علی بن محمد (هادی): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
=القاب و کنیه امام هادی (ع)= | =القاب و کنیه امام هادی (ع)= | ||
مشهورترین لقب | مشهورترین لقب امام دهم شیعیان، [[هادی]] است زیرا در زمان خود بهترین هدایت کننده مردم به سوی خیر بوده است. <ref>قرشی، حیاة الامام علی الهادی، ص21</ref> | ||
القاب دیگر این امام عبارتند از [[نقی]]، [[مرتضی]]، عالم، [[فقیه]]، امین، ناصح، متوکل، خالص و طیب. <ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج4، ص401</ref> | القاب دیگر این امام عبارتند از [[نقی]]، [[مرتضی]]، عالم، [[فقیه]]، امین، ناصح، متوکل، خالص و طیب. <ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج4، ص401</ref> | ||
[[شیعیان]] به امام هادی و امام حسن عسکری (ع ) امامین عسکریین می گویند زیرا در سامرا در منطقه ای به نام عسکر ساکن بودند. <ref>سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ج2، ص492 </ref> کنیه امام دهم [[ابوالحسن]] است. <ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج4، ص401</ref> | [[شیعیان]] به امام هادی و امام حسن عسکری (ع) امامین عسکریین می گویند زیرا در سامرا در منطقه ای به نام عسکر ساکن بودند. <ref>سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ج2، ص492 </ref> کنیه امام دهم [[ابوالحسن]] است. <ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج4، ص401</ref> | ||
=خصوصیات ظاهری و اخلاقی امام هادی (ع)= | =خصوصیات ظاهری و اخلاقی امام هادی (ع)= | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
امام دهم شیعیان، امام هادی (ع) دارای قامتی متوسط، گونه هایش اندکی برآمده و سرخ و سفید و چشمانی درشت بود. لباس امام جبه ای خشن بود و او زیر پای خود حصیری پهن می کرد و زندگی ساده ای داشت. | امام دهم شیعیان، امام هادی (ع) دارای قامتی متوسط، گونه هایش اندکی برآمده و سرخ و سفید و چشمانی درشت بود. لباس امام جبه ای خشن بود و او زیر پای خود حصیری پهن می کرد و زندگی ساده ای داشت. | ||
ایشان انگشتری به انگشت داشتند که نقش انگشتر «اللّه ربّی و هو | ایشان انگشتری به انگشت داشتند که نقش انگشتر «اللّه ربّی و هو عصمنی من خلقه؛ خداوند پروردگار من است و حامی ام از شر آفریدگانش» گزارش شده است.<ref>دخیل، ائمتنا، ج2، ص209. </ref> همچنین نقش انگشتر دیگر وی، «حفظ العهود من أخلاق المعبود؛ پایبندی به پیمان ها از خُلق خداوند است» ثبت شده است. <ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج50، ص117</ref> | ||
امام هادی (ع) بسیار بخشنده بودند و همیشه بر لبانش تبسم بود، به طوری که هر غمگینی که بر وی می نگریست، شاد می شد. امام دارای شکوه و هیبتی بودند که همه افراد از جمله حاکمان آن زمان به ایشان احترام زیادی قائل بودند. | امام هادی (ع) بسیار بخشنده بودند و همیشه بر لبانش تبسم بود، به طوری که هر غمگینی که بر وی می نگریست، شاد می شد. امام دارای شکوه و هیبتی بودند که همه افراد از جمله حاکمان آن زمان به ایشان احترام زیادی قائل بودند. | ||
[[حضرت هادی]] دارای خصال پسندیده و [[زهد]] و دانش فراوان بودند که بر مسائل فقهی و اسلامی تسلط کامل داشتند. شبها اوقات امام (ع) پیوسته به [[نماز]] و طاعت و | [[حضرت هادی]] دارای خصال پسندیده و [[زهد]] و دانش فراوان بودند که بر مسائل فقهی و اسلامی تسلط کامل داشتند. شبها اوقات امام (ع) پیوسته به [[نماز]] و طاعت و تلاوت قرآن و راز و نیاز با معبود می گذشت. | ||
=امامت امام هادی(ع)= | =امامت امام هادی(ع)= | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
شیعیان پس از امام نهم، به استثنای عده اندکی، امامت امام هادی(ع) را پذیرفتند و آن عده اندک، موسی بن محمد، معروف به [[موسی مبرقع]] را امام دانستند. <ref>نوبختی، فرق الشیعه، 1361ش، ص134</ref> اما پس از مدتی این عده نیز امامت امام هادی را پذیرفتند. | شیعیان پس از امام نهم، به استثنای عده اندکی، امامت امام هادی(ع) را پذیرفتند و آن عده اندک، موسی بن محمد، معروف به [[موسی مبرقع]] را امام دانستند. <ref>نوبختی، فرق الشیعه، 1361ش، ص134</ref> اما پس از مدتی این عده نیز امامت امام هادی را پذیرفتند. | ||
دوران امامت علی بن محمد، امام دهم شیعیان،33 سال بود که 7 سال از امامت خود را در دوره خلافت [[معتصم عباسی]] سپری کرد. پنج سال از دوران امامت خود را با | دوران امامت علی بن محمد، امام دهم شیعیان،33 سال بود که 7 سال از امامت خود را در دوره خلافت [[معتصم عباسی]] سپری کرد. پنج سال از دوران امامت خود را با خلافت واثق، چهارده سال با خلافت متوکل، شش ماه با خلافت مستنصر، دو سال و نه ماه با خلافت مستعین و هشت سال و اندی با خلافت معتز سپری نمود. | ||
در زمان امام هادی اختناق شدیدی از سوی [[خلفای عباسی]] حاکم بود و ایشان از طریق [[سازمان وکالت]] و نامه نگاری با شیعیان در ارتباط بود و علی بن جعفر الهمانی، ابوعلی بن راشد و حسن بن عبد ربّه یا بنا به گزارش برخی فرزندش «علی» از وکیلان امام هادی بودند. <ref>جباری، سازمان وکالت، 1382ش، ج2، ص513ـ514، 537</ref> | در زمان امام هادی اختناق شدیدی از سوی [[خلفای عباسی]] حاکم بود و ایشان از طریق [[سازمان وکالت]] و نامه نگاری با شیعیان در ارتباط بود و علی بن جعفر الهمانی، ابوعلی بن راشد و حسن بن عبد ربّه یا بنا به گزارش برخی فرزندش «علی» از وکیلان امام هادی بودند. <ref>جباری، سازمان وکالت، 1382ش، ج2، ص513ـ514، 537</ref> | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
[[ابن شهر آشوب]] از افرادی همچون احمد بن حمزة بن یسع، صالح بن محمد همدانی، محمد بن جزک الجمال، یعقوب بن یزید الکاتب، [[ابوحسین بن هلال]]، ابراهیم بن اسحاق، خیران خادم و نضر بن محمد همدانی به عنوان افراد مورد اطمینان وی یاد کرده است. | [[ابن شهر آشوب]] از افرادی همچون احمد بن حمزة بن یسع، صالح بن محمد همدانی، محمد بن جزک الجمال، یعقوب بن یزید الکاتب، [[ابوحسین بن هلال]]، ابراهیم بن اسحاق، خیران خادم و نضر بن محمد همدانی به عنوان افراد مورد اطمینان وی یاد کرده است. | ||
همچنین از | همچنین از اصحاب وی داود بن زید، ابوسلیم زنکان، حسین بن محمد همدانی، احمد بن اسماعیل بن یقطین و بشر بن بشار نیشابوری، سلیمان بن جعفر مروزی، فتح بن یزید جرجانی و محمد بن سعید کلثوم، معاویه بن حکیم کوفی، علی بن معد بن محمد بغدادی و ابوحسن بن رجاء عبراتی و از وکیلان او از جعفر بن سهیل الصیقل نام برده است. او محمد بن عثمان را باب او معرفی کرده است. <ref>ابن شهر آشوب، 1379ق، ج4، ص402</ref> | ||
افرادی چون بشر بن بشار نیشابوری، فتح بن یزید جرجانی، حسین بن سعید اهوازی، حمدان بن اسحاق خراسانی، علی بن ابراهیم طالقانی، محمد بن علی کاشانی، ابراهیم بن شیبه اصفهانی، و ابومقاتل دیلمی از اصحاب آن حضرت در ایران بوده اند. <ref>جعفریان، حیات فکری -سیاسی امامان شیعه، ص658</ref> | افرادی چون بشر بن بشار نیشابوری، فتح بن یزید جرجانی، حسین بن سعید اهوازی، حمدان بن اسحاق خراسانی، علی بن ابراهیم طالقانی، محمد بن علی کاشانی، ابراهیم بن شیبه اصفهانی، و ابومقاتل دیلمی از اصحاب آن حضرت در ایران بوده اند. <ref>جعفریان، حیات فکری -سیاسی امامان شیعه، ص658</ref> | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
=شاگردان مکتب امام هادی(ع)= | =شاگردان مکتب امام هادی(ع)= | ||
دوران زندگی امام هادی(ع)، هرچند عصر اختناق و استبداد بود و امام(ع) برای فعالیت فرهنگی، علمی و سیاسی، آزادی عمل نداشت و از این نظر فضای جامعه با عصر [[امام باقر(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام باقر(ع)</ref> و [[امام صادق(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام صادق(ع)</ref> تفاوت فراوان داشت، اما آن حضرت در همان شرایط نامساعد، علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی؛ نظیر مناظرات، مکاتبات، پاسخ‌گویی به شبهات و ...، راویان و محدّثان و بزرگانی از شیعه را تربیت کرد، | دوران زندگی امام هادی(ع)، هرچند عصر اختناق و استبداد بود و امام(ع) برای فعالیت فرهنگی، علمی و سیاسی، آزادی عمل نداشت و از این نظر فضای جامعه با عصر [[امام باقر(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام باقر(ع)</ref> و [[امام صادق(ع)]]<ref>ر.ک:مقاله امام صادق(ع)</ref> تفاوت فراوان داشت، اما آن حضرت در همان شرایط نامساعد، علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی؛ نظیر مناظرات، مکاتبات، پاسخ‌گویی به شبهات و ...، راویان و محدّثان و بزرگانی از شیعه را تربیت کرد، علوم و معارف اسلامی را به آنان آموزش داد تا آنان، هم جامعۀ زمان خود را از آسیب‌های فرهنگی اعتقادی حفظ نمایند و هم این میراث بزرگ را به نسل‌های بعدی منتقل کنند. | ||
[[شیخ طوسی]]<ref>ر.ک:مقاله شیخ طوسی</ref>(ره)، دانشمند نامدار اسلامی، تعداد شاگردان و اصحاب آن حضرت را در زمینه‌های مختلف [[علوم اسلامی]]<ref>ر.ک:مقاله علوم اسلامی</ref>، بیش از ۱۸۰ نفر می‌داند. <ref>شیخ طوسى، رجال الطوسی، تحقیق: قیّومی اصفهانی، جواد، ص ۳۸۳ - ۳۹۴، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، ۱۴۱۵ق</ref> | [[شیخ طوسی]]<ref>ر.ک:مقاله شیخ طوسی</ref>(ره)، دانشمند نامدار اسلامی، تعداد شاگردان و اصحاب آن حضرت را در زمینه‌های مختلف [[علوم اسلامی]]<ref>ر.ک:مقاله علوم اسلامی</ref>، بیش از ۱۸۰ نفر می‌داند. <ref>شیخ طوسى، رجال الطوسی، تحقیق: قیّومی اصفهانی، جواد، ص ۳۸۳ - ۳۹۴، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، ۱۴۱۵ق</ref> | ||
نسخهٔ ۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۱۳
| نام | علی بن محمد (ع) |
|---|---|
| کنیه | ابوالحسن ثالث |
| لقب ها | هادی، نقی، نجیب، مرتضی، عالم، فقیه، امین و طیب |
| ولادت | ۱۵ ذی‌الحجه، سال ۲۱۲ق. |
| محل زندگی | مدینه، سامرا |
| زادگاه | صریا، مدینه |
| مدت امامت | ۳۴ سال (۲۲۰ تا ۲۵۴ق) |
| طول عمر | ۴۲ سال |
| پدر | امام جواد(ع) |
| مادر | سمانه مغربیه |
| شهادت | ۳ رجب، ۲۵۴ق. |
| نقش | امام دهم شیعیان |
| مدفن | سامرا، عراق |
امام هادی (ع) امام دهم شیعیان است. آن حضرت در سال 212 هجری قمری دیده به جهان گشود و در سال 220 هجری قمری امامت شیعه از پدر بزرگوارشان به آن حضرت منتقل شد. مدت امامت آن حضرت حدود 34 سال بود و در سال 254 هجری قمری به دست معتمد عباسی به شهادت رسیدند.
شیعیان امام هادی و فرزندشان امام حسن عسکری[۱](ع) را به دلیل اینکه در سامرا[۲] در منطقه‌ای به نام عسکر ساکن بودند، امامین عسکریین می‌خوانند.
ولادت امام هادی (ع)
علی بن محمد مشهور به امام هادی یا امام علی النقی در 15 ذی الحجه سال 212 ق در منطقه ای به نام صریا در نزدیکی مدینه[۳] متولد شده است. [۴] پدر ایشان امام جواد(ع) و مادرش کنیزی به نام سمانه مغربیه بود.
القاب و کنیه امام هادی (ع)
مشهورترین لقب امام دهم شیعیان، هادی است زیرا در زمان خود بهترین هدایت کننده مردم به سوی خیر بوده است. [۵]
القاب دیگر این امام عبارتند از نقی، مرتضی، عالم، فقیه، امین، ناصح، متوکل، خالص و طیب. [۶]
شیعیان به امام هادی و امام حسن عسکری (ع) امامین عسکریین می گویند زیرا در سامرا در منطقه ای به نام عسکر ساکن بودند. [۷] کنیه امام دهم ابوالحسن است. [۸]
خصوصیات ظاهری و اخلاقی امام هادی (ع)
امام دهم شیعیان، امام هادی (ع) دارای قامتی متوسط، گونه هایش اندکی برآمده و سرخ و سفید و چشمانی درشت بود. لباس امام جبه ای خشن بود و او زیر پای خود حصیری پهن می کرد و زندگی ساده ای داشت.
ایشان انگشتری به انگشت داشتند که نقش انگشتر «اللّه ربّی و هو عصمنی من خلقه؛ خداوند پروردگار من است و حامی ام از شر آفریدگانش» گزارش شده است.[۹] همچنین نقش انگشتر دیگر وی، «حفظ العهود من أخلاق المعبود؛ پایبندی به پیمان ها از خُلق خداوند است» ثبت شده است. [۱۰]
امام هادی (ع) بسیار بخشنده بودند و همیشه بر لبانش تبسم بود، به طوری که هر غمگینی که بر وی می نگریست، شاد می شد. امام دارای شکوه و هیبتی بودند که همه افراد از جمله حاکمان آن زمان به ایشان احترام زیادی قائل بودند.
حضرت هادی دارای خصال پسندیده و زهد و دانش فراوان بودند که بر مسائل فقهی و اسلامی تسلط کامل داشتند. شبها اوقات امام (ع) پیوسته به نماز و طاعت و تلاوت قرآن و راز و نیاز با معبود می گذشت.
امامت امام هادی(ع)
پس از شهادت امام جواد(ع) در سال ۲۲۰هـ.ق فرزندش امام هادى(ع) که هنوز بیش از هشت سال نداشت، به امامت رسید. از آنجا که شیعیان به استثناى معدودى مشکل بلوغ امام دربارۀ امام جواد(ع) را پشت سر گذاشته بودند، در زمینۀ امامت امام هادى(ع) تردید خاصى براى بزرگان آنها به وجود نیامد. [۱۱]
دلائل امامت
۱. احادیثی که از پیامبر اکرم(ص) نقل شده و در آن اسامی دوازده امام آمده است. [۱۲]
۲. در احادیث متعدّدی نیز به صورت خاص به امامت آن حضرت تصریح شده است؛ مانند احادیث زیر:
امام جواد(ع) فرمود: «[پس از من] امر امامت به امام على النقى(ع) واگذار خواهد شد، در صورتى که او پسر بچه‌اى است. دوباره فرمود: آرى و کمتر از هفت ساله، چنان که حضرت عیسى بن مریم(ع) نیز چنین بود». [۱۳]
همچنین آن حضرت فرمود: «امام بعد از من پسرم على است. دستور او دستور من و سخنش سخن من است. فرمان‌بردارى از او فرمان‌بردارى از من است و امامت پس از او در فرزندش حسن خواهد بود...». [۱۴]
علم امام هادی(ع)
علم و دانش امام هادى(ع) همانند آباء و اجداد گرامی‌اش، علم لدنّی بود؛ یعنی مستقیماً از طریق غیب و همچنین از علوم و معارف قرآن و سنّت رسول الله(ص) و پدران بزرگوارش دریافت می‌نمود. [۱۵]
سید محسن امین(ره) تألیفاتی برای امام هادی(ع) بر می‌شمرد: [۱۶]
مدت امامت امام علی النقی (ع)
علی بن محمد، در سال 220ق در 8 سالگی به امامت رسید اما به امامت رسیدن امام جواد(ع ) در سن کم باعث شد که شیعیان تردیدی در امامت امام هادی (ع ) نداشته باشند.
شیعیان پس از امام نهم، به استثنای عده اندکی، امامت امام هادی(ع) را پذیرفتند و آن عده اندک، موسی بن محمد، معروف به موسی مبرقع را امام دانستند. [۱۷] اما پس از مدتی این عده نیز امامت امام هادی را پذیرفتند.
دوران امامت علی بن محمد، امام دهم شیعیان،33 سال بود که 7 سال از امامت خود را در دوره خلافت معتصم عباسی سپری کرد. پنج سال از دوران امامت خود را با خلافت واثق، چهارده سال با خلافت متوکل، شش ماه با خلافت مستنصر، دو سال و نه ماه با خلافت مستعین و هشت سال و اندی با خلافت معتز سپری نمود.
در زمان امام هادی اختناق شدیدی از سوی خلفای عباسی حاکم بود و ایشان از طریق سازمان وکالت و نامه نگاری با شیعیان در ارتباط بود و علی بن جعفر الهمانی، ابوعلی بن راشد و حسن بن عبد ربّه یا بنا به گزارش برخی فرزندش «علی» از وکیلان امام هادی بودند. [۱۸]
همسر و فرزندان امام هادی (ع)
نام همسر حضرت هادی (ع ) سوسن یا سلیل و پنج فرزند داشته است. علمای شیعه از چهار پسر به نام های حسن، محمد، حسین و جعفر (مدّعی امامت و معروف به جعفر کذاب) برای امام هادی یاد کرده اند. [۱۹] دختری نیز به او نسبت داده شده که شیخ مفید، نامش را عایشه و ابن شهرآشوب، او را عِلِّیّه خوانده است.
نویسندگان اهل سنّت نیز فرزندان امام دهم شیعیان را چهار پسر و یک دختر دانسته اند. [۲۰]
محمد پسر امام هادی (ع ) جوانی آراسته و پرهیزگار بود که یک سال قبل از پدر بزرگوارش فوت کرد و بسیاری گمان می کردند مقام ولایت به وی منتقل خواهد شد.
اصحاب و یاران امام دهم (ع)
از میان یاران و اصحاب امام دهم می توان به علی بن جعفر میناوی ، ابن سکیت ، حضرت عبدالعظیم حسنی اشاره نمود. شمار اصحاب امام هادی(ع) را حدود 190 تن گفته اند. بر اساس رجال شیخ طوسی، تعداد کسانی که از آن حضرت حدیث نقل کرده اند بالغ بر 185 نفر می شود. [۲۱]
ابن شهر آشوب از افرادی همچون احمد بن حمزة بن یسع، صالح بن محمد همدانی، محمد بن جزک الجمال، یعقوب بن یزید الکاتب، ابوحسین بن هلال، ابراهیم بن اسحاق، خیران خادم و نضر بن محمد همدانی به عنوان افراد مورد اطمینان وی یاد کرده است.
همچنین از اصحاب وی داود بن زید، ابوسلیم زنکان، حسین بن محمد همدانی، احمد بن اسماعیل بن یقطین و بشر بن بشار نیشابوری، سلیمان بن جعفر مروزی، فتح بن یزید جرجانی و محمد بن سعید کلثوم، معاویه بن حکیم کوفی، علی بن معد بن محمد بغدادی و ابوحسن بن رجاء عبراتی و از وکیلان او از جعفر بن سهیل الصیقل نام برده است. او محمد بن عثمان را باب او معرفی کرده است. [۲۲]
افرادی چون بشر بن بشار نیشابوری، فتح بن یزید جرجانی، حسین بن سعید اهوازی، حمدان بن اسحاق خراسانی، علی بن ابراهیم طالقانی، محمد بن علی کاشانی، ابراهیم بن شیبه اصفهانی، و ابومقاتل دیلمی از اصحاب آن حضرت در ایران بوده اند. [۲۳]
شاگردان مکتب امام هادی(ع)
دوران زندگی امام هادی(ع)، هرچند عصر اختناق و استبداد بود و امام(ع) برای فعالیت فرهنگی، علمی و سیاسی، آزادی عمل نداشت و از این نظر فضای جامعه با عصر امام باقر(ع)[۲۴] و امام صادق(ع)[۲۵] تفاوت فراوان داشت، اما آن حضرت در همان شرایط نامساعد، علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی؛ نظیر مناظرات، مکاتبات، پاسخ‌گویی به شبهات و ...، راویان و محدّثان و بزرگانی از شیعه را تربیت کرد، علوم و معارف اسلامی را به آنان آموزش داد تا آنان، هم جامعۀ زمان خود را از آسیب‌های فرهنگی اعتقادی حفظ نمایند و هم این میراث بزرگ را به نسل‌های بعدی منتقل کنند.
شیخ طوسی[۲۶](ره)، دانشمند نامدار اسلامی، تعداد شاگردان و اصحاب آن حضرت را در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی[۲۷]، بیش از ۱۸۰ نفر می‌داند. [۲۸]
در میان شاگردان امام هادی(ع)، چهره‌های درخشان علمی و معنوی و شخصیت‌های برجسته‌ای مانند: فضل بن شاذان، حسین بن سعید اهوازی، على بن مهزیار اهوازى دورقى، ایوب بن نوح، حسن بن راشد (مکنّى به ابو على غلام آل هلب بغدادى)، احمد بن محمد بن عیسى اشعرى قمى و عثمان بن سعید عمری، به چشم می‌خورند که برخی از ایشان شاگرد ائمه دیگر نیز بوده و دارای آثار و تألیفات ارزشمند در زمینه های مختلف علوم اسلامی هستند.
شهادت و آرامگاه امام هادی (ع)
امام دهم او در ماه رجب سال 254ق پس از 20 سال و 9 ماه اقامت در سامرا، در 41 سالگی از دنیا رفت. [۲۹]
امام دهم در زمان حکومت معتز عباسی مسموم شده و به شهادت رسید. [۳۰] اما ابن شهر آشوب می نویسد امام در اواخر حکومت معتمد مسموم و شهید شده است و از ابن بابویه نقل کرده که معتمد به او سم داده است. [۳۱]
امام حسن عسکری در تشییع جنازه پدر شرکت کرد و قبل از آنکه خلیفه عباسی در تشییع شرکت نماید، بر جنازه پدر نماز خواند. سپس امام دهم را در خانه ای که در آن بیست سال زندانی و تحت نظر بود، به خاک سپردند.
از آن سال به بعد امام حسن عسکری پیشوای حق شد و بار تعهد امامت را بر دوش گرفت. محل دفن امام هادی(ع) و فرزندش امام حسن عسکری(ع) در سامرا به حرم عسکریین شناخته می شود.
پانویس
- ↑ ر.ک:مقاله امام حسن عسکری
- ↑ ر.ک:مقاله سامرا
- ↑ ر.ک:مقاله مدینه
- ↑ مفید، الارشاد، 1413ق، ج2، ص297
- ↑ قرشی، حیاة الامام علی الهادی، ص21
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج4، ص401
- ↑ سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ج2، ص492
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج4، ص401
- ↑ دخیل، ائمتنا، ج2، ص209.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ج50، ص117
- ↑ حیات فکرى و سیاسى ائمه، ص ۵۰۱
- ↑ نمایه «اسامی ائمه (ع) در احادیث متواتر شیعی»، سؤال ۲۵۴۳
- ↑ مسعودى، على بن حسین، اثبات الوصیّة، ص ۲۲۸ و ۲۲۹، انصاریان، قم، چاپ سوم، ۱۳۶۲ش؛ شیخ حر عاملى، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج ۴، ص ۴۱۷، اعلمى، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۵ق
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ج ۲، ص ۳۷۸، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق
- ↑ نمایه‌های «علم اولیای خدا»، سؤال ۱۸۹؛ «رابطۀ علم خدا و معصومین به غیب با تکلیف»، سؤال ۲۱۷۸؛ «منابع علم امام (ع)»، سؤال ۳۰۲۴
- ↑ امین عاملى، سید محسن، أعیان الشیعة، ج۲، ص ۳۹، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۳ق
- ↑ نوبختی، فرق الشیعه، 1361ش، ص134
- ↑ جباری، سازمان وکالت، 1382ش، ج2، ص513ـ514، 537
- ↑ مفید، الارشاد، 1413ق، ج2، ص311-312
- ↑ ابن حجر، الصواعق المحرقة، مکتبة القاهرة، ص207
- ↑ طوسی، رجال، 1415ق، ص378
- ↑ ابن شهر آشوب، 1379ق، ج4، ص402
- ↑ جعفریان، حیات فکری -سیاسی امامان شیعه، ص658
- ↑ ر.ک:مقاله امام باقر(ع)
- ↑ ر.ک:مقاله امام صادق(ع)
- ↑ ر.ک:مقاله شیخ طوسی
- ↑ ر.ک:مقاله علوم اسلامی
- ↑ شیخ طوسى، رجال الطوسی، تحقیق: قیّومی اصفهانی، جواد، ص ۳۸۳ - ۳۹۴، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، ۱۴۱۵ق
- ↑ مفید، الارشاد، ج2، ص311و312
- ↑ طبری شیعی، دلائل الامامه، ص212
- ↑ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج4، ص401