جنگ نهروان

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۲:۵۵، ۴ ژانویه ۲۰۲۲؛

نام	جنگ نهروان
زمان	۹ صفر ۳۸ قمری
مکان	نهروان•عراق
نتیجه	پیروزی علی بن ابی‌طالب
طرفین درگیر	امیر المومنین علی بن ابی طالب•خوارج
فرماندهان سپاه اسلام	علی بن ابی‌طالب•مالک اشتر نخعی•قیس بن سعد انصاری•ابوایوب انصاری•محمد حنفیه•عبدالله بن عباس•حجر بن عدی•اشعث بن قیس•شبث بن ربعی•جندب بن کعب ازدی
فرماندهان کفار	عبدالله بن وهب راسبی•عبدالله بن شجره سلمی•حرقوص بن زهیر سعدی
تعداد نیروهای سپاه اسلام	۱۲٬۰۰۰
تعداد نیروهای سپاه کفار	ابتدا ۴٬۰۰۰ و حین نبرد ۱٬۰۰۰ تا ۱٬۸۰۰
شهدا و کشته شدگان	شهادت کمتر از ده نفر از سپاه امام علی(ع)•فرار چهار صد نفر و کشته شدن اکثر خوارج حاضر در صحنه نبرد
نتیجه	پیروزی مسلمانان

جنگ نهروان در این نبردکه در سال 38 هجری اتفاق افتاد، طرف جنگ، یاران دیرینه امام علی (ع) بودند که از شدّت عبادت پیشانی‏ هایشان پینه بسته بود و آهنگ تلاوت قرآن آنان در همه جا می ‏پیچید، جنگ با این گروه دشوارتر از آن دو دسته بود، ولی امام علی (ع) پس از ماه‏ ها صبر و شکیبایی و ایراد سخنرانی و اعزام شخصیّت‏ های مؤثر، از اصلاح آنان مأیوس شد و چون آنان قیام مسلّحانه کردند به نبرد با آنان پرداخت و به تعبیر خود چشم فتنه را از کاسه درآورد.

همين گروه بودند كه مسئله حكميت را مطرح كردند و در نهايت، بيعت خود را شكسته و دشمنى خويش را با حضرت على (ع) آشكار نمودند و در صحراى حروراء جنگى را بر عليه او بر پا كردند و چون محل جنگ حروراء نام داشت اين گروه بنام حروريَّة معروف شدند.

رئيس اين جمعيت حرقوص بن زهير السّعدى ملقب به _{ذى الثديّة} است. حضرت امير (ع) ابتدا به سوى آنها رفت و آنها را موعظه نمود و از آنها خواست كه به بيعت خود باز گردند ولى آنها جواب حضرت را با تير دادند و آن حضرت نيز به جنگ با ايشان برخاست.

زمان وقوع جنگ

نزديك به يك سال از جنگ صفین مى گذشت و هنوز شعله هاى آن جنگ خونين ، يكسره خاموش نشده بود كه آتش جنگ خانگى ، و اين بار از درون سپاه امام علی (ع) و به سردستگى مسلمانان افراطى ، شعله ور گشت و بدين سان ، امام علی (ع) از آغازِ به دست گيرى زمام قدرت سياسى ، هر سال با يك جنگ داخلى رويارو شد .

زمان وقوع جنگ نَهرَوان به طور دقيق معلوم نيست . برخى از تاريخنگاران ، زمان وقوع آن را سال ۳۸ هجرى و بعضى سال ۳۷ هجرى و دسته اى هم سال ۳۹ هجرى دانسته اند .

به نظر مى رسد كه رأى نخست به صحّت نزديك تر باشد . بسيارى از سيره نگاران ، يا چنان كه طبرى گفته : بيشينه ايشان ، بر همين قول اند . از اين گذشته ، جُستار دقيق در سير وقايع دوران حكومت امام علی (ع) نيز اين رأى را تأييد مى كند .

و امّا ماهِ وقوع نبرد نهروان ؛ بيشينه تاريخنگاران از آن ياد ننموده اند ؛ ليكن برخى از ايشان اشاره كرده اند كه اين نبرد در ماه صفر سال ۳۸ هجرى رخ داد و بعضى تاريخ وقوع آن را ماه شعبان همان سال دانسته اند . به نظر مى رسد قول نخست درست است ، يعنى ماه صفر سال ۳۸ هجرى ؛ زيرا زمان داورى به ماه رمضان نهاده شده بود و از آن پس ، امام علی (ع) سپاهى را تجهيز كرده ، به جانب شام روانه ساخته بود كه در اين ميان ، با سركشى خوارج رويارو گشت . اين نبرد ، بسيار كم پاييد و چيزى نگذشت كه آتشِ آن خاموش شد .

مكان جنگ

نبرد نهروان در [ جايى به نام] «نهروان» رخ داد كه منطقه اى گسترده ميان بغداد و واسط بود و از در چهار فرسخى شرق بغداد قرار داشت .

شمارِ شركت كنندگان در جنگ

سپاه امام على (ع) بيش از ۶۸ هزار تن را شامل مى شد ؛ و اين از آن روى بود كه امام (ع) براى جنگ با شاميان آماده شده بود ، نه براى نبردِ با خوارج .

سپاه خوارج هم مشتمل بر چهار هزار يا دو هزار و هشتصد تن بود .

فرماندهان سپاه امام

فرمانده جناح راست : حُجْر بن عَدى كِنْدى .

فرمانده جناح چپ : شَبَث بن رِبعى يا معقل بن قيس رياحى .

فرمانده سواره نظام : ابو ايّوب انصارى .

فرمانده پياده نظام : ابو قَتاده انصارى .

فرمانده مردم مدينه : قيس بن سعد بن عباده انصارى .

فرماندهان سپاه مارقين

فرمانده جناح راست : زيد بن حُصَين طائى .

فرمانده جناح چپ : شُرَيح بن اَوفى عبسى .

فرمانده سواره نظام : حمزة بن سنان اسدى .

فرمانده پياده نظام : حرقوص بن زُهَير سعدى .

و گفته شده : فرمانده جناح راست : يزيد بن حُصَين ، و فرمانده سواره نظام : عبد اللّه بن وَهْب .