زکریا انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی') |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
</div> | </div> | ||
'''أبو یحیى زكریَّا بنُ محمد بنِ أحمدَ بنِ زكریا الأنصاریُّ الخزرجیُّ السُّنَیكیُّ'''، که در [[قاهره]] اقامت داشت و در [[الازهر]] به درجات بالای علمی رسیده بود (824هـ/1421م - 926هـ/1520م)معروف به "شیخ الإسلام"،"زین الدین" و"القاضی زكریا"<ref>ابن العماد | '''أبو یحیى زكریَّا بنُ محمد بنِ أحمدَ بنِ زكریا الأنصاریُّ الخزرجیُّ السُّنَیكیُّ'''، که در [[قاهره]] اقامت داشت و در [[الازهر]] به درجات بالای علمی رسیده بود (824هـ/1421م - 926هـ/1520م)معروف به "شیخ الإسلام"،"زین الدین" و"القاضی زكریا"<ref>ابن العماد الحنبلی، ج10 ص186</ref>فقیه،قاضی شافعی، قاری،مُحَدِّثٌ حافظ [[قرآن]] ، متكلِّمٌ ، لغوی و[[صوفی]] او قاضی القضات در عهد دولت ملوكیه [[مصر]] بود<ref>شیخ الاسلام زکریا الانصاری و اثره فی الفقه الشافعی، طارق یوسف، ص21</ref> <ref>[http://88.99.240.100/aleman/library/messages/01495.pdf شیخ الاسلام زکریا الانصاری و اثره فی الفقه الشافعی]</ref>، او در کثرت و اهمیت تالیفاتش به جایگاهی رسید که او را محدد صده نهم هجری می دانند<ref>العیدروس، ص115</ref><ref>خلاصة الأثر فی أعیان القرن الحادی عشر، محمد بن فضل الله المحبی، دار صادر، بیروت، ج3 ص346-347</ref><ref>المجددون فی الإسلام، عبد المتعال الصعیدی، مكتبة الآداب، القاهرة، 1416هـ / 1996م، ص252، ص257-259</ref>علمای [[مسلمان]] به کتب او اهتمام فراوان داشته و بر شرح و تدریس آن همت گماشتند و شافعیان در صدور فتوا به کتابهای او و شاگردانش، به ویژه ابن حجر الهیتمی و شمس الدین الرملیَّ تکیه می کردند<ref>مختصر الفوائد المكیة فیما یحتاجه طلبة الشافعیة، علوی بن أحمد السقاف الشافعی المكی، ص74-76</ref><ref>المدخل إلى دراسة المذاهب الفقهیة، علی جمعة، دار السلام، القاهرة، الطبعة الثانیة، 1422هـ/2001م، ص50</ref>. | ||
زکریای انصاری در سال 824 هجری قمری در روستای سنیکه از ناحیه شرقیه در مصر به دنیا آمد و در آنجا در سایه خانواده ای فقیر رشد کرد. | زکریای انصاری در سال 824 هجری قمری در روستای سنیکه از ناحیه شرقیه در مصر به دنیا آمد و در آنجا در سایه خانواده ای فقیر رشد کرد. | ||
سپس به مسجد الازهر حرکت کردرفت و برای طلب علم مدتی در آنجا ماند و کوشید تا در تمام علوم [[شریعت]] مانند [[تفسیر]] و [[حدیث]] و عقاید و [[فقه]] و تصوف و لغت و منطق سرآمد شد. | سپس به مسجد الازهر حرکت کردرفت و برای طلب علم مدتی در آنجا ماند و کوشید تا در تمام علوم [[شریعت]] مانند [[تفسیر]] و [[حدیث]] و عقاید و [[فقه]] و تصوف و لغت و منطق سرآمد شد. | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
عبدالقادر عیدروس می گوید: «مناصب بزرگی از قبیل تدریس در مقام [[شافعی|امام شافعی]] را به عهده گرفت.در حالی مقامی بالاتر از این در تعلیمات دینی در مصر وجود نداشت. | عبدالقادر عیدروس می گوید: «مناصب بزرگی از قبیل تدریس در مقام [[شافعی|امام شافعی]] را به عهده گرفت.در حالی مقامی بالاتر از این در تعلیمات دینی در مصر وجود نداشت. | ||
چندین مدرسه مهم نیز تدریس و تولیت نمود و در تصوف و تولیت خانقاه نیز فعال بودتا اینکه پس از اکراه و پاکدامنی بسیار به مقام والای قاضی القضات ارتقا یافت.»او کار خود را با صداقت کامل پیش می‌برد و غالباً با توصیه‌های سلطان الاشرف قیتبای را خطاب قرار می داد. | چندین مدرسه مهم نیز تدریس و تولیت نمود و در تصوف و تولیت خانقاه نیز فعال بودتا اینکه پس از اکراه و پاکدامنی بسیار به مقام والای قاضی القضات ارتقا یافت.»او کار خود را با صداقت کامل پیش می‌برد و غالباً با توصیه‌های سلطان الاشرف قیتبای را خطاب قرار می داد. | ||
او بیست سال به این سمت ادامه داد تا اینکه سلطان قنسوه الغوری در سال 906 هجری قمری او را عزل کرد. «به خاطر اهانت او به سلطان و سرزنش آشکارش»<ref> | او بیست سال به این سمت ادامه داد تا اینکه سلطان قنسوه الغوری در سال 906 هجری قمری او را عزل کرد. «به خاطر اهانت او به سلطان و سرزنش آشکارش»<ref>الغزی، ج1 ص207</ref>. | ||
زکریای انصاری قبل از مرگش شاهد سقوط دولت ممالیک و الحاق [[دولت عثمانی]] به مصر بود و در زمان امپراتوری عثمانی به مقام و احترام رسید. | زکریای انصاری قبل از مرگش شاهد سقوط دولت ممالیک و الحاق [[دولت عثمانی]] به مصر بود و در زمان امپراتوری عثمانی به مقام و احترام رسید. | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
أبو یحیى زكریا بن محمد بن أحمد بن زكریا الأنصاری الخزرجی. اصل او به قبیله خزرج از انصار می رسد و او از نسل خباب بن المنذر بن الجموح الخزرجی است. | أبو یحیى زكریا بن محمد بن أحمد بن زكریا الأنصاری الخزرجی. اصل او به قبیله خزرج از انصار می رسد و او از نسل خباب بن المنذر بن الجموح الخزرجی است. | ||
السنیکی به این دلیل است که منتسب به روستای سُنَیْكة در اقلیم شرقی مصر بین بلبیس و عباسیه که اکنون حلمیه نام دارد<ref>معجم البلدان، | السنیکی به این دلیل است که منتسب به روستای سُنَیْكة در اقلیم شرقی مصر بین بلبیس و عباسیه که اکنون حلمیه نام دارد<ref>معجم البلدان، یاقوت الحموی، دار صادر، بیروت، الطبعة الثانیة، 1995م، ج3 ص270</ref>. | ||
محیی الدین أبو السعود یحیى (ت 897هـ): و او بزرگترین فرزندش بود<ref> | محیی الدین أبو السعود یحیى (ت 897هـ): و او بزرگترین فرزندش بود<ref>حاشیة الجمل على شرح المنهج للشیخ زكریا الأنصاری، سلیمان الجمل، دار الفكر، ج1 ص3</ref>. | ||
محب الدین أبو الفتوح محمد: واو فرزند وسط. | محب الدین أبو الفتوح محمد: واو فرزند وسط. | ||
جمال الدین یوسف (ت 987هـ): و او فرزند آخر. | جمال الدین یوسف (ت 987هـ): و او فرزند آخر. | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
او در مسجد الازهر بود و در سال 841 هجری قمری به قاهره رفت.در الازهر برای طلب علم بریده شد و فقیر و تهیدست بود و پس از مرگ پدرش کسی از او حمایت نکرد.زکریای انصاری پس از اقامت در قاهره به شهر خود سنیکه بازگشت و مدتی در آنجا به کشاورزی مشغول شد، اما طلب علم را فراموش نکرد.زمانی که به قاهره بازگشت و برای دانش جویی و کسب علم در هنرهای مختلف مشغول شد. | او در مسجد الازهر بود و در سال 841 هجری قمری به قاهره رفت.در الازهر برای طلب علم بریده شد و فقیر و تهیدست بود و پس از مرگ پدرش کسی از او حمایت نکرد.زکریای انصاری پس از اقامت در قاهره به شهر خود سنیکه بازگشت و مدتی در آنجا به کشاورزی مشغول شد، اما طلب علم را فراموش نکرد.زمانی که به قاهره بازگشت و برای دانش جویی و کسب علم در هنرهای مختلف مشغول شد. | ||
در بخش پایانی عمرش به درس و طبقه بندی و تالیف کتب و تصدی مناصب اداری و تدریس و [[امر به معروف و نهی از منکر]] تا اینکه در سال 926 هجری قمری درگذشت<ref>معجم المطبوعات | در بخش پایانی عمرش به درس و طبقه بندی و تالیف کتب و تصدی مناصب اداری و تدریس و [[امر به معروف و نهی از منکر]] تا اینکه در سال 926 هجری قمری درگذشت<ref>معجم المطبوعات العربیة والمعربة، یوسف الیان سركیس، مطبعة سركیس، مصر، 1346هـ / 1928م، ج2 ص484</ref>. | ||
=اساتید= | =اساتید= | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
علم الدین البلقینی (ت 868هـ). | علم الدین البلقینی (ت 868هـ). | ||
یحیى بن محمد المناوی (ت 871هـ). | یحیى بن محمد المناوی (ت 871هـ). | ||
محیی الدین الكافیجی (ت 879هـ)<ref> | محیی الدین الكافیجی (ت 879هـ)<ref>السخاوی، ج3 ص235</ref>. | ||
=شاگردان= | =شاگردان= | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
محمد بن سالم الطبلاوی (ت 966هـ). | محمد بن سالم الطبلاوی (ت 966هـ). | ||
عمیرة البرلسی (ت 957هـ). | عمیرة البرلسی (ت 957هـ). | ||
عبد الوهاب الشعرانی (ت 973هـ)<ref>الأعلام، | عبد الوهاب الشعرانی (ت 973هـ)<ref>الأعلام، الزركلی، ج1 ص103</ref>. | ||
=آثار= | =آثار= | ||
مهمترین آثار او عبارتند از<ref> | مهمترین آثار او عبارتند از<ref>هدیة العارفین، إسماعیل بن محمد البابانی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج1 ص374</ref>: | ||
==تفسیر وعلوم القرآن== | ==تفسیر وعلوم القرآن== | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
=وفات= | =وفات= | ||
زکریای انصاری تا صد سال عمر کرد و همه آن را صرف علم و تحصیل و قضاوت کرد و در قاهره وفات کرد و مترجمانش در تعیین تاریخ وفاتش در چند قول اختلاف کردند. | زکریای انصاری تا صد سال عمر کرد و همه آن را صرف علم و تحصیل و قضاوت کرد و در قاهره وفات کرد و مترجمانش در تعیین تاریخ وفاتش در چند قول اختلاف کردند. | ||
گفته شده در روز جمعه چهارم ذی الحجه سال 925 هجری قمری است <ref>ابن العماد | گفته شده در روز جمعه چهارم ذی الحجه سال 925 هجری قمری است <ref>ابن العماد الحنبلی، ج10 ص188</ref>و قول دیگری چهارشنبه سوم ذی الحجه سال 926 هجری قمری را روایت کرده و روایت بعدی چهارم ذی الحجه سال 926 هجری قمری را بیان کرده است<ref>البدر الطالع، الشوكانی، ج1 ص253</ref>. و روایتی هم مربوط به چهارشنبه سوم ذی القعده سال 926 هجری قمری است. برخی از محققین احتمال وفات وی در روز چهارشنبه سوم ذی الحجه سال 926 هجری قمری را داده اند. زیرا این روایت از ابن ایاس است که با او معاصر بوده و در تشییع جنازه او شرکت کرده است و چون صبح روز پنجشنبه غسل داده شده است یعنی در روز چهارشنبه از دنیا رفته است.او را در غرفه صغری در نزدیکی قبر [[شافعی| شافعی]] که از پیروان او بود به خاک سپردند<ref>بدائع الزهور، ابن إیاس، ج5 ص371</ref>. | ||
=پانویس= | =پانویس= | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
[[رده: تصوف]] | [[رده: تصوف]] | ||
نسخهٔ ۴ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۲۳
| نام | أبو یحیى زكریَّا بنُ محمد بنِ أحمدَ بنِ زكریا الأنصاریُّ الخزرجیُّ السُّنَیكیُّ |
|---|---|
| نامهای دیگر | "شیخ الإسلام" ،"زین الدین" و"القاضی زكریا" |
| درگذشت | 926ق |
أبو یحیى زكریَّا بنُ محمد بنِ أحمدَ بنِ زكریا الأنصاریُّ الخزرجیُّ السُّنَیكیُّ، که در قاهره اقامت داشت و در الازهر به درجات بالای علمی رسیده بود (824هـ/1421م - 926هـ/1520م)معروف به "شیخ الإسلام"،"زین الدین" و"القاضی زكریا"[۱]فقیه،قاضی شافعی، قاری،مُحَدِّثٌ حافظ قرآن ، متكلِّمٌ ، لغوی وصوفی او قاضی القضات در عهد دولت ملوكیه مصر بود[۲] [۳]، او در کثرت و اهمیت تالیفاتش به جایگاهی رسید که او را محدد صده نهم هجری می دانند[۴][۵][۶]علمای مسلمان به کتب او اهتمام فراوان داشته و بر شرح و تدریس آن همت گماشتند و شافعیان در صدور فتوا به کتابهای او و شاگردانش، به ویژه ابن حجر الهیتمی و شمس الدین الرملیَّ تکیه می کردند[۷][۸]. زکریای انصاری در سال 824 هجری قمری در روستای سنیکه از ناحیه شرقیه در مصر به دنیا آمد و در آنجا در سایه خانواده ای فقیر رشد کرد. سپس به مسجد الازهر حرکت کردرفت و برای طلب علم مدتی در آنجا ماند و کوشید تا در تمام علوم شریعت مانند تفسیر و حدیث و عقاید و فقه و تصوف و لغت و منطق سرآمد شد. و از بزرگان زمان خود مانند الحافظ بن حجر عسقلانی استفاده کرد و او را به صدور فتوا مجاز نمود. و جلال الدین المحلی و محیی الدین الكافیجی و دیگرانی از این دست بهره برد. به طلب علم و تعلیم ادامه داد تا اینکه شهرت یافت و طلاب به طلبگی و بهره گیری از او پرداختند. عبدالقادر عیدروس می گوید: «مناصب بزرگی از قبیل تدریس در مقام امام شافعی را به عهده گرفت.در حالی مقامی بالاتر از این در تعلیمات دینی در مصر وجود نداشت. چندین مدرسه مهم نیز تدریس و تولیت نمود و در تصوف و تولیت خانقاه نیز فعال بودتا اینکه پس از اکراه و پاکدامنی بسیار به مقام والای قاضی القضات ارتقا یافت.»او کار خود را با صداقت کامل پیش می‌برد و غالباً با توصیه‌های سلطان الاشرف قیتبای را خطاب قرار می داد. او بیست سال به این سمت ادامه داد تا اینکه سلطان قنسوه الغوری در سال 906 هجری قمری او را عزل کرد. «به خاطر اهانت او به سلطان و سرزنش آشکارش»[۹].
زکریای انصاری قبل از مرگش شاهد سقوط دولت ممالیک و الحاق دولت عثمانی به مصر بود و در زمان امپراتوری عثمانی به مقام و احترام رسید. پس از مرگش، خیر بیگ، امیر الامرا، برای او دعا کرد و او را کفن کردند و در میانه روز تشییع نمودند تا در مسجد الازهر در جمع قضات اسلامی و علما و نیکوکاران و جمعیت زیادی گرد آمدندهمه در مسجد مذکور و اطراف آن حاضر شدند و فرصت را مغتنم شمردند و بر آن نماز خواندند.وفات او در روز چهارشنبه سوم ذی الحجه سال 926 هجری قمری در قاهره بود.
ولادت
زكریا الأنصاری در قریة سنیكة از ناحیه الشرقیة مصر در سال هشتصدو بیست و چهار (824هـ)بدنیا آمد.
اسم و نسب
أبو یحیى زكریا بن محمد بن أحمد بن زكریا الأنصاری الخزرجی. اصل او به قبیله خزرج از انصار می رسد و او از نسل خباب بن المنذر بن الجموح الخزرجی است. السنیکی به این دلیل است که منتسب به روستای سُنَیْكة در اقلیم شرقی مصر بین بلبیس و عباسیه که اکنون حلمیه نام دارد[۱۰]. محیی الدین أبو السعود یحیى (ت 897هـ): و او بزرگترین فرزندش بود[۱۱]. محب الدین أبو الفتوح محمد: واو فرزند وسط. جمال الدین یوسف (ت 987هـ): و او فرزند آخر.
تحصیل
او در مسجد الازهر بود و در سال 841 هجری قمری به قاهره رفت.در الازهر برای طلب علم بریده شد و فقیر و تهیدست بود و پس از مرگ پدرش کسی از او حمایت نکرد.زکریای انصاری پس از اقامت در قاهره به شهر خود سنیکه بازگشت و مدتی در آنجا به کشاورزی مشغول شد، اما طلب علم را فراموش نکرد.زمانی که به قاهره بازگشت و برای دانش جویی و کسب علم در هنرهای مختلف مشغول شد. در بخش پایانی عمرش به درس و طبقه بندی و تالیف کتب و تصدی مناصب اداری و تدریس و امر به معروف و نهی از منکر تا اینکه در سال 926 هجری قمری درگذشت[۱۲].
اساتید
ابن المجدی (ت 850هـ). ابن حجر العسقلانی (ت 852هـ). زین الدین رضوان (ت 852هـ). الكمال بن الهمام (ت 861هـ). جلال الدین المحلی (ت 864هـ). علم الدین البلقینی (ت 868هـ). یحیى بن محمد المناوی (ت 871هـ). محیی الدین الكافیجی (ت 879هـ)[۱۳].
شاگردان
شهاب الدین الرملی (ت 957هـ). ابن حجر الهیتمی (ت 974هـ). الخطیب الشربینی (ت 977هـ). شمس الدین الرملی (ت 1004هـ). محمد بن سالم الطبلاوی (ت 966هـ). عمیرة البرلسی (ت 957هـ). عبد الوهاب الشعرانی (ت 973هـ)[۱۴].
آثار
مهمترین آثار او عبارتند از[۱۵]:
تفسیر وعلوم القرآن
"فتح الجلیل ببیان خفی أنوار التنزیل": حاشیه بر تفسیر البیضاوی. فتح الرحمن بكشف ما یلتبس من القرآن. الدقائق المحكمة فی شرح المقدمة: شرح المقدمة الجزریة در علم تجوید.
حدیث وعلومه
تحفة الباری بشرح صحیح البخاری. فتح الباقی بشرح ألفیة العراقی: شرح ألفیة العراقی در علم الحدیث. فتح العلام بشرح الإعلام بأحادیث الأحكام.
عقیده ، علم الكلام و منطق
فتح الإله الماجد بإیضاح شرح العقائد: حاشیة بر شرح العقائد النسفیة تفتازانی. لوامع الأفكار فی شرح طوالع الأنوار: شرح طوالع الأنوار للبیضاوی. المطلع شرح إیساغوجی.
فقه
منهج الطلاب: مختصر منهاج الطالبین نووی. فتح الوهاب بشرح منهج الطلاب. تحفة الطلاب لشرح تحریر تنقیح اللباب. أسنى المطالب: شرح روض الطالب لابن المقری. الغرر البهیة فی شرح البهجة الوردیة: شرح بر منظومه ابن الوردی. الإعلام والاهتمام بجمع فتاوى شیخ الإسلام. نهایة الهدایة إلى تحریر الكفایة: شرح ألفیة ابن الهائم در علم الفرائض.
اصول الفقه:
لب الأصول. غایة الوصول إلى شرح لب الأصول. فتح الرحمن شرح لقطة العجلان.
تصوف و تزكیه
الفتوحات الإلهیة فی نفع أرواح الذوات الإنسانیة. الزبدة الرائقة فی شرح البردة الفائقة. إحكام الدلالة على تحریر الرسالة: شرح الرسالة القشیریة.
علوم لغت
بلوغ الأرب بشرح شذور الذهب. الدرر السنیة فی شرح الألفیة. المناهج الكافیة فی شرح الشافیة لابن الحاجب.
در موضوعات متنوع
فتح المبدع فی شرح المقنع: در جبر و مقابله. اللؤلؤ النظیم فی روم التعلم والتعلیم: در تعلیم و تربیت. الحدود الأنیقة والتعریفات الدقیقة.
وفات
زکریای انصاری تا صد سال عمر کرد و همه آن را صرف علم و تحصیل و قضاوت کرد و در قاهره وفات کرد و مترجمانش در تعیین تاریخ وفاتش در چند قول اختلاف کردند. گفته شده در روز جمعه چهارم ذی الحجه سال 925 هجری قمری است [۱۶]و قول دیگری چهارشنبه سوم ذی الحجه سال 926 هجری قمری را روایت کرده و روایت بعدی چهارم ذی الحجه سال 926 هجری قمری را بیان کرده است[۱۷]. و روایتی هم مربوط به چهارشنبه سوم ذی القعده سال 926 هجری قمری است. برخی از محققین احتمال وفات وی در روز چهارشنبه سوم ذی الحجه سال 926 هجری قمری را داده اند. زیرا این روایت از ابن ایاس است که با او معاصر بوده و در تشییع جنازه او شرکت کرده است و چون صبح روز پنجشنبه غسل داده شده است یعنی در روز چهارشنبه از دنیا رفته است.او را در غرفه صغری در نزدیکی قبر شافعی که از پیروان او بود به خاک سپردند[۱۸].
پانویس
- ↑ ابن العماد الحنبلی، ج10 ص186
- ↑ شیخ الاسلام زکریا الانصاری و اثره فی الفقه الشافعی، طارق یوسف، ص21
- ↑ شیخ الاسلام زکریا الانصاری و اثره فی الفقه الشافعی
- ↑ العیدروس، ص115
- ↑ خلاصة الأثر فی أعیان القرن الحادی عشر، محمد بن فضل الله المحبی، دار صادر، بیروت، ج3 ص346-347
- ↑ المجددون فی الإسلام، عبد المتعال الصعیدی، مكتبة الآداب، القاهرة، 1416هـ / 1996م، ص252، ص257-259
- ↑ مختصر الفوائد المكیة فیما یحتاجه طلبة الشافعیة، علوی بن أحمد السقاف الشافعی المكی، ص74-76
- ↑ المدخل إلى دراسة المذاهب الفقهیة، علی جمعة، دار السلام، القاهرة، الطبعة الثانیة، 1422هـ/2001م، ص50
- ↑ الغزی، ج1 ص207
- ↑ معجم البلدان، یاقوت الحموی، دار صادر، بیروت، الطبعة الثانیة، 1995م، ج3 ص270
- ↑ حاشیة الجمل على شرح المنهج للشیخ زكریا الأنصاری، سلیمان الجمل، دار الفكر، ج1 ص3
- ↑ معجم المطبوعات العربیة والمعربة، یوسف الیان سركیس، مطبعة سركیس، مصر، 1346هـ / 1928م، ج2 ص484
- ↑ السخاوی، ج3 ص235
- ↑ الأعلام، الزركلی، ج1 ص103
- ↑ هدیة العارفین، إسماعیل بن محمد البابانی، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، ج1 ص374
- ↑ ابن العماد الحنبلی، ج10 ص188
- ↑ البدر الطالع، الشوكانی، ج1 ص253
- ↑ بدائع الزهور، ابن إیاس، ج5 ص371