ابوحنیفه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '[[رده: ' به '[[رده:') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
|- | |- | ||
|قلمرو مذهب ابوحنیفه | |قلمرو مذهب ابوحنیفه | ||
|از جهت تعداد جمعیت پیروان، دارای رتبه نخست است و حیطه جغرافیای آن شامل کشورهای: [ ترکیه، افغانستان، آسیای میانه]]، عراق، قفقاز، هندوستان، چین، کشورهای حوزه بالکان، برزیل، سوریه، لبنان و فلسطین می‌شود و هچنین به شکل محدود در ایران، حجاز، یمن و مصر نیز حضور دارند. | |از جهت تعداد جمعیت پیروان، دارای رتبه نخست است و حیطه جغرافیای آن شامل کشورهای: [ترکیه، افغانستان، آسیای میانه]]، عراق، قفقاز، هندوستان، چین، کشورهای حوزه بالکان، برزیل، سوریه، لبنان و فلسطین می‌شود و هچنین به شکل محدود در ایران، حجاز، یمن و مصر نیز حضور دارند. | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
==مشخصات ابوحنیفه== | == مشخصات ابوحنیفه == | ||
وی در سال 80 هجری قمری در [[کوفه]] و در عصر [[عبدالملک بن مروان]] [[بنی امیه|خلیفه اموی]] به دنیا آمد و در زمان خلافت [[عمر بن عبدالعزیز]] توانایی واستعداد خود را نشان داد و مشهور ترین استادش [[حماد بن ابی سلیمان کوفی]] متوفای 120 هجری قمری بود. این شخصیت از نظر زمانی جزو تابع تابعین به حساب می‌آید، اما چون از برخی از [[صحابه]] از جمله [[انس بن مالک]] [[حدیث]] نقل کرده است او را از [[تابعین]] شمرده‌اند.<ref> خطیب بغدادی، ج۱۵، ص۴۴۵.</ref> ابوحنیفه در کلام بسیاری از فقهای بزرگ [[اهل سنت]] به عنوان فقیهی سر‌آمد معرفی شده است. به عنوان مثال پیشوای [[شافعیه]] مردم را در [[فقه]] وامدار ابوحنیفه خوانده است. <ref> | وی در سال 80 هجری قمری در [[کوفه]] و در عصر [[عبدالملک بن مروان]] [[بنی امیه|خلیفه اموی]] به دنیا آمد و در زمان خلافت [[عمر بن عبدالعزیز]] توانایی واستعداد خود را نشان داد و مشهور ترین استادش [[حماد بن ابی سلیمان کوفی]] متوفای 120 هجری قمری بود. این شخصیت از نظر زمانی جزو تابع تابعین به حساب می‌آید، اما چون از برخی از [[صحابه]] از جمله [[انس بن مالک]] [[حدیث]] نقل کرده است او را از [[تابعین]] شمرده‌اند.<ref> خطیب بغدادی، ج۱۵، ص۴۴۵.</ref> ابوحنیفه در کلام بسیاری از فقهای بزرگ [[اهل سنت]] به عنوان فقیهی سر‌آمد معرفی شده است. به عنوان مثال پیشوای [[شافعیه]] مردم را در [[فقه]] وامدار ابوحنیفه خوانده است. <ref> خطیب بغدادی، ج۱۵، ص۴۶۳ـ۴۸۱. | ||
</ref> | </ref> | ||
==اساتید ابوحنیفه== | == اساتید ابوحنیفه == | ||
شخصی به نام [[ابومطیع]] از قول ابوحنیفه نقل می‌کند که نزد ابوجعفر [[منصور عباسی]] رفته بود. ابوجعفر از وی پرسید اساتید تو چه کسانی بوده‌اند؟ وی در جواب گفت علوم را از [[حماد بن ابی سلیمان کوفی]] آموختم که او شاگرد [[ابراهیم نخعی]] و او نیز شاگرد [[عمر بن خطاب]] و او نیز از [[امام علی|علی بن ابیطالب ع]] آموخت.<ref> تاریخ بغداد، ج ۱۳، ص ۳۳۴.</ref> البته شاگردی ابوحنیفه در محضر [[امام باقر(ع)|امام باقر]] و [[امام جعفر صادق|امام صادق]] علیهما السلام و نیز [[زید بن علی]] ع به هیچ وجهی قابل انکار نیست و وی بهره‌های فراوانی از محضر آنان برده است. <ref> ادوار علم الفقه، ص ۱۴۲.</ref> | شخصی به نام [[ابومطیع]] از قول ابوحنیفه نقل می‌کند که نزد ابوجعفر [[منصور عباسی]] رفته بود. ابوجعفر از وی پرسید اساتید تو چه کسانی بوده‌اند؟ وی در جواب گفت علوم را از [[حماد بن ابی سلیمان کوفی]] آموختم که او شاگرد [[ابراهیم نخعی]] و او نیز شاگرد [[عمر بن خطاب]] و او نیز از [[امام علی|علی بن ابیطالب ع]] آموخت.<ref> تاریخ بغداد، ج ۱۳، ص ۳۳۴.</ref> البته شاگردی ابوحنیفه در محضر [[امام باقر(ع)|امام باقر]] و [[امام جعفر صادق|امام صادق]] علیهما السلام و نیز [[زید بن علی]] ع به هیچ وجهی قابل انکار نیست و وی بهره‌های فراوانی از محضر آنان برده است. <ref> ادوار علم الفقه، ص ۱۴۲.</ref> | ||
==شاگردان ابوحنیفه== | == شاگردان ابوحنیفه == | ||
وی شاگردان بسیاری داشت که میان آنها مشهورترین‌شان، ابوالهذیل زفر بن هذیل بن قیس کوفی، حسن بن زیاد، ابویوسف یعقوب بن ابراهیم کوفی که در زمان ها[[هارون الرشید|رون الرشید]] قاضی القضاة بوده و نیز [[محمد بن حسن شیبانی]] هستند. <ref> الفقه الاسلامی و ادلّته، ج ۱، ص ۴۴</ref> | وی شاگردان بسیاری داشت که میان آنها مشهورترین‌شان، ابوالهذیل زفر بن هذیل بن قیس کوفی، حسن بن زیاد، ابویوسف یعقوب بن ابراهیم کوفی که در زمان ها[[هارون الرشید|رون الرشید]] قاضی القضاة بوده و نیز [[محمد بن حسن شیبانی]] هستند. <ref> الفقه الاسلامی و ادلّته، ج ۱، ص ۴۴</ref> | ||
==اصول مذهب ابوحنیفه== | == اصول مذهب ابوحنیفه == | ||
ابوحنیفه می‌گوید: برای استنباط احکام نخست به کتاب خدای تعالی مراجعه می‌کنم، اگر نتوانستم از کتاب خدا و سنت پیغمبر (ص) حکمی استنباط کنم از گفته‌های صحابه بهره گرفته و بقیه را رها می‌نمایم و به قول دیگری عمل نمی‌کنم منابع تشریعی‌ای که امام ابوحنیفه در استنباط مسائل به آنها اتکا می‌نمود عبارتند از: [[قرآن]]، سنت نبوی، اتفاق نظر مجتهدان صحابه و دیگران و قیاس. البته بعد از این چهار منبع نوبت به [[استحسان]] می‌رسد. <ref> http://wiki.ahlolbait.com/%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C </ref> | ابوحنیفه می‌گوید: برای استنباط احکام نخست به کتاب خدای تعالی مراجعه می‌کنم، اگر نتوانستم از کتاب خدا و سنت پیغمبر (ص) حکمی استنباط کنم از گفته‌های صحابه بهره گرفته و بقیه را رها می‌نمایم و به قول دیگری عمل نمی‌کنم منابع تشریعی‌ای که امام ابوحنیفه در استنباط مسائل به آنها اتکا می‌نمود عبارتند از: [[قرآن]]، سنت نبوی، اتفاق نظر مجتهدان صحابه و دیگران و قیاس. البته بعد از این چهار منبع نوبت به [[استحسان]] می‌رسد. <ref> http://wiki.ahlolbait.com/%D8%AD%D9%86%D9%81%DB%8C </ref> | ||
==شیوه مذهبی ابوحنیفه== | == شیوه مذهبی ابوحنیفه == | ||
معروف است که ابوحنیفه امام [[اهل رای]] بوده است.<ref> | معروف است که ابوحنیفه امام [[اهل رای]] بوده است.<ref> ابوالقاسم گرجی، تاریخ فقه و فقها، ۱۳۹۲ش، ص۸۳</ref> وی هر چند تاکید بسیاری بر سنت نبوی و احکام تعبدی داشت با این حال اخبار و روایات غیرقطعی را برای فتوا دادن کافی نمی‌دانست. <ref> احمد پاکتچی، اندیشه‌های فقهی در سده‌های ۲و ۳، ص۴۴۴</ref> | ||
==قلمرو مذهب حنفیه== | == قلمرو مذهب حنفیه == | ||
نکته قابل توجه این که تعداد جمعیت پیروان این مذهب نسبت به سایر مذاهب اسلامی دارای رتبه نخست است و حیطه جغرافیای آن شامل کشورهای ترکیه، افغانستان، آسیای میانه عراق، قفقاز، هندوستان، چین، کشورهای حوزه بالکان، برزیل، سوریه، لبنان و فلسطین می‌شود. علاوه حنفی‌ها به شکل محدود در ایران، حجاز، یمن و مصر نیز حضور دارند.<ref>http://www.hajij.com/fa/islamic-countries-and-sects/islamic-sects/item/660-1390-12-14-09-24-15 </ref> بنا بر این به دلیل پراکندگی گسترده این مذهب در سراسر جهان می‌توان گفت حدودا یک سوم مسلمانان جهان پیرو این مذهب باشند.<ref> محمد وفاریشی، | نکته قابل توجه این که تعداد جمعیت پیروان این مذهب نسبت به سایر مذاهب اسلامی دارای رتبه نخست است و حیطه جغرافیای آن شامل کشورهای ترکیه، افغانستان، آسیای میانه عراق، قفقاز، هندوستان، چین، کشورهای حوزه بالکان، برزیل، سوریه، لبنان و فلسطین می‌شود. علاوه حنفی‌ها به شکل محدود در ایران، حجاز، یمن و مصر نیز حضور دارند.<ref>http://www.hajij.com/fa/islamic-countries-and-sects/islamic-sects/item/660-1390-12-14-09-24-15 </ref> بنا بر این به دلیل پراکندگی گسترده این مذهب در سراسر جهان می‌توان گفت حدودا یک سوم مسلمانان جهان پیرو این مذهب باشند.<ref> محمد وفاریشی، «المذهب الحنفی»، ج۱، ص۳۴۱، در المذاهب الاسلامیة الخمسة: تاریخ و توثیق، بیروت: الغدیر، ۱۴۱۹/۱۹۹۸ | ||
</ref> | </ref> | ||
==مصادر فقهی ابوحنیفه== | == مصادر فقهی ابوحنیفه == | ||
وی در فتوا دادن از کتاب خدا و سنت رسول خدا ـ به شرطی که اولا متواتر یا مورد عمل همه علمای مناطق باشد یا آن سنت را یکی از صحابه در میان خود صحابه نقل کرده و مخالفی هم نداشته باشد بهره می‌برد و اگر به سنتی دست نمی‌یافت تابع اجماع صحابه بود و در صورت نبودن آن، به اجتهاد و قیاس و پس از آن به استحسان تمسّک می‌جست. ابوحنیفه چون در عمل به سنت سخت‌گیر بود، روایات اندکی به عنوان سنت در نزد وی ثابت شده بود، به طور گسترده به قیاس و استحسان روی آورد. <ref> تاریخ الفقه الاسلامی، ص ۱۲۱-۱۲۰.</ref>ابن خلدون نقل می‌کند که ابوحنیفه فقط هفده حدیث از رسول خدا را صحیح شمرده و به آنها اعتماد می‌کرد.<ref> تاریخ ابن خلدون، ج ۲، ص ۷۹۶ (فصل ششم، علوم حدیث)</ref> | وی در فتوا دادن از کتاب خدا و سنت رسول خدا ـ به شرطی که اولا متواتر یا مورد عمل همه علمای مناطق باشد یا آن سنت را یکی از صحابه در میان خود صحابه نقل کرده و مخالفی هم نداشته باشد بهره می‌برد و اگر به سنتی دست نمی‌یافت تابع اجماع صحابه بود و در صورت نبودن آن، به اجتهاد و قیاس و پس از آن به استحسان تمسّک می‌جست. ابوحنیفه چون در عمل به سنت سخت‌گیر بود، روایات اندکی به عنوان سنت در نزد وی ثابت شده بود، به طور گسترده به قیاس و استحسان روی آورد. <ref> تاریخ الفقه الاسلامی، ص ۱۲۱-۱۲۰.</ref>ابن خلدون نقل می‌کند که ابوحنیفه فقط هفده حدیث از رسول خدا را صحیح شمرده و به آنها اعتماد می‌کرد.<ref> تاریخ ابن خلدون، ج ۲، ص ۷۹۶ (فصل ششم، علوم حدیث)</ref> | ||
==رفتار‌شناسی ابوحنیفه در عمل به قواعد و نصوص== | == رفتار‌شناسی ابوحنیفه در عمل به قواعد و نصوص == | ||
معروف این است که ابوحنیفه از مدافعان رای و قیاس بود حتی به گونه‌ای که معروف به پیشوای اهل رای بود و البته از رای در جایی استفاده می‌کرد که نصی از قرآن یا روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله وجود نداشته باشد. | معروف این است که ابوحنیفه از مدافعان رای و قیاس بود حتی به گونه‌ای که معروف به پیشوای اهل رای بود و البته از رای در جایی استفاده می‌کرد که نصی از قرآن یا روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله وجود نداشته باشد. | ||