امکان فعاليت احزاب سياسي، جنبش مذکور به عنوان حزب سياسى و نه حزب حاکم به حيات سياسى خود در صحنه الجزاير ادامه داد. بطور کلى اصلاحات به‌عمل آمده در قانون اساسى الجزاير در سال ۱۹۸۹ زمينه‌ساز تأسيس احزاب مستقل را که لزوماً از مانيفست سياسى حکومت الجزاير تبعيت نمى‌کردند، فراهم آورد.
پس از استقلال سیاسى الجزایر در ۵ ژوئیه ۱۹۶۲ جنبش آزادى‌بخش ملى به‌عنوان حزب حاکم [[الجزاير|الجزایر]] کنترل سیاسى کشور را با حمایت از ارتش که وارث [[ارتش آزادى‌بخش میهنی]] بود، به‌دست گرفت. این حزب به عنوان تنها حزب قانونى الجزایر تا سال ۱۹۸۹ بر مقدرات کشور حکومت نمود. پس از تصویب قانون اساسى جدید الجزایر در فوریه ۱۹۸۹ و امکان فعالیت احزاب سیاسی، جنبش مذکور به عنوان حزب سیاسى و نه حزب حاکم به حیات سیاسى خود در صحنه الجزایر ادامه داد. بطور کلى اصلاحات به‌عمل آمده در قانون اساسى الجزایر در سال ۱۹۸۹ زمینه‌ساز تأسیس احزاب مستقل را که لزوماً از مانیفست سیاسى حکومت الجزایر تبعیت نمى‌کردند، فراهم آورد.




اين اصلاحات سياسى در پى ناآرامى‌هاى سياسى اکتبر ۱۹۸۸ که دامنه آن به شهرهاى بزرگ الجزاير کشيده شد و در نتيجه آن بيش از يکصد تن از تظاهر کنندگان کشته و مجروح شدند، از سوى دولت [[شاذلى بن جديد]] پايه‌گذارى شد.  
این اصلاحات سیاسى در پى ناآرامى‌هاى سیاسى اکتبر ۱۹۸۸ که دامنه آن به شهرهاى بزرگ الجزایر کشیده شد و در نتیجه آن بیش از یکصد تن از تظاهر کنندگان کشته و مجروح شدند، از سوى دولت [[شاذلى بن جديد|شاذلى بن جدید]] پایه‌گذارى شد.  
 


=احزاب اسلامى=
=احزاب اسلامى=
پس از انجام اصلاحات در قانون اساسى الجزاير در فوريه ۱۹۸۹، جريانات فعال اسلامى توانستند در چارچوب قانونى با تأسيس احزاب اسلامى عملاً در روند تحولات سياسى - اجتماعى جامعه الجزاير ايفاءِ نقش نمايند.
پس از انجام اصلاحات در قانون اساسى الجزایر در فوریه ۱۹۸۹، جریانات فعال اسلامى توانستند در چارچوب قانونى با تأسیس احزاب اسلامى عملاً در روند تحولات سیاسى - اجتماعى جامعه الجزایر ایفاءِ نقش نمایند.


==جبهه نجات اسلامى (FIS)==
==جبهه نجات اسلامى (FIS)==
اين جبهه در پى ائتلاف ۳۰۰ سازمان اسلامي، خيريه و فرهنگى پس از گردهمائى رهبران اين گروه‌ها در مسجد السنه ‌بالعود عملاً پا به عرصه صحنه سياسى الجزاير گذاشت. به‌طور کلى چها جناح عمده و متمايز در اين جبهه حضور فکرى دارند که ديلاً به آن اشاره مى‌شود:
این جبهه در پى ائتلاف ۳۰۰ سازمان اسلامی، خیریه و فرهنگى پس از گردهمائى رهبران این گروه‌ها در مسجد السنه ‌بالعود عملاً پا به عرصه صحنه سیاسى الجزایر گذاشت. به‌طور کلى چها جناح عمده و متمایز در این جبهه حضور فکرى دارند که دیلاً به آن اشاره مى‌شود:


- گروهى که اسلامى را هويت واقعى ملت الجزاير دانسته و اسلامى را تنها راه‌ برچيدن استعمار مى‌دانند. اين گروه از پيروان فکرى امير عبدالقادر جزائرى هستند.
- گروهى که اسلامى را هویت واقعى ملت الجزایر دانسته و اسلامى را تنها راه‌ برچیدن استعمار مى‌دانند. این گروه از پیروان فکرى امیر عبدالقادر جزائرى هستند.


- گروه [[اخوان المسلمين]] که متأثر از مربيان اخوان المسلمين مصر بوده و خواستار ايجاد جامعه اسلامى از طريق تبليغ و موعظه هستند.
- گروه [[اخوان المسلمين|اخوان المسلمین]] که متأثر از مربیان اخوان المسلمین مصر بوده و خواستار ایجاد جامعه اسلامى از طریق تبلیغ و موعظه هستند.


- جناح تندرو اسلامى که خواستار اجراى اسلام راستين در جامعه الجزاير بوده و در اين راه کاربرد زور و خشونت را مجاز مى‌دانند. رهبر اين گروه بويعلى مصطفي بود که در درگيرى‌هاى مسلحانه سال ۱۹۸۷ به قتل رسيد. رهبر فعلى اين جناح عبدالقادر المغنى و على بلحاج هستند.
- جناح تندرو اسلامى که خواستار اجراى اسلام راستین در جامعه الجزایر بوده و در این راه کاربرد زور و خشونت را مجاز مى‌دانند. رهبر این گروه بویعلى مصطفی بود که در درگیرى‌هاى مسلحانه سال ۱۹۸۷ به قتل رسید. رهبر فعلى این جناح عبدالقادر المغنى و على بلحاج هستند.




- گروه وابسته به مديران، تکنسين‌ها و کارفرمايان و برخى اعضاءِ جنبش‌هاى چيگرا. رهبر اين جناح عبدالقادر حشانى که خود مهندس پتروشيمى است، مى‌باشد.
- گروه وابسته به مدیران، تکنسین‌ها و کارفرمایان و برخى اعضاءِ جنبش‌هاى چیگرا. رهبر این جناح عبدالقادر حشانى که خود مهندس پتروشیمى است، مى‌باشد.




رهبر جبهه نجات اسلامى عباس مدنى است. وى در سال ۱۹۴۵ به‌دليل فعاليت‌هاى ضد استعمارى به  دست فرانسويان به زندان افتاد. مدنى در سال ۱۹۶۲ از زندان آزاد گرديد.
رهبر جبهه نجات اسلامى عباس مدنى است. وى در سال ۱۹۴۵ به‌دلیل فعالیت‌هاى ضد استعمارى به  دست فرانسویان به زندان افتاد. مدنى در سال ۱۹۶۲ از زندان آزاد گردید.




عباس مدنى در دوره حکومت [[بن‌بلا]] به‌دليل اختلاف با برنامه‌هاى وى به لندن رفت و دکتراى خود را در رشته‌هاى فلسفه و زبان انگليسى اخذ نمود. مدنى در دوره زماندارى بن جديد به الجزاير بازگشت که به‌دليل فعاليت‌هاى سياسى در خلال سال‌هاى ۱۹۸۴-۱۹۸۲ زندانى شد. سرانجام عباس مدنى با همفکرى على بلحاج جبهه نجات اسلامى را تأسيس نمود.
عباس مدنى در دوره حکومت [[بن‌بلا]] به‌دلیل اختلاف با برنامه‌هاى وى به لندن رفت و دکتراى خود را در رشته‌هاى فلسفه و زبان انگلیسى اخذ نمود. مدنى در دوره زماندارى بن جدید به الجزایر بازگشت که به‌دلیل فعالیت‌هاى سیاسى در خلال سال‌هاى ۱۹۸۴-۱۹۸۲ زندانى شد. سرانجام عباس مدنى با همفکرى على بلحاج جبهه نجات اسلامى را تأسیس نمود.




جبهه نجات اسلامى در اولين انتخابات آزاد الجزاير که در دسامبر ۱۹۹۱ برگزار گرديد، شرکت نمود. اين جبهه در اولين دور انتخابات پارلمانى ۱۸۸ کرسى از مجموعه ۲۳۱ کرسى پارلمان را به‌خود اختصاص داد.
جبهه نجات اسلامى در اولین انتخابات آزاد الجزایر که در دسامبر ۱۹۹۱ برگزار گردید، شرکت نمود. این جبهه در اولین دور انتخابات پارلمانى ۱۸۸ کرسى از مجموعه ۲۳۱ کرسى پارلمان را به‌خود اختصاص داد.




جبهه نجات اسلامى مصمم بود در دومين انتخابات پارلمانى که قرار بود در ۱۶ ژانويه ۱۹۹۲ برگزار شود، براى تعيين تکليف ۱۹۹ کرسى باقى‌مانده شرکت نمايد. با قطعيت يافتن پيروزى طرفداران اين جبهه در انتخابات، ارتش انتخابات، ارتش انتخابات پارلمانى الجزاير را ملغى کرد. پس از استعفاى بن جديد و تشکيل شوراى عالى حکومتى الجزاير، جبهه نجات اسلامى در ۴ مارس ۱۹۹۲ غير قانونى اعلام گرديد. در ۱۵ ژوئيه ۱۹۹۲ عباس مدنى و على بلحاج به دوازده سال زندان محکوم شدند. شوراى‌عالى حکومتى همچنين با انحلال ۱۲۳ شهردارى و ۲۰۰ شوراى شهر که تحت کنترل جبهه نجات اسلامى بود و بازداشت و سرکوب فعالان اين جبهه، به مبارزات همه جانبه با موج اسلام‌گرائى در الجزاير پرداخت. پس از اين مرحله، درگيرى‌ها، و ناآرامى‌ها در الجزاير تشديد گرديد که بنا به برخى تخمين‌ها بين يکصد تا يکصد و پنجاه هزار تن از شهروندان الجزاير کشته و مجروح شده‌اند. جبهه نجات اسلامى به‌دليل غير قانونى بودن از سوى دولت الجزاير، شرکت کند.
جبهه نجات اسلامى مصمم بود در دومین انتخابات پارلمانى که قرار بود در ۱۶ ژانویه ۱۹۹۲ برگزار شود، براى تعیین تکلیف ۱۹۹ کرسى باقى‌مانده شرکت نماید. با قطعیت یافتن پیروزى طرفداران این جبهه در انتخابات، ارتش انتخابات، ارتش انتخابات پارلمانى الجزایر را ملغى کرد. پس از استعفاى بن جدید و تشکیل شوراى عالى حکومتى الجزایر، جبهه نجات اسلامى در ۴ مارس ۱۹۹۲ غیر قانونى اعلام گردید. در ۱۵ ژوئیه ۱۹۹۲ عباس مدنى و على بلحاج به دوازده سال زندان محکوم شدند. شوراى‌عالى حکومتى همچنین با انحلال ۱۲۳ شهردارى و ۲۰۰ شوراى شهر که تحت کنترل جبهه نجات اسلامى بود و بازداشت و سرکوب فعالان این جبهه، به مبارزات همه جانبه با موج اسلام‌گرائى در الجزایر پرداخت. پس از این مرحله، درگیرى‌ها، و ناآرامى‌ها در الجزایر تشدید گردید که بنا به برخى تخمین‌ها بین یکصد تا یکصد و پنجاه هزار تن از شهروندان الجزایر کشته و مجروح شده‌اند. جبهه نجات اسلامى به‌دلیل غیر قانونى بودن از سوى دولت الجزایر، شرکت کند.




اگر چه پس از به قدرت رسيدن [[عبدالعزيز بوتفلیقه]] موج ناآرامى‌ها به شکل محسوسى در الجزاير کاهش يافته است؛ اما آرامش و ثبات به شکل کامل به الجزاير باز نگشته است.
اگر چه پس از به قدرت رسیدن [[عبدالعزيز بوتفلیقه|عبدالعزیز بوتفلیقه]] موج ناآرامى‌ها به شکل محسوسى در الجزایر کاهش یافته است؛ اما آرامش و ثبات به شکل کامل به الجزایر باز نگشته است.


==حزب اسلامى النهضة==
==حزب اسلامى النهضة==
رهبر اين حزب لحبيب آدمى است. وى از طرفداران تشکيل حکومت اسلامى مى‌باشد. اين حزب از نظر فکرى متأثر از [[اخوان المسلمين مصر]] است. حزب النهضه در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷، ۳۴ کرسى را در اختيار داشت که در انتخابات مى ۲۰۰۲ تنها يک کرسى به‌دست آورد.
رهبر این حزب لحبیب آدمى است. وى از طرفداران تشکیل حکومت اسلامى مى‌باشد. این حزب از نظر فکرى متأثر از [[اخوان المسلمين مصر|اخوان المسلمین مصر]] است. حزب النهضه در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷، ۳۴ کرسى را در اختیار داشت که در انتخابات مى ۲۰۰۲ تنها یک کرسى به‌دست آورد.


==حزب جنبش اصلاح ملى==
==حزب جنبش اصلاح ملى==
اين حزب در آستانه انتخابات رياست جمهورى در سال ۱۹۹۹ تأسيس گرديد. عبدالله رهبر وقت حزب النهضه که قصد داشت در انتخابات رياست جمهورى اين کشور شرکت کند، با مخالفت اکثريت اعضاءِ حزب روبه‌رو شد. علت مخالفت آنان حمايت سياسى از بوتفليقه بود. برخى تحليل‌گران مسائل الجزاير معتقدند علاوه بر موضوع ياد شده، از ديگر دلايل بروز انشعاب در حزب النهضه، اختلاف ديدگاه اعضاء حزب در مورد نحوه اداره حزب و مواضع حزب در قبال مسائل داخلى الجزاير است.
این حزب در آستانه انتخابات ریاست جمهورى در سال ۱۹۹۹ تأسیس گردید. عبدالله رهبر وقت حزب النهضه که قصد داشت در انتخابات ریاست جمهورى این کشور شرکت کند، با مخالفت اکثریت اعضاءِ حزب روبه‌رو شد. علت مخالفت آنان حمایت سیاسى از بوتفلیقه بود. برخى تحلیل‌گران مسائل الجزایر معتقدند علاوه بر موضوع یاد شده، از دیگر دلایل بروز انشعاب در حزب النهضه، اختلاف دیدگاه اعضاء حزب در مورد نحوه اداره حزب و مواضع حزب در قبال مسائل داخلى الجزایر است.




جاب الله پس از کناره‌‌گيرى از حزب به‌همراه طرفدارانش، حزب جديد جنبش اصلاح ملي را بنيانگذارى کرد. جاب الله از سوى حزب جديد براى نامزدى رياست جمهورى معرفى و مورد حمايت قرار گرفت. اين حزب در انتخابات مى ۲۰۰۲، ۴۳ کرسى به‌دست آورد.
جاب الله پس از کناره‌‌گیرى از حزب به‌همراه طرفدارانش، حزب جدید جنبش اصلاح ملی را بنیانگذارى کرد. جاب الله از سوى حزب جدید براى نامزدى ریاست جمهورى معرفى و مورد حمایت قرار گرفت. این حزب در انتخابات مى ۲۰۰۲، ۴۳ کرسى به‌دست آورد.


==حکومت جامعه صلح‌آميز (حمس) MSP==
==حکومت جامعه صلح‌آمیز (حمس) MSP==
رهبر اين حزب محفوظ نحناح است. اين حزب خواستار آزادى رهبران جبهه نجات اسلامي، انجام اصلاحات در ارتش، حمايت از روند خصوصى‌سازى در اقتصاد کشور و اعطاى امتيازاتى به قبايلى‌ها و برسميت شناختن زبان آمازيغى و حفظ يکپارچگى کشور است. اين حزب در انتخابات پارلمانى ۱۹۹۷، ۶۹ کرسى پارلمان را به‌خود اختصاص داده بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ تعداد کرسى‌هاى اين حزب به ۳۸ کاهش يافت.
رهبر این حزب محفوظ نحناح است. این حزب خواستار آزادى رهبران جبهه نجات اسلامی، انجام اصلاحات در ارتش، حمایت از روند خصوصى‌سازى در اقتصاد کشور و اعطاى امتیازاتى به قبایلى‌ها و برسمیت شناختن زبان آمازیغى و حفظ یکپارچگى کشور است. این حزب در انتخابات پارلمانى ۱۹۹۷، ۶۹ کرسى پارلمان را به‌خود اختصاص داده بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ تعداد کرسى‌هاى این حزب به ۳۸ کاهش یافت.


=احزاب ملى=
=احزاب ملى=
احزاب ملى الجزاير به‌طور سنتى داراى نقش مؤثر در ساختار سياسى الجزاير پس از استقلال اين کشور بوده‌اند. جبهه آزادى‌بخش ملى الجزاير قبل و پس از استقلال اين کشور نقش تعيين کننده‌اى در روند تحولات سياسى الجزاير ايفاء نمود که در مقدمه اين مبحث به آن پرداخته شد به‌همين دليل از تکرار آن خوددارى مى‌گردد.
احزاب ملى الجزایر به‌طور سنتى داراى نقش مؤثر در ساختار سیاسى الجزایر پس از استقلال این کشور بوده‌اند. جبهه آزادى‌بخش ملى الجزایر قبل و پس از استقلال این کشور نقش تعیین کننده‌اى در روند تحولات سیاسى الجزایر ایفاء نمود که در مقدمه این مبحث به آن پرداخته شد به‌همین دلیل از تکرار آن خوددارى مى‌گردد.


==جبهه آزادى‌بخش ملى (FLN)==
==جبهه آزادى‌بخش ملى (FLN)==
اين حزب که طليعه‌دار انقلاب الجزاير بود، تا سال ۱۹۸۸ به عنوان تنها حزب سياسى الجزاير در اين کشور ايفاءِ نقش مى‌کرد. پس از ناآرامى‌هاى اين سال شاذلى بن جديد رئيس جمهور وقت با ايجاد اصلاحاتى در قانون اساسى الجزاير امکان تشکيل احزاب سياسى رقيب را فراهم آورد. جبهه آزادى‌بخش ملى پس از اين دوره بتدريج جايگاه خود را به عنوان حزب حاکم از دست داد. اين حزب در انتخابات پارلمانى و شهردارى‌ها که در سال ۱۹۹۱ در الجزاير برگزار گردي، شکست سختى را در برابر حزب نو خواسته نجات اسلامى متحمل شد. پس از کودتاى ارتش اين حزب به‌طور عملى در حاشيه قدرت قرار گرفت. پس از به قدرت رسيدن بوتفليقه در سال ۱۹۹۹ و انتخاب على بن فليس به عنوان رهبر اين حزب، جايگاه آسيب ديده جبهه آزادى‌بخش ملى تقويت گرديد. در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷ اين حزب جايگاه سوم را پس از دو حزب RND و حزب جامعه صلح‌آميز (حمس) احراز نموده بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ با کسب ۱۹۹ کرسى به اکثريت مطلق رسيد.
این حزب که طلیعه‌دار انقلاب الجزایر بود، تا سال ۱۹۸۸ به عنوان تنها حزب سیاسى الجزایر در این کشور ایفاءِ نقش مى‌کرد. پس از ناآرامى‌هاى این سال شاذلى بن جدید رئیس جمهور وقت با ایجاد اصلاحاتى در قانون اساسى الجزایر امکان تشکیل احزاب سیاسى رقیب را فراهم آورد. جبهه آزادى‌بخش ملى پس از این دوره بتدریج جایگاه خود را به عنوان حزب حاکم از دست داد. این حزب در انتخابات پارلمانى و شهردارى‌ها که در سال ۱۹۹۱ در الجزایر برگزار گردی، شکست سختى را در برابر حزب نو خواسته نجات اسلامى متحمل شد. پس از کودتاى ارتش این حزب به‌طور عملى در حاشیه قدرت قرار گرفت. پس از به قدرت رسیدن بوتفلیقه در سال ۱۹۹۹ و انتخاب على بن فلیس به عنوان رهبر این حزب، جایگاه آسیب دیده جبهه آزادى‌بخش ملى تقویت گردید. در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷ این حزب جایگاه سوم را پس از دو حزب RND و حزب جامعه صلح‌آمیز (حمس) احراز نموده بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ با کسب ۱۹۹ کرسى به اکثریت مطلق رسید.


==تجمع دمکراتيک ملى (RND)==
==تجمع دمکراتیک ملى (RND)==
رهبر اين حزب احمد اويحيى است. وى در دولت بوتفليقه وزير دادگسترى بود. حزب تجمع پس از بروز انشعاب در حزب جبهه آزادى‌بخش ملى و در آستانه انتخابات پارلمانى کشور پا به عرصه رقابت‌هاى انتخاباتى گذاشت. اين حزب ملى و متمايل به گرايشات پارلمانى کشور پا به عرصه رقابت‌هاى انتخاباتى گذاشت. اين حزب ملى و متمايل به گرايشات سکولا و غير مذهبى است و در همين راستا با انجام گفتگوهاى سياسى ميان جبهه آزادى‌بخش ملى و جبهه نجات اسلامى مخالف است. اين حزب در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷ بيشترين کرسى‌ها را (۵۶ کرسي) به خود اختصاص داد، اکثريت را رد پارلمان الجزاير در اختيار گرفته بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ دچار شکست سختى شده و تعداد کرسى‌هاى اين حزب به ۴۸ کاهش يافت.
رهبر این حزب احمد اویحیى است. وى در دولت بوتفلیقه وزیر دادگسترى بود. حزب تجمع پس از بروز انشعاب در حزب جبهه آزادى‌بخش ملى و در آستانه انتخابات پارلمانى کشور پا به عرصه رقابت‌هاى انتخاباتى گذاشت. این حزب ملى و متمایل به گرایشات پارلمانى کشور پا به عرصه رقابت‌هاى انتخاباتى گذاشت. این حزب ملى و متمایل به گرایشات سکولا و غیر مذهبى است و در همین راستا با انجام گفتگوهاى سیاسى میان جبهه آزادى‌بخش ملى و جبهه نجات اسلامى مخالف است. این حزب در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷ بیشترین کرسى‌ها را (۵۶ کرسی) به خود اختصاص داد، اکثریت را رد پارلمان الجزایر در اختیار گرفته بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ دچار شکست سختى شده و تعداد کرسى‌هاى این حزب به ۴۸ کاهش یافت.


=احزاب لائيک=
=احزاب لائیک=
اين احزاب طيف وسيعى از جريانات سياسى الجزاير، معتقدان به جدایى دين از سياست و احزاب چپ‌گرا و ضد مذهبى را دربر مى‌گيرد.
این احزاب طیف وسیعى از جریانات سیاسى الجزایر، معتقدان به جدایى دین از سیاست و احزاب چپ‌گرا و ضد مذهبى را دربر مى‌گیرد.


==حزب جبهه نيروهاى سوسياليستى (FFS)==
==حزب جبهه نیروهاى سوسیالیستى (FFS)==
رهبر حزب آيت احمد است. وى در سال ۱۹۶۳ اين حزب را تأسيس کرد. آيت احمد به‌دليل دست داشتن در شورش عليه حکومت بن‌بلا به مرگ محکوم شد اما با توجه به محبوبيت و شهرت وى در ميان مردم و طيف سياسى الجزاير حکم اعدام وى به حالت تعليق درآمد.
رهبر حزب آیت احمد است. وى در سال ۱۹۶۳ این حزب را تأسیس کرد. آیت احمد به‌دلیل دست داشتن در شورش علیه حکومت بن‌بلا به مرگ محکوم شد اما با توجه به محبوبیت و شهرت وى در میان مردم و طیف سیاسى الجزایر حکم اعدام وى به حالت تعلیق درآمد.




اين حزب بار ديگر در ۲۹ نوامبر ۱۹۸۹ م مقام دوم را در انتخابات پارلمانى کسب کرد (۲۰ کرسي). اين حزب مخالف قدرت يافتن احزاب اسلامى در الجزاير است.
این حزب بار دیگر در ۲۹ نوامبر ۱۹۸۹ م مقام دوم را در انتخابات پارلمانى کسب کرد (۲۰ کرسی). این حزب مخالف قدرت یافتن احزاب اسلامى در الجزایر است.


==حزب تجمع براى فرهنگ و دمکراسى (RCD)==
==حزب تجمع براى فرهنگ و دمکراسى (RCD)==
رهبر اين حزب سعيد سعدى است، گرايش اين حزب قومى بربر و ليبرال مى‌باشد. حزب تجمع با قدرت يافتن احزاب مذهبى مخالف است. حزب تجمع با طرح آشتى ملى بوتفليقه که براساس آن شاخه نظامى ارتش نجات اسلامى (AIS) مورد عفو قرار گرفت، مخالفت نمود. اين حزب از حقوق بربرها بويژه به رسميت شناخته شدن زبان آمازيغى حمايت مى‌کند و مخالف سرکوب جنبش قبايلى است. حزب تجمع داراى ۲۰ نماينده در پارلمان است.
رهبر این حزب سعید سعدى است، گرایش این حزب قومى بربر و لیبرال مى‌باشد. حزب تجمع با قدرت یافتن احزاب مذهبى مخالف است. حزب تجمع با طرح آشتى ملى بوتفلیقه که براساس آن شاخه نظامى ارتش نجات اسلامى (AIS) مورد عفو قرار گرفت، مخالفت نمود. این حزب از حقوق بربرها بویژه به رسمیت شناخته شدن زبان آمازیغى حمایت مى‌کند و مخالف سرکوب جنبش قبایلى است. حزب تجمع داراى ۲۰ نماینده در پارلمان است.


==حزب کارگران==
==حزب کارگران==
رهبر اين حزب خانم لويزه حنون است. اين حزب داراى گرايش کمونيستى تروريستى مى‌باشد. حزب کارگران خواستار توقف خصوصى‌سازى اقتصاد، اصلاح ساختار ارتش و اعطاى امتياز به قبايلى‌ها و آزادى رهبران جبهه نجات اسلامى مى‌باشد.  
رهبر این حزب خانم لویزه حنون است. این حزب داراى گرایش کمونیستى تروریستى مى‌باشد. حزب کارگران خواستار توقف خصوصى‌سازى اقتصاد، اصلاح ساختار ارتش و اعطاى امتیاز به قبایلى‌ها و آزادى رهبران جبهه نجات اسلامى مى‌باشد.  
<ref>رستم ادبى نيا، کارشناس ادارهٔ دوم خاورميانه عربى و شمال آفريقا، وزارت امور خارجه</ref>
<ref>رستم ادبى نيا، کارشناس ادارهٔ دوم خاورميانه عربى و شمال آفريقا، وزارت امور خارجه</ref>



نسخهٔ ‏۲۲ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۱۱

احزاب سیاسی الجزایر

|-

دسته‌بندی کلی احزاب سیاسی کشور الجزایر
احزاب اسلامی 1. جبهه نجات اسلامی (FIS)؛

2. حزب اسلامی النهضة؛

3. حزب جنبش اصلاح ملی؛

4. حکومت جامعه صلح‌آمیز (حمس) MSP.

احزاب ملی 1. جبهه آزادی‌بخش ملی (FLN)؛

2. تجمع دمکراتیک ملی (RND).

احزاب لائیک 1. حزب جبهه نیروهای سوسیالیستی (FFS)؛

2. حزب تجمع برای فرهنگ و دموکراسی (RCD)؛

3. حزب کارگران.

احزاب سیاسى الجزایر را از لحاظ گرایشات سیاسى آنها مى‌توان به سه گروه اسلامی، لائیک و ملى تقسیم‌بندى کرد:

نخستین حزب سیاسى الجزایر که در چارچوب قانون به مبارزه سیاسى با استعمار فرانسه پرداختند،«جبهه دمکراتیک بیانیه الجزایر» و «جنبش براى پیروزى آزادى‌هاى دمکراتیک» بود. این دو حزب که داراى گرایشات ملى گرایانه بودند با جمع آورى امکانات و سلاح‌هاى دست‌ساز سازمان ویژه براى آغاز جنگ مسلحانه علیه استعمارگران فرانسوى را تأسیس کردند.


تعدادى از عناصر این سازمان، شوراى انقلابى براى اتحاد و عمل را ایجاد کردند. این شورا با صدور بیانیه‌اى هدف از مبارزه مردم الجزایر علیه استعمار فرانسه را برقرارى حکومتى دمکراتیک در چارچوب اصول اسلامى عنوان کردند.


پس از استقلال سیاسى الجزایر در ۵ ژوئیه ۱۹۶۲ جنبش آزادى‌بخش ملى به‌عنوان حزب حاکم الجزایر کنترل سیاسى کشور را با حمایت از ارتش که وارث ارتش آزادى‌بخش میهنی بود، به‌دست گرفت. این حزب به عنوان تنها حزب قانونى الجزایر تا سال ۱۹۸۹ بر مقدرات کشور حکومت نمود. پس از تصویب قانون اساسى جدید الجزایر در فوریه ۱۹۸۹ و امکان فعالیت احزاب سیاسی، جنبش مذکور به عنوان حزب سیاسى و نه حزب حاکم به حیات سیاسى خود در صحنه الجزایر ادامه داد. بطور کلى اصلاحات به‌عمل آمده در قانون اساسى الجزایر در سال ۱۹۸۹ زمینه‌ساز تأسیس احزاب مستقل را که لزوماً از مانیفست سیاسى حکومت الجزایر تبعیت نمى‌کردند، فراهم آورد.


این اصلاحات سیاسى در پى ناآرامى‌هاى سیاسى اکتبر ۱۹۸۸ که دامنه آن به شهرهاى بزرگ الجزایر کشیده شد و در نتیجه آن بیش از یکصد تن از تظاهر کنندگان کشته و مجروح شدند، از سوى دولت شاذلى بن جدید پایه‌گذارى شد.

احزاب اسلامى

پس از انجام اصلاحات در قانون اساسى الجزایر در فوریه ۱۹۸۹، جریانات فعال اسلامى توانستند در چارچوب قانونى با تأسیس احزاب اسلامى عملاً در روند تحولات سیاسى - اجتماعى جامعه الجزایر ایفاءِ نقش نمایند.

جبهه نجات اسلامى (FIS)

این جبهه در پى ائتلاف ۳۰۰ سازمان اسلامی، خیریه و فرهنگى پس از گردهمائى رهبران این گروه‌ها در مسجد السنه ‌بالعود عملاً پا به عرصه صحنه سیاسى الجزایر گذاشت. به‌طور کلى چها جناح عمده و متمایز در این جبهه حضور فکرى دارند که دیلاً به آن اشاره مى‌شود:

- گروهى که اسلامى را هویت واقعى ملت الجزایر دانسته و اسلامى را تنها راه‌ برچیدن استعمار مى‌دانند. این گروه از پیروان فکرى امیر عبدالقادر جزائرى هستند.

- گروه اخوان المسلمین که متأثر از مربیان اخوان المسلمین مصر بوده و خواستار ایجاد جامعه اسلامى از طریق تبلیغ و موعظه هستند.

- جناح تندرو اسلامى که خواستار اجراى اسلام راستین در جامعه الجزایر بوده و در این راه کاربرد زور و خشونت را مجاز مى‌دانند. رهبر این گروه بویعلى مصطفی بود که در درگیرى‌هاى مسلحانه سال ۱۹۸۷ به قتل رسید. رهبر فعلى این جناح عبدالقادر المغنى و على بلحاج هستند.


- گروه وابسته به مدیران، تکنسین‌ها و کارفرمایان و برخى اعضاءِ جنبش‌هاى چیگرا. رهبر این جناح عبدالقادر حشانى که خود مهندس پتروشیمى است، مى‌باشد.


رهبر جبهه نجات اسلامى عباس مدنى است. وى در سال ۱۹۴۵ به‌دلیل فعالیت‌هاى ضد استعمارى به دست فرانسویان به زندان افتاد. مدنى در سال ۱۹۶۲ از زندان آزاد گردید.


عباس مدنى در دوره حکومت بن‌بلا به‌دلیل اختلاف با برنامه‌هاى وى به لندن رفت و دکتراى خود را در رشته‌هاى فلسفه و زبان انگلیسى اخذ نمود. مدنى در دوره زماندارى بن جدید به الجزایر بازگشت که به‌دلیل فعالیت‌هاى سیاسى در خلال سال‌هاى ۱۹۸۴-۱۹۸۲ زندانى شد. سرانجام عباس مدنى با همفکرى على بلحاج جبهه نجات اسلامى را تأسیس نمود.


جبهه نجات اسلامى در اولین انتخابات آزاد الجزایر که در دسامبر ۱۹۹۱ برگزار گردید، شرکت نمود. این جبهه در اولین دور انتخابات پارلمانى ۱۸۸ کرسى از مجموعه ۲۳۱ کرسى پارلمان را به‌خود اختصاص داد.


جبهه نجات اسلامى مصمم بود در دومین انتخابات پارلمانى که قرار بود در ۱۶ ژانویه ۱۹۹۲ برگزار شود، براى تعیین تکلیف ۱۹۹ کرسى باقى‌مانده شرکت نماید. با قطعیت یافتن پیروزى طرفداران این جبهه در انتخابات، ارتش انتخابات، ارتش انتخابات پارلمانى الجزایر را ملغى کرد. پس از استعفاى بن جدید و تشکیل شوراى عالى حکومتى الجزایر، جبهه نجات اسلامى در ۴ مارس ۱۹۹۲ غیر قانونى اعلام گردید. در ۱۵ ژوئیه ۱۹۹۲ عباس مدنى و على بلحاج به دوازده سال زندان محکوم شدند. شوراى‌عالى حکومتى همچنین با انحلال ۱۲۳ شهردارى و ۲۰۰ شوراى شهر که تحت کنترل جبهه نجات اسلامى بود و بازداشت و سرکوب فعالان این جبهه، به مبارزات همه جانبه با موج اسلام‌گرائى در الجزایر پرداخت. پس از این مرحله، درگیرى‌ها، و ناآرامى‌ها در الجزایر تشدید گردید که بنا به برخى تخمین‌ها بین یکصد تا یکصد و پنجاه هزار تن از شهروندان الجزایر کشته و مجروح شده‌اند. جبهه نجات اسلامى به‌دلیل غیر قانونى بودن از سوى دولت الجزایر، شرکت کند.


اگر چه پس از به قدرت رسیدن عبدالعزیز بوتفلیقه موج ناآرامى‌ها به شکل محسوسى در الجزایر کاهش یافته است؛ اما آرامش و ثبات به شکل کامل به الجزایر باز نگشته است.

حزب اسلامى النهضة

رهبر این حزب لحبیب آدمى است. وى از طرفداران تشکیل حکومت اسلامى مى‌باشد. این حزب از نظر فکرى متأثر از اخوان المسلمین مصر است. حزب النهضه در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷، ۳۴ کرسى را در اختیار داشت که در انتخابات مى ۲۰۰۲ تنها یک کرسى به‌دست آورد.

حزب جنبش اصلاح ملى

این حزب در آستانه انتخابات ریاست جمهورى در سال ۱۹۹۹ تأسیس گردید. عبدالله رهبر وقت حزب النهضه که قصد داشت در انتخابات ریاست جمهورى این کشور شرکت کند، با مخالفت اکثریت اعضاءِ حزب روبه‌رو شد. علت مخالفت آنان حمایت سیاسى از بوتفلیقه بود. برخى تحلیل‌گران مسائل الجزایر معتقدند علاوه بر موضوع یاد شده، از دیگر دلایل بروز انشعاب در حزب النهضه، اختلاف دیدگاه اعضاء حزب در مورد نحوه اداره حزب و مواضع حزب در قبال مسائل داخلى الجزایر است.


جاب الله پس از کناره‌‌گیرى از حزب به‌همراه طرفدارانش، حزب جدید جنبش اصلاح ملی را بنیانگذارى کرد. جاب الله از سوى حزب جدید براى نامزدى ریاست جمهورى معرفى و مورد حمایت قرار گرفت. این حزب در انتخابات مى ۲۰۰۲، ۴۳ کرسى به‌دست آورد.

حکومت جامعه صلح‌آمیز (حمس) MSP

رهبر این حزب محفوظ نحناح است. این حزب خواستار آزادى رهبران جبهه نجات اسلامی، انجام اصلاحات در ارتش، حمایت از روند خصوصى‌سازى در اقتصاد کشور و اعطاى امتیازاتى به قبایلى‌ها و برسمیت شناختن زبان آمازیغى و حفظ یکپارچگى کشور است. این حزب در انتخابات پارلمانى ۱۹۹۷، ۶۹ کرسى پارلمان را به‌خود اختصاص داده بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ تعداد کرسى‌هاى این حزب به ۳۸ کاهش یافت.

احزاب ملى

احزاب ملى الجزایر به‌طور سنتى داراى نقش مؤثر در ساختار سیاسى الجزایر پس از استقلال این کشور بوده‌اند. جبهه آزادى‌بخش ملى الجزایر قبل و پس از استقلال این کشور نقش تعیین کننده‌اى در روند تحولات سیاسى الجزایر ایفاء نمود که در مقدمه این مبحث به آن پرداخته شد به‌همین دلیل از تکرار آن خوددارى مى‌گردد.

جبهه آزادى‌بخش ملى (FLN)

این حزب که طلیعه‌دار انقلاب الجزایر بود، تا سال ۱۹۸۸ به عنوان تنها حزب سیاسى الجزایر در این کشور ایفاءِ نقش مى‌کرد. پس از ناآرامى‌هاى این سال شاذلى بن جدید رئیس جمهور وقت با ایجاد اصلاحاتى در قانون اساسى الجزایر امکان تشکیل احزاب سیاسى رقیب را فراهم آورد. جبهه آزادى‌بخش ملى پس از این دوره بتدریج جایگاه خود را به عنوان حزب حاکم از دست داد. این حزب در انتخابات پارلمانى و شهردارى‌ها که در سال ۱۹۹۱ در الجزایر برگزار گردی، شکست سختى را در برابر حزب نو خواسته نجات اسلامى متحمل شد. پس از کودتاى ارتش این حزب به‌طور عملى در حاشیه قدرت قرار گرفت. پس از به قدرت رسیدن بوتفلیقه در سال ۱۹۹۹ و انتخاب على بن فلیس به عنوان رهبر این حزب، جایگاه آسیب دیده جبهه آزادى‌بخش ملى تقویت گردید. در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷ این حزب جایگاه سوم را پس از دو حزب RND و حزب جامعه صلح‌آمیز (حمس) احراز نموده بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ با کسب ۱۹۹ کرسى به اکثریت مطلق رسید.

تجمع دمکراتیک ملى (RND)

رهبر این حزب احمد اویحیى است. وى در دولت بوتفلیقه وزیر دادگسترى بود. حزب تجمع پس از بروز انشعاب در حزب جبهه آزادى‌بخش ملى و در آستانه انتخابات پارلمانى کشور پا به عرصه رقابت‌هاى انتخاباتى گذاشت. این حزب ملى و متمایل به گرایشات پارلمانى کشور پا به عرصه رقابت‌هاى انتخاباتى گذاشت. این حزب ملى و متمایل به گرایشات سکولا و غیر مذهبى است و در همین راستا با انجام گفتگوهاى سیاسى میان جبهه آزادى‌بخش ملى و جبهه نجات اسلامى مخالف است. این حزب در انتخابات پارلمانى سال ۱۹۹۷ بیشترین کرسى‌ها را (۵۶ کرسی) به خود اختصاص داد، اکثریت را رد پارلمان الجزایر در اختیار گرفته بود ولى در انتخابات مى ۲۰۰۲ دچار شکست سختى شده و تعداد کرسى‌هاى این حزب به ۴۸ کاهش یافت.

احزاب لائیک

این احزاب طیف وسیعى از جریانات سیاسى الجزایر، معتقدان به جدایى دین از سیاست و احزاب چپ‌گرا و ضد مذهبى را دربر مى‌گیرد.

حزب جبهه نیروهاى سوسیالیستى (FFS)

رهبر حزب آیت احمد است. وى در سال ۱۹۶۳ این حزب را تأسیس کرد. آیت احمد به‌دلیل دست داشتن در شورش علیه حکومت بن‌بلا به مرگ محکوم شد اما با توجه به محبوبیت و شهرت وى در میان مردم و طیف سیاسى الجزایر حکم اعدام وى به حالت تعلیق درآمد.


این حزب بار دیگر در ۲۹ نوامبر ۱۹۸۹ م مقام دوم را در انتخابات پارلمانى کسب کرد (۲۰ کرسی). این حزب مخالف قدرت یافتن احزاب اسلامى در الجزایر است.

حزب تجمع براى فرهنگ و دمکراسى (RCD)

رهبر این حزب سعید سعدى است، گرایش این حزب قومى بربر و لیبرال مى‌باشد. حزب تجمع با قدرت یافتن احزاب مذهبى مخالف است. حزب تجمع با طرح آشتى ملى بوتفلیقه که براساس آن شاخه نظامى ارتش نجات اسلامى (AIS) مورد عفو قرار گرفت، مخالفت نمود. این حزب از حقوق بربرها بویژه به رسمیت شناخته شدن زبان آمازیغى حمایت مى‌کند و مخالف سرکوب جنبش قبایلى است. حزب تجمع داراى ۲۰ نماینده در پارلمان است.

حزب کارگران

رهبر این حزب خانم لویزه حنون است. این حزب داراى گرایش کمونیستى تروریستى مى‌باشد. حزب کارگران خواستار توقف خصوصى‌سازى اقتصاد، اصلاح ساختار ارتش و اعطاى امتیاز به قبایلى‌ها و آزادى رهبران جبهه نجات اسلامى مى‌باشد. [۱]

پانویس

  1. رستم ادبى نيا، کارشناس ادارهٔ دوم خاورميانه عربى و شمال آفريقا، وزارت امور خارجه