ابن‌ دایه بغدادی

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۵:۲۶، ۱۶ اکتبر ۲۰۲۲؛

نام	احمد بن ابی الحسن یوسف بن ابراهیم كاتب
القاب و سایر نام‌ها	؟؟؟
زاده	ابتدا زمان تولد و سپس مکان
درگذشت	ابتدا زمان وفات و سپس مکان
استادان	؟؟؟
شاگردان	؟؟؟
آثار	؟؟؟
دین و مذهب	اسلام • تشیع
فعالیت‌ها	؟؟؟

احمد بن ابی الحسن یوسف بن ابراهیم كاتب، (حدود 250 – 334ق) ابوجعفر. معروف به «ابن‏دایه بغدادی». منجم، ریاضی‏دان، شاعر و نویسنده دربار طولونی. یاقوت كنیه پدرش را «ابی یعقوب» ذكر كرده است. مادر بزرگ او دایه خلیفه «ابواسحاق ابراهیم بن مهدی»(خلافت: 201 تا 203ق) بود و به همین سبب او و پدرش را «ابن دایه» خوانده‏اند. ولادت او معلوم نیست اما از آنجا كه وفات پدرش حدود سال 250هجری بود، ناگزیر او می‏بایست در همین حدود یا پیش از آن تولد یافته باشد و ظاهراً تولد او پس از آمدن پدرش از بغداد به مصر بوده است. وفات او را به سال سیصد و سی و اندی بعد از هجرت نوشته‏اند. سید عاملی و زركلی ترجیحاً وفات او را به سال 340 هجری در نظر گرفته‏اند، اما دیگران سال 334هجری نوشته‏اند. پدرش«یوسف بن ابراهیم»(م265ق) از شاعران و نویسندگان دربار «ابن‏طولون»(م270ق) فرمانروای مصر و شام بود. وی در مصر به تحصیل علم و ادب پرداخت و علاوه بر شعر، در طب، نجوم، تاریخ و حساب نیز تبحر یافت. تخصص او در علم ریاضیات چنان بود كه او را یكی از بزرگ‏ترین ریاضی‏دانان اسلامی سده چهارم هجری و در ردیف «ثابت بن قره حرانی»، «ابوالوفاء»، «ابن عراق» و «خجندی» دانسته‏اند. ترجمه آثار ریاضی او به زبان لاتین، در تكمیل دانش ریاضیات در سده‏های میانه تأثیر زیادی داشته است. از جمله «لئوناردو فیبوناتچی: LEONARDO FIBONACCI»، «یوردانوس نموراریوس: JORDANUS NEMORARIUS» و «پیزایی» از ریاضی‏دانان سده هفتم هجری در آثار خود او را ستوده و از او بهره جسته‏اند و با «اقلیدس» همپایه‏اش دانسته‏اند. وی بعد از مرگ پدر، شغل او را در دربار طولونیان ادامه داد و تا آخر عمر به همین كار مشغول بود. ذوق ادبی و شعری او چنان بود كه گاهی در محاورات عادی، از طریق شعر پاسخ می‏گفت. برخی از دانشمندان شیعه مانند «سیدبن طاوس»(م664ق) و «ابن شهرآشوب»(م588ق) تصریح به تشیع وی كرده‏اند. قطعاتی از اشعار او نیز دلالت كامل بر تشیع او دارد زیرا وی در این اشعار تصریح به وصایت و جانشینی علی(ع) بعد از پیغمبر(ص) نموده است: «خیر من صلی و صام و من مسح الاركان و الحجبا و وصی المصطفی و اخ دون ذی‏القربی و ان قربا و امیرالمؤمنین به ناثر الأخبار و الكتبا» (علی بهترین كسی بود كه نماز گزارد و روزه گرفت و اركان كعبه و پرده‏های آن را مسح نمود. او جانشین مصطفی و برادری بود كه از همه خویشان نزدیك نزد او گرامی‏تر بود. او امیرمؤمنان بود ما اخبار و كتابها را از او روایت می‏كنیم). از اساتید و شاگردان او چیزی در منابع به چشم نمی‏خورد. یاقوت در معجم‏الادباء تألیفات متعددی از او برمی‏شمارد كه از جمله آنها «تفسیر الثمره لبطلمیوس»، «اخبار المنجمین»، «اخبار الاطباء»، «مختصر المنطق»، «السیاسه لافلاطون»، «الطبیخ»، «كتاب المكافاه»، «سیره احمدبن طولون» و «حسن العقبی» هستند. بعضی از كتاب‏های او اكنون موجود و به چاپ رسیده است مانند كتاب المكافاه و سیاست افلاطون كه با عنوان «الفلسفه السیاسیه عندالعرب» در سال 1971م در الجزیره به چاپ رسیده است. كتاب مكافاه نیز مجموعه‏ای است مشتمل بر 71 داستان از رویدادهای عراق، مصر و سایر كشورهای اسلامی و زندگی اجتماعی عصر طولونیان. این كتاب در سال 1941م به كوشش محمد امین افندی در قاهره چاپ شده است. گفتنی است نام او مشترك بین سه نفر است: 1- ابوجعفر احمدبن یوسف بن قاسم بن صبیح عجلی(م214ق). از ثروتمندان بغداد و مشهورترین كاتب و سپس وزیر مأمون. 2- ابوجعفر احمدبن یوسف بن ابراهیم معروف به ابن‏دایه و صاحب شرح‏حال. 3- ابونصر احمدبن یوسف سلیكی منازی(م437ق) كاتب ابونصر كردی در شمال عراق و هم‏مجلس با ابوالعلاء معری شاعر معروف شام.