سوره صافات

نام	سوره صافات
شماره سوره	۳۷
جزء	۲۳
ترتیب نزول	۵۶
مکی • مدنی	مکی
تعداد آیات	۱۸۲
تعداد کلمات	۸۶۶
تعداد حروف	۳۹۰۳

سوره صافات سی و هفتمین سوره است که مکی و 182آیه دارد. مشابه این سوره از نظر نام، سوره صف است که اشاره به صفوف محکم رزمندگان در صحنه های جنگ دارد. این سوره، نخستین سوره از قرآن کریم است که با سوگند آغاز می شود.همانند دیگر سوره های مکی، بیشتر آیات این سوره نیز درباره ی مبدأ و معاد و با تذکّر و انذار همراه است. همچنین به تاریخ پیامبرانی همچون نوح، ابراهیم ،اسحاق ،موسی ،هارون، الیاس، لوط و یونس، اشاره شده و در این میان زندگی حضرت ابراهیم مشروح تر آمده است. عقاید باطل مشرکان در مورد رابطه خداوند با جن یا فرشتگان به شدّت محکوم شده و پیروزی نهایی حقّ بر کفر و شرک و نفاق مطرح گردیده است. بر قرائت سوره صافّات در روزهای جمعه تأکید شده و تلاوت آن،موجب گشایش در رزق و بیمه شدن مال و فرزندان از شیطان می شود.

سوره صافات

صافات به طورى كه گفته شده- جمع" صافه" است و" صافه" نيز جمع" صاف"- با تشديد- است، و مراد از اين كلمه جماعتى است كه: افراد آن در صفى منظم قرار داشته باشند.

مفهوم کلی سوره

• يادآورى توحيد و نفى شرك ؛
• معاد و گفت وگوى دوزخيان و بهشتيان ؛
• داستان پيامبران الهى (نوح، ابراهيم، اسحاق، الياس، لوط و ...).

اسامی سوره

1. صافات،
3. ذبیح.

علت نام‌گذاری

«سوره صافات»؛ اين نام از آيۀ اول اين سوره گرفته شده كه خدا به صف كشيدگان (يعنى فرشتگان صف كشيده يا مجاهدان يا نمازگزاران صف كشيده) سوگند يادكرده است.

«سوره ذبیح»؛ این اسم هم در برخی منابع تفسیری آمده است ولی مستند خاصی برای آن ذکر نشده است محمد سید طنطاوی هم در تفسیرش این اسم را در تفسیر سوره صافات از برخی از علماء نقل کرده است و علت آنرا وجود قصۀ ذبیح در این سوره عنوان کرده است.

تعداد آیات و کلمات و حروف

سوره صافات صدوهشتادودو آیه دارد.

سوره صافات هشتصدوشصت کلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است.)

سوره صافات سه‌هزاروهشتصدوبیست‌وشش حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است.)

اهداف و آموزه‌ها

هدف هاى اساسى سوره صافات عبارت انداز:

2. يادآورى توحيد با نفى شرك؛
4. يادآورى قيامت؛
6. گزارش از تاريخ پيامبران بزرگ به صورت فشرده و مؤثر.

محتوا و موضوعات

سوره صافات نيز به حكم آنكه از سوره هاى مكى است ويژگي‌هاى كلى سوره هاى مكى را در بر دارد، و بيشتر از هر چيز روى اصول معارف و عقائد اسلامى در ناحيه مبدأ و معاد تكيه مى كند، و ضمن تعبيرات قاطع و آيات كوتاه و كوبنده، مشركان را مورد شديدترين سرزنشها قرار مى دهد، و با دلائل روشن و گويا بطلان عقائد آنها را برملا مى سازد.

به طور كلى محتواى اين سوره در پنج بخش خلاصه مى شود:

بخش اول: بحثى پيرامون گروه هايى از ملائكه و فرشتگان خداوند، و در مقابل آنها گروهى از شياطين سركش و سرنوشت آنها مطرح مى سازد.

بخش دوم: از كفار، و انكارشان نسبت به نبوت و معاد، و عاقبت كار آنها در قيامت سخن مى گويد، و در همين رابطه بحث آنها را با يكديگر در روز قيامت، و انداختن گناه به گردن هم، و گرفتارى تمام آنها در چنگال عذاب الهى، و نيز بخشى از نعمتهاى مهم بهشتى و لذات و زيبائيها و شادكامي‌هاى بهشتيان را شرح مى دهد.

بخش سوم: قسمتى از تاريخ انبياى بزرگى، مانند نوح، ابراهيم، اسحاق، موسى، هارون، الياس، لوط و يونس عليهم‌السلام را به صورت فشرده و در عين حال بسيار مؤثر و نافذ بازگو مى كند، ولى در اين ميان بحث در باره ابراهيم قهرمان بت شكن، و مواقف مختلف زندگى او مشروح تر آمده است، و هدف اصلى آن است كه بيانات گذشته با ذكر اين شواهد عينى از تاريخ انبياء به صورت محسوس و ملموس مطرح گردد، و حقائق كلى عقلى در قالب‌هاى حسى مجسم شود.

بخش چهارم: از يكى از انواع شرك كه مى توان آن را بدترين نوع شرك دانست يعنى اعتقاد به رابطه خويشاوندى ميان خداوند و جن و خداوند و فرشتگان بحث مى كند، و در جمله هاى كوتاهى چنان اين عقيده پوشالى را در هم مى كوبد كه كمترين بهايى براى آن باقى نمى ماند.

بخش پنجم كه آخرين بخش اين سوره است، و در چند آيه كوتاه مطرح شده، پيروزى لشكر حق را بر لشكر كفر و شرك و نفاق، و گرفتار شدن آنها را در چنگال عذاب الهى، ضمن تنزيه و تقديس پروردگار از نسبت‌هاى ناروايى كه مشركان به او مى دهند بيان می‌کند و سوره را با حمد و ستايش پروردگار پايان مى دهد.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابى‌بن‌كعب گويد: رسول خدا(ص) فرمود: «كسى كه سوره و الصافات را بخواند خدا به او ده حسنه عطا فرمايد به عدد هر جن و شيطان‌هاى دور، و از شرك برى شود و دو فرشته حافظ او برايش در روز قيامت شهادت دهند كه او مؤمن به پيامبران بوده است».

حسين‌بن‌ابى‌العلاء از حضرت صادق(ع) روايت كرده كه فرمود: «هر كس سوره الصافات را در هر جمعه بخواند هميشه از هر آفت و بلائى محفوظ خواهد بود و هر بليّه از او در زندگانى دنيا رفع خواهد شد و در دنيا به وسيع ترين روزي‌ها روزى داده خواهد شد و خداوند نمي‌رساند در مال و فرزند و بدنش هيچ بدى از شيطان پليد رانده شده و از هیچ ستمكار لجوجى به او صدمه نخواهد رسيد و اگر در روز و يا شب آن بميرد خداوند او را شهيد مبعوث فرمايد و شهيد بميراند و با شهيدان داخل بهشت كند در درجه از بهشت».

محل و زمان نزول

سوره صافّات در مكه بر پيامبر اسلام(ص) نازل شده است.

تاريخ نزول سوره صافات در ما بين اسراء و هجرت پيامبر به مدينه است و بعد از سوره لقمان نازل شده است.

فضای نزول

دقت در آيات سوره صافات نشان مى دهد كه وضع آن روز اسلام و مسلمين و مشركين سبب نزول آن حقائق جاودان از طرف خداوند سبحان شده است كه پيوسته به مردان الهى جهت بدهد و كفر و شرك را بكوبد.

آيات شريفه آن در آهنگى بسيار رسا و اعجاب انگيز است كه با كمترين تفكر در وضع آن روز مكّه شكّى نمى ماند در اينكه اين آيات از جانب آفريننده جهان نازل شده است و از آن عجيب تر آيه «وَ سَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ» است كه خداوند خود به پيامبران (به بشر موحّد و منادى توحيد) سلام مى دهد چنان كه در باره نوح، ابراهيم، موسى، هارون و الياس به طور جداگانه سلام فرموده است.

ویژگی

سوره صافات نخستين سوره از قرآن مجيد است كه اولين آيات آن با سوگندها شروع مى شود، سوگندهايى پر معنا و انديشه انگيز، سوگندهايى كه فكر انسان را همراه خود به جوانب مختلف اين جهان مى كشاند، و آمادگى براى پذيرش حقايق مى دهد.

آيات این سوره كوتاه و داراى سرعت و آهنگ و كثرت عرصه ها و چشم اندازها و پر از داستان هاى پيامبران است.

همچنین این سوره بنابر یکی از دو قول جزو سور مئین (صد آیه ای ها) است ابن قتیبه می گوید سور مئین سوره هایی هستند که بعد از سور طوال آمده اند علت نامگذاری این سوره ها به مئین نزدیک بودن تعداد آیه های این سوره ها به عدد صد می باشد. گفته شده این سوره ها عبارتند از «بني إسرائيل، كهف، مريم، طه، أنبياء ، حج و مؤمنون». برخی دیگر نیز سور مئین را سوره های «توبه، نحل، هود، یوسف، کهف، بنی اسرائیل، انبیاء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده اند.

روايتى است كه از رسول خدا(ص) نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئين را به جاى انجيل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد.

منبع

برگرفته از سایت معرفی سوره صافات - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir