ابوبکر باقلانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
منظور باقلانی از اینکه گاهی خود را حنبلی معرفی می‌کرده،این بوده است که به [[مذهب کلامی]] آنان (نه مذهب فقهی‌یشان) گرایش دارد. | منظور باقلانی از اینکه گاهی خود را حنبلی معرفی می‌کرده،این بوده است که به [[مذهب کلامی]] آنان (نه مذهب فقهی‌یشان) گرایش دارد. | ||
گرایش کلامی حنبلی | |||
منظور باقلانی از اینکه گاهی خود را حنبلی معرفی می‌کرده، [۲۵] این بوده است که به مذهب کلامی آنان (نه مذهب فقهی‌یشان) گرایش دارد. | |||
=مناظره با متکلمین اهل تسنن= | |||
باقلانی همچنان در بصره و ملازم استادش باهلی بود، تا زمینه سفرش به [[شیراز]] فراهم شد. وات تاریخ خروج او از بصره را ۳۵۹ق/ ۹۷۰م تخمین می‌زند. درباره این سفر گفته‌اند که عضدالدوله بویهی که به مناظرات کلامی علاقه‌مند بود و معتزله به دربار او رفت و آمد داشتند، خواست با کلام اهل سنت نیز آشنایی یابد؛ از این رو، از ابوالحسن باهلی و باقلانی جوان دعوت کرد تا به شیراز بروند. | |||
و از طرفی [[عضدالدوله]]، که وسعت نظر و بلندپروازی‌هایی ورای اختلاف مذاهب و فرق داشت، ظاهراً نمی‌خواست دربار او در شیراز منحصر به علمای معتزله شود و در بغداد و عراق، که مرکز عالم اسلام بود، به این صفت اشتهار یابد و مایل بود که بجز [[شیعه]] و [[معتزله]] از نمایندگان مذهب اشعری نیز، که در آن زمان در میان مردم قدرت و نفوذ فراوان داشتند و از نفوذ معتزله درهمه جا کاسته بودند، کسانی در دربار خود داشته باشد. | |||
ازین‌رو، باقلاّنی جوان را که، در محیط کلامی بصره در جدل و احتجاج مشهور شده بود، به دربار خود خواند. | |||
[[ابوالحسن باهلی]] از حضور در دربار عضدالدوله تن زد، اما باقلانی که معتقد بود راه نیافتن امثال باهلی به دربار، پیامدی همچون نرفتن ابن کلاب و حارث محاسبی (دو متکلم برجسته سنّی) به دربار مأمون دارد و صحنه را برای یکه تازی معتزله خالی می‌گذارد، به شیراز رفت و مورد استقبال گرم ابن خفیف شیرازی، صوفی مشهور شیراز، صاحب شرح اللمع و ناشر افکار اشاعره قرار گرفت. | |||
باقلانی در شیراز با معتزلیان در مجالس مناظره به بحث و جدل می‌پرداخت و عضدالدوله چندان به او علاقه‌مند شد که گفته‌اند: فرزندش (شاید صمصام‌الدوله) را به او واگذاشت تا [[مذهب تسنن]] را بدو بیاموزد. باقلانی نیز برای این شاه‌زاده کتاب التمهید را تألیف کرد. | |||
=منبع= | =منبع= | ||
نسخهٔ ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۴۹
نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.
یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۰۹:۴۹، ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱؛
| نام | ابو بکر باقلانی |
|---|---|
| نام کامل | باقلاّنى، ابوبكر محمد بن الطيّب بن محمد بن جعفر بن قاسم بصرى بغدادى |
| نامهای دیگر | ابن‌الباقلانی، محمد بن طیب•باقلانی، ابوبکر محمد بن طیب•قاضی الباقلانی، محمد بن طیب•قاضی ابوبکر باقلانی |
| القاب | باقلانی•ابوبکرباقلانی•ربعی |
| نام پدر | طیب |
| متولد | سال ۳۲۸ق/۹۴۰م |
| محل تولد | بصره |
| مذهب | اهل تسنن•اشعری |
| اساتید | ابن فورک•ابواسحاق اسفراینی•ابوالحسن باهلی•ابوبکر بن مالک قطیعی• ابومحمد عبدالله بن ماسی•ابواحمد حسین بن علی نیشابوری•ابن ابی‌زید قیروانی |
| مهمترین اثر | کتاب التمهید |
| رحلت | شنبه 22 ذو القعدۀ 403 ق |
| مدفن | بغداد•مقبره باب الحرب |
قاضی ابوبکر محمد بن طیب بن محمد بن جعفر بن قاسم بصری بغدادی معروف به ابوبکر باقلانی و ابن باقلانی از متکلمین بزرگ اشعری است. وی که از ناحیه اهل سنت مورد احترام تمام است، در سال های میانی قرن چهارم هجری قمری در بغداد به دنیا آمده است.
وی که فروشنده «باقلا» بوده، برخلاف قیاس ادبیات عرب باقلانی نامیده شده است. وی شاگرد غیرمستقیم اشعری است. باقلانی در دربار آل بویه ـ علی رغم آن که ایشان شیعه و باقلانی اشعری مذهب بود ـ دارای نفوذ بود. وی از سال 367 هجری قمری به بغداد رفته و تا آخر عمر در این شهر که مرکز علمی جهان اسلام بود، ساکن گردید. وی همچنین سفری به عنوان سفیر به روم شرقی داشته است.
باقلانی ظاهراً به واسطه توجه بیش از اندازه به علم کلام، چندان مورد توجه اهل حدیث بغداد نبوده است. وی چندی نیز در ثغر ـ ولایات سرحدّی روم منصب قضاوت داشته است. مهم ترین اثر وی کتاب التمهید است.
ابوبکر باقلانی
باقِلاّنی، ابوبکر محمد بن طیب (د ۲۳ ذیقعده ۴۰۳ق/۵ ژوئن ۱۰۱۳م)، متکلم نامدار اشعری مذهب می‌باشد. برخی منابع او را رَبَعی خوانده‌اند که بیانگر نسب عربی اوست. تاریخ تولد وی به درستی روشن نیست، ولی برخی حوالی سال ۳۲۸ق/۹۴۰م را محتمل می‌دانند. احتمالاً او در بصره به دنیا آمده است.
درباره نسبت «باقلانی»، گرچه سمعانی آن را منسوب به باقلا می‌داند، اما منسوب باقلا، قیاساً باقلاوی یا باقلائی است، نه باقلانی. بر خلاف قیاس به باقلاّنی شهرت یافته است و همه کتب تراجم نیز نام او را به این صورت نوشته‌اند بجز ابن جوزی که «باقلاّوی» آورده است که به دلیل متأخر بودن او قابل اعتنا نیست.
مفصل‌ترین شرح حال او در ترتیب المدارک و تقریب المسالک لمعرفة اعلام مذهب الامام مالک، تألیف عیاض بن موسی (متوفی ۵۴۴) آمده است.
اساتید باقلانی
باقلانی در بصره در کنار کسانی چون ابن فورک و ابواسحاق اسفراینی (ه م م) کلام اشعری را نزد ابوالحسن باهلی، شاگرد ابوالحسن اشعری، فرا گرفت. گویا در همین اثنا مدتی به بغداد رفت و از محضر مشایخ حدیث بهره برد؛ و شاید هم استفاده او از مشایخ بغداد، در آغاز دوره تحصیل او بوده، و سپس به بصره نزد باهلی رفته باشد؛ اما گزارش خطیب بغدادی فقط حاكى از آن است كه وقتى باقلانى در بغداد سكنى گزيده، و براي استماع حدیث نزد ابوبکر بن مالک قطیعی (د ۳۶۸ق/۹۷۹م) و ابومحمد عبدالله بن ماسی و ابواحمد حسین بن علی نیشابوری (د ۳۴۹ق/۹۶۰م) رفته است [۱۱] از استادان دیگر وی می‌توان ابن ابی‌زید قیروانی را نام برد. خطیب می‌افزاید که محمد بن ابی‌الفوارس (د ۴۱۲ق/۱۰۲۱م) حدیث او را در مجموعه‌ای گردآورده بود. خود خطیب نیز به واسطه قاضی ابوجعفر محمد بن احمد سمنانی، از باقلانی حدیث روایت کرده است.
بنا به گفته ذهبی در سِیَر اَعْلام النُّبلاء، «علم معقول» را از ابوعبداللّه محمد بن احمد بن مجاهد طائی، شاگرد ابوالحسن اشعری، فراگرفته بود.
باقلانی در بغداد (و شاید یک چند نیز در بصره) نزد ابن مجاهد (از متکلمان اشعری و شاگرد ابوالحسن اشعری) کلام خواند و حتی بیش از باهلی نزد او شاگردی کرد.
مذهب ابو بکر باقلانی
وی که در فقه مذهب مالکی داشت، در بغداد نزد فقیه بزرگ مالکی عراق، یعنی ابوبکر محمد بن عبدالله ابهری (د ۳۷۵ق/ ۹۸۵م) فقه خواند و چندان برجسته گردید که ریاست مالکیان عصر به او منتهی شد.
گرایش کلامی حنبلی
منظور باقلانی از اینکه گاهی خود را حنبلی معرفی می‌کرده،این بوده است که به مذهب کلامی آنان (نه مذهب فقهی‌یشان) گرایش دارد.
گرایش کلامی حنبلی
منظور باقلانی از اینکه گاهی خود را حنبلی معرفی می‌کرده، [۲۵] این بوده است که به مذهب کلامی آنان (نه مذهب فقهی‌یشان) گرایش دارد.
مناظره با متکلمین اهل تسنن
باقلانی همچنان در بصره و ملازم استادش باهلی بود، تا زمینه سفرش به شیراز فراهم شد. وات تاریخ خروج او از بصره را ۳۵۹ق/ ۹۷۰م تخمین می‌زند. درباره این سفر گفته‌اند که عضدالدوله بویهی که به مناظرات کلامی علاقه‌مند بود و معتزله به دربار او رفت و آمد داشتند، خواست با کلام اهل سنت نیز آشنایی یابد؛ از این رو، از ابوالحسن باهلی و باقلانی جوان دعوت کرد تا به شیراز بروند.
و از طرفی عضدالدوله، که وسعت نظر و بلندپروازی‌هایی ورای اختلاف مذاهب و فرق داشت، ظاهراً نمی‌خواست دربار او در شیراز منحصر به علمای معتزله شود و در بغداد و عراق، که مرکز عالم اسلام بود، به این صفت اشتهار یابد و مایل بود که بجز شیعه و معتزله از نمایندگان مذهب اشعری نیز، که در آن زمان در میان مردم قدرت و نفوذ فراوان داشتند و از نفوذ معتزله درهمه جا کاسته بودند، کسانی در دربار خود داشته باشد.
ازین‌رو، باقلاّنی جوان را که، در محیط کلامی بصره در جدل و احتجاج مشهور شده بود، به دربار خود خواند. ابوالحسن باهلی از حضور در دربار عضدالدوله تن زد، اما باقلانی که معتقد بود راه نیافتن امثال باهلی به دربار، پیامدی همچون نرفتن ابن کلاب و حارث محاسبی (دو متکلم برجسته سنّی) به دربار مأمون دارد و صحنه را برای یکه تازی معتزله خالی می‌گذارد، به شیراز رفت و مورد استقبال گرم ابن خفیف شیرازی، صوفی مشهور شیراز، صاحب شرح اللمع و ناشر افکار اشاعره قرار گرفت.
باقلانی در شیراز با معتزلیان در مجالس مناظره به بحث و جدل می‌پرداخت و عضدالدوله چندان به او علاقه‌مند شد که گفته‌اند: فرزندش (شاید صمصام‌الدوله) را به او واگذاشت تا مذهب تسنن را بدو بیاموزد. باقلانی نیز برای این شاه‌زاده کتاب التمهید را تألیف کرد.